LIBRARY
TORONTO
/87
Shelf No.
,
.Jf.g.0
Register N
THE USE OF SARUM
II. THE ORDINAL AND TONAL
EonDon: C. J. CLAY AND SONS,
CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS WAREHOUSE,
AVE MARIA LANE.
(Etaagoto: 50, WELLINGTON STREET.
ILnpjtg: F. A. BROCKHAUS.
gorfe: THE MACMILLAN COMPANY.
[All Rights reserved.]
THE USE OF SARUM
II. THE ORDINAL AND TONAL
THE ORIGINAL TEXTS EDITED FROM THE MSS.
WITH AN INTRODUCTION AND INDEX
BY
WALTER HOWARD FRERE, M.A.
PRIEST OF THE COMMUNITY OF THE RESURRECTION
CO
CAMBRIDGE
AT THE UNIVERSITY PRESS
1901
PRINTED BY J. AND C. F. CLAY,
AT THE UNIVERSITY PRESS.
UIRO REUERENDO
ARTISQUE MUSICAE SACRAE
PERITISSIMO
G. H. PALMER
INSIGNEM EIUS EXPERTUS BENIGNITATEM
DIGNIUSQUE REPENDERE DESPERANS
LIBELLUM QUANTULUMCUNQUE
D. D.
W. H. F.
INTRODUCTION.
1.
THE former volume of this book was devoted to the Consuetudinary
of the Church of Salisbury and the Customary which was derived
from it ; these are documents of primary importance for the ' Use of
Sarum.' But side by side with the Consuetudinary and of coordinate
authority with it stands the Ordinal ; and this forms the principal content
of the present volume. The relation of these two books to one another
has already been described, and it has been shewn that the Ordinal
defines the character, contents and method of the Services, while the
Consuetudinary defines the persons who are to conduct them : in other
words, the Ordinal deals with the Rite, and the Consuetudinary with
the Ceremonial1.
In some sense then the Ordinal must be looked upon as prior to the
Consuetudinary, as the Rite is necessarily prior to the Ceremonial ; and
in fact the Consuetudinary of Sarum presupposes the existence of the
Ordinal and refers to it2. It is most probable that at Salisbury the two
were twin products of the activity of Richard Poore, and that the Ordinal
like the Consuetudinary is to be ascribed to the early years of the
xinth Century. But it is possible in view of the history of Ordinals
that it is somewhat earlier in origin.
In searching out the origin of the chief mediaeval Service-books it is
not till the xith or even the xnth Century that anything is heard of
Ordinals : they were evolved out of the various descriptive treatises
compiled to facilitate the performance of Divine Worship, of which the
1 See vol. I. p. xii. for a fuller dis- and Sub-deacon (i. p. 63) and again for
cussion of the point. the details of a procession in Eastertide
a The Consuetudinary in its earliest (i. isyn.). These passages are found here
form only twice refers to the Ordinal, once on p. 149 and p. 166.
for the rule as to the Vestments of Deacon
viii ORDINALE SARUM.
Roman Ordines published by Hittorp and Mabillon1 are the most
conspicuous instances. The earlier documents of Mabillon's collection
deal only with Mass, Baptism, Ordination and the special Rites of Holy
Week and Easter; the collection of Hittorp includes also (i) an Ordo
Catholicorum Librornm qui in Romana Ecclesia ponuntur ad legendum,
which comprises much more than the title slates as to the Divine Service
and other Rites : and (ii) a series of other Ordines for Pontifical Services,
such as the Consecration of a Church, the Profession of a Monk, and
of a Nun, the Coronation, &c., &c. Ordines such as the above, not all
of them by any means being, in the strict sense of the word, Roman,
obtained a wide currency in Western Europe. The English Pontificals,
especially from the xith Century onwards, were much influenced by them2;
and no doubt if there were more materials extant for the history of the
Liturgy and the Divine Service in England in the xith and xnth Centuries
the same influence could be easily traced there. Unfortunately however
sufficient materials for such a purpose only begin to be available from
the beginning of the xinth Century.
By that time the evolution of the Ordinal was completed3: the first
mention4 of it as a recognized Service-book in England is in the Statutes
of Bp. Nonant of Lichfield (1188 — 1198), where reference is repeatedly
made to the Ordinal and sometimes in conjunction with the Consuetu
dinary5. Some twenty years later comes the mention of the Sarum
Ordinal in the Consuetudinary, as has been already stated; and from
that time forward the book is constantly in evidence. Before the middle
of the xinth Century it was accounted among the books necessary for
all parish churches : Bp. Cantilupe of Worcester was the first who is
1 Hittorp, De divinis Catholics EC- early part of the xnth Century is called
desi<E Officiis, many times reprinted in the Ordo Remetisis ecclesie legendi atqne can-
xvnth Century. Mabillon, Museum Kali- tandi ; the later one belongs to the xillth
cum vol. ii., reprinted in Migne, P. L. Century and is distinguished as Ordinarium
LXXVIII. novitm from the former which it alludes to
2 Much of the latter part of Hittorp's as ve/us, while it bears the name which
collection is found in MSS. Vitellius E. xii. abroad was equivalent to Ordinale in
and Tib. C. I. at the British Museum, England. For the like contrast of Old
while the Ordo of Pontifical Mass which v. New at Salisbury see below pp. x.— xiii.
stands second in Hittorp and sixth in 4 Matthew Paris mentions Ordinals in
Mabillon is given in full in the Pontifical connexion with Paul, Abbat of S. Albans
of Robert of Jumieges. See for these 1077-1093, but this may only be an ana-
books my Pontijical Services I. 92 and ff. chronism. See his lives of the Abbats
J An interesting French instance of incorporated in Walsingham Gesta Abba-
the evolution in question is provided by turn (R.S. 28) I. p. 58 and Line. Cath.
the two Ordinals of Reims published by Stat. in. 829.
M. Chevalier (Bibliotheque Liturgique t. 5 Wordsworth, Line. Cath. Stat. ii.
vii.). The older one which belongs to the 12-15.
INTRODUCTION. ix
known to have laid this down for the diocese (I240)1, but already twenty
years earlier in the Visitation of Parish Churches subject to the jurisdiction
of the Dean of Salisbury, enquiry was made for the Ordinal, and its
existence is recorded in the inventory in three cases, while in another
case its absence is noted as a defect2.
The monasteries had in many cases anticipated the secular churches
in that formal codifying and systematizing of their Ritual and Ceremonial,
which the drawing up of a Consuetudinary and an Ordinal implies. In
England the Regularis Concordia of S. Ethelwold represents a partial
scheme of this kind, not covering the whole field, but concerned only
with the harmonizing of the Monastic and Secular Hours on certain
occasions at Winchester in the xth Century3. As examples of early
schemes of a more complete character reference may be made to the
Consuetudines Farfenscs or the Ordo Chiniacensis, both of which represent
the Cluniac reforms as codified in the xith Century and contain forms
of Consuetudinary and Ordinal4. Later on in the same century Lanfranc
issued his Decreta pro Ordine S. Benedicti in which the first place is
occupied by a long Ordinarium totius anni5 ; and this brings us back
to England again. The Ordinals thus evolved whether by monks or
secular clergy met a great need, and they form a conspicuous part of
liturgical history ; they practically serve as an epitome of the rite to which
they belong and are therefore as valuable to the student of to-day for the
purposes of study as they were to the churchman of old for the purpose
of regulating his worship".
II.
The principal documents which are available for the study of the
Sarum Ordinal are those which have been already described in the first
volume7. The Ordinal is found once in connexion with the later recension
1 Wilkins, Cone. 1.677,678 or Harduin, 5 Migne, P.L. CL.
Cone. vn. 331. The requirement was 6 The Bibliothtque Liturgique of M.
constantly repeated by later Bishops. Chevalier is going the best way to work
2 Register of S. Osmund (R.S. 78) I. to publish information as to the old French
275 — 314. Rites by issuing Ordinals. The sixth
3 Printed in Dugdale, Monasticon vol. I. volume contains two Ordinals of Laon of
(London 1817); Reyner, Apostolatus Ben- the xnth and xinth Centuries, the seventh
edictinorum, Appendix p. 77; or best in volume the two Ordinals of Reims already
Anglia xin. pp. 365 ff. (Halle 1891); cp. mentioned: others are promised hailing
Migne, P.L, cxxxvn. 475. from Bayeux and Vienne.
4 Both these are given in Herrgott, The French Ordinals differ markedly
Vetus Disciplina Monastica (Paris 1726), in style and phraseology from the English
but the former has been re-edited with Ordinals though they cover exactly the
great improvements by Dom Bruno Albers same ground.
(Stuttgard, 1900). 7 Vol. I. pp. Hi. — Iviii.
x ORDINALE SARUM.
of the Consuetudinary in a MS. of the beginning of the xivth Century,
and in four MSS. in connexion with the Customary, two of them belonging
to the end of the xivth Century and two to the xvth1. The distinction
which is here drawn represents a real fact, for the former text stands alone
and in contrast with the group of four later MSS.
It will readily be understood in view of the progress of liturgical
development from the xnth to the xvith Century that the Ordinals
required a good deal of alteration in the course of this period of their
usefulness. At Salisbury not only was it the case that there was gradual
change, but at some date in the course of the period so definite a re-
modelling took place that thenceforward a ' New Ordinal ' superseded the
' Old Ordinal.' Happily it proves on investigation that the single MS.
which has been described as standing by itself, represents the 'Old
Ordinal,' while the group of four MSS. represents the ' New Ordinal ' :
further the main corpus of this precious copy of the Old Ordinal has later
appendixes added to it, and besides these a considerable number of
marginal corrections made throughout the whole Ordinal in a later hand.
Thus it comes about that among the scanty relics of the Ordinalia of
Sarum Use that have been preserved, there is fortunately a chain of
continuous evidence for the history of the development of the book in
the xinth and xivth Centuries, represented by (i) The Old Ordinal,
(ii) The appendixes to it, (iii) The marginal corrections and additions,
and (iv) the various forms of the New Ordinal.
The material is slight enough, but the historian must be thankful for
being so well provided as he is, and must set to work to make out the
history as best he can. But first it will be best to explain the method
adopted in printing the text of this volume.
The ' New Ordinal ' is not printed here, for on investigation it proves
to be practically identical with the rubric of the Service-books as printed
in the xvith Century, and reprinted in our own day — the Missal by
Dickinson, the Processional and Manual by Henderson and the Breviary
by Procter and Wordsworth. But on pp. 208 — 233 there is given the
beginning of the New Ordinal both for Divine Service and for Mass up
to the end of the First Sunday in Advent : this will serve as a specimen
and give a clear idea of the nature of the New Ordinal. Also it is to be
noted that this is in many ways one of the most important parts of the
book, because it gives the ordinary directions for everyday service, which
form * general rubrics ' operative in all normal services ; and this is a further
reason for printing this part at any rate. Further it may be remarked
that it was necessary to do this in the case of the Breviary because the
edition of 1531 which was reprinted at Cambridge by Procter and
1 Harl. looi is the first: the other four are those on pp. Ivi., Ivii.
INTRODUCTION. xi
Wordsworth, the one which naturally the student may be supposed to
have in his hands, is deficient in this respect, and does not contain
the full rubrics of the First Sunday in Advent : this is a remarkable
omission, for these directions are given in full in the printed Sarum
Antiphonal and exist in the form of rubric in many even of the MS.
breviaries and antiphonals : but since this Paris edition of 1531, so full
in other respects, is deficient here, it seemed essential that the deficiency
should be supplied.
In some places in this section of the book it has not been thought
worth while to print out in full a long string of mere cues, all of which
correspond with the service printed in the Breviary or Missal, or to print
out in full all such formulas as the Ordinal thought fit to give in full :
omissions of this sort have been marked by four points .... ; when the
omission is a few words only, the points follow immediately on the
preceding words, but when the omission is more considerable they are
placed upon a line all by themselves.
The MSS. used for the purpose have been the Corpus MS. and the
MS. Harl. 2911 : passages in square brackets belong to the former only
and those in other brackets only to the latter : where footnotes are given
the reading in the text is from the former and the footnote from the latter.
The same plan of abbreviation is followed in printing the Old Ordinal
which forms the greater part of the book : it perhaps needs more justifica
tion in the case of this document than in that of the brief opening passages
of the New Ordinal : if so, it is to be found in the facts that (i) it would
have been both costly and bulky to print the whole, and (ii) the result
would have been tedious to work at, since the long strings of cues tell
one no more than is already known, and known more fully, from Breviary,
Missal, &c., where the correct piecing together of the various items of
the service, which these cues in the Ordinal were meant to secure, has
been already done. As it is, wherever the Ordinal varies from the reprints
above mentioned its statements are printed : therefore the reader may
take it for granted that he has before his eyes the whole of the rubrical
directions and all such cues as are of interest to him, and he is spared
the trouble of looking through what he can see in a more satisfactory
form elsewhere. But here too it has been thought wise to print the
opening part concerning both Breviary and Missal at full length, viz. the
directions for the first two days in Advent, partly because of their special
interest, and partly in order to give a clear idea of the full contents of
an Ordinal before proceeding to give them in an abbreviated form.
xii ORDINALE SARUM.
III.
We turn now to the main problem, that is the reconstruction so far
as is possible from these documents of the outline of the history of the
Sarum Ordinal in the xmth and xivth Centuries. Attention has been
already called to the four links in the chain of evidence available for this
purpose. The first of these is the text of the ' Old- Ordinal ' which is
printed on pp. i — 193. It is evident on scrutinizing this, that already
many alterations have been made, which have changed the Ordinal from
what it was at the beginning of the xmth Century : for the contents of
this text shew that it must be dated circa 1270: it contains (p. 117)
the Translation of S. Richard (1262), not Corpus Christi, which was
instituted in 1264 but was adopted somewhat slowly in England1. It
seems probable that the insertion of S. Richard was recent, for on p. 182,
in dealing with the Mass, the insertion is made much less satisfactorily
than on p. 117; for SS. Cyric and Julitta, the former occupants of the
day (June 16), are not displaced, but S. Richard is inserted, out of the
right place, after the mention of SS. Gervasius and Protasius (June 18).
A further proof of this date for the existing text of the Old Ordinal
is found in the fact that the Addiciones which follow it (pp. 196 — 207)
begin at the date 1278: they are a curious collection of directions, and
it is far from clear how many of them are the corrections which John de
Middleton the Succentor vouched for at that date : the case is made more
puzzling by the fact that the alterations prescribed are found to be partly
made and partly not made in the text of the Ordinal which precedes
them. Thus the additions prescribed in the third paragraph have already
been made (p. 29) as regards the Magnificat, but not as regards the Hymn
Salvator mundi. Similarly in the case of the second paragraph on p. 198,
the first part of the alteration prescribed has been already made (p. 86),
but in the case of the next paragraph the opposite is the case (p. 93) :
and these instances are typical of much of the rest. The exact relation
of the Addiciones to the text is thus not quite clear, but it is manifest that
they can hardly be said to have in view the text in exactly the form in
which it appears here : while on the other hand it seems also probable
that the present form of the text is anterior to these Addiciones of 1278
and not subsequent to them.
The marginal additions and corrections, here printed in brackets2, are
1 See below, p. xviii. combined with square brackets, the com-
2 Passages erased or cancelled are bination implies that new matter has been
marked by asterisks at the beginning and written over an erasure.
end of the passage: when asterisks are
INTRODUCTION. xiii
on the contrary obviously made in view of this particular text : moreover
in nearly every case the change introduced corresponds with the New
Ordinal : so the state of the case with regard to them is comparatively
simple and they may for the present be regarded as a step towards
introducing the provisions of the New Ordinal in place of those of
the Old.
IV.
Such are the documents from which we have to trace the course of
the history of the Sarum Ordinal. Perhaps the first point to be undertaken
is to establish firmly the distinction between the Old and the New Ordinal.
The simplest way of doing this will be to refer to two passages1 in the New
where the Old is quoted : the first is with regard to the Breviary, the
second with regard to the Missal. The former will be found on p. 212
thus:—
Deinde fiat memoria de sancto....et postea de reliquiis secundum
antiquum ordinale2.
And on p. 3 the direction alluded to is found in the Old Ordinal in
the following form :
Memoria fiat de sancto loci et de reliquiis.
The second passage is found in col. 677 of the Missal thus : —
Excipiuntur tamen quaedam festivitates trium lectionum scilicet
sanctorum Johannis et Pauli, Hippolyti sociorumque ejus,
sancti Britii episcopi et undecim millia virginum secundum
antiquum Ordinale.
And on p. 178 the said direction is found practically verbatim. To
clench the proof further it is enough to refer to p. 84 where a long passage
in the text of the book is scratched through by a later hand and the
reason given in the margin runs thus — Non habetur in novo ordinali.
Thus we have two lines of proof which are practically complementary,
and establish beyond a doubt that the text here printed is that of the
Old Ordinal3.
The next point to be considered is its relation to the Consuetudinary.
Whether the Ordinal alluded to by the Consuetudinary was its twin sister
or its elder sister, this much is clear, that the Ordinal cannot be older
1 A third passage is reserved for dis- the xmth Century, as may be seen by com-
cussion later on. See p. xxiv. paring the facsimile issued by the Plain
2 Cp. Brev. I. ix. Song Society as Graduate Sarisburiense
3 The text also agrees with the rubric (London, 1894).
of the Sarum Gradual of the beginning of
xiv ORDINALE SARUM.
in its present form, for it contains considerable quotations from the
Consuetudinary. The passages for which the Consuetudinary refers to
the Ordinal are found here in our text, so the argument advanced above1
as to their relationship is not invalidated : the Ordinal may still have
existed first and the quotations from the Consuetudinary may be later
additions to it. But on the whole it seems far more likely that the two
documents are to be looked upon as twins : and it is significant that the
Ordinal at p. 30 gives the same sort of cross-reference to the Con
suetudinary (§ xvi), which we have already seen to have been given vice
versa from the Consuetudinary to the Ordinal.
The whole of § xvm. of the Consuetudinary, with very slight variations,
is incorporated in the Old Ordinal at p. 20 : again, many of the directions
for Christmas given in ^§ XLVII. and LII. of the Consuetudinary are inserted
on pp. 28 — 32. The directions for the veiling at the beginning of Lent
on p. 58 are taken from § LXIV. and also those at the end of Lent on
p. 65, and the directions for Tenebrre (p. 66) from § LXVII. Again the
lists of festivals on pp. 104, 105 are nearly identical with those in § cvi.
of the Consuetudinary and § 64 of the Customary : but with regard to the
latter it is probable that here and elsewhere in one or two small details
(pp. 57, 65, 153) it is the Customary that borrows from the Ordinal and
not vice versa. The directions of the first Sunday in Advent present a
curious phenomenon : a considerable number of quotations are drawn
by the Old Ordinal (pp. i — 8) from $§ xxvn — xxxn. of the Consuetudinary,
and hardly any of these particular passages are among the quotations drawn
by the New Ordinal from the same source. We shall come back to this
point again later on in dealing with the New Ordinal2.
These quotations are considerable and shew the mutual dependence
of the two documents ; and as one works them out in detail the conviction
grows that the Ordinal and the Consuetudinary are probably twins.
But the Ordinal, as it lies printed before us, and dated circa 1270, has
already undergone some modification. We may distinguish three chief
causes which rendered change necessary : (i) change of custom and use :
(ii) the observance of new festivals or octaves, or the promotion of
festivals from a lower to a higher grade : (iii) need of greater accuracy
in the directions given : and it is easy to discover that changes at any rate
of the first two classes have already come about in our text. A striking
example of a change of custom is that which concerns the Commemoration
of the B.V.M. on Saturdays. This custom of displacing the normal
services of the day once a week, and by preference on a Saturday, by
a set of services commemorative of the B.V.M. was old-established and
is continually referred to in the Consuetudinary : originally, however, it
1 See p. vi. 2 See below, p. xxiii.
INTRODUCTION. XV
had not been kept in Advent and Septuagesima1, then changes had come
about and contradictory directions were consequently given on the subject
in the Ordinal : for side by side with the general rule ordering the Com
memoration (pp. 23, 93), and the directions for the services (pp. 40 — 42),
there are at intervals directions for a ferial service on Saturday, e.g. at
p. 78, or in other ways the Commemoration is not provided for, as at
p. 80 or p. 84. Consequently this was the first point which drove the
perplexed enquirer to consult the Succeritor in 1278 (p. 196): and further
alterations and corrections had to be made before the new custom was
fully and finally provided for in the Ordinal.
Changes in the Kalendar had brought about further modifications:
not only had fresh Festivals such as the Translation of S. Thomas, the
days of S. Edward the Confessor and S. Edmund of Canterbury2 with
others already named, come in to claim their place in the Kalendar, but
some festivals had been promoted in dignity, so that their octaves were
now observed with more solemnity.
For example the Consuetudinary makes it clear that in the course
of the xinth Century additional dignity was ascribed to the octaves of
the Assumption and the Nativity of the B.V.M.3 The latter festival in
fact only acquired its octave in 1243 by Papal authority, but it seems to
have come rapidly into use in England, since clear provision for it is made
in our Ordinal4. The octave of the Dedication stands in much the same
position, as one of the features of the modenuis itsus which figures in the
second recension of the Consuetudinary but not in the first5. The
Ordinal as we have it makes definite provision for it as regards Mass
(p. 176), but on turning to Divine Service (p. 99), all the text of the Old
Ordinal is erased and new provisions have been substituted as part of the
later revision through which the Old Ordinal was superseded by a text
approximating to the New. We shall come to that later on : meanwhile
the above must serve as instances of the kind of change which had already
been incorporated in the Ordinal as we have it now of the date circa 1270.
1 Maydeston Def. Direct. (H. B. S.) were constantly in use locally before they
§ 58. had any general Papal authority, e.g. the
2 These are the festivals mentioned in days of S. Edward the Confessor, which
the second recension of the Consuetudinary had none till 1244. Potthast, Regesta
as being ex novo. See I. 30. 11402.
3 I. 25. 5 It has already been pointed out in the
4 It is possible that it already existed Index to vol. I. how this Festival grew at
at an earlier date in England, for it figures this era in estimation : further proof of it
apparently in the early text of the Con- may be found here : e.g. among the Ad-
suetudinary §§ xx. and ex. but at § cvi. ditions on pp. 196, 197, 198.
only in the second recension. Festivals
ORDINALE SARUM.
V.
But the Ordinal as it issued forth at that date fresh from the hand
of the scribe was soon to require further alterations. Much evidence of
these is to be found in the Addidones : it is true (as has been shewn) that
many of the alterations there laid down are already found made in our
Ordinal : to give a few further examples — the festival of S. Wulstan
ordered on p. 197 is already inserted on p. 49 and the same is true also
of other festivals, S. Edward Conf., S. Edmund Archbp., Translation of
S. Thomas, S. Cuthburga : the directions for Procession and Terce of
Whitsunday (p. 198) are at p. 86 : or again in the directions for the Mass
it is observable that the sixth and seventh paragraphs on p. 200 are already
found at p. 179, and this is the more remarkable because they do not
appear to have gone on into the text of the New Ordinal1. But much
that is ordered in the Addidones is new : a great deal of change is made
in the interests of greater accuracy, e.g. the rules as to the melody of the
E/ Jesu Christe on pp. 196, 197, which eventually issue in the very full
directions of the New Ordinal (pp. 222 — 224) : or the additions to the
rubric about the troublesome Commemoration of the B.V.M. on p. 198.
Other alterations are due to a change of custom : the proses are a
case in point; they are added (p. 198) on S. Andrew's Day, S. Nicholas'
Day, and S. Thomas' Translation, but at Christmas Day on the contrary
they are given up at the Hours and used only at procession.
Other alterations again are made for greater precision : thus on p. 200,
mention is made of two points which in some Ordinals are insufficiently
explained, and more explicit directions are given : a large number of the
additions have simply this object in view.
At the foot of the same page another series of Addidones begins, which
is not arranged methodically like the first series, but contains unconnected
entries, many of them dealing with the same subjects as the first series
and dealing with them more than once. The subjects principally dealt
with are the saying of collects (pp. 203 — 205) and the processions at
Rogation-tide and S. Mark's Day (pp. 203, 204), together with the
inevitable Commemoration of the B.V.M. : but at the end there are four
considerable sets of paragraphs collected, which deal with (i) the Eastertide
Alleluyas, (ii) the Christmas Memorials2, (iii) the classification of feasts3
1 They are not in the facsimile Gradual, and are principally remarkable for the fact
nor to be expected there. that S. ^Catherine's Day ranks as a Minor
2 Cp. Customary, § 67. double. At Salisbury it was a simple feast
3 These lists are peculiar; they vary though the Church had an altar and relics
from the list of the Consuetudinary, em- of the Saint.
body some later features and omit others,
INTRODUCTION. XV11
and (iv) the Kyries. These changes are probably all made in the interest
of greater clearness, and there are many new ceremonial directions of the
same character : the new octaves of Dedication and of the Nativity of the
B.V.M. are still causing trouble, the latter especially by reason of its
clashing with the Feast of Relics, which according to the old Use of
Sarum was observed on the eighth day after that festival. Further certain
alterations of use are still being made, the proses are not yet settled
(p. 202) and the short service pro pace ecclesice is being introduced after
Mattins and Compline (p. 200). The directions which are here added for
the removal of the Easter Sepulchre and the Paschal Candle (p. 202)
appear together as § 59 of the Customary, and the list of days when
lessons are read in copes (p. 202) as § 49 : it would be difficult to say
which position of the two is the original one.
These later Addiciones bring us down to the beginning of the xivth
Century, for the Sext, which is quoted on p. 206, was not compiled till
1298'. All such changes and additions, while they served for the time
to bring the Old Ordinal a little more into accordance with the needs of
the day, shewed at the same time that a more thorough revision was
needed. Thus the way was being prepared for the New Ordinal ; and
in the early years of the xivth Century, when our extant copy of the Old
Ordinal with the Addiciones was being transcribed, the days of the Old
Ordinal were in fact drawing fast to a close.
VI.
So far no sign has been seen of the entrance upon the scene of the
Feast of Corpus Christi : it was instituted as far back as 1264, and there
is not only no mention of it in the Ordinal, but even in the case of the
Addiciones the list of festivals on p. 202 differs from the Customary in
1 See Laurin, Intr. in Corp. Jur. the decree of Boniface : if this is so, the
Canon. 183. This is the provision which Second Recension of the Consuetudinary
orders that the principal festivals of all must be assigned to the end of the xmth
apostles and evangelists and of the four Century rather than to the middle as
Latin Doctors shall alike be kept as suggested in vol. I. p. xx., since it has on
double feasts. The change emanated from p. 181 a note of the change in this respect;
Boniface VIII. : it is noted here at the end and this must now be taken to represent
of the Addiciones, but in the body of the the result of Boniface's action and not an
book the older custom survives so far as English innovation anterior to it. The
the original text is concerned. Among argument drawn there from the absence of
the marginal notes is one which makes any mention either of S. Hugh's Day or
the alteration involved in the case of of Corpus Christi and used to prove the
S. Jerome's day, but not elsewhere. earlier date is now shewn below to be
This seems to shew that this change of inconclusive. See below pp. xviii., xx.
use was not made in England until after
xviii ORDINALE SARUM.
having no mention of it, and the classification of festivals on p. 206 which
quotes the Sext and therefore belongs to the xivth Century is equally
silent on the subject : nor can any trace be found of it so far in the
general directions.
It is not clear at what point the festival was introduced at Salisbury ;
but if the Addiciones are to be taken as official, which is at least
questionable, it must be deduced that its introduction was deferred until
the xivth Century. This is not in itself unlikely, for there are many signs
that the innovation was slow to win its way1. At the Council of Vienne
in 1312 the order for its observance was renewed2; and this seems to have
influenced England more than the original promulgation. It was enjoined
upon the diocese of Bath and Wells in 13 183, and it seems likely that it
was in use at Salisbury at the same date, or at any rate that it \vas adopted
before the year 1319, for at that time certain liturgical alterations were
made by the authority of Bishop Roger de Mortival4, including the
transference of the Feast of Relics from the Octave of our Lady's Nativity
to the Sunday after the Translation of S. Thomas; and if Corpus Christi
had not been already adopted it would be natural to have looked for a
formal adoption then, since in any case it must have been in common use
within a few years after that date. In the absence of better evidence it
seems only possible to conjecture that the festival came in at Sarum
between 1312 and 13 ig5.
This was an innovation which was bound to cause much alteration,
coming in with its octave into the middle of the Temporale at that critical
point of the year where Trinity Sunday closes the eventful half of the
liturgical year and the uneventful half begins. No other change is of at
all the same importance : other new festivals, even those with an octave
such as the Holy Name, made little change beyond affecting the Sanctorale
in more or less degree, while this literally unhinged the course of the
Temporale. Clearly it had a marked effect on the history of the Sarum
Ordinal : it was almost enough by itself to make Sarum ritualists think
seriously of having a new Ordinal ; but so far as can be seen from the
scanty evidence at present available this was not the immediate effect.
When we turn to our documents we find that at the time when the
marginal additions to the Old Ordinal were made, Corpus Christi had
come in. It is mentioned in the course of the Sanctorale at p. 116
1 The Exeter Ordinal of 1337 treats it Record Soc.) i. 13.
as a somewhat inconvenient novelty. 4 See his Statute no. xxxix. in Dayman
2 Corpus Juris Canon. Deer. Clem. and Jones, Statutes, p. 68.
ill. xvi. The Clementines were published 5 In the diocese of Winchester it was
in 1314: Laurin, I.e. 196. ordered in 1325. Bridgett, Hist, of H.
3 Drokensford Register (Somersetshire Euck. n. 266.
INTRODUCTION. xix
though it is not found intercalated in its natural position in the week
following Trinity Sunday on p. 88. The reason for this absence no doubt
is the fact, that the changes involved were too extensive to be inserted in
the space available : moreover it is clear that the reconstruction, of which
these marginal additions formed part, included also a separate appendix
which unfortunately does not now form part of the MS. : on p. 38 there
is a reference given, Quere hanc regulam plenius in papera, and on p. 78,
Require seruicium de S. Maria in pupera ; and it is natural to suppose that
the provisions for Corpus Christi, being even more extensive than those
for which those references are given, were also included in the paper
appendix.
We thus are brought to investigate the marginal additions and to
determine as far as we can what place they hold in the history. On
comparing the Old Ordinal as here primed with the New Ordinal as
represented l>y the rubrics of the later Service-books it is clear (i) that
the greater part of the Old Ordinal was incorporated in the New : (ii) that,
while there is considerable difference of language and terminology between
the Old and the New — quite enough to shew that though one supersedes
and swallows up the other they are really different documents, — there is
no such difference between the New Ordinal and the marginal notes, but
in almost every case they are found, practically verbatim, forming part of
the New Ordinal.
This general agreement however between the two only serves to rouse
curiosity about the comparatively few passages where the marginal notes
and the New Ordinal are not in accord : and these therefore must be
scrutinized and the phenomenon explained. We find that the marginal
note on the top of p. 25 is in close agreement with the corresponding
rubric of the Breviary for four lines, but the two remaining lines are
peculiar. Again on p. 46 the marginal note and the Breviary are in direct
contradiction on the subject of the ordo dierum ; and again on p. 48 there
is, if not a contradiction, at any rate a marked difference between the two
authorities ; while again there is a sharp contradiction as to the Memorial
of the Trinity at the bottom of p. 133. Here are four distinct cases of
difference, and they seem enough to prove that the marginal additions
do not simply represent annotations drawn from the New Ordinal.
At this point it is significant to notice that the Exeter Ordinal of
Bp. Grandisson, accepted by the Chapter in 1337, though it seems at
a cursory glance to have drawn upon the New Ordinal for its Sarum
provisions, does in fact in three out of the four above-mentioned cases
agree with our marginal note and not with the New Ordinal, while in the
fourth case it is silent. Having had our confidence in the agreement of
Exeter with the New Ordinal thus shaken, we then find on further
XX ORDINALS SARUM.
investigation that there are other cases in which the Exeter Ordinal agrees
with the Old Ordinal rather than with the New. One crucial case may
be cited. The Old Ordinal on p. 28 orders that the Respond at the first
Christmas evensong shall be sung a quatuor de super iori gradu in capis
sends. This curiously enough is in contradiction with the Consuetudinary
which says Responsorium cantor et alii due persone cantent &c. ! ; and here
the Exeter Ordinal has Responsorium a quatuor canonicis cantetur in capis
sends, agreeing with the Old Ordinal and not with the New Ordinal and
Consuetudinary. Another instance is found on p. 58, where the Exeter
Ordinal and the Old Sarum Ordinal agree in quoting the Consuetudinary
and Customary on the subject of the Lent Veil, but disagree with the New
Ordinal. On the other hand, in some places where the Old and New
Ordinal differ, Exeter agrees with the New : for example, on p. 50 in the
rubric following the y Excelsus where the Old Ordinal reads septua-
gesimam, Exeter agrees with the New in reading quadragesimam.
The conclusion to be drawn from this somewhat minute analysis is
a comparatively simple one. The marginal notes do not represent the
New Ordinal, but (like the Addiciones) a stage intermediate between the
Old and the New. The Exeter Ordinal (1337) represents a similar but
'iot identical stage, and one that approximates rather more closely to the
New Ordinal. The date of the marginal notes probably lies between 1319
and 1337 : the latter date is that of the Exeter Ordinal : the former date
is that of Bp. MortivaPs Statutes, which certainly were anterior to the
marginal changes. The xxxixth Statute2 ordered (i) the transference of
the Feast of Relics from the Octave of the Nativity of the B. V. M. to the
Sunday after the Translation of S. Thomas: (ii) the observance of the
Feast of S. Hugh (canonized in 1220) on Nov. 17: (iii) the alteration of
the hymns on S. Mary Magdalene's day: all these three changes are made
by the writer of the marginal notes3. It is tempting to identify the
document represented by the marginal notes with the Ordinale Wellwyk
mentioned in the New Ordinal (p. 228). This would seem to be an
Ordinal revised by Thomas de Welewick, who was Precentor at Sarum
1341 — 1343 and probably connected with the Cathedral before that time:
but until more is known it would be hazardous to risk any conjecture as
to its character, or do more than barely suggest the possibility, that the
1 Another case of the Old Ordinal being 1883), p. 68. The Feast of Relics had been
in contradiction with the Consuetudinary transferred to the i5th of September from
and New Ordinal occurs on p. 32 with some previous date unknown by Bp. Jocelin
regard to the 1* Jesu Christe at Prime: in the middle of the xiith Century. Reg.
here Exeter agrees with neither party. Osm. I. 227.
2 Statutes of the Cathedral Church of 3 see pp. 120, 137 and 189, 121.
Sarum, edd. Dayman and Jones (Bath
INTRODUCTION. XXI
intermediate stage which it seems to hold between the Old and the New
Ordinal is that represented either by the marginal notes of our MS. or the
Exeter Ordinal of Bp. Grandisson.
The relation of the marginal notes to the Old Ordinal may be a little
more clearly defined: by far the greater part of them are merely supple
mentary; sometimes it is simply a fresh provision that is introduced,
sometimes an old provision is amplified, and in such cases very often the
old form and the new stand side by side, as for example on pp. 22, 32,
5°> 55> etc., and the process of change can be clearly followed : where the
amplification to be made was considerable, reference is made to the paper
appendix for want of space (pp. 38, 78), but for the extensive changes
connected with the Dedication festival this was unnecessary, no doubt
because there were blank leaves available, and consequently the whole
of the provisions of the Old Ordinal for that festival have been erased and
new ones written in their place.
A certain number of the marginal notes introduce definite corrections
as distinct from amplifications, e.g. as to Gloria patri on p. 33, the collect
Concede quesumus on p. 52, the Memorial on p. 114, etc.: some of these
are due to new festivals, as already has been noted1, others to a change
of use, as on pp. 137, 138. In one instance at least (p. 69) the note
quotes from the Consuetudinary and Customary : but on the whole the
changes are not of first-class importance. There are no notes on the
important opening directions of the Old Ordinal for the first Sunday in
Advent though this part of the book differs so much from the corresponding
part of the New Ordinal : it seems likely therefore that the remodelling
of this section of the book by marginal notes was impracticable, and that
the paper appendix already mentioned must have contained a set of
directions for this Sunday, made to supplement or to supersede those of
the Old Ordinal, and more conformable to those that were soon to appear
in the Exeter Ordinal and the New Sarum Ordinal.
The notes in the Ordinal of the Mass are few, but here there is less
reason to expect alterations, for the Mass was quite a simple rite as
compared with the intricate system of Divine Service ; the addition of
extra festivals made but little difference in this sphere, there was no
trouble involved by the occurrence and concurrence of feasts, since masses
could be multiplied to meet any number of rival claims, and throughout
the whole sphere the difficulties were far less and the changes far fewer.
So far all has been working up for a great reform : the Old Ordinal
has become antiquated and inadequate : various attempts have been made
to patch it up, but it is fast getting past that, and a thorough revision
resulting in a New Ordinal is evidently needed.
1 Above, p. xiv.
F. ii. b
xxii ORDINALE SARUM.
VII.
The change came in quietly enough — so quietly that it does not seem
possible now to trace the first appearance of the New Use. But before
very long more was heard of it, partly because the odium liturgicum was
aroused, and there raged a battle for punctilious correctness of use, such as
was repeated again a century later in Clement Maydeston's day, and such
as is not unknown in our time. Partly also because on the top of this
punctiliousness came a vigorous attack upon the whole elaborate system
of service from the powerful pen of Wiclif :
The ordinal of Salisbury letteth much preaching of the gospel, for fools charge
that more than the mandements of God and to study and teach Christ's gospel : for
if a man fail in his ordinal, men hold that great sin, and reprove him thereof fast ;
but if a priest break the bests of God, men charge that little or nought. And so,
if priests say their mattins, mass and evensong after Salisbury use, they themselves
and other men deem it is enough, though they neither preach nor teach the bests
of God and the gospel.
This outburst seems clearly to be part of an outcry against novelty,
for a little later Wiclif continues thus :
How dare sinful fools charge Christ's priests with so much novelty, and evermore
clout more to, that they may not freely do God's ordinance. For the Jews in the
old law had not so many ceremonies of sacrifices ordained by God, as priests have
now rites and rules made of sinful men. And yet the old law in tbese curious
customs must needs cease for freedom of Christ's gospel : but this freedom is more
done away by this novelry than by customs of the old law.
And so on much more about the novelty in the claims of the Divine
Office. A little later comes a further hint :
Ah, Lord ! if all the study and travail that men have now about Salisbury Use
with multitude of new costly portos, antipboners, grayles and all other books were
turned into making of bibles1...
This treatise of Wiclif Of Feigned Contemplative Life, c^v., is dated
by Mr Wordsworth circa 1365-1375. The first definite mention of the
New Use of Salisbury is found in a Will of 1389 — 90.
To John Penne my clerk a Missal of the New Use of Sarum2.
All this seems to point to the middle of the century as the latest date
for the New Ordinal, and the fact that it never dealt fully and satisfactorily
with Corpus Christi and its Octave3 points to its being drawn up while
1 English Works (E.E.T.S.), pp. 193, 2 Gibbons' Early Lincoln Wills, p. 87,
194. Cp. other passages quoted in Words- quoted in Line. Cath. Stat. III. 841.
worth, Tracts of C. Maydeston (H.B.S.), 3 Tracts of Clement Maydeston, XX. 9,
pp. 15 and ff. I0, 27, 28, 38, 39, 64, 65, 70, 71.
INTRODUCTION. xxill
that Festival was still fresh, and its observance with full Octaves cum
regimine chori still undecided.
There is little doubt that the New Ordinal well deserved its title of
'new,' and represented a real change from the old, not a mere revision
of parts, nor a codification of the accumulating changes of the intervening
period. The amount of alteration varies in different parts of the book : it
is seen at its highest in dealing with the beginning of Advent, and no one
who will compare pp. i — 18 with pp. 208 — 228 can doubt the importance of
the change. So widely do the two Ordinals differ for this period that one
is tempted to think that originally the New Ordinal was meant to be
supplementary to the Old rather than to supersede it1. A certain number
of the provisions of the Old reappear in the New, but many do not, and
among them some of considerable and lasting importance. This general
impression is deepened when one specially compares the use that the two
Ordinals make of the Consuetudinary : each quotes considerably from it,
but what is quoted in one is not quoted in the other. Thus at Evensong
the Old Ordinal cites directions for the opening of service, the saying of
the Chapter, the return from the censing of the altar, and the final
Benedicamus, while the New cites directions for the allotment of the
Antiphons, the preparations for censing, the singing of the Versicle, and the
saying of the Collect. The Old stands alone in making quotations
bearing upon Compline, Mattins and Second Evensong : both quote in
describing Pretiosa, and here the New is full while the Old is scanty.
This relation between the two Ordinals for the first Sunday in Advent
is certainly remarkable ; but in the later part of the book the case stands
otherwise. The two Ordinals still differ somewhat conspicuously in their
quotations from the Consuetudinary, but in the main the New Ordinal
reproduces all the provisions of the Old, so that from p. 19 onward there
is very little which is not at any rate represented in it, and in the Rubrics
of the Service-books which are drawn from it.
It is not possible to go exhaustively into the differences between the
two : when a passage of the Old Ordinal does not reappear in the New it
is generally because it is superseded by a fuller or more explicit direction.
We have already observed how this was the case with the marginal notes,
and the New Ordinal carried out still more fully the task which they had
attempted. But attention may be called to one or two cases where the
New Ordinal makes a definite correction, not merely amplifying but
contradicting, because of a change of use : there is no need to cite such
changes as had been already made by the marginal notes though these
naturally reappear in the New Ordinal : the following are among the fresh
changes not hitherto noticed.
1 See a parallel case at Hereford below, p. xxx.
xxiv ORDINALE SARUM.
The time for the sprinkling of Holy Water was altered: the New
Ordinal expressly calls attention to the fact that in this respect it differs
from the Old Ordinal and the Ordinale Wellwyk (p. 229). The older
custom is prescribed here on p. 148, and no marginal note is added to
correct it1. A similar change was made as to the hour of the Masses de
festo on the Rogation days (pp. 79, 81) where the Old Ordinal prescribes
post Terciam and the New Ordinal post Sextam ; and again at Candlemas
(p. 179). Changes such as these in the Mass are easily intelligible, but
the changes in Divine Service are much more difficult, since they dealt
with the intricate adjustment of services and they are too technical to be
quoted here. The reader who is anxious for problems to solve has only
to compare the Old Ordinal, as here printed, with the rubrics of the
Breviary : on pp. 37, 38, 57, 137, for example, he will find matter for much
reflection and much study of the ' Rules of the Pie.' There are also a
number of minor changes, such as the substitution of one collect for
another, or the deletion of alternatives provided by the Old Ordinal in the
case of hymns, responds, antiphons, &c. for special occasions ; but these
hardly need to be recorded.
In the Processional it is noticeable that at the Palm Sunday procession
the appearance of a second group bearing relics and the Blessed Sacrament
is an innovation'2, as well as the part of the Prophet.
For the rest the curious reader must be referred to his rubrics, but
with two cautions first given. First, with regard to the Old Ordinal as
here printed, it must be questioned how far it can be taken as absolutely
authoritative on the subject of Sarum Use: it evidently had in view other
churches besides the Cathedral of Salisbury, for it not only contemplates
a memorial of the Patron other than S. Mary (pp. 20, 53, 127) and an
other Feast of Relics than that of Salisbury (pp. 130, 187, 203) (so far
being followed by the New Ordinal), but it lays down provisions for
parish churches which are not in the New Ordinal (pp. 3, 158); further
it has some peculiarities in the Sanctorale such as the Translation of
S. Wulstan (p. 183) and the occurrence of S. Sampson's day between
July 10 and u (p. 184). On the other hand it certainly claims to
represent Sarum Use (on pp. 37 and 137 apparently without being justified
in its claim) and in some respects it has the Cathedral more directly in
view than the New Ordinal had, e.g. in providing for the Bishop's partici
pation in the ceremonies of Holy Week.
Secondly, some qualification must be made of the statement, which
hitherto has passed unqualified, that the New Ordinal is reproduced in the
1 The Processionals vary in their direc- 2 It is noted in Crede Michi, § 79, i.e.
tions on this point. the note is of John Raynton circa 1450.
INTRODUCTION. XXV
Rubrics of the printed Service-books. For, as is clearly shewn in pp. 208 —
233, the MSS. of the New Ordinal themselves vary in fulness ; and further
there are a certain number of passages in the Ordinal which have not
found a place at any rate in those printed editions to which the reader is
here referred. Some of these refer to music and are found in the printed
Antiphonal though not in the Breviary ; others are amplifications of the
directions which appear in the rubric : for example where the rubric has
(Brev. i. lii.)
exceptis singulis commemorationibus beate marie et festi loci
the Corpus MS. of the Ordinal has
exceptis singulis commemoracionibus beate marie per totum adventum et a
septuagesima usque ad capud ieiunii, et aliorum sanctorum in quorum honore ecclesie
sunt dedicate, ut in aliis ecclesiis.
Amplification to this extent is to be found fairly frequently, but the
difference is not very great either here or elsewhere.
Two further instances may be quoted because of their intrinsic interest :
first, the directions for the great Oes are given thus (cp. Brev. i. civ.).
Et sciendum quod excellencior persona incipiet Ant. 0 sapiencia, non habendo
respectum ex qua parte fuerit clericus principalis : seel postquam persone principales,
scilicet Decanus, Cantor, Cancellarius et Thesaurarius, singuli singulas antiphonas,
scilicet O, successiue per decessum inciperint, ex tune ex parte chori principalis cetere
antiphone a canonicis inchoentur, incipiendo ab archidiaconis uel subdiacono et a
principali canonico sacerdote. Et sic fiat descensus a canonicis presbyteris ad
diaconos, et sic ad subdiaconos super antiphonis ceteris inchoandis.
Secondly, the following directions make clearer the course of the great
processions of Christmastide, and add considerably to the amount which
is contained in the Breviary and Processional on Christmas Evening
(Brev. i. cxcv.).
Finita hac oracione cum Benedicamus a duobus de secunda forma in superpelliceis,
conueniant omnes diaconi extra chorum, scilicet ante altare S. Nicholai. Deinde
processionaliter in capis sericis, singuli singulos cereos ardentes in manibus deferentes,
extra chorum ex parte australi usque ad ostium chori occidentale procedant, et sic
per medium chori transeant : ad ostium presbiterii septentrionale exeant, et circuendo
chorum ad altare S. Stephani accedant, archidiacono uel alio diacono in primo
processu incipiente I£ Sancte del preciose, quodam clerico in superpelliceo virgam
gestante, ceroferario, thuribulario, et puero librum cum lumine deferente precedenti-
bus sacerdotem.
The return of the procession is thus described :
Tune cantor diaconorum, qui pro eorum uoluntate ad hoc fuerit electus, in
redeundo incipiat de S. Maria I£ Stirps lesse uel antiphonam de eadem : et sic
processionaliter usque ad hostium chori occidentale redeant, et ibidem chorum
intrent, et stantes sint ante formulas puerorum donee dicitur oratio.
xxvi ORDINALE SARUM.
Finally, it is provided that the services of S. Stephen's Day shall be left
in the hands of the Deacons, those of the two following days in the hands
of the Priests and of the Boys respectively. Full directions are given for
the procession of the Boy Bishop, but as these are more fully incorporated
in the Breviary than those for the Procession of the Deacons cited
above, there is no need to quote them : but the difference of treatment
accorded by the Breviary to these two processions deserves to be noticed
because it is characteristic of the unmethodical ways by which the Ordinal
was imported into the Service-books in the form of Rubric.
It is not quite safe to argue that, because some passage in the Old
Ordinal is not in the rubrics, therefore it was not in the New Ordinal, for
there are cases to the contrary: c'.t,T. the direction about the Prose given on
p. 31 is not found in the Breviary at col. clxxxvi., but it is in the New
Ordinal at this point : again the memcria tcchnica for the irregular
Antiphons at None which is given in the Old Ordinal twice over (pp. 16
and 36) is not found in the Breviary, but is in the New Ordinal at None
on Holy Innocents Day. Further there are a few directions in the New
Ordinal of which there is no sign in the Rubrics.
These facts to some extent qualify the general statement as to the
identity of Rubrics and Ordinal ; but when all these qualifications have
been made, the statement still remains true that for all ordinary purposes
the Rubrics of the Service-books may be taken as the equivalent of the
New Ordinal : moreover as no doubt additions were made after the first
drawing up of the New Ordinal to meet the new requirements caused by
new festivals and other innovations, the Rubric represents the New
Ordinal in its latest form.
It is not possible to enter fully here into the history of the growth and
development of the New Ordinal : our task in this introduction is limited
by the documents here printed : and the most that can be attempted is
to draw from them the outlines of the history of the Sarum Ordinal in the
xnith and xivth Centuries. With the next Century a fresh chapter opens,
when the New Ordinal itself begins to get superannuated and discredited ;
soon fresh Rcspsnswms are required from the authorities at Salisbury in
reply to Ditbia propounded to them by perplexed enquirers, such as are
found in the beginning of the Crtde J//V///'1 and recall the Addiciones of our
MS. ; then provision has to be made for local peculiarities of other dioceses
such as Ely, Lichfield, Lincoln, Norwich ; next men are no longer content
to take the general rules of the Ordinal and applying them to each year
as it comes work out their scheme of service from them, but they require
a directory which shall provide it all ready worked out for them according
to all the possible variations of the Kalendar : then Clement Maydeston
1 Tracts of CUmtnt Mxy&ston (H.B.S.), PP- 27—40-
INTRODUCTION. XXvii
will come to the rescue with his Direetorium Sacerdotitm and a new pliase
of controversy will open out, which will lead eventually to Caxton's
printing-press, the new printed Service-books, the growing complexity of
commemorations, and the final rebellion against "the number and hardness
of the Rules called the Pie."
VIII.
Some hopes were held out in a rash moment in the introduction to the
first volume1 that the attempt made there to trace the course of Sarum
influence in constitutional matters on other ecclesiastical bodies might be
followed by a similar attempt to trace Sarum influence in matters liturgical.
So, rather than prove false to such expectations, an attempt shall be made,
though it must be both brief and tentative. It was there stated that,
whether or not S. Osmund issued any liturgical directions, at any rate
none are extant or traceable : and that for this purpose it is impossible to
get behind the Consuetudinary of circa 1210, in which the liturgical customs
were set out in the second and third divisions of the book, as a sequel
to the first section containing the ancient constitutional legislation of
S. Osmund, under the guiding hand of Richard Poore.
Side by side with the liturgical provisions of the Consuetudinary, which
occupy the whole of the tractate from the xnth chapter onward, we can
now set the Old Ordinal, a document which for all practical purposes may
be regarded as a twin sister of the Consuetudinary ; and placing ourselves
at Salisbury at the beginning of the xiuth Century we prepare to track out
the course of their influence.
Setting aside the question of the influence of the Cathedral Use on the
diocese, which may be taken for granted and not followed up, our first
journey is to S. David's in 1223, where the Bishop ordered that the service
of the B. V. M. and the service of the dead should be secundum Ordinale
Ecclesie Sarum'. It is noticeable that these are both supplemental services,
to be worked in alongside of the ordinary course of Divine Service : the
Sarum Ordinal provided explicit rules for this, such as apparently the
Church of S. David's had not got of its own.
Three years later (1226) a College was founded at Merewell in the
diocese of Winchester, where the Cathedral Church was monastic : con
sequently recourse was had to Salisbury for the model of secular services
to be used by the clergy3.
in the diocese of Durham when Lanchester
2 Harl. 1249, f. 2. Haddan and Stubbs, College was founded in 1283 the modus
Councils, i. 459. psallemii was to be that of York or Sarum.
3 Dugdale, Monast. vi. 1344. Similarly /&'</, 1334.
xxviii ORDINALE SARUM.
But already we must go much further afield : it has been recounted in
the introduction to the first volume how Dublin at this period adopted the
Consuetudinary whole, and this probably involved the adoption of the
Ordinal as well and of the whole Use. Several MSS. are extant belonging
to a later date which give the Sarum services in the form in which they
were current in Dublin1. It has also been recounted how the influence of
the liturgical provisions of the Consuetudinary went to Lincoln and thence
far north to Moray in Scotland before 1236. A later Lincoln document,
the Consuetitdines Divini Officii of 1279, has not yet been dealt with, for,
being purely liturgical, it did not come into question in the previous
enquiry about the constitutional influence of Sarum : but having been led
to Lincoln it will be best to consider the document now, though out of
chronological order. It was drawn up in the episcopate of Robert of
Gravesend (1258 — 1279) to supplement the existing 'Ordinal and Register':
the former is several times referred to, but is unfortunately not extant, the
' Register ' probably refers to the earlier Lincoln Consuetitdines : whatever
the Lincoln Ordinal may have been in relation to the Sarum Ordinal, and
there is no evidence to shew this, this new Lincoln Consuetudinary is very
independent of Sarum influence for the most part : but at the end there are
unmistakeable traces of the influence of the second part of the Sarum
Consuetudinary2. The later stages of Sarum influence at Lincoln have
already been described so far as the books of Customs and similar docu
ments shew : when we turn to enquire after Service-books of Lincoln Use
there is little to be found, and such books as are available, if they in any
full sense of the term represent Lincoln Use, only shew that it was little
more than Sarum Use combined with some few local peculiarities3.
Again we have to go via Lincoln to Scotland to note that side by side
with the adoption of the Sarum model of constitution by Elgin and
Glasgow already narrated in vol. i.4 there was also a recurrence to Salisbury
for a liturgical model, and at Elgin in 1242 it was decreed
Ut in divinis officiis in psallendo legenclo et cantando ac aliis ad divina spectan-
tibus seruetur ordo qui in ccclesia Salisbyryensi esse noscitur institutes.
Having once made its way in Scotland the Sarum Use had a wide
influence there: in the absence of reliable information about Scottish
1 See for example the MSS. described valuable are the Lincoln additions to Brit,
in Bibliotheca Musico-Liturgica, Nos. 20, Mus. MS. 11,414 for which see Tracts of
3°8- Cl. Maydeston 171.
2 Line. Cath. Stat. i. 71, 127, 390. For the Breviary additions see Brev.
3 Three leaves of a Lincoln Missal from Sar. in. Appendix pp. 22-24: and for
Bodleian MS. Tanner 4, f. 133 were printed the Pie ibid. I. 1323-1334 and 1373, and
by Henderson as Appendix VII. to The Brit. Mus. MS. 22,396 f. 22.
York Missal, vol. 2 (Surtees 60). More 4 I. xxviii.
INTRODUCTION. xxix
Service-books it is impossible to trace out the history, but the Arbuthnot
Missal of 1491 and the Aberdeen Breviary of 1510 at the end of the
period echo the Elgin Statute at the beginning in bearing witness to the
prevalence of the Sarum rite1.
We turn now to Wells, prepared by the previous investigation on the
constitutional side to find Sarum liturgical influence also dominant there :
at once we are met by the document which is called ' Ordinal ' there, but
which consists in reality of the liturgical part, second and third sections,
of the Sarum Consuetudinary, adapted by some modifications to the
Cathedral of S. Andrew at Wells2. Three passages in the accompanying
Statuta throw light upon its history : (i) in 1241 the Chapter ordered the
correction of the existing Ordinal: but (ii) in 1273 the order had to be
repeated.
quod ordinale corrigatur de inceptis et sublatis omnimodo contrarietatibus et
abusionibus, per quas hactenus injuriae sine discentiones orte sunt inter clericos
ecclesie seu oriri ualeant in futurum : et quod sic correctum inuiolabiliter sub pena
anathematis obseruetur, ita quod nemo ex tune eidem addere uel subtrahere audeat
absque episcopi et totius capituli uoluntate.
The work was now done, for (iii) a statute of 1298 refers to the
Ordinal and with apparent satisfaction3. There is no positive proof that
the Ordinal referred to in this last passage, or in either of the others, is
identical with the Ordinal which is now extant and stands in close
connexion with the Statutes : in its present form it is certainly of much
later date and can hardly be earlier than the xvth Century4: but the close
connexion between Ordinale and Statuta in our present MSS. probably
represents the continuous tradition of Wells documents, and our present
Ordinale is probably, except for slight modifications, the same as that
referred to in 1298. In other words, if that is so, the liturgical Con-
suetudines of Sarum were adopted at Wells before that date. But it still
remains undecided what was the incorrect Ordinal which was complained
of in 1241 and 1273: it is hardly likely that these complaints can have
referred to such a finished product as the Sarum Consuetudinary: so it
is far more likely that there existed at Wells some old and unsatisfactory
Ordinal which was superseded between 1273 and 1298, after the two
complaints had been registered, by the adoption of the Sarum Con
suetudinary, modified to suit the needs of Wells5 and called there by the
name * Ordinal ' after the document which it supplanted.
1 Reprinted, the first by Forbes in 1864 5 Besides undergoing textual modifica-
and the second by W. J. Blew in 1854. tion it has received by way of appendix
2 Reynolds, Wells Cathedral, pp. i — 44. (i) the old Wells constitutional document
3 Ibid, pp. 57, 58, 60. based on Sarum documents which has
4 It incorporates S. Anne's Day, which already come under our notice in vol. i.
was introduced into England in 1383. (see vol. i. p. xxxi.), and (ii) additional
XXX ORDINALE SARUM.
The relation of Grandisson's Exeter Ordinal of 1337 to Sarum Use
has already been described, partly in the first volume and partly in this1:
but the high-water mark of Sarum influence was not reached at Exeter
till later. In 1391 Bp. Brantingham sent to the Chapter a copy of the
Sarum Ordinal, asking that it might be adopted for the Cathedral : this
was agreed to after much deliberation, on condition that the Saints' Day
Services of Exeter Use and other peculiarities were not given up, and in
so far as it was not contrary to the liberties and customs of the Church,
which the canons had sworn to maintain2. Over a hundred years later
the final stage was reached, when Bp. Oldham in 1505 required the
Chapter to conform to the Ordinal and Customary of Sarum3.
A few years after Grandisson's reforms at Exeter a revision of Service-
books was undertaken by Bp. Trillek at Hereford, 1344 — 1360. The
extant documents of that Use which are anterior to that date shew no
sign of Sarum influence, but in later times the Hereford MS. Ordinal and
the printed Breviary and Missal have all borrowed from the New Sarum
Ordinal, the first to some considerable extent but the two latter more
extensively still4. The Hereford Ordinal is composed of two concurrent
documents, which to a certain extent cover the same ground, but more
often are complementary to one another : and this fact lends some
confirmation to the suspicion already expressed that possibly at some
stage in the development of the Sarum Ordinal something of the same
sort was the case. This approximation in liturgical matters of Hereford
towards Sarum in later days is all the more remarkable because, as was
noticed in the first volume, it was precisely Hereford and York, the two
churches which maintained their own Use most independently down to
the Reformation, that exhibited from the first and on the constitutional
side the greatest independence. And it speaks most strongly for the
power of the Sarum Use that both of these ultimately had to submit to
some extent to that influence.
At York, however, there is much less sign of Sarum influence than at
Hereford. In the Missal there are specially clear indications of it in the
Ordo missce, and particularly in MS. D, which comes from the Cathedral
Church itself5. In the Breviary there is at first sight no appearance of
borrowing : the rubrics have a character and a language of their own
liturgical provisions which are not earlier 4 See the forthcoming volume of the
than 1318, the date of the adoption of Henry Bradshaw Society on the Hereford
Corpus Christi at Wells. Breviary : and for the Missal Henderson's
I. xxxi II. and above pp. xix.-xxi. reprint (Leeds 1874).
2 Reynolds, The Use of Exeter Cathe- 5 See Henderson's reprint of the Missal
dral, p. 10. and Lawley's of the Breviary (Surtees Soc.}.
3 Line. Calk. Stat. in. 850.
INTRODUCTION. xxxi
which is quite foreign to Salisbury : but nevertheless there are occasional
passages which they have in common. For example, the second and third
paragraphs from the bottom of p. 10 are found not only at Salisbury, but
also at Hereford and Exeter in the same position, and at York among the
opening rubrics of Advent : it is one of the places in the Ordinal where
a slight change of custom has been made and the New Ordinal (p. 219)
differs from the Old, and curiously enough all the three other Uses follow
the Old Ordinal here and not the New. Hereford and Exeter, as we
have seen, took the Sarum directions from the New Ordinal or a form
approximating to it, but it is difficult to say what was the exact source
at York. A passage found in the York Breviary at col. 194 points clearly
to the Old Ordinal, for the phrase quoted is at p. 46 cancelled and
superseded by a marginal note ; but on the other hand another passage,
which is proper and stands in the York Breviary at col. 212, is found
here on p. 53 not as forming part of the Old Ordinal at all, but as one
of the marginal notes. It is not clear therefore from what Sarum source
exactly these borrowings were taken ; it may have been, as at Exeter, from
some intermediate stage between the Old and the New Ordinals, possibly
the Ordinale Wellwyk: or indeed it is possible that these passages common
to York and Sarum may not have been taken directly by the first from the
second, but may have been drawn by both from some common source :
there are other directions which suggest this possibility, such as those for
the termination of collects which are found in the Sarum Consuetudinary,
§ 68, again in almost identical terms in the Hereford Breviary1, and again
in a similar form in the York Missal2. Similar directions are given by
Durandus in his Rationale3, and it is evident that many rules of this sort
may have been common property over a large part of Western Christendom.
There is no difficulty about believing that Hereford took such things
straight from Sarum, but the whole line of York Use is generally so
independent that direct borrowing is much less likely in that case.
The influence of Sarum at Lichfield has been already described :
the Statutes of Bp. Patshull (1239 — 1241) are largely drawn from the
second part of the Consuetudinary with occasional passages from the
third part. Two hundred years later in the episcopate of Bp. Heyworth
(1420 — 1447) the Sarum Ordinal was definitely adopted, but some local
peculiarities were retained, as is clear from a later Statute of Bp. Blyth on
the same subject4. The xvth Century was witnessing a rapid diffusion
of the Sarum rite: in 1415 the local Use was given up in its favour at
S. Paul's in London, where already in the xivth Century some Sarum
J See H.B. Soc. edition, p. 89. 3 Lib. IV. cap. xv.
2 i. 169. 4 Dugdale, Monast. vi. 1263, 1264.
XXX11 TONALE SARUM.
influence had made itself felt1. When the secular Cathedrals led the way,
parish churches in their dioceses followed suit, Austin Canons did the like,
and the same was the case with the two special institutions of the piety
of this century, viz. the Chantries and the Colleges : of the former little
remembrance is left, for Edward VI. spoiled the parishes of their endow
ments, and squires' pews and overgrown organs have since that date filled
up their chapels ; but many of the Colleges are remembered, especially
such as were educational, and it is enough to quote Winchester and Eton,
King's College at Cambridge, New College and All Souls' at Oxford, as
examples of the adoption of Sarum Use by collegiate establishments.
The dioceses which had monastic Cathedrals were particularly amenable
to Sarum influence since they had no tendency to copy their mother
church : and it is significant that a large proportion of the best MSS. of
Sarum Use hail from the diocese of Norwich.
After the suppression of the Monasteries by Henry VIII. the monastic
cathedrals had to adopt a secular rite, and Appendix II. shews how
Rochester adopted the Sarum Use in 1543. Already in the previous
year the Convocation of Canterbury had ordered all the clergy of the
province to say their Divine Service according to this Use.
The final stage of the history is not reached till Queen Mary's reign,
when Sarum Use was restored at S. Paul's2 and the Sarum rite had a brief
revival throughout England. The last was seen of it in 1559 except for
some small survivals maintained for a time by the seminary priests and
others of the Roman Catholic missionaries to England3.
IX.
The Tonal takes its place naturally by the side of the Ordinal as it is
the musical directory for the services. The name is due to the fact that
its main object is to regulate the antiphonal psalmody and to secure the
right connexion between the antiphons and the tones which are allied with
them : but besides this the Tonal has other objects : it gives a brief
outline of the musical theory of mediaeval times and treats of the eight
'modes' or 'tones' to which the plain chant belongs, their range, openings,
1 I. xxxvi. This touched the rites but 3 For further instances of the adoption
not the ceremonial. See Maydeston, Def. of Sarum Use see the very valuable Chrono-
Direct. (H.B.S.) § 41. logical Table in Line. Cath. Stat. in. 824
AuS- 27, 1553- Wriothesley, Chron. and ff., from which many of the above are
"• I02' taken.
INTRODUCTION. xxxiii
transpositions, &c. : and by way of appendix to the full treatment of the
relation of antiphons to tones in Divine Service it adds some brief
directions as to other parts of the ritual music such as the Verse of the
Responds, the Introits and their tones, and the chants to the Venite.
This systematic treatise was a product of the musical reforms of the
ixth and xth Centuries, when the traditional melodies of the Church
were subjected to much enquiry, and, as it seems probable, a new theory
of music was constructed on a late Greek model, to which the traditional
music was in more or less degree made to conform. It is to this move
ment that we owe the present system of eight ecclesiastical modes and the
present classification of the plain-song antiphons, responds, &c. : what lies
behind this reform is very obscure, but it seems probable that the music-
theory, to which the melodies, as originally composed or adapted, properly
belonged, had perished with much else of Grasco-Latin culture, and the
music of the Church had perhaps for two centuries been preserved as a
mere tradition, until the revival of Hellenism brought back a music-theory
to the West in a new form : and though the traditional music did not
properly belong to this, it was found possible by making some modifications
to bring it into some sort of conformity with the new system. This was
the work of the theorists of the ixth and xth Centuries.
There was no musical sphere where this revival of the science of music
was more necessary than in the psalmody ; for the intimate connexion,
which subsists between the antiphon and the psalm tone which belongs
to it, made it imperative that there should be no confusion here. Hence
the Tonal arose as a systematic classification of the antiphons of Divine
Service and of the tones and endings which are to be used with them.
The tone is in each case naturally that tone which belongs to the mode
to which the antiphon is assigned. The choice of the ending is not quite
so obvious a matter : but when it is remembered that the antiphon was
in the early days a sort of refrain sung between each of the psalm verses,
it will be seen that it was highly important that the tone-ending should
lead naturally into the opening notes of the antiphon. Consequently the
antiphons were classified according to their openings and such a tone-
ending as would be most suitable was assigned to them. Even when the
custom of singing the antiphon as a continual refrain was given up and it
was thenceforth sung in full, as a rule, only at the close of the psalm, this
method still held good, though it was then only in the last verse of the
Gloria patri that as a matter of fact the connexion between tone-ending
and antiphon-opening still shewed itself.
What has been said as to the Divine Service and its antiphons is true
also of the antiphons of Mass, i.e. the Introit, and in early days the Com
munion, but in a less degree : for the Mass-antiphons are all independent
xxxiv TONALE SARUM.
compositions, and are not, like many of the antiphons of Divine Service,
constructed on a definite theme : they therefore cannot to the same extent
be grouped or classified, nor can the attempt be so well made to fit tone-
ending to antiphon-opening : consequently they occupy only a very small
place in the Tonal.
The Sarum Tonal thus takes its place as one of a long series of writings
of this class beginning with the Tonals of Regino and Berno, and other
treatises of a similar purpose such as Guido's De modorum formulis1 . In
date it is subsequent to the festival of S. Thomas of Canterbury, for nearly
all of the antiphons of that day find a place in it: the antiphons of Corpus
Christ! are entirely absent : this does not prove that the Tonal is posterior
to that festival, since the antiphons in question, being mainly formed on
older melodies, would not have needed special mention : but the fact,
though not conclusive, is significant, and it will not be very hazardous if
we assign the Tonal to the xmth Century. It does not by any means
always agree with these earlier Tonals, and further it is remarkable for its
exactness of classification and the fulness of the descriptions of the
different variaciones. The MSS. in which it has survived are not very
accurate: the Arundel MS. is particularly faulty, and also it has few or
none of the descriptions of the variadones: the other two MSS. are
more satisfactory, though not by any means blameless ; where they
differ from one another the more accurate musical text has been
followed ; but sometimes both are in error, and in these few cases it has
not been thought well to substitute the right musical text, but rather to
give what the text of the MSS. actually shews.
This is not the time nor the place for an extended disquisition on the
Tonals : the whole subject demands more study than has yet been given
to it, and further documents need to be made accessible: the publication
of the Sarum Tonal here is at any rate a contribution to the enquiry, and
a specially valuable one, seeing that it is far more complete and scientific
than most of the Tonals of the later mediaeval period2.
1 The Tonal of Regino ^915) is in by Gevaert in his most valuable book
Coussemaker, Scriptores II. 1—73 : that of entitled La Melopee Antique: further
Berno (t 1048) is incompletely printed in the Hartker Antiphonal and the Mont-
Gerbert, Scriptores II. 62—91 : the De pellier Gradual published in facsimile by
modorum formnlis of Guido (t 1050) is in the Benedictines of Solesmes are of capital
Coussemaker I.e. n. 78—109. importance for the study of the subject.
2 Other Tonals may be seen in the There is a brief Tonal at the end of the
Scriptores printed by Gerbert and Cousse- Hereford MS. Antiphonal which differs
maker : the classification of the antiphons considerably from Sarum.
has been attempted on more critical lines
INTRODUCTION. xxxv
X.
It has been found impossible' to make any satisfactory index to the
Ordinal: the range of subjects of which it treats is so small and its order
so methodical that it is hoped that an index is also unnecessary. For the
Tonal on the other hand an index of liturgical forms was an obvious gain,
and my best thanks are due to Miss Gertrude Simpson for making one :
it has been amplified to some extent so as to distinguish between two or
more antiphons which have similar incipits, in cases where the text of the
Tonal does not quote enough of the opening words to make the distinction
between them clear.
My best thanks are further due to the Rev. Christopher Wordsworth and
the Rev. G. H. Palmer for much help : and also as before to the Reverend
Mother and Community of S. Mary the Virgin at Wantage for their
valuable work in printing all the musical appendix.
WALTER HOWARD FRERE.
HOUSE OF THE RESURRECTION, MIRFIELD.
Martinmas, 1 90 1 .
ERRATA.
p. 8 line 32, for parata read paradisi.
p. 15 line u, for qui read que.
p. 21 line 23, for et modo read eo modo.
p. 34 line 10, for Gloria et honor read Gloria et honore.
line 20, for Et test is read ,£V testes.
p. 35 line 21, for respondeat. read respondeat A.
p. 4-2 last line, for uidit read uiderat.
p. 58 line 32, for incipiat read incipiatur.
p. 59 last line but 4, for Per christum read Per christum.
p. 65 line 24, ordinem recthis oracionem.
p. 71 line 19, for letemini in ea read letemur in ea.
ORDINALE SARUM.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS DOMINI AD UESPERAS pulsato
classico executor officii, dicta oracione dominica, signando faciem suam
dicat Deus in adiutorium meum intende. Rector chori ex parte ebdo-
madarii iniungat antiphonam primo clerico de secunda forma, qui dum
incipit ad chorum stet conuersus : in fine autem primi uersus psalmi
ad altare inclinet se et hoc generaliter in incepcione omnium antipho-
narum per totum annum obseruetur.
Antiphona super psalmos Benedictus. Rector chori ipsum psalmum
prosequatur hoc modo Dominus dens meus qui docct : et sic fiat ubi-
cunque antiphona et suus psalmus unum habent inicium in plena
diccione.
Ultima antiphona super hos psalmos ad uesperas sicut ad quaslibet
uesperas per annum tarn in festis quam in profestis cum neupma
terminatur. Similiter ultima antiphona in singulis nocturnis et in laudibus
ad matutinas et quelibet antiphona super Magnificat et Benedictus et
Quicunque uult tantum per totum annum, nisi a uesperis sabbati ante
passionem usque ad uesperas sabbati in ebdomada pasche, et nisi in
seruicio defunctorum.
Ad terciam uero et ad sextain et ad nonam ad completorium omnino
tacetur.
H Capitulum. Rrit in nouissimis diebus. Sacerdos uero capitulum
dicendo nee stallum nee habitum mutat, sed dicendo ad altare se
uertat.
R/. Ecce dies ueniunt. ^f . In diebus illis. cum Gloria patri : re-
sponsorium dicetur a duobus ad lectrinum, et sic in omnibus festis
simplicibus cum regimine chori in quibus ad uesperas dicitur respon-
sorium.
U Quocienscunque dicitur responsorium ad primas uesperas per totum
annum et eciam inuitatorium in festis nouem leccionum debent dici a
duobus clericis de secunda forma ante gradum chori, preter hoc R^
F. i
2 ORDINALE SARUM.
Ecce dies ueuiunt et preter responsorium utriusque dominice in passione
quod est Circumdedenmt, et exceptis festis duplicibus et in omnibus festis
qui habent inuitatorium triplex, et exceptis festis sanctorum Dyonisii,
Clementis, Uincencii : ilia enim responsoria dicuntur a duobus clericis de
superiore gradu. In festis uero duplicibus ab hiis omnibus qui chorum
regunt.
Ymnus. Conditor alme. f. Rorate cell.
IT In omnibus festis simplicibus cum regimine chori uel sine regimine
chori in festis et profestis uersiculi dicuntur ab uno solo puero in stallo
suo stante. In festis duplicibus et quando dicitur inuitatorium a tribus, a
duobus dicuntur uersiculi ad utrasque uesperas et ad matutinas.
Ant. Ecce nomen domini. ps. Magnificat.
IT In festis duplicibus incipiatur (antiphona) super Magnificat in supe
riore gradu : dum incipitur antiphona et psalmus psallitur unus sacerdos
incenset altare in capa serica : hoc peracto sacerdos ad extremum stet
ante altare et se inclinet et precedentibus ceroferariis et thuribulario in
stallo huic officio deputato se recipiat ; et deinde dicto psalmo et anti
phona accedat ad lectrinum et ibidem oracionem dicat : et puer quidam
primum Benedicamus dicat ad gradum chori, et secundum Benedicamus
aliquis puer ex opposite : et sic fiat post Benedicamus ad matutinas.
Unus est tonus siue cantus utriusque Benedicamus in omnibus festis
simplicibus quando ab uno dicitur : sed in hoc dirferunt quod primum
dicitur ab uno alta uoce, et secundum ab altero ex opposite submissa
uoce.
Ad missam incensum habeatur et sic in omnibus festis cum regimine
chori.
In duplicibus festis duo sacerdotes thurificent altare et cetera omnia
dupliciter fiant.
Omnes uero uersiculi ad utrasque uesperas et ad matutinas, ut dictum
est, a duobus pueris dicuntur in duplicibus festis et Benedicamus a duobus
de secunda forma secundum tonum alicuius responsorii sicut In perhenni,
uel alicuius antiphone sicut O Christi pietas et consimilis, secundum
festum si poterit, et semper in superpelliceo.
Si uero memorie fiant sacerdos ad lectrirrurn dicat uersiculum et
oracionem ubi primam dixerit oracionem : uersiculi illi ad memoriam
submissa uoce : oraciones uero in eo tono, quo prima, dicuntur.
Oracio. Excita quesumus domine.
Nulla fiat processio ad crucem hoc sabbato, nee abhinc aliquo sabbato
usque ad sabbatum quod dicitur in albis.
Nulla fiat memoria nisi de sancta maria. Verumptamen si festum
sancte andree hoc sabbatum precesserit uel in eo contigerit, de eo fiet
memoria, que precedet memoriam beate marie.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. 3
In ipsa die et per octauas et in die octaua memoria fiat de sancta
maria. Ant. Aue maria.
Hec antiphona dicatur ad memoriam beate uirginis ad primas uesperas
in omnibus dominicis et in festis nouem leccionum usque ad natalem domini.
p. Egredietur uirga.
Oracio. Deus qui de beate marie.
Tune sacerdos dicto ultimo Benedicamus antequam a lectrino recedat
dimissa uoce dicat Deus in adiutorium.
Chorus. Domine ad adiuuandum.
Et sic prosequantur uesperas beate marie, dum sacerdos uestibulum
ingrediens capam exuit : qua exuta ingrediens sacerdos stallum suum
seruicium compleat beate marie.
AD UESPERAS DE SANCTA MARIA.
Ant. Prophete predicauerunt. ps. Letatus sum.
Cap. Ecce uirgo concipiet.
Ymnus. Aue mar is Stella. ^. Diffusa est grada.
Ant. Ne timeas. ps. Magnificat.
Or. Concede nos.
Et debet terminari cum Per christum dominum nostrum.
Et sic fiat ad matutinas et ad omnes horas uidelicet ad primam et ad
terciam et ad sextam. Ad nonam autem et ad completorium debet oracio
terminari cum Per dominum nostrum.
Memoria fiat de sancto spiritu.
Ant. Veni sancte spiritus.
ft. Emitte spirit um tuum.
Or. Deus qui corda. Per christum.
Memoria fiat de sancto loci : secundum usum ecclesiarum parochialium
Sarum fiat ad uesperas et ad matutinas beate uirginis et non ad uesperas
nee ad matutinas de die : et hoc per totum annum uidelicet immediate
post memoriam de sancto spiritu : et memoria de reliquiis.
Ant. Corpora sanctorum.
ft. Beati qui habitant.
Or. Propiciare uel Or. Presta quesumus omnipotens deus.
Memoria de omnibus sanctis ad uesperas et ad matutinas in festis
nouem leccionum.
Ant. Ecce ueniet domitms.
ft. Ecce apparebit dominus.
Or. Consciencias nostras.
Memoria de pace.
Ant. Da pacem domine.
ft. Domine fiat pax.
I 2
4 ORDINALE SARUM.
Oracio ad uesperas. Deus a quo sancta desideria. Alia oracio ad
matutinas. Deus auctor pads.
Ista ultima collecta deterrninare debet cum Per dominum, et ea que
ultima est ad matutinas. In festis uero nouem leccionum net memoria de
omnibus sanctis ad matutinas et ad uesperas de sancta maria : ceteris uero
diebus ad uesperas et ad matutinas de die.
Hoc modo dicuntur uespere de sancta maria in ferialibus diebus per
aduentum nisi quod tercia feria dicuntur psalmi, Dixit dominus. Coiifi-
tebor. Beatus uir. De profundis. Memento. Cetera ut supra.
COMPLETORIUM DE DIE.
Conuerte nos modesta uoce. Deus in adiutorium altius dicatur.
Ant. Miserere, ps. Cum inuocarem. In te domine. Qui habitat.
Ecce nunc.
Cap. Tu in nobis. Et dicitur hoc capitulum per totum annum quando
ad completorium dicitur capitulum.
Ymnus. Te lucis. ~$ . Custodi nos domine.
Et dicitur semper ab uno solo puero ad gradum chori tarn in festis
quam in profestis.
U Et nota quod responsio uersiculorum non dicitur cum neupmate sicut
uersiculi : sed dum chorus submissa uoce respondet incipiatur antiphona
Veni domine : et sic in omnibus uersiculis ubi neupma dicitur.
In fine uero nocturnorum ante leccionem similiter dicitur uersiculus
cum neupmate, et directe et uoce submissa respondeatur.
Ps. Nunc dimittis.
Iste psalmus sicut euangelici stando debet psalmodizari : et Te deum
et Quicunque unit.
In festis duplicibus chorus alternatim stare debet et sedere in psalmo-
dizando in omnibus locis in quibus chorus regitur ; et ad totas laudes in
duplicibus festis tanturn stare debet chorus. Ex dispensacione tamen
aliquando aliter fit cum uocionef fuerit.
Kyrieleyson iij Christeleyson iij Kyrieleyson iij et dicuntur alternatim.
Non dicitur in audiencia Pater noster nee Credo in deum.
Et ne nos. In pace in idipsum.
Carnis resurreccionem. Benedicamus patrem.
Benedictus es domine. Benedicat et custodiat.
Tune quicunque fuerit ebdomadarius siue officii executor, episcopus si
adsit uel excellencior in chore tarn ad matutinasf quam ad completorium
dicat submissa uoce Confiteor. Et hoc per totum annum quando dicitur
Confiteor. Ad Confiteor non exeunt de stallis sed conuertunt se ad ipsum
qui dicit Confiteor : et si non stat inter chorum et altare tune conuertat se
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. 5
chorus ad altare dicendo Confiteor deo cell et beate marie et omnibus sanctis :
et quando dicitur et uobis, tune conuertat se chorus ad ipsum qui dicit
Confiteor. Similiter in hiis uerbis precor sanctam mariam et omucs sanctos
et uos orare pro me. Hec dicantur humili uoce.
Dicto Absolucionem et remissionem, executor officii exaltans uocem
dicat
Deus tu conuersus uiuificabis.
Ostende nobis.
Dignare domine node ista.
Miserere nostri.
Fiat misericordia.
Domine deus uirtutum.
Domine exaudi.
Dominus uobiscum.
Hee preces dicuntur per totum annum ad completorium quando preces
dicuntur.
In feriis quando preces fiunt cum prostracionibus, tune post uersum
Fiat misericordia tua, sequatur Exaudi domine. ps. Miserere met deus,
cum Gloria patri: Jl. Exurge domine. Domine deus uirtutis. Domine
exaudi. Dominus uobiscum.
Oracio. Illumina quesumus domine.
Hec oracio cum predicto capitulo et uersiculo per totum annum dicitur
ad completorium nisi a cena domini usque ad octauas pasche.
Antiphona uero Miserere super psalmos per totum aduentum et a
crastino octauarum epiphanie usque ad quadragesimam, et a passione
usque ad cenam domini. Et dicetur a trinitate usque ad aduentum
domini. Dicetur nisi in purificacione beate marie et in assumpcione et
natiuitate eiusdem et nisi in festo reliquiarum et omnium sanctorum.
Ymnus uero per totum annum dicitur, nisi in duplicibus festis et per
octauas eorum : et nisi a quadragesima usque ad primas uesperas de
trinitate.
Hoc completorium non mutatur per totum aduentum nisi in festo
sancti andree, si infra aduentum contigerit : tune solum mutatur ymnus
Saluator mundi domine. Ant. Lucent tuam loco Ant. Veni domine.
UCotidie per annum ram post matutinas quam post completorium nisi
in duplicibus festis et nisi in ebdomada natalis domini pasche et pente-
costes et nisi a cena domini usque ad octauas pasche dicitur cum
prostracione ps. Ad te leuaui cum Gloria patri.
Kyrieleyson. Christeleyson. Kyrieleyson.
Pater noster. Et ne nos.
Exurge domine.
0 ORDINALS SARUM.
Domine dens uirtutis. Domine exaudi oradonem.
Dominus uobiscum.
Oracio. Ecclesie tue quesumus domine preces...1 per Christum dominum
nostrum. Amen.
HAD COMPLETORIUM BEATE MARIE.
Ant. Bcata es maria que credidisti. ps. Usquequo domine. Judica
me deus. Sepe expugnauerunt. Domine non est exaltatum.
Cap. Sicut cynamomum.
Ymnus. Virgo singularis. Uitam presta. Sit laus.
Y. Elegit earn deus.
Ant. Ecce ancilla domini. ps. Nunc dimittis.
Or. Graciam tuam.
Post completorium canitur aliqua antiphona de sancta maria ante
altare eiusdem : et dum canitur executor officii stet ad lectrinum quod
ante altare est ubi scilicet cotidie de ea celebratur missa solempniter et
ibi dicat y. Post part um.
Or. Omnipotent sempiterne deus qui gloriose. Per eundem Christum
dominum nostrum.
IJAD MATUTINAS DE ADUENTU.
Inv. Ecce uenit rex. ps. Venite exultemus.
Ymnus. Verbum superbum prodiens.
In primo nocturne Ant. Non auferetur. ps. Beatus uir. ps.
Quare fremuerunt. ps. Domine quid multiplicati. ps. Domine ne in
furore. Sub uno Gloria patri et sub una antiphona.
Ant. Erit ipse. ps. Domine deus meus in te speraui. ps. Domine
dominus noster. ps. Confitebor. ps. In domino confido.
Ant. Pulchriores. ps. Saluum me fac. ps. Usquequo. ps. Dixit
insipiens. ps. Domine quis habitabit.
U Omni die dominica per annum quando de dominica agitur, nisi in
tempore paschali, predict! psalmi in primo nocturno debent dici modo
predicto sub uno Gloria patri et sub una antiphona.
y. Ex syon species.
Benedicciones per totum annum pro uoluntate ebdomadarii in dominicis
diebus quando de dominica agitur et in festis nouem leccionum.
Alma dei pair is
ueniat benediccio nobis.
i In full.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS.
Benedicdone perpetua
benedicat nos pater eternus.
II le nos benedicat
qui sine fine uiuit et regnat.
Deus deifilius
nos benedicere et adiuuare dignetur.
Christus ad eterne
nos ducat premia nite.
Virtus christi habundet
in cordibus nostris.
Spiritus sancti gratia
illuminet corda et corpora nostra.
Ignem sui amoris
infundet deus cordibus nostris.
De celo missus
doceat nos spiritus almus.
Ardeat in no bis
diuiniferuor amoris.
Omnipotens dominus
sua gratia nos benedicat.
Propicius et clemens
sit nobis deus omnipotens.
Christus perpetue
det nobis gaudia uite.
Ad gaudia paradisi
perducat nos misericordia christi.
Intus et exterius
nos purget spiritus almus.
Splendor litcis eterne
nos illuminet sine fine.
JOHANNES. Fons euangelii
repleat nos dogmate celi.
LUCAS. Euangelica lectio
sit nobis salus et proteccio.
MARCUS. Euangelicis armis
muniat nos conditor orbis.
MATHEUS. Per euangelica dicta
deleantur nostra delicta.
Diuinum auxilium
maneat semper nobiscum.
In imitate sancti spiritus
benedicat nos pater et filius.
8 ORDINALE SARUM.
UA festo trinitatis usque ad aduentum domini qtiando de dominica
agitur ad nonam leccionem,
In caritate perfect a
confirmtt nos trinitas sancta.
Hie ordo seruetur in festis duplicibus et simplicibus nouem leccionum,
nisi quando sine exposicione dicitur : tune ad septimam lectionem dieitur
Creator omnium rerum
benedicat nos hie et in euum.
et tune ad octauam leccionem
Diuinum auxilium ut supra.
ad nonam leccionem,
Ad societatem ciuium supernorum
perducat nos rex angelorum.
et sic dicatur de quocunque sancto fit seruicium : et semper in festis
sanctorum ista benediccio sit ultima quando nouem lecciones dicuntur.
In paschali tempore in festis sanctorum cum regimine chori, quando
exposicio dicitur, tune dicetur ad primam leccionem Fons euangelii,
uel una de supra notatis que ad exposicionem pertinet. Ad secundam
leccionem Diuinum auxilium : ad terciam leccionem In imitate uel file
nos uel Ad societatem uel Creator.
In omnibus festis et profestis trium leccionum sine regimine chori per
annum et in festis cum regimine chori paschalis temporis quando exposicio
non habetur, ad primam leccionem dicitur
Alma dei patris uel Omnipotens dominus.
ad secundam et terciam leccionem ut supra per ordinem.
In ferialibus diebus quando de feriis agitur ad primam leccionem
dicitur
Deus misereatur nostri
et det nobis pacem.
uel Immensa dei pietas
nos sine fine custodiat.
Ad secundam leccionem Ad gaudia parata.
Ad terciam leccionem In unitate sancti spiritus.
et semper submissa uoce dicantur.
Leccio de ysaia. leccio i. Uisio ysaye cum Hec dicit dominus : et sic
debent terminare omnes lecciones prophetice preter in tribus noctibus
ante pascha. Relique uero lecciones que a Jube domine incipiunt cum Tu
autem terminantur.
Per totum aduentum legatur de ysaya usque ad uigiliam natalis domini,
nisi in festis sanctorum et in commemoracionibus beate marie et in
quatuor temporibus et nisi in secundo et tercio nocturno dominicarum :
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. 9
tune enim in secundo nocturne leguntur sermones et in tercio nocturne de
exposicione euangelii.
Tres pueri de prima forma in superpelliciis incipiant similiter E^
Aspiciens a longe ad gradum chori. Solus autem ebdomadarius puer
primum uersum E/0 Iste1.
Et sciendum est quod quelibet repeticio que post uersum dicitur debet
dici usque ad finem responsorii. Secundus puer secundum uersum Qui
regis. Chorus Nuncia nobis : Tercius tercium : singuli per se cantent.
y. Excita. Chorus. Qui regnaturus.
Deinde tres insimul incipiant E/ Aspiciens^ et cantetur a choro.
E/. Aspiciebam. f. Potesfas. Et datum.
E/. Missus est. y. Dabit et. Et uocabitur.
H In secundo nocturne.
Ant. Bethleem. ps. Conserua me.
Ant. Ecce uirgo. ps. Exaudi domine.
Ant. Orietur. ps. Diligam te.
y. Egredietur uirga de radice.
E/°. Et flos de radice eius ascendet. Et legatur titulus.
Tres medie lecciones de sermone beati magni episcopi.
Leccio quarta. Igitur quoniam post tempus.
et terminatur cum Tu autem domine.
E/. Aue maria. y. Quomodo. Spiritus sanctus.
E/. Suscipe uerbum. y. Paries quidem. Ut benedicta.
E^. Saluatorem. y. Sobrie et iuste. Qui reformabit.
Gloria patri. Configuration.
If In tercio nocturno.
Ant. Nox precessit. ps. Celt enarrant.
Ant. Horn est. ps. Exaudiat.
Ant. Gaudete. ps. Domine in uirtute.
y. Egredietur dominus de loco sancto suo.
11 Hee predicte antiphone cum suis psalmis dicantur omnibus dominicis
diebus usque ad Natiuitatem domini quando de dorninica agitur.
Euangelium secundum Matheum Cum appropinquasset iesus.
Post pronunciacionem euangelii legatur titulus leccionis sequentis
scilicet Omelia uel Sermo expositorum euangelii sic Omelia beati Gregorii
pape et consimilis : et legatur titulus ille more leccionis.
B^. Audite uerbum. y. Annunciate. Saluator.
Ej?. Ecce uirgo. y. Super so Hum. Et uocabitur.
E^. Letentur. y. Orietur. Et pauperum. Gloria.
1 A mistake for Quique.
IO ORDINALE SARUM.
II Non dicitur Te deum laudamus per aduentum, sed reincipiatur
ultimum responsorium. Eodem modo fiat in festis nouem leccionum que
in aduentu euenerint.
Sacerdos dicat uersiculum IN LAUDIBUS loco nee habitu mutato modesta
uoce y. Emitte agnum domine.
II Notandum quod in festis simplicibus antiphona in laudibus incipitur
in secunda forma. In duplicibus festis in superiore gradu.
Ant. In ilia die. ps. Dominus regnauit.
Ant. Jocundare. ps. Jubilate.
Ant. Ecce dominus. ps. Deus dens metis.
Ant. Omnes sicientes. ps. Benedicite.
Ant Ecce ueniet. ps. Laudate.
Cap. Hora est usque credidimus.
Ymn. Vox clara. y. Vox clamantis.
Hie uersiculus et ceteri predict! de nocturno dicantur per totum
aduentum, siue de dominica agitur siue de feriis. Similiter et hymni
suo loco.
Ant. Spiritus sanctus. ps. Benedictus.
Or. Extita quesumus.
Memoria de sancta maria. Ant. Missus est. Hec antiphona dicatur
ad memoriam de sancta maria in dominicis et in festis nouem leccionum
per aduentum ad matutinas.
y. Egredietur uirga. Or. Deus qui de beate.
51 Si aliquod festum nouem leccionum in sabbato per aduentum con
tigerit, tune in ipso sabbato uespere fiant de dominica et memoria de
sancto que precedet memoriam beate uirginis. Si uero tale festum in
dominica infra aduentum contigerit semper differatur in crastinum ^ a
dominica scilicet in secundam feriam % : uel si in secunda feria contigerit
in dominica uespere fiant de sancto et memoria de dominica.
De festis autem trium leccionum per aduentum nihil fiat nisi de octaua
sancti andree, sed ad uesperas et ad matutinas de sancta maria de eis fiat
memoria.
IT Si festum sancti andree in hac dominica contigerit, reseruetur festum
apostoli usque in crastinum, et per ebdomadam de eo fiat memoria, et in
octaua propter dominicam de eo tantum fiat memoria et missa in capitulo.
Quod si die lune festum apostoli contigerit in octaua nihil de eo fiet preter
memoriam et missam post capitulum propter festum sancti Nicholai quod
propter dominicam differtur ad secundam feriam. Sed quacunque alia
feria contigerit in octaua totum seruicium fiet de apostolo et cotidie per
ebdomadam memoria ad uesperas et ad matutinas et ad missam. Si uero
quinta feria ante aduentum contigerit ibi celebrabitur et in sexta feria
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. II
totum seruicium de apostolo fiat et in sabbato de sancta maria et memoria
de apostolo.
Ant. Domine iesu christe. y. Dilexit andream dominus.
Or. Maiestatem tuam domine suppliciter.
HAD MATUTINAS DE SANCTA MARIA COTIDIANAS.
Inv. Aue maria. ps. Venite.
Y. Quern terra pontus.
Die dominica et feria secunda et feria quinta.
Ant. Benedicta tu. ps. Domine dominus noster.
Celi enarrant. Domini est terra.
y. Specie tua.
Feria quartat et sexta.
Ant. Specie tua. ps. Eructauit. Deus noster refugium.
Fundamenta.
y. Diffusa.
Feria quarta et sabbato.
A. Gaude maria. ps. Cantate ]. Dominus regnauit exultet.
Cantate ii.
y. Specie tua.
Lee. i. Egredietur. Et dicatur ab aliquo de secunda forma ex parte
chori in stallo conuertendo se ad altare.
Secunda leccio a consimili ex parte altera.
Tercia leccio sicut prima et uersiculi dicuntur in stallo.
E/. Missus est.
Lee. ij. Non secundum uisionem.
B^. Aue maria.
Lee. iij. Locutus est dominus ad achaz.
ty. Suscipe uerbum.
Omnis leccio terminatur cum Hec dicit.
IT Quando seruicium beate marie propter aliquod festum duplex omit-
titur in choro, ordo feriarum in antiphonis et psalmis et uersiculis obseruetur
in sequenti feria : et hoc per totum annum seruetur.
y. Sancta dei genitrix.
IN LAUDIBUS.
Ant. Prophete predicauerunt. ps. Dominus regnauit.
Cap. Ecce uirgo.
Y. O gloriosa. y. Elegit earn.
Ant. Spiritus sanctus. ps. Benedictus.
Or. Concede nos.
12 ORDINALE SARUM.
Memoria de sancto spiritu, de reliquiis, de omnibus sanctis et de pace
ut supra ad uesperas.
UEt notandum quod ubi ecclesia est de aliquo sancto alio quam de
sancta maria quando ad matutinas et ad uesperas de die non fiunt
consuete memorie, tune ad uesperas et ad matutinas de sancta maria fit
memoria de sancto loci que precedet memoriam de reliquiis.
II AD PRIMAM. Y. Memento salutis. Maria mater. Gloria tibi.
Iste hymnus dicatur ad omnes horas de sancta maria in cotidiano
seruicio nisi ad uesperas et ad completorium.
Ant. Prophete predicauerunt. ps. Deus in nomine, ps. Laudate
dominum omnes gentes. ps. Confitemini.
Cap. Egredietur uirga.
E/^. Aue maria. y. Benedicta tu. Gloria patri.
y. Diffusa est.
Or. Deus qui de beate marie.
Hec oracio dicatur ad omnes horas.
AD TERCIAM. Ant. Missus est. ps. Ad dominum cum tribularer.
ps. Leuaui. ps. Letatus SUM.
Cap. Non secundum uisionem.
B/'. Diffusa est. y. Specie tua.
AD SEXTAM. Ant. Angelus domini. ps. Ad te leuaui. ps. Nisi
quia dominus. ps. Qui confidunt.
Cap. Et percuciet terrain.
E^. Specie tua. y. Adiuuabit.
AD NONAM. Ant. Aue maria. ps. In conuertendo. ps. Nisi
dominus. ps. Beati omnes.
Cap. Locutus est dominus... usque non temptabo dominum.
B^. Adiuuabit. y. Elegit earn.
HAD PRIMAM DE ADUENTU.
Y. lam lucis.
Ant. In ilia die. ps. Deus deus meus respice. Dominus regit me.
Gloria patri.
ps. Domini est terra. Ad te domine leuaui.
Gloria patri.
ps. ludica me domine. Deus in nomine. Gloria
patri.
ps. Confitemini. Beati immaculati. Gloria patri.
ps. Retribue. Gloria patri.
Predict! psalmi dicantur ad primam hoc modo omnibus dominicis per
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. 13
aduentum nisi quando uigilia Natiuitatis domini in dominica contigerit :
tune dicantur ad primam tantum ps. Deus in nomine, ps. Beati
immaculati. ps. Retribue.
HA Domine ne in ira usque ad septuagesimam et a Deus omnium
usque ad aduentum domini quando de dominica agitur,
Ant. Te deum. ps. Quicunque milt.
et dicatur eadem antiphona super psalmum Quicunque unit omnibus
dominicis per annum, nisi in uigilia natiuitatis domini quando in dominica
contigerit et nisi infra natalem usque Domine ne in ira, et nisi infra pascha
et pentecosten et nisi in festis nouem leccionum qui in dominicis con-
tingunt celebrari : tune enim dicitur Ant. Te iure : et dicitur hec
eadem antiphona in omnibus festis nouem leccionum et in festis trium
leccionum cum regimine chori per annum, nisi in hiis qui contingunt in
ebdomada trinitatis.
In festis uero duplicibus dicitur Ant. Gracias tibi deus : nisi in die
trinitatis et in die sancti iohannis baptiste quando infra octauas trinitatis
euenerit : et tune dicitur Ant. O beata. In profestis uero diebus
dicitur Ant. Gloria tibi trinitas, nisi infra octauas trinitatis.
Cap. Regi seculorum.
Hoc capitulum dicitur in omnibus festis et in octauis in quibus chorus
regitur excepta ebdomada pasche. In omnibus uero festis trium leccio
num et in octauis trium leccionum et in festis in quibus dicitur nocturnus
quando chorus non regitur, dicitur hoc Cap. Domine miserere. Et hoc
idem dicitur in feriis a pascha usque ad pentecosten. In aliis autem feriis
per annum dicitur capitulum Pacem et neritafem. Et notandum quando
hoc capitulum dicitur tune fient preces cum prostracione ad omnes
horas.
E^. Jesu christe. y. Qui sedes.
Iste uersus dicitur per annum nisi a Natali usque ad purincacionem
beate Marie, et nisi in commemoracionibus beate marie : et tune dicitur
y. Qui de uirgine nisi a pascha usque ad ascensionem. Et tune dicitur
y. Qui surrexisti a mortuis.
y. Exurge domine.
U Notandum quod per totum annum in festis et profestis dicuntur
responsoria super horas, scilicet ad primam terciam sextam et nonam, ab
uno. In duplicibus festis ab uno clerico de secunda forma et in simplici-
bus festis ab uno de prima forma. In profestis ab uno puero. Qui dum
dicunt conuersi ad altare locum non mutent nee habitum, uidelicet clerici
in stallo, pueri ad gradum chori.
y. Exurge domine.
Dimissa uoce dicatur
Kyrieleyson iij. Christeleyson iij. Kyrieleyson iij.
14 ORDINALE SARUM.
Ultimum Kyrieleyson de eodem tono quo primum sed dimissiori uoce.
Postea dicatur
Pater noster, Et ne nos. Viuet anima. Errant.
Credo in deum. Carnis resurreccionem.
Repkatur. Domine aucrte. Cor mundum.
Ne proiidas. Redde mihi. Eripe me ab homine.
Eripe me de inimicis. Eripe me de operantibus.
Sic psalmum dicam. Exaudi nos deus. Deus in adiutorium.
Sanctus deus. Benedic. Benedic.
Qui propiciatitr. Qui redimit. Qui replet.
Confiteor ut supra.
Deus tu conuersus. Ostende nobis. Dignare domine die.
Miserere. Fiat misericordia. Domine deus uirtutum.
Doinine exaudi. Dominus uobiscum. Oremus.
Si sit duplex festum dicitur hec oracio In hac hora.
In aliis festis et feriis oracio Domine sa?icte pater.
Dominus uobiscum. Benedicamus domino.
Tune eant omnes clerici ordinatim in capitulo et puer quidam legat
leccionem de Martilogio sine lube domine pronunciando primo numerum
Kalendarum uel Iduum uel Nonarum, et postea etatem lune et fmiatur hoc
modo Et aliorum phiritnorum sanctorum martirujn confessorum atque
idrginum sine Tu autem : et legatur ad modum leccionum ad matutinas :
tune sacerdos dicat hunc
y. Preciosa est in conspectu domini.
et hanc oracionem sine Dominus uobiscum et sine Oremus :
Sancta maria mater domini : qui in trinitate perfecta.
Non sequitur Dominus uobiscum nee Benedicamus domino sed Deus in
adiutorium iij.
Gloria patri.
Kyrieleyson. Christeleyson. Kyrieleyson alternatim.
Pater noster. Et ne nos.
Et ueniat super nos. Et respice in seruos tuos et in opera tua.
Et sit splendor.
In duplicibus festis et in ceteris cum regimine chori sequitur hec oracio
Omnipotent sempiterne deus.
In ceteris festis et profestis Or. Dirigere et sanctificare.
Dominus uobiscum. Benedicamus domino.
Hee preces et oraciones per totum annum in capitulo seruentur nisi a
cena domini usque ad octauas pasche et nisi in die animarum.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. 1^
U AD TERCIAM.
Y. Nunc sancte nobis.
A. locundare. ps. Legem pone.
Cap. Hora est.
E/. Vent ad liberandum nos. y. Et ostende. Domine deus uirtutum.
Gloria patri. Veni.
y. Timebunt gentes.
Or. Eoccita.
Hec oracio dicitur ad omnes horas diei et tocius ebdomade.
Hoc eciam per totum annum generaliter obseruetur sine de temporali
siue de aliquo sancto fiat seruicium quod semper oracio, qui dicitur ad
matutinas, ad omnes horas dicetur preterquam in quatuor temporibus
aduentus et nisi in dominica infra natalem et nisi in feria secunda in
rogacionibus.
HAD SEXTAM.
Y. Rector potens.
A. Ecce dominus. ps. Defeat.
Cap. Nox precessit.
E/. Ostende nobis. y. Et salutare. Misericordiam tiiam.
Gloria. Ostende.
y. Memento nostri domine in bencplacito.
HAD NONAM.
Y. Rerum dens.
A. Ecce uenit. ps. Mirabilis.
Cap. Sicut in die honeste.
E^. Super te ierusalem. [y .] Et gloria. Orietur dominus.
Gloria. Super te.
y. Domine deus uirtutum conuerte nos.
Hec responsoria dicuntur per totum aduentum usque ad uigiliam
Natalis domini tarn in feriis quam in dominicis, et semper ab uno
conuerso ad altare ; in dominicis ab uno in stallo, in feriis ab uno puero
ad gradum chori loco nee habitu mutato dicuntur.
UEt notandum quod per totum annum in dominicis antiphone que
dicebantur in laudibus debent dici super horas diei sicut hac die : exceptis
dominicis diebus a Domine ne in ira usque ad septuagesimam et a Deus
omnium usque ad aduentum domini quando de dominica agitur : eodem
modo fiat in omnibus festis per annum tarn trium leccionum quam nouem,
nisi in die innocencium et in commemoracione beate marie et in die
circumcisionis et in die pasche et per octauas et in commemoracione
16 ORDINALE SARUM.
beate marie et in dominicis a pascha usque ad ascensionem domini. In
hiis antiphona que ad matutinas dicitur super ps. Benedicite dicetur ad
nonam super psalmos. Unde uersus
f Anni prima dies pasche necnon puerorum
Sub pre. ger. nonam. saltu dempto comitantur.
Et sciendum est quod cotidie post nonam dicitur ps. De profimdis
cum hac oracione tantum Absolue quesumus nisi in festis et nisi per
ebdomadam Natalis, pasche et pentecostes. In quadragesima uero non
dicitur nisi in festis nouem leccionum.
51 Omnibus dominicis peracta processione cum precibus consuetis et
dominica oracione ad gradum chori exeat sacerdos processionaliter cum
cruce et ceroferariis diacono et subdiacono ad cimiterium canonicorum :
aspersa ibi aqua benedicta, dicatur ps. De profundis cum hac oracione
Dens emus miser adone.
U AD UESPERAS.
Ant. Sede a dextris. ps. Dixit dominus.
Ant. Fidelia, ps. Confitebor.
Ant. In mandatis. ps. Beatus uir.
Ant. Sit nomen domini. ps. Laudate pueri.
Ant. Nos qui niuimus. ps. In exitu.
Isti psalmi dicuntur omnibus dominicis diebus ad secundas uesperas
quando de dominica agitur nisi a Natali usque ad Domine ne in ira et
nisi a pascha usque ad Deus omnium.
Cap. Hora est. E/. Tu exurge.ns.
Et dicatur ab aliquo de secunda forma pro disposicione regencium
chorum nee loco nee habitu mutato : et hoc modo dicitur in omnibus
dominicis per aduentum quando de dominica dicuntur uespere. In
ferialibus diebus dicitur ab uno puero ad gradum chori. Tu exurgens &c.
Chorus idem y. Quia tempus miserendi eius. Chorus Misereberis syon.
Gloria patri. Chorus. Tu exurgens. Tune sine uersiculo statim in-
cipiatur Ymnus Conditor.
Hoc responsorium dicatur cotidie per aduentum preterquam in sabbatis
et in festis nouem leccionum usque ad O Sapienda. y. Rorate celi.
Ant. Ne timeas. ps. Magnificat. Or. Excita.
Ad memoriam de sancta maria. Ant. Beata es maria. y. Egredie-
tur uirga. Or. Deus qui de beate marie.
Hie ordo memoriarum de sancta maria ad utrasque uesperas et ad
matutinas seruetur per totum aduentum in festis nouem leccionum et in
dominicis nisi quando Ant. Beata es maria dicitur super ps. Magnificat.
Tune ad memoriam de sancta maria Ant. Ne timeas.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. I/
Hoc eciam per totum annum bene obseruetur, quod quando com-
memoracio beate uirginis fit in crastino alicuius festi nouem leccionum uel
trium cum regimine chori quod eodem die contingit in aduentu et in
tempore natalis, dicatur ad memoriam de sancta maria antiphona uersi-
culus et oracio sicut ad secundas uesperas de temporal! ut prenotatum est.
Per reliquum uero tempus Ant. Sub tuam protecdonem. y. Sancta
del genitrix. Or. Concede nos famulos.
Ordo huius diei scilicet antiphonarum super psalmos ad utrasque
uesperas seruetur omnibus dominicis per aduentum et a Domine ne in ira
usque ad pascha et ab octauis trinitatis usque ad aduentum domini
quando de dominica agitur. Antiphone uero super psalmos de nocturnis
per aduentum tantum dicuntur.
U Dictis hac die uesperis de sancta maria fiant uigilie mortuorum cum
missa in crastino : et dicuntur cotidie usque ad uigiliam natalis domini
nisi in primis uesperis nouem leccionum : et iterum ab octauis epiphanie
usque ad terciam feriam ante pascha et in ilia tercia feria fiunt uigilie
mortuorum cum nouem leccionibus et cum missa in crastino [nisi aliquod
festum duplex impediat et tune predictum seruicium fiat in aliqua feria
precedente ipsius ebdomade que ad hoc uacauerit uidelicet in dominica
uel in secunda feria] et sic compleatur seruicium mortuorum usque ad
octauas pasche [nisi corpus presens forte contigerit]. Post octauas uero
pasche non net memoria defunctorum [in conuentu] nisi presens corpus
fuerit uel dies anniuersarii contigerit uel seruicium triginta dierum imper-
fectum fuerit usque in crastinum trinitatis : tune enim fiunt uigilie mortuo
rum abhinc usque ad aduentum.
Impediuntur uigilie mortuorum per festa duplicia in primis et in secundis
uesperis. In aliis eciam festis et in octauis in quibus chorus regitur in
primis uesperis tantum. Fiunt autem uigilie mortuorum cum nouem
psalmis et nouem leccionibus quandocunque corpus presens adest uel
dies anniuersarii contigerit uel seruicium triginta dierum faciendum fuerit
nisi in tempore paschali : tune enim dicuntur tres antiphone tres psalmi tres
lecciones tantum. Per reliquum uero tempus tocius anni quandocunque
fiunt uigilie mortuorum dicentur cum sola antiphona ad uesperas scilicet
Placebo et cum sola antiphona ad matutinas scilicet Dirige ; et cum
nouem psalmis et tribus leccionibus et cum una sola antiphona in
laudibus scilicet Exultabunt : et tune semper ante lecciones dicitur iste
uersiculus Complaceat tibi domine ut enias me. Domine ad adiuuandum
me respice : et dicuntur tales uigilie sine nota. Lecciones alternatim
dicuntur, scilicet prima leccio ex parte chori cumf uno ab una parte:
secunda leccio cum f uno ex altera parte a consimili : tercia leccio ut prima.
Similiter quando nouem lecciones dicuntur, tune prima turba leccionum
dicetur ex parte chori in stallo, secunda turba ex altera parte, tercia turba
1 8 ORDINALE SARUM.
ut supra et uersiculi ante lecciones et ante Magnificat et Benedictus
dicentur ab aliquo in stallo. Item quando fiunt uigilie mortuorum cum
nota scilicet cum nouem leccionibus et nouem psalmis, tune ultimus
uersus sit loco antiphone. Quando uero laudes mortuorum non sequuntur
continue non dicitur uersiculus ante laudes, sed dicto responsorio statim
dicetur Kyriekyson Christeleyson Kyrieleyson Pater noster cum precibus
mortuorum et cum psalmo Exaltabo te et cum oracionibus consuetis : et
tune post laudes dicetur iste psalmus Uoce mea ad dominum damaui cum
oracionibus que dicuntur ad Placebo, Hoc semper fit quando laudes non
sequuntur continue.
Item quando uigilie mortuorum nunt cum una antiphona et nouem
psalmis et tribus leccionibus, tune in omni feria tercia et sexta per totum
annum sit tercium B/. Libera me domine de nils inferni. y. Clamantes.
U Post octauas pasche in quacunque feria inchoetur seruicium mortuo
rum incipiatur ad primum nocturnum et compleantur duo sequentes
nocturni in eadem ebdomada si fieri poterit ; si autem fieri poterit siue
non, deinceps non seruetur ordo nocturnorum sed feriarum quod in aliis
temporibus anni obseruetur. Preterea in paschali tempore tercium R/.
erit Libera me domine de morte eterna. In aliis uero temporibus dicuntur
responsoria secundum ordinem ystoriarum : ita tamen quod quando
lecciones tercii nocturni dicuntur ad uigiliam trium leccionum, semper,
ut dictum, sit tercium E/. Libera me domine de uiis. In uigiliis nouem
leccionum ultimum R/. scilicet Libera me domine de morte dicitur cum
tribus uersibus scilicet Dies ilia. Quid ergo, Nunc christe te petimus.
U Commendacio cotidiana.
A. Requiem, ps. Beati immaculati usque Ad dominum cum tribularer.
Dicto Pater noster sine Et ne nos, dicatur psalmus Domine probasti sine
Gloria patri.
y. Requiem eternam. A porta inferi.
Credo uidere. Requiescant in pace.
Domine exaudi. Dominus uobiscum.
Or. Tibi domine.
Et tune dicantur secundo loco oraciones speciales si sit anniuersarium
uel seruicium triginta dierum, et tercio loco tacente executore dicat unus-
quisque per se priuatim oracionem Deus qui nos patrem et matrem.
Finita hac oracione executor officii iterum uocem exaltans ut prius
concludat cum oracione communi pro omnibus fidelibus defunctis : et
quando commendacio dicitur in capitulo nulla sequitur oracio sed dicto
psalmo Domine probasti statim incipiatur missa : et ad illam missam
dicantur oraciones que ad commendacionem illo die dici deberent. De
oracionibus et ceteris ad uigilias mortuorum spectantibus require die
animarum.
FERIA SECUNDA IN ADUENTU. 19
FERIA SECUNDA IN ADUENTU.
Inv. Regem uenturum. ps. Uenite.
Et dicetur ab uno de secunda forma in stallo uertendo se ad altare
loco nee habitu mutato : et sic in omnibus feriis. Istud inuitatorium
dicitur cotidie per aduentum in profestis diebus usque ad uigiliam natalis
domini nisi in ieiuniis quatuor temporum.
Y. Uerbum supermini.
Ant. Dominus defensor. ps. Dominns illuminacio.
et cetere antiphone feriales cum nocturnis sicut notantur in feriis post
Domine ne in ira. y. Ex syon species.
U Et sciendum est quod omni die dominica per annum quando de
dominica agitur et qualibet feria siue de feria agatur siue de festo trium
leccionum, sine Te deum laudamus [semper] ad matutinas dicitur nocturnum
nisi in paschali tempore et nisi in octauis sancti andree et in commem-
oracione beate marie et sancti loci per aduentum. Lecciones de ysaia
legantur per totum aduentum in profestis diebus nisi in hiis in quibus
dicitur exposicio.
E/. Aspidebam. B/. Missus est. ~R/. Aue maria.
y. Emitte agnum domine.
[et dicitur hie uersiculus ante laudes cotidie usque natalem domini
quando de temporal! agitur.]
IN LAUDIBUS.
Ant. Miserere, ps. Ipsum : et cetere antiphone et psalmi feriales.
Cap. Ecce dies ueniunt.
Y. Vox clara. y. Vox clamantis.
Ant. Angelus domini. ps. Benedictus. Terminatur antiphona cum
neupmate.
Sequitur alternatim
Kyrieleyson iij. Christeleyson iij. Kyrieleyson iij.
Pater noster. Et ne nos.
Ego dixi. Conuertere domine.
Fiat misericordia tua. Sacerdotes tui.
Domine saluum fac. Saluos fac seruos.
Saluumfac populum. Domine fiat pax.
Oremus pro fidelibus. Exaudi domine uocem.
ps. Miserere cum Gloria patri.
Exurge domine. Domine deus uirtutum.
Domine exaudi. Dominus uobiscum.
2 — 2
20 ORDINALE SARUM.
Hee preces non mutantur quando preces dicuntur ad matutinas ad
terciam sextam nonam et ad uesperas. Or. Excita quesunms.
Memoria de sancta maria. Ant. Sanctus spiritus.
y. Egredietur uirga. Or. Dcus (jut de beate marie.
Memoria de omnibus sanctis. Ant. Ecce domimis ueniet. y. Ecce
apparebit. Or. Conscientias nostras.
IT Quocienscunque consuete memorie fiunt scilicet de omnibus sanctis
et de sancta maria potest fieri memoria de sancto loci que precedet
memoriam de omnibus sanctis, et per ebdomadam fit plenum seruicium
de illo ubi conuenienter fieri potest, eo modo quo de beata maria, nisi
quod plenum seruicium beate marie reseruatur principaliter ad sabbatum
cum uacauerit uel alibi suo loco dicetur.
In ferialibus diebus quando ad horas preces dicuntur chorus prostratus
esse debet ex quo inchoatur Kyriehyson usque Per dominum nostrum
post oracionem. Solus sacerdos de prostracione se erigit cum dicitur
Exurge domine osculando formam.
Ad matutinas chorus debet esse prostratus dum Pater noster dicitur
ante lecciones quousque dixerit Et ne nos. In laudibus sicut ad uesperas.
Ad quamlibet missam que de feria dicitur nisi in paschali tern pore post
Sanctus usque Per omnia ante Agnus del. Preterea in quadragesima in
incepcione cuiuslibet hore fit genufleccio. Prostratus debet eciam esse
chorus in omni feria quando de feria agitur extra paschale tempus. In
uigilia mortuorum ad Placebo ex quo dicitur Kyrieleyson donee ultima
oracio dicatur : ad Dirige dum oracio dominica dicitur ante lecciones
quousque dixerit Et ne nos : post Benedictus eodem modo quo post Magni
ficat ad Placebo.
HAD PRIMAM.
A. Ueni doinine. ps. Dcus in nomine. [Beati immaculatiJ]
Ant. Gloria tibi. ps. Quicunque uult.
In hac feria et in singulis feriis per annum quando de feria agitur
antiphona super Quicunque uult dicitur de uno de secunda forma.
Cap. Pacem et ueritatem.
E^. Jesu christe, cum uersu sicut in dominica precedent!, et precibus
usque Fiat misericordia : tune statim sequatur Exaudi domine uocem. ps.
Miserere &c. : sicut ad matutinas prenotatum est usque ad oracionem.
Or. Domine sancte pater &c. sicut in dominica precedente.
AD TERCIAM.
Ant. Tuam domine. ps. Legem pone.
Cap. Qui uenturus est.
E/. Veni ad liberandum. y. Et ostende.
y . Timebunt gentes.
FERIA SECUNDA IN ADUENTU. 21
Et sic ad omnes horas dicentur responsoria et uersiculi sicut in
dominica precedente nisi quod in dominica dicuntur in secunda forma
et in feriis in prima forma. Preces ad horas sicut ad matutinas dicuntur
cum oracione dominicali.
Cotidie per aduentum dicatur sexta ante missam nisi in dominicis et in
festiuis diebus.
AD SEXTAM.
Ant. In tuo aduentii. ps. Dcfecit.
Cap. Prope est.
AD NONAM.
Ant. Veni doinine. ps. Mirabilia.
Cap. Venite ascendamus.
Hee antiphone et capitula responsoria et versiculi dicantur ad omnes
horas in profestis diebus usque ad uigiliam natalis domini et preces ut
supra.
11 AD UESPERAS.
Ant. Indinauit. ps. Dilexi.
Et cetere antiphone feriales cum suis psalmis.
Cap. In diebus ill is.
Hoc capitulum dicetur cotidie ad uesperas per aduentum nisi in
sabbato et dominicis diebus et festis sanctorum.
E/'. Tu exurgens.
Hoc responsorium ab uno dicitur ad gradum chori et modo quo
dicuntur responsoria super horas.
Y. Conditor. J. Rorate.
Ant. lerusaletn. ps. Magnificat.
Preces sicut ad matutinas.
Or. Excita quesumus.
Memoria de sancta maria.
Ant. Ne timeas. JT. Egrediehir nirga. Or. Deus qui de bcate marie.
Memoria de omnibus sanctis. Ant. Ecce dominus ueniet. y. Ecce
apparebit dominus. Or. Consciencias.
Hie ordo memoriarum obseruetur cotidie ad uesperas et ad matutinas
in profestis diebus usque ad uigiliam natalis domini [eciam in octauis
sancti andree apostoli] nisi quod antiphona Aue maria dicetur ad primum
O ubicunque incipiatur, et nulla tune memoria fiat de omnibus sanctis.
Hie ordo capitulorum responsoriorum ymnorum et uersiculorum seruetur
per totum aduentum in profestis diebus usque ad uigiliam natalis domini
ad uesperas et ad matutinas et ad horas nisi in ieiunio quatuor temporum :
tune enim dicitur oracio de ieiunio.
22 ORDINALE SARUM.
FERIA TERCIA.... FERIA QUARTA . . . .
*Si aliquod festum simplex nouem leccionum in feria euenerit semper
memoria de aduentu fiat ad utrasque uesperas et ad matutinas et nihil-
ominus obseruetur ordo responsoriorum dominicalis historie ita tamen
quod responsoria ferialia non omittantur : et si tot ferie per ebdomadam
uacauerint quod responsoria de tercio nocturne dominicalis historie
debeant cantari tune ibi dicantur responsoria ferialia. Hoc eciam generate
sit per totum annum.*
[Si aliquod festum sanctorum in aliqua predictarum feriarum contigerit
unde seruicium fieri debeat, deinceps non seruetur ordo feriarum in
leccionibus legendis et in uersibus et psalmis cantandis in feriis sub-
sequentibus sed seruetur ordo uersiculorum leccionum et responsoriorum
ita tamen quod responsoria ferialia non omittantur et semper si tot ferie
uacauerint per ebdomadam quod responsoria de tercio nocturne historie
dominicalis cantentur tune ibi dicantur responsoria ferialia : si autem tres
ferie in una ebdomada non uacauerint tune in secundo nocturne quando
de feria agitur uel in primo nocturno nisi una sola feria per ebdomadam
ad hoc uacauerit dicantur responsoria ferialia : quod per totum annum
obseruetur quando responsoria de istoria dominicali per ebdomadam
cantantur tantum. Tamen per estatem non dicitur nisi unum solum
responsorium feriale per ebdomadam quando istoria duratura fuerit : si
uero duratura non fuerit omnia responsoria ferialia si necesse fuerit in una
feria ad matutinas dicantur.]
FERIA QUINTA.... FERIA SEXTA....
Hac die uespere erunt de sancta maria nisi impedimentum euenerit et
net memoria de aduentu cum Ant. Ex egypto. y. Rorate. Oracio ut
supra. Hie ordo de predictis feriis scilicet de antiphonis et psalmis ad
matutinas et ad uesperas tarn ad nocturnum quam in laudibus seruetur per
totum annum quando de feriis agitur extra tempus paschale.
USABBATO AD MATUTINAS.
Memoria de aduentu. Ant. Syon noli. Per totum aduentum fit
memoria de aduentu de quocunque sancto contigerit seruicium.
De sancta maria. Cap. Ecce uirgo. Nullum responsorium.
Y. Aue marts stella. f. Egredietur uirga.
Ant. Ne timeas. ps. Magnificat. Or. Deus qui de beate.
Memoria de aduentu ut supra.
Completorium de aduentu non mutatur nisi quod in fine ymni dicitur
Gloria tibi domine.
HEBDOMADA PRIMA ADUENTUS. 23
U Statutum est in ecclesia Sarum quod commemoracio beate marie fiet
cum regimine chori per totum annum quando de ea fit plenum seruicium
et semper ad primas uesperas dicitur [una] antiphona super psalmos
feriales, In aduentu Ant. Prophete predicauerunt ; In ceteris anni tempori-
bus Ant. Post par turn.
Nunquam cum dicitur responsorium ulla fiat memoria nisi de aduentu
et nisi aliquod festum trium leccionum eo die contigerit quo fit eius
commemoracio: nee Placebo nee Dirige nisi pro corpore presenti. Cum
commemoracio beate marie fit alia feria quam in sabbato tune ad secundas
uesperas dicetur Placebo et Dirige nisi in crastinumf sequatur festum
nouem leccionum. Fiet autem plenum seruicium de sancta maria in
conuentu per totum annum singulis ebdomadis semel nisi in tercia
ebdomada aduentus. In quarta eciam ebdomada si dies natalis domini
feriam terciam excesserit tune in aliqua precedencium feriarum fiat pre-
dictum seruicium. Similiter fit plenum seruicium in ebdomada semel ab
octauis epiphauie usque ad quinquagesimam et ab octauis pasche usque ad
dominicam ante ascensionem et *a festo* trinitatis usque ad aduentum
domini. Solet autem hoc seruicium fieri in sabbato si a festo nouem
leccionum [uel trium leccionum cum regimine chori] uel tali festo quod
habeat propria responsoria uel proprias laudes uacauerit, et nisi in
sabbatis quatuor temporum et in uigiliis sanctorum. Sin autem fiat
predictum seruicium in aliqua feria ebdomade ubi conueniencius fieri
poterit.
U Et sciendum quod propria responsoria post natalem domini scilicet
Misericordiam et indicium et responsoria post pascha scilicet Dicant mine
et psalmi proprii qui ibidem notantur in sabbatis non dicantur, sed totum
seruicium fiet de sancta maria. Antiquitus uero solebant dici quia tune
temporis nihil fiebat de sancta maria in hiis sabbatis. Si autem in
predictis temporibus in quibus singulis ebdomadis fieri debet plenum
seruicium de sancta maria aliqua ebdomada euenerit que in festis sancto
rum tota fuerit occupata et in sabbato propter predicta impedimenta
fieri non poterit tune in aliqua precedent! feria ubi conueniencius fieri
poterit ut predictum est fiat, et ad uesperas et ad matutinas fiat memoria
de sancto qui eadem feria contingit euenire, ita tamen quod illud festum
quod minus est in qualitate seruicii omittatur.
U Per tocius anni spacium singulis diebus solent dici in conuentu
uespere et matutine de sancta maria nisi in duplicibus festis in quibus
nee ad primas uesperas nee ad matutinas nee ad secundas uesperas fit
memoraciof in conuentu sed extra semper: et nisi a matutinis uigilie
natalis domini usque ad matutinas octane beati stephani et nisi in
uigilia epiphanie et nisi a tercia feria ante pascha usque ad matutinas in
crastino octauarum eiusdem et nisi per octauas pentecostes. Cetere uero
24 ORDINALE SARUM.
hore nunquam in choro dicuntur scilicet prima tercia sexta et nona et
completorium nisi quando de ea fit plenum seruicium.
HAD MATUTINAS.
Inuitatorium dicitur ab illis duobus qui chorum regunt.
Inv. In honore.
Hoc inuitatorium dicitur per totum annum quando de commemora-
cione eius fit plenum seruicium : in tempore uero paschali dicitur cum
Alleluya. ps. Uenite.
Y. Quern terra.
Ant. Benedicta tu. ps. Domine dominus noster.
Ant. Sicut mirrha. ps. Celt enarrant.
Ant. Spedosa. ps. Domini est terra.
Ant. Specie tua. ps. Eructauit.
Ant. Adiuuabit. ps. Deus noster.
Ant. Sicut letandum. ps. Fundamenta.
Ant. Gaude. ps. Cantate i.
Ant. Dignare. ps. Dominus rcgnauit exultet.
Ant. Rorate. ps. Cantate ii.
Isti psalmi cum predictis antiphonis dicuntur per totum annum quando
plenum seruicium fit de sancta maria excepta ultima antiphona que tan-
turn per aduentum dicitur. In aliis uero temporibus per annum super
ultimum psalmum dicitur Ant. Post partum et nisi in paschali tempore :
tune enim dicuntur tres psalmi tantum sub una antiphona secundum
ordinem nocturnorum.
y. Egredietur uirga.
Lee. i. Missus est.
Responsoria ut supra in cotidiano eius seruicio.
y. Ora pro nobis.
IN LAUDIBUS.
Ant. Prophete predicauerunt. Cap. Ecce uirgo.
Y. O gloriosa. J. Elegit earn.
Ant. Spiritus sanctus. ps. Benedictus.
Memoria de aduentti Ant. Syon noli.
AD PRIMAM.
Ant. Prophete. ps. Deus in nomine. ps. Beati immaculati.
Ant. Te iure. ps. Quicunque uult.
AD TERCIAM.
Cap. Ecce uirgo.
AD SEXTAM.
Cap. Egredietur uirga.
HEBDOMADA TERCIA ADUENTUS. 25
AD NONAM.
Cap. Non secundum uisionem usque post mansuetis terre,
Cetera ad horas scilicet antiphone responsoria et uersiculi sicut in
cotidiano seruicio cum psalmis de die.
DOMINICA SECUNDA IN ADUENTU....
[Cum uero fuerint uespere de aliquo sancto hac die, tune ad memoriam
de sancta maria dicatur Ant. Am maria. Cotidie per ebdomadam quando
de feria agitur dicuntur uersiculi et responsoria secundum ordinem noctur-
norum dominicalis historic : ita tamen quod responsorium feriale erit
tercium quando responsoria de tercio nocturno dicentur si tot uacauerint :
sin autem fit in secundo uel in primo nocturno.]
FERIA SECUNDA.... TERCIA.... QUART A . . . . QUINTA....
SEXTA .... SABBATO.
AD MATUTINAS Ant. Leuabit dominus. ps. Benedictus.
Hoc sabbato fiet seruicium de sancta maria ut in precedenti sabbato si
poterit propter predicta impedimenta et tune precedens antiphona dicatur
ad memoriam.
DOMINICA TERCIA....
U AD (SECUNDAS) UESPERAS ....
Cap. Sic uos.
[Usque incepcionem O sapiencia dicitur E/. Tu exurgens : deinceps
uero dicitur B/. Festina ne tardaueris. Y. Conditor. ~Jl. Rorate celi.~]
FERIA SECUNDA.... TERCIA....
FERIA QUARTA.
Inv. Prope est. ps. Venite. Y. Verbuni supernum.
Ant. Auertet et cetere antiphone feriales cum suis psalmis.
y. Egredietur dominus.
11 Tune procedat diaconus et subdiaconus in albis cum ceroferariis,
spirula in manu diaconi et textus in manu subdiaconi deferatur : incensato
prius altari a diacono, eant ad locum ubi lecciones solito more leguntur ad
matutinas et ibi legat diaconus exposicionem euangelii secundum Lucam
Missus est.
Ad has matutinas non prosternant se clerici propter pronunciacionem
euangelii : et hoc generaliter per totum annum teneatur, quod quando ad
matutinas dicitur exposicio, tune ante lecciones non debet fieri prostracio,
nee preces ad matutinas sicut in ceteris horis ferialibus ....
26 ORDINALE SARUM.
IN LAUDIBUS ....
Or. Prcsta quesumus.
Hec oracio dicitur ad matutinas tantum : ad alias horas dicitur oracio
dominicalis. Pieces non dicuntur hie scilicet ad matutinas, tamen ad
ceteras horas dicuntur preces sicut in ceteris feriis.
Similiter fit sexta feria et sabbato propter pronunciacionem euangelii.
Memoria de sancta maria et de omnibus sanctis sicut in aliis feriis et
matutine de sancta maria dicuntur hac die et usque ad uigiliam natalis
domini in conuentu.
FERIA QUINTA.... SEXTA....
SABBATO
[Si aliquod festum nouem leccionum in aliqua feriarum istius ebdomade
contigerit nihilominus ordo feriarum de laudibus et antiphonis super
Benedictus et Magnificat seruabitur in sequent! feria, et tune antiphone
super laudes et propria responsoria illius ferie scilicet qua festum contigerit
in illo anno non dicuntur : uersiculi tamen ante lecciones per ordinem
dicuntur.]
DOMINICA QUARTA....
[Cotidie per ebdomadam dicuntur uersiculi et responsoria secundum
ordinem nocturnorum historic dominicalis usque ad uigiliam natalis
domini quando de feria agitur.]
FERIA SECUNDA....
AD UESPERAS. Ant. O. ps. Magnificat.
Oracio dominicalis dicatur ad omnes horas usque ad uigiliam natalis
domini.
U Si uigilia sancti Thome in dominica uel feria quarta uel sabbato
quatuor temporum contigerit, nihil de uigilia nisi memoria ad missam
tantum. Sed quacunque alia feria contigerit fiat missa de uigilia. Si
uero dies sancti thorn e in dominica euenerit, differatur festum usque in
crastinum.
Si autem dies sancti Thome in quarta feria uel sexta uel in sabbato
contigerit, nihil de ieiunio nisi memoria ad matutinas, sed post missam
de apostolo dicitur missa de ieiunio utraque ad principale altare.
FERIA TERCIA.... QUARTA.... QUINTA....
FERIA SEXTA
Septimo [decimo] Kal. Jan. incipies Ant. O Sapiencia et tune dicetur
ad uesperas hoc R/. Festina, nisi in sabbato quarte dominice : tune
IN VIGILIA NATALIS DOMINI. 2J
dicitur responsorium de historia dominical! scilicet Non auferetur.
[Si forte in sabbato inchoetur tune dicitur E/. Qui uenturusl\ Y. Conditor.
y. Rorate. Ant. O. ps. Magnificat.
Nulle preces dicuntur ad uesperas ad istud primum O. Memoria
de sancta maria tantum. Ant. Aue maria. y. Mgredietur. Or. Deus
qui de beate.
Nulla memoria fiat de omnibus sanctis ad has uesperas sed abhinc
cotidie usque ad uigiliam Natalis Domini quando de feria agitur.
Ant. O Adonay. Memoria de sancta maria, Ant. Ne timeas.
Ant. O radix. Ant. O oriens. Ant. O rex. Ant. O emmanuel.
Ant. O uirgo. Ant. O thoma. Hec Ant. O Thoma dicetur ad utrasque
uesperas de apostolo et memoria de aduentu.
H Ad matutinas die S. Thome memoria de aduentu Ant. Nolite timere :
sed quando festum apostoli differtur in secundam feriam, tune Ant. Nolite
timere omnino pretermittatur et Ant. Dicit dominus ad memoriam de
aduentu dicetur.
IN VIGILIA NATALIS DOMINI.
AD MATUTINAS.
Inv. Hodie scietis. Et dicetur ab uno in stallo et ad altare converso,
loco nee habitu mutato.
Si uigilia natalis domini in sabbato contigerit tune dicetur super
ps. Audite cell, Ant. Expectetur. Quacunque uero alia feria contigerit
dicetur super hunc locum Ant. Propter Syon. Ant. Crastina. ps. Laudate.
USi hec vigilia in dominica euenerit dicentur in laudibus psalmi qui
in dominica huius temporis dici solent.
Non dicantur matutine de sancta maria nee memoria sed de omnibus
sanctis tantum fit memoria cum hac Ant, Ecce dominus ueniet. y. Ecce
apparebit. Or. Consciencias.
Non dicantur preces nee fiat genufleccio ad matutinas nee ad alias
horas. [nee ps. Ad te leuaui nee abhinc usque ad incepcionem historic
Domine ne in ira.]
AD PRIMAM ....
lidem psalmi dicentur ad primam eciam si uigilia die dominica euenerit,
et tune super ps. Quicunque unit, Ant. Te iure. E/. Jesu Christe cum
Alleluya dicetur et sic cotidie cum Alleluya usque ad octauas Epiphanie.
y. Qui sedes. Hoc generale sit per totum annum quod quociens procedit
cum Alleluya responsoria super horas sequuntur cum Alleluya et econtra.
Si non fuerit dominica, dicatur cantus ferialis et eciam in uigilia epiphanie.
28 ORDINALE SARUM.
AD TERCIAM ....
[Sciendum est quod omnes responsiones uersiculorum sine Alleluya
dicantur per totum annum extra tempus paschale nisi post uersiculum
Uerbum caro et post uersiculum Dominus regnauit in dominicis.]
11 Si hec uigilia in sabbato contigerit, ieiunia quattuor temporum non
in ipsa ebdomada sed in precedent! erunt; si autem hec uigilia in
dominica euenerit inuitatorium erit de uigilia. Deinde usque ad euan-
gelium totum de dominica. Exposicio de uigilia et cetera omnia ad
matutinas de uigilia; et post primam collectam, que erit de uigilia,
memoria de dominica tantum. [Non dicitur memoria de sancta maria
nee matutine de ea in conuentu neque memoria de omnibus sanctis.]
Antiphone capitula responsoria et uersiculi per omnes horas erunt de
uigilia, et missa dominicalis in capitulo dicctur et missa de uigilia in choro
ad autenticum altare.
U AD UESPERAS ....
Antiphone in superiore gradu discurrant.
Hac die et in ceteris principalibus diebus per annum, que ex sua mera
dignitate processionem habent quacunque feria contigerint, dicitur capitu-
lum in capa serica.
ty. Judea ct ierusalem.
Et dicatur a quattuor de superior! gradu in capis sericis.
y. Constantes estote. Cras. Gloria. Et dominus.
Y. Ueni redemptor omnium^.
Hunc ymnum et ceteros ad matutinas et ad uesperas in principalibus
festis incipiat principalis rector chori cum suo collateral!. Non dicatur in
fine huius ymni nee ad completorium Gloria tibi domine sed Deo patri.
y. Tanquam sponsus. Et dicatur a duobus pueris in superpelliceis.
A. Dum art us.
Ab excellenciori persona incipiatur et principales rectores prosequantur
cum choro, canendo totam antiphonam antequam intonetur psalmus.
Duo rectores chori simul psalmum intonent : et hoc generale est per
totum annum quando quattuor rectores habentur. Post intonacionem
uero super ps. Magnificat procedat officii executor cum alio sacerdote
post ilium excellenciorem in capis sericis ad thurificandum altare cum duo
thuribulariis quibus ministrabunt duo pueri. Deinde procedant ad cetera
altaria, excellencior in partem orientalem, secundarius in partem occiden-
talem. Quibus thurificatis ambo conueniant ad ostium presbiterii australe
et simul intrent et thurificent episcopum in sua sede si presens est.
Deinde inferior thurificet superiorem ante gradum chori : sic fit in omnibus
festis duplicibus maioribus in quibus ad primas uesperas antiphona super
DIE NATALIS DOMINI. 2Q
Magnificat tota cantabitur ante psalmi intonacionem ; et omnia altaria
ecclesie incensabuntur : et in hiis fit processio ante missam in quacunque
feria contigerint : scilicet primus dies natalis domini, Dies epyphanie,
Purificacio beate marie, Dies ascensionis domini, Primus dies pentecostes,
Dies sancte trinitatis, [Dies de corpore christij Dies assumpcionis et
Natiuitatis beate marie. Dies reliquiarum, Dies omnium sanctorum,
festum dedicationis et festum sancti loci.
Or. Deus qui nos redemptions.
U Et sciendum quod in omnibus uigiliis festorum siue de temporal!
siue de festis sanctorum semper ad primas uesperas dicitur oracio de
uigilia, nisi festum differatur et nisi in uigilia sancti Thome et sancti
Jacobi et sancti Bartholomew In hiis uigiliis et festis qne difTeruntur,
dicitur ad primas uesperas oracio de die.
Rectores chori dicant Bencdicamus sollempniter.
HAD COMPLETORIUM.
Non erunt rectores in capis sericis nee regitur chorus sicut ad
matutinas et ad uesperas. Ant. Estate parati: incipiatur in superiori
gradu : ps. Cum inuocarem et ceteri psalmi. Cap. Tu in nobis.
Y. Saluator mundi domine cum cantu de Veni creator : et sic dicatur
per to turn annum, ubicunque locum habet scilicet cum predicto cantu.
Dicitur hie ymnus Saluator abhinc usque ad octauam Epiphanie et
in ipsis octauis et in omnibus duplicibus festis per annum, excepto
quadragesimal! tempore et paschali, et excepto die pentecostes cum tribus
diebus sequentibus. Idem uero ymnus dicetur per octauas assumpcionis
et natiuitatis beate marie, et in diebus ebdomade pentecostes qui festa
duplicia non sunt. y. Custodi nos domine.
Et dicatur ab uno siue fuerit duplex festum sine non.
Ant. Vigilate. In superiori gradu incipiatur ps. Nunc dimittis.
Preces ut supra in ceteris diebus &c.
DIE NATALIS DOMINI.
AD MATUTINAS.
Inuit. Christus natus est; et totum percantetur ab hiis quatuor qui
chorum regunt antequam dicatur psalmus Uenite, et totum iterum a choro
repetatur. Y. Christe redemptor.
Hie primum dicitur Gloria tibi domine, et sic in fine omnium ymnorum
eiusdem metri usque in crastinum purificacionis beate marie nisi in ymno
Deus creator et in commemoracionibus et in omnibus festis beate marie
sed non in die epiphanie nee per octauas.
[Dicitur eciam Y. Saluator mundi cum f. Gloria tibi domine in fine
ymni in die de corpore christi et per octabas eiusdem quando de sancto
fit seruicium nisi in Y. Verbum supernum prodiens.}
30 ORDINALE SARUM.
IT In prime nocturne.
Ant. Dominus dixit. ps. Qiiare fremuerunt.
Principalis rector cum suo collateral! psalmos ex parte chori simul in-
tonent. Secundarius rector cum suo collateral! ex parte sua eodem modo.
Primam antiphonam querat principalis rector a cantore et imponat earn
pro disposicione tabulam componentis. Secundam antiphonam secundus
rector eodem modo : et sic omnes antiphone imponentur.
Ant. Tanquam sponsus. ps. Cell enarrant.
Ant. Diffusa est. ps. Eructauit.
In singulis nocturnis post ultimum uersum ultimi psalmi stare debet
chorus ad altare conuersus donee inchoetur leccio prima.
Scquens in psalmodizando alternatim stare et sedere pro ut in consue-
tudinario pleniter habetur de sessione et stacione et ad altare conuersione.
y. Tanquam sponsus. E?. Precede ns de thalamo suo, sine Alleluya.
Omnes uersiculi a duobus pueris ad gradum chori hinc inde dicantur,
quod in omnibus festis duplicibus obseruetur.
Leccio prima. Primo tempore.
et finianturf cum Hec dicit dominus dens '"'\conuertimini ad me ct salui critis.
Non dicitur Hodierna die nasci dignatus es secundum usum Sarum.]*
Lecciones ita gradatirn ascendendo legantur ut primam et secundam
legant duo canonic! de secunda forma : terciam canonicus de superior!
gradu ; et sic semper ascendendo ita quod extremam legat excellencior, et
tres ultime lecciones legantur in capis sericis. Item leguntur lecciones in
capis sericis in die pasche in die ascensionis et in die pentecostes.
E/. Hodie nobis. Quinque autem pueri stantes in eminenciori loco
supra auctenticum altare in superpelliceis cum amictisf albis et cereis
illuminatis cantent hunc uersum Gloria in excelsis.
Primum et secundum responsorium a duobus de secunda forma, tercium
responsorium a tribus de secunda forma, sextum responsorium a tribus de
superiori gradu : et ita ascendant responsoria gradatim quod ultimum
responsorium dicant tres excellenciores qui non legerint.
Interim in singulis nocturnis ad secundam quintam et octauam leccio-
nem incensatur altare principale tantum ab aliquo sacerdote in capa
serica ex utraque parte chori uicissim assumpto. Chorus ab uno solo
puero incensatur.
Secundum E/. Hodie, y. Illuxit\. E/. Descendit.
Hec prosa cum duobus sequentibus non cantentur ad matutinas sed
ad processionem huius die! a tribus de superiori gradu cum uersu et
Gloria patri.
Prosa Felix maria. Fabrice. y. Tanquam sponsus.
Prosa Familiam custodi. Fabrice. Gloria patri. Fabrice.
Prosa Te laudant alme rex. Fabrice.
DIE NATALIS DOMINI. 31
Prose aliquando a choro aliquando a clero ad hoc deputato per
cantorem dicuntur.
Medie leccfones de sermone leonis pape et finiantur cum Tu autem
domine.
E/. Quern uidistis. y. Secundum.
Iste uersus dicatur hac die tantum. Alius y. Dicite.
E^. O magnum, y. Domine audiui.
E/. Te laudant angeli. y. Ipsum genuisti. Idem uersus aliter dicitur
tamen simpliciter. Ut benedicta. Gloria. Ut benedicta.
E/. (9.) Uerbum caro. y. Prindpio\. Cuius gloriam.
Hec prosa non dicatur in hoc festo seel in die circumcisionis ad
processionem et hoc tantum est quando in dominica contingit.
Prosa Quern ethcra et terra. Plenum grade.
Interim diaconus solempni apparatu se induat et procedat ad thurifi-
candum medium altaris tantum, et sic precedentibus thuribulario ceroferariis
et subdiacono sicut ad missam, accepta benediccione ab officii executore
procedat ad cantandum genealogiam domini sic : —
Inicium sancti eua?igclii secundum Matheum, precedente Dominus
uobiscum. Liber generacionis et cetera.
Cantato euangelio principals sacerdos in capa serica loco non mutato
incipiat Te deum. Postea idem cum suo secundario sacerdote cum thure
in ipsis thuribulis a principali sacerdote imposito altare principale thurifi-
cent modo predicto : cetera uero altaria non.
IfSciendum est autem quod per totum annum ad matutinas dicitur
Te deum, nisi per aduentum et nisi a septuagesima usque ad pascha, et nisi
in feriis quando de feria agitur et nisi in festis trium leccionum que fiunt in
uigiliis et quatuor temporibus, preter in uigilia epiphanie quando in
dominica contingit, et nisi in quatuor temporibus ebdomade pentecostes,
uidelicet feria sexta et sabbato; et exceptis quibusdam festis trium
leccionum hiis scilicet : — mense Maii sancte petronille quando extra
octauas trinitatis euenerit. In Septembre sancti bertini abbatis. Eodem
mense sancte Tecle uirginis. In octobri sancti romani : unde uersus
Romanus Tecla Bertinus cum Petronilla
Hii cum nocturne dant sua festa coli.
H Finite Te deum statim rectores chori primam missam incipiant
scilicet Dominus dixit.
Finita missa sacerdos antequam ab altari recedat dicat uersiculum
Uerbum caro factum est : responsio cum alleluya.
32 ORDINALE SARUM.
Si episcopus celebrauerit executor officii suo loco dicat eundem uersum
in choro scilicet in sua sede et Dens in adiutorium : et Laudes sequuntur.
Antiphone IN LAUDIBUS in superiori gradu discurrant.
Ant. Gloria in excelsis.
Hec antiphona non dicitur tota ante psalmi intonacionem sicut ad
uesperas nee incensetur aliquod altare nisi principale tantum nee aliquo
die per annum ad matutinas nee ad secundas uesperas.
Or. Concede qnesninus.
Duo cleriei de superiori gradu dicant loco Benedicamus y. Verlmm
patris ad gradum ex parte una. Alii duo de superiori ex altera y.
jRefulgens.
Ad consummacionem tocius incarnacionis misterii fiat memoria de
sancta maria. Ant. Ecce compkta snnt. y. Post fartuin. Or. Dens
qui salutis eterne.
Duo pueri dicant Benedicamus *[sine]* aUeluya.
U Hiis peractis in summo mane incipiatur missa Lux fulgelrit.
HAD PRIM AM.
Ant. Quern nidi st is ps. Dens in nomine. Ista antiphona super psalmum
dicetur in superiori gradu et hoc in omnibus festis principalibus per
annum obseruetur et antiphona super Quicunque unit in superiori gradu,
tamen a secundo excellenciore.
Et nota quod ubicunque antiphona super Quicunque unit incipiatur,
psalmus tamen a parte chori intonetur.
E?. lesu Christe cum allelnya. J. Qui de uirgine.
Hie uersus dicitur quotidie usque in crastinum purificacionis nisi in die
epiphanie et per octauas et *in commemoracionibus*.
[Dicitur eciam in omnibus festis beate marie et in commemoracionibus
eiusdem per totum annum et in festo de corpore christi et per octauas
quando de octauis agitur.]
y. Exurge domine.
Hoc responsorium lesu Christe dicitur ab uno solo de superiore gradu
loco non mutato nee habitu sicut in omnibus principalibus festis. In
ceteris uero festis cum regimine chori antiphona super psalmos ad primam
dicitur ab uno de secunda forma et antiphona super Quicunque unit ab
uno de superior! gradu et X?. Jesu Christe a quouis de secunda forma.
In ceteris festis sine regimine chori dicitur Jesu Christe ad gradum chori
ab uno puero ad altare conuerso. Preces ut in ceteris diebus et oracio ut
in duplicibus festis.
DIE NATALIS DOMINI. 33
U AD TERCIAM ----
y. Ipse inuocauit. [Pater metis es tu sine Alleluya : quod per totum
annum obseruetur extra tempus paschale nisi post f. Verbum caro et
y. Dominus regnanit.~\ Or. Concede.
Responsoria super horas dicuntur ab uno de secunda forma et sic in
omnibus festis duplicibus.
Ad horas chorus non regitur sicut ad matutinas et ad uesperas solet.
VESPERAS. . . .
Hee antiphone cum suis psalmis dicnntur cotidie ad uesperas usque ad
octauas epiphanie et in ipsis octauis dicuntur in superiori gradu.
E/. Uerbum caro sine prosa.
Ant. Hodie christus ab excellenciori aliquo.
Or. Concede. \Benedicamus sine alleluya.']
Tune conueniant omnes diaconi in capis sericis portantes cereos
ardentes in manibus et eant processionaliter ad altare beati stephani
quodam diacono incipiente hoc B/. Sancte del.
Tres diaconi dicant y. Ut tuo.
Omnes simul dicant prosam Te mundi climata.
*Tres pueri Gloria patri* [Non dicitur Gloria patri ad hanc prosam.]
y. Gloria ct honore. Hunc uersiculum dicat sacerdos cum oracione
Da nobis quesumns do mine imitari.
Tune in redeundo dicatur antiphona de sancta maria. y. Speciosus
forma. Or. Dens qui salutis.
Abhinc usque ad purificacionem beate marie quando fit memoria de
sancta maria y. Speciosus forma. Or. Dais qui salutis.
Ubi uero altare de beato stephano non habetur non fiat processio sed
tune dicatur in choro de eo memoria. Ant. Tu prin cipatum cum predicto
uersiculo et oracione. Et tune nulla net memoria de sancta maria nee
abhinc usque in crastinum circumcisionis nisi ubi facta merit processio.
[Ab hac die usque ad Parificacionem semper (ad) meinoriam beate marie
quando de ea fit memoria dicatur ad matutinas y. Post partum, ad
uesperas Speciosus forma nisi quando memoria de commemoracione
eiusdem ad uesperas alicuius sancti cum Ant. Sub tuam proteccionem :
tune enim dicitur y. Sancta dei genitrix cum oracione Deus qui salutis ^\
Hee autem anliphone sequentes dicantur cotidie ad memoriam de
natiuitate ad matutinas et ad uesperas suo ordine per totam ebdomadam
cum repeticione earundem. Virgo Iwdie (&c.).
F. 3
34 ORDINALE SARUM.
AD COMPLETORIUM COTIDIE USQUE AD CIRCUMCISIONEM ....
Hec antiphona dicatur super ps. Nunc dimittis usque ad uigiliam
epiphanie.
A prima die natalis domini usque ad octauas epiphanie et in ipsis
octauis regitur chorus nisi in uigilia epiphanie cum extra dominicam
euenerit
IN DIE SANCTI STEPHANI.
AD MATUTINAS
Hymnus Martyr dei cum cantu de ymno Christe redemptor.
y. Gloria et honor dicitur a duobus quia duplex festum est et cetera
sicut in festis maioribus duplicibus : quod obseruatur in festis sancti
lohannis. Festum uero sanctorum Innocencium et sancti Thome duplicia
sunt sed de minoribus duplicibus : tamen tercium sextum et nonum
responsoria dicentur a tribus sicut in precedentibus festis, scilicet sancti
Stephani et sancti Johannis et cetera a duobus : sed differunt in tabule
disposicione.
E^. Impetum fecerunt. y. Stephanus dci gratia.
Hie conueniant omnes diaconi in superpelliceis ad cantandum hunc
uersum. Alius uersus per octauas Et testis.
Primus uersus dicitur primo die cum Gloria deo patri summo.
E^. Impii super, y. Hebreorum gens.
Alius uersus per ebdomadam siue fuerit dominica sine non, Con-
tinuerunt.
In tercio nocturno Ant. /;/ domino.
Rectores chori simul ex parte ilia prosequantur psalmum hoc modo :
Confido quomodo et cetera.
y. Justus ut palma.
Quando dicitur pro uersiculo tune tantummodo dicitur Justus ut palma
florebit. Quando dicitur pro responsorio ad horas, tune dicitur Justus ut
palma florebit in domo domini.
Evang. *\Iriillo tempore.~\* E/. Intuens. y. Cumque.
E?. Patefacte. y. Vidit. E?. Sancte dei. y. Ut tuo.
Prosa Te mundi climata. Gloria patri.
[Tune conueniant diaconi superpelliceis more solito induti in medio
chori stantes et dicant prosam Te mundi climata. Ceteri clerici circum-
IN DIE SANCTI STEPHANI. 35
sedentes post unumquemque uersum dicant A. y. Qui primus, y.
Hodie sacra. y. Domini sequeris. y. Quern uidere. y. Meruisti.
y. Patris in. y. Ut pelkres. Funde preces. Et dicatur cum sua prosa
eciam cum Gloria patri ab omnibus diaconibus in ecclesia Sarum propter
solempnitatem diaconorum. Alibi uero ut in ecclesiis parochialibus
dicitur tantum in processione ad uesperas, et ad matutinas non fit pro-
cessio. Similiter fiat de sancto Johanne et de Innocentibus.]
y. Ora pro nobis beate Stephane.
UlN LAUDIBUS. . . .
Or. Da nobis quesumus : et finiatur cum Qid tectim.
Memoria de natiuitate Ant. Virgo hodie que incipietur a principal!
rectore cum suo collateral!.
Et dicuntur responsoria super horas ab hac die usque in crastinum
octauarum epiphanie cum Alleluya.
HAD VESPERAS. . . .
E/. Impetum. Hoc responsorium a solo diacono debet incipi ad gradum
chori et uersus ab omnibus diaconibus cantatur.
Tune dicto Benedicamus domino ueniant sacerdotes in capis sericis cum
cereis ardentibus et eat processio ad altare apostolorum cantando E^. In
media : tune tres sacerdotes dicant y. Misit dominus cum prosa Nascitur
ex patre et chorus ad unumquemque uersum respondeat. y. Valde
honorandus Or. Rcdesiam tuam. In redeundo, antiphona de sancta maria
ut predictum est.
Ubi uero processio non fit, dicitur in choro memoria de sancto
Johanne cum hac antiphona Valde honorandus est beatus Johannes, y. In
omnem terram cum oracione predicta.
HAD MATUTINAS.
Inv. Adoremus regem. ps. Venite.
Y. Bina celestis cum ymno apostolorum Annue christe.
[Et dicatur hie in hoc ymno/^ horum tibi cara merita.~\
ty. (3) Alius y. *\_Valde honorandus. Cut. Alius uersus in octaua
die]* [cum dominica fuerit tantum].
H AD TERCIAM ....
[R/. Cum alleluya. Et dicuntur responsiones uersiculorum sine
alleluya ut supra.]
3—2
36 ORDINALE SARUM.
IT AD VESPERAS ____
Hoc responsorium a solo sacerdote debet incipi ad gradum chori et
similiter uersus ab omnibus cantari debet *f. Johannes is theologus* [in
superpellicibusf ad modum prose in stacione puerorum cum Gloria sit
Memoria de natiuitate A. Gaudeamus et sic per ordinem ut predictum
est cum oracione et uersiculo ut supra.
Memoria de sancto stephano. Ant. Tu principatum cum uersu et
oracione de die. Dictis uero propriis antiphonis fiant memorie eiusdem
cum antiphonis super laudes suo ordine ; quibus dictis dicantur antiphone
de nocturnis suo ordine. Eodem modo fiat de sancto lohanne et sancto
Thoma. De Innocentibus uero fiet memoria cum antiphonis propriis suo
loco notatis cum repeticione eorundem.
Dicta memoria de sancto stephano, eat processio ad altare m arty rum
cum capis et cereis ut prenotatum est cantando E/. Centum quadraginta.
Tres pueri dicant y. Hi empti sunt.
Omnes simul cantant prosam Sedcntem in supernal .
y. Letamini. Or. Deus cuius hodierna. In redeundo de sancta
maria.
Ubi non fit processio fiat memoria cum hac antiphona Innocentes et
cum predictis uersiculis et oracionibus.
IT AD MATUTINAS1 ....
IT AD SEXTAM ....
Cap. Hii sunt usque ierit.
HAD NON AM.
Ant. Sub throno. ps. Mirabilia.
Hac die antiphona que dicitur super psalmum Benedicite in laudibusf
dicitur ad nonam super ps. Mirabilia cum duobus sequentibus : similiter
die circumcisionis et die pasche ut alibi dictum est : unde uersus
Prima dies anni pasche simul et puerorum
sub. pre. ger.f dempto culto comitantur.
AD VESPERAS ....
E^. Centum sine prosa ....
Memoria de natiuitate, de sancto stephano, de sancto iohanne2.
1 Here and below also up to Epiphany there have been added in the margin the full entries as to
memorials both when a procession is made and when there is none.
2 The rest is erased with the whole of the service of S. Thomas of Canterbury. The deficiency is
supplied from Harl. 2911. f 22 where only the saint's name is erased.
TN DIE SANCTI THOME. 37
[IN DIE SANCTI THOME.
AD MATUTINAS.
B/. (£) Jacet granum ut supra ad processionem et dicatur hie sine prosa
siue processio prius facta fuerit siue non.
Octaua et nona lecciones de passione S. Thome legantur tantum et
non de exposicione euangelii.
AD SECUNDAS UESPERAS ....
B^. Jesu bone et dicatur a tribus de superiore gradu more solito.]]
SEXTA DIE A NATALI.
AD MATUTINAS.
Inv. Christus natus est. ps. Venite.
Hac die regitur chorus a duobus clericis de secunda forma in capis
sericis : et riant tres lecciones tantum, nisi in dominica euenerit.
E/. (9) Descendit.
Versus dicitur cum cantu feriali: responsoria ab uno: sed si in dominica
euenerit ultimum responsorium a duobus dicitur tantum.
y. Verbum caro.
IN LAUDIBUS ....
Memoria de natiuitate de sancto Stephano de sancto lohanne et de
innocentibus et de sancto *Thoma per ordinem (?)*. Dicuntur antiphone
de laudibus suo ordine ut predictum est quando de eo fit memoria.
H Si dies dominicus in hac sexta die euenerit addantur hiis tribus
leccionibus predictis sex lecciones de sermone beati martini f scilicet
Hodierni mysterii uel sex de natali et responsoria de natali suo ordine
dicuntur. Or. Omnipotens sempitcrne dens.
11 Si dies dominicus in die sancti Stephani sancti lohannis sanctorum
Innocencium aut sancti Thome contigerit uel sancti Siluestri uel die
Circumcisionis, totum fiat de festo et nihil de dominica : sed semper
die sexta a natali dicatur euangelium Erant pater et mater cum tribus
responsoriis prenotatis ; et in laudibus omnia fiant sicut prenotatum est.
Hac die tantum dicatur ad primam Or. Acetones nostras in loco
Or. Omnipotens sempiterne deus dirige actus nostros secundum sarum.
Ad alias horas omnia fiant sicut in die natalis domini.
38 ORDINALE SARUM.
IN NATALI SANCTI SILVESTRI . . . .
B?. Miles christi.
In omnibus festis nouem leccionum per annum dicitur ad primas
uesperas responsorium proprium si habeatur : sin autem nonum respon-
sorium de communi dicatur nisi aliud in ordinali euidenter habeatur.
Cetera sicut de uno confessore et pontifice.
Or. Da quesumus omnipotens deus.
Memoria ut supra de natali et ceteris sanctis.
MATUTINAS.
Inv. Unum denm. ps. Venite.
Istud festum simplex est nouem leccionum in quo inuitatorium a
duobus dicitur et singula responsoria ab uno, preter ultimum quod a
duobus dicitur.
Y. Iste confessor.
Cetera omnia unius confessoris et pontificis. Medie lecciones de
natali. y. Ipse inuocauit me et tria responsoria de natali.
E/. Quern uidistis. E/^. O magnum. E^. Te laudant.
[nisi quando hoc festum in die lune contigerit : tune enim dicitur y.
Tanquam sponsus cum hiis E/^. Hodie nobis cclorum. E/. Hodie nobis de
cells. E/. Descendit de celts.]
Tres ultime lecciones de exposicione euangelii Homo quidam peregre :
et cetera ut predictum est.
*Quandocunque nouem lecciones fiant et tres medie lecciones de
temporali sine de festo sanctorum fuerint, a uersiculo medie nocturne
incipiatur huiusmodi seruicium donee idem nocturnus perficiatur : et
semper dicuntur media responsoria nisi alia euidenter in ordinali.
Ad horas omnia fiant sicut de uno confessore et pontifice.*
[Quere hanc regulam plenius in papera, uidelicet, Quandocunque
nouem lecciones, etc.]
IN DIE CIRCUMCISIONIS DOMINI....
Nulla fiat memoria ad uesperas nee ad matutinas. Illud festum est
duplex sed de minoribus.
AD NONAM.
Ant. Germinauit.
Capitula responsoria sicut in die natalis domini cum hac oracione
Deus qui nobis.
DE SANCTA MARIA. 39
U AD VESPERAS
Memoria de sancto Stephano tantum in audiencia. Ant. Tu prindpatum.
y. Gloria et honore. Or. Da nobis quesiimus domine imitari,
IN OCTAVA SANCTI STEPHANI.
Si non fuerit in dominica dicatur iste cantus super psalmum.
Invit. Christum natum. ps. Uenite* . Similiter fiet de sancto lohanne.
[Si dominica fuerit tune erit secundum B/. Videbant omnes et tercium
B/. Impetum fecerunt : deinde dicant omnia responsoria per ordinem sicut
in prima die. Ante laudes, si dominica non fuerit, y. Posuisti domine :
si dominica fuerit dicitur f. Ora pro nobis.}
IN LAUDIBUS. . . .
11 Ah hac die usque ad purificacionem beate marie cotidie net memoria
de sancta maria nisi in uigilia epiphanie et in die. In festis uero nouem
leccionum ad uesperas Ant. Qiiando natus es. y. Speriosus forma.
Or. Deus qui saint is eterne.
Ad matutinas Ant. Ecce maria y. Post partum.
In festis uero trium leccionum et profestis diebus memoria de sancta
Maria. Ad uesperas. Ant. Rubum quern uiderat.
Ad matutinas Ant. Germinauit. Oracio ut supra, Deus qui salutis.
*USi octaua sancti Stephani in dominica euenerit, nouem lecciones
fiant de eo et responsoria propria que habentur de octaua primo cantentur,
deinde de ystoria suo ordine sicut in die dicantur ; similiter [de] sancto
Johanne et de Innocentibus*. Quando uero octaua dies sancti Johannis
in dominica euenerit, uespere in sabbato precedente nichilominus de
sancto Stephano erunt et memoria de sancto Johanne fiat cum hac anti-
phona Valde honorandus. y. In omnem terrain. Or. Ecclesiam tuam.
Similiter si octaua Innocencium in dominica contigerit, uespere in
sabbato precedenti erunt de sancto Johanne et memoria de Innocentibus
cum hac antiphona Innocentes pro christo. y. Letamini. Or. Deus cuius
hodierna die.
UHic primum fiant MATUTINE DE SANCTA MARIA in conuentu
usque ad purificacionem.
AD MATUTINAS COTIDIANAS ....
De ordine antiphonarum et psalmorum per ebdomadam require in
cotidiano seruicio in aduentu scilicet dominica prima aduentus.
1 Musical notes are given thus : D, FE, FG.
40 ORD1NALE SARUM.
iq. Te laudant angeli y. Ipsum, cum cantu feriali.
Quandocunque dicuntur matutine de sancta maria dicitur Te deum
nisi in aduentu et a septuagesima usque ad pascha.
y. Sancta del genitrix.
IN LAUDIBUS ....
Or. Concede nos famulos. Per christum [sine Dominus uobiscum
et sine Benedicamus\.
Memoria de sancto spiritu, de reliquiis, de omnibus sanctis et de pace.
[Memoria de sancto loci que sequitur memoriam sancti spiritus.]
IT AD PRIMAM ....
Or. Deus qui salutis eterne, usque filium.
Hec oracio et hoc modo dicetur ad omnes horas nisi quod ad nonam
finietur cum per onmia secula et dominus uobiscum et Benedicamus domino.
Ymni psalmi sicut ad horas per aduentum.
UESPERAS ----
Or. Concede nos. U Sciendum est quod hec oracio dicitur ad uesperas
et ad matutinas per totum annum ubi fiat plenum seruicium de sancta
maria in aduentu et a natiuitate usque ad purificacionem.
Memoria de sancto spiritu et de reliquiis, de omnibus sanctis et de
pace. Quando uero fit memoria de omnibus sanctis ad uesperas et ad
matutinas cle die, tune ad uesperas et ad matutinas de sancta maria non
fiet.
H AD COMPLETORIUM ....
Or. Concede quesumus misericors deus. per eundem dominant nostrum
iesum christum filium tuum 6°<r. [Hec oracio Concede quesumus dicitur ad
completorium de sancta maria quando non fit plenum seruicium de ea per
totum annum nisi in aduentu domini et a pascha usque ad uigiliam
ascensionis domini : tune enim dicitur Or. Graciam tuam. Hie ordo
matutinarum et uesperarum et aliarum horarum de sancta maria seruetur
usque ad purificacionem, quando non fit plenum seruicium de ea.]
QUANDO FIT PLENUM SERUICIUM DE SANCTA MARIA
abhinc usque ad purificacionem hoc modo fiat.
AD UESPERAS ----
Memoria fiat si habeatur de aliquo sancto : sin autem nulla fiat
memoria.
DE SANCTA MARIA. 41
COMPLETORIUM de die exccpto quod in fine ymni dicitur Gloria tibi
domine et super ps. Nunc dimittis dicitur Ant. Glorificamus te.
U AD MATUTINAS chorus regitur a duobus in capis sericis.
Leccio i. Parturiente maria. Hee lecciones dicantur quando fit
plenum seruicium de sancta maria usque ad purificacionem.
y. Ora pro nobis. Iste uersiculus dicatur per totum annum in
laudibus quandocunque plenum seruicium fit de sancta maria.
Memoria fiat si habeatur de aliquo sancto : sin autem nulla fiat.
[AD PRIMAM et ad alias horas Y. Jam lucis orto sidcre cum aliis ymnis
sequentibus : et terminantur cum uersu Gloria tibi domine Qiti natus es de
uirgine. Et ps. Beati immaculati &c. sequuntur.]
AD NONAM ....
Responsoria et uersiculi sicud in cotidiano seruicio cum oracione Deus
qui salutis. Hie ordo seruetur usque ad purificacionem beate marie.
POST PURIFICACIONEM UERO IN PASCHALI TEMPORE.
AD UESPERAS ....
Memoria de sancto spiritu, de reliquiis, de omnibus sanctis et de pace.
IN LAUDIBUS ....
Memoria ut supra ad uesperas. [In tempore paschali uero dicitur
memona de omnibus sanctis tarn ad uesperas quam ad matutinas sicud
in secunda feria post octauas pasche subnominatum est.]
QUANDO UERO FIT PLENUM SERUICIUM post purificacio
nem [usque ad aduentum domini extra tempus paschale] hoc modo fit
seruicium.
AD UESPERAS
Nulla fiat memona nisi aliquod festum trium leccionum contigerit, nee
Placebo nee Dirige dicetur, ut supranotatum est in aduentu.
AD MATUTINAS
Lec. i. O alma uirgo maria uel Sacrosanctam uel cetere lecciones de
estate curn responsoriis que in cotidiano seruicio prenotantur. [Respon-
42 ORDINALE SARUM.
soria dicantur in paschali tempore cum alleluya post Gloria patri, et
respondeat chorus cum alleluyisJ]
IN LAUDIBUS .... Ymnus uersiculus antiphona et oracio ut supra in
feriali officio.
Nulla fiat memoria nisi aliquod festum contigerit.
AD PRIMAM .... Cetera ut in pleno seruicio ante purificacionem : et
ad ceteras horas omnia fiant sicut in feriali officio preter psalmos.
Hie ordo fiat in pleno seruicio beate marie a purificacione usque ad
aduentum excepto quod in paschali tempore dicetur prima antiphona
tantum super tres psalmos secundum ordinem nocturnorum, et omnes
antiphone et responsoria cum alleluya terminantur : et preter lecciones
que erunt Stabant iuxta crucem : et ad completorium dicetur in fine ymni
Quesumus auctor et Gloria tibi domine qui natus.
*f!Sciendum uero quod predicte due antiphone ad uesperas et ad
matutinas super Magnificat et Benedictus scilicet Sancta maria succurre et
O gloriosa dicentur suo loco et non alie : tamen si commemoracio fit
aliqua feria ebdomade et prime uespere de ea fieri non possunt propter
secundas uesperas alterius festi, tune de commemoracione fiet memoria
cum Ant. Anima mea uel Descendi uel Beata dei genitrix uel Alma
redemptoris, uel cum aliqua alia antiphona de hiis que post ystoriam
natiuitatis beate marie notantur. Et generale sit per totum annum quod
de quocunque festo sine de commemoracione fiat seruicium, semper fient
prime uespere de eo uel saltern memoria nisi de feriis a Domine ne in ira
usque ad septuagesimam et a Dem omnium usque ad aduentum.
DE SANCTO STEPHANO.
AD PRIMAM
AD ALIAS HORAS omnia fiant sicut in die.
VESPERE erunt de sancto Stephano.
Memoria de sancto lohanne de Innocentibus de sancto Thoma et de
sancta maria Ant. Rubum quern.
IN OCTAVA SANCTI IOHANNIS....
IN LAUDIBUS ....
Memoria de Innocentibus et de sancto Thoma et de sancta maria.
Ant. Germinauit.
VESPERE fiant de sancto Johanne preter responsorium sicut in die.
Memoria de innocentibus, de sancto Thoma et de sancta maria, Ant.
Rubum quern uidit.
IN VIGILIA EPIPHANIE. 43
IN OCTAVA INNOCENCIUM....
IN LAUDIBUS memoria de sancto Thoma et de sancta maria.
VESPERE erunt de Innocentibus sicut in die preter responsorium.
Memoria de sancto Thoma et de sancto Edwardo confessore Ant.
Confessor domini. Or. Deus qui unigeniti\ filii\ tui\ et de sancta
maria1.
IN VIGILIA EPIPHANIE.
Si in dominica non fuerit ad matutinas quidam solus dicat in secunda
forma loco non mutato nee habitu ad altare conuersus Inv. Christus natus
cum nota feriali.
Y. Christe redemptor.
Ant. Dominus diocit ps. Qiiare fremuerunt et cetere antiphone cum
suis psalmis sicut in die circumcisionis usque ad nonam antiphonam que
erit hec Virgo uerbo ps. Cantate ij.
[Non dicitur Te deum nisi dominica fuerit.]
IN LAUDIBUS. . . .
Memoria de sancto Thoma et de sancto Eadwardo rege et confessore
et de omnibus sanctis.
Non dicantur matutine de sancta maria nisi memoria.
[Nulla fiat memoria de sancta maria nee eciam matutine dicantur de ea
in conuentu.]
AD TERCIAM et ad alias horas antiphone Capitula et responsoria sicut
in die circumcisionis cum hac oracione Corda nostra.
Mac die si dominica non est non dicitur Te deum laudamus nee
Gloria in excelsis nee Ite missa est : quia quasi uigilia est : tamen ad
missam dicitur alleluya.
U Si uero hec uigilia in dominica euenerit fiant nouem lecciones, tres
prime de tractatu natalis domini sic lustissime fratres cum hiis respon-
soriis : In principio. E^. Benedictus qui uenit. E/. Ecce agnus : require ista
in primo nocturno circumcisionis. Tres medie lecciones fiant de sancto
Thoma *cum tribus mediis responsoriis de secundo nocturno de propria
historia*. [Cum hoc uersiculo Gloria et honore et cum hiis responsoriis
Studens liuor. B/. Thomas manum. E/. Jacet granum.~\ Tres ultime
lecciones de exposicione euangelii Defuncto herode cum tribus responsoriis
prenotatis. Cetera omnia ut predictum est2.
1 The full cues of the double sets of memorials to be said according as there has been or has not been a
procession are given in the margin up to this point.
2 Fuller cues are given in the margin.
44 ORDINALE SARUM.
II AD VESPERAS ....
Y. Hostis herodes cum y. Gloria tibi domine qui apparuisti hodie. Et
dicatur ille uersus in fine omnium ymnoriim per octauas.
y. Omnes de saba.
Ant. Magi uidentes : tota dicatur antiphona ante ps. Magnificat.
Or. Corda nostra.
Istud festum duplex de maioribus est.
HAD COMPLETORIUM.
Ant. Lux de luce. ps. Cum inuocarem.
Hec antiphona dicatur cotidie ad completorium per octauas super
psalmos et in die octaua.
Ant. Allehiya, omnes de Saba. ps. Nunc dimittis. Hec antiphona
dicatur super Nunc dimittis per totas octauas.
AD MATUTINAS.
Non dicatur inuitatorium nee ymnus, sed statim dicto Domine labia mea
aperies et Deus in adiutorium meum intende Domine ad adiuuandum me
festina Gloria patri Sicut erat cum Alleluya, incipiatur antiphona in
superiori gradu Ant. Afferte domino.
Principalis rector cum suo collaterali simul prosequantur psalmum
usque ad medium punctum.
E7- (9) In cohtmbe. Jf. Vox domini. Gloria patri. Tune procedat
diaconus cum solempni apparatu ad thurificandum altare eo ordine quo
die natalis domini et accepta benediccione cantet euangelium Factum est
autem. Quo finite executor offtcii incipiat Te deum.
[Nulla fiat memoria hac die.]
H AD PRIMAM ....
E/. Jesu christe. y. Qui hodie mundo [cum alleluyd\. Iste uersus
dicatur per totas octauas.
H AD TERCIAM ....
Or. Deus qui hodierna : et dicetur ad omnes horas per totas octauas :
in oracione dicitur qui hodierna die.
IN OCTAVA EPIPHANIE. 45
IT AD SEXTAM ....
y. Adorate dominum : sine Alleluya respondeatur.
AD VESPERAS Nulla memoria fiat hac die.
SECUNDA DIE INFRA OCTAUAS....
[Semper dicitur ante laudes y. Omnes de saba nisi quando dicitur ante
lecciones : tune dicitur y. Reges tharsis.']
Antiphone per ebdomadam super Magnificat et Benedicts. Stella
ista. A. Videntes. A. Vox de cells. A. AdmonitL Hee anti phone
cum frequenti repeticione dicuntur per octauas et non alie super Benedictus
et Magnificat nisi dominica infra octauas et tune dicunt * *\
[Semper dicitur Or. Deus qui hodierna. Memoria de sancta maria per
octauas tarn ad uesperas quam ad matutinas.]
U Si festum alicuius sancti infra octauas euenerit fiat memoria tantum
de festo ad matutinas et ad uesperas et ad missam.
[Ad uesperas de secunda die et ad matutinas in tercia die dicitur
memoria de sancto luciano sociisque eius martyribus. Ant. Gaudent in
celis ad uesperas : ad matutinas Ant. lustorum est. In laudibus fiat
memoria de sancta maria.]
DIE TERCIA.... DIE QUARTA
Feria quinta sexta et septima idem ordo in uersibus et responsoriis
obseruetur qui in tribus precedentibus diebus et cetera omnia sicut in
die secunda prenotatum est.
Si dies dominicus infra octauas euenerit, nouem lecciones fiant et
cantentur responsoria suo ordine sicut in die epiphanie sed non dicitur
responsorium ad uesperas. Antiphone uero et psalmi sicut in die secunda
notatum est : et legatur hoc euangelium Vidit iohannes iesum.
IN LAUDIBUS *una* antiphona dicitur eo quod die octaua proprie
habentur antiphone super laudes.
II Ad primam et ad alias horas omnia fiant sicut infra octauas notatum
est. Ad uesperas et ad matutinas antiphone super Magnificat et Bene
dictus sicut in die epiphanie.
USi uero dies dominicus infra octauas non euenerit tune feria quarta
legatur Euangelium Vidit iohannes iesum. [Sequentibus uero diebus tune
1 One or two words erased : in the margin the foregoing list of antiphons is repeated.
46 ORDTNALE SARUM.
post dominicam infra octauas seruetur ordo predictorum uersiculorurn,
leccionum et responsoriorum sed non ordo dierum. Ita tamen quod in
die lune semper reincipiantur responsoria de primo nocturno.]
IN OCTAVA EPIPHANIE
AD MATUTINAS
Antiphone et psalmi sicut infra octauas. Versiculi et responsoria
in primo nocturno et in tercio nocturno sicut in die epiphanie.
Medie lecciones de sancto hillario fiant cum *[uersiculo et respon-
soriis de primo nocturno]* unius confessoris et pontificis.
Hie primo fiant uigilie mortuorum in conuentu ubi festum aliquod
nouem leccionum in crastino sequatur.
*Si octaue epiphanie sabbato contigerint secunde uespere fient de
dominica et memoria de octaua*.
[Si contigerit quod in crastino octauarum epiphanie oportet celebrari
commemoracio beate marie uirginis, tune ad has uesperas fiat memoria de
sancta maria cum hac Ant. Sub tuam proteccionem y. Sancta del genitrix.
Or. Deus qui salutis.
Si uero octaua epiphanie in sabbato contigerit, tune uespere in ipso
sabbato de octaua erunt et solempnis memoria de dominica post memoriam
de sancto felice que in primis fiet et ultimo de sancta maria. Comple-
torium uero de epiphania non mutatur siue sabbatum fuerit siue non.]
*H DOMINICA PRIMA POST OCTAUAS EPIPHANIE.
Inchoetur historia Domine ne in ira. Si uero octaua dies epiphanie in
dominica euenerit et tempus prolixum fuerit, tota septimana fiet de sanctis
scilicet S. Felice, S. Mauro, Marcello, Sulpicio et de S. Prisca et S. Wul-
frannof [in sabato] et S. Maria [in sexta feria] et in sequenti dominica
inchoetur historia predicta, [cum sua memoria tantum scilicet ad utrasque
uesperas et ad matutinas et ad missam] et festum SS. Fabiani et Sebastiani
in crastino S. Vincencii celebretur. Similiter fiat de S. Agnete et S. Vincencio
scilicet quando tempus breue. Quando uero tempus prolixum fuerit inter
dominicam in qua incipienda est historia Domine ne in ira et septuagesi-
mam, tune festum SS. Fabiani et Sebastiani fiat in eadem dominica et ad
uesperas et ad matutinas et ad missam fiat memoria de dominica [que
precedet memoriam beate marie]. Eodem modo fit de S. Agnete et
S. Vincencio.
IT Si uero inter octauas epiphanie et septuagesimam nullus dies domi-
nicus euenerit, tune in dominica * [infra octauas uel in octaua Epiphanie
si dominica fuerit]* ad utrasque uesperas et ad matutinas fit memoria de
historia Domine ne in ira. In mediis autem feriis fiat feriale seruicium et
DOMINE NE IN IRA. 47
nichil de dominicali historia et in eiusdem feriis hi exce/so trono Omnis
terra et Adorate cantentur et oracio prime dominice [uel Uota guesumus]
dicatur in illis feriis ad matutinas et ad omnes horas [In aliis uero officiis
ut in illis Omnis terra et Adorate sue proprie collecte dicantur ad missam
tantum] et nihil de sanctis [trium leccionum] nisi memoria que net ad ues-
peras et ad matutinas de S. Maria [que precedet memoriam de sancto spiritu].
[Si autem septuagesima in festo Sancti Wulstani uel sancti Uincencii
uel sancti Fabiani uel sancte Agnetis euenerit festum differatur.]
Cum autem una dies tantum ibi euenerit, totum seruicium net de
historia et memoria de festis qui ibi contingunt. Festa autem nouem
leccionum differantur ut supradictum est. In festis uero sequentibus
nihil fiat de feriali seruicio sed de sanctis, ita tamen quod due misse que
restant in feriis [sine in festis trium leccionum] cantentur. Misse uero que
officiis carent eo anno omnino pretermittantur.
H Si uero in dominicis in quibus cantanda est historia Domine ne in ira
festum trium leccionum euenerit de quo proprie lecciones et collecta
habeantur, in ipsa dominica in qua tale festum contigerit tota cantetur
historia et de sancto nihil nisi memoria fiat ad uesperas et ad matutinas et
ad missam. Sed in mediis dominicis de tali festo fiant medie lecciones
siue proprie habeantur siue non et memoria. Hoc autem generale sit in
incepcione omnium historiarum tocius anni in quarum inicio ad uesperas
sabbati cantari debet responsorium, quod scilicet si historia a sua dominica
in aliam differatur uel in mediis feriis cantatur et dominica in qua inci-
pienda erat de ea facta fuerit memoria, deinceps ad eius incepcionem
ubicunque incipiatur nullum ad uesperas dicetur responsorium, sed ubi
non precessit memoria eius semper cum responsorio incipiatur.
Uln omni festo nouem leccionum siue sit de temporal! siue de
sanctorum f, ad primas uesperas dicetur responsorium nisi in mediis domi
nicis et nisi in casu predicto. Similiter in festis trium leccionum paschalis
ternporis qui sunt cum regimine chori*.
U FESTUM SANCTI FELICIS MARTYRIS.
Tres lecciones sine regimine chori. Inuitatorium simplex. Hoc modo
fit seruicium.
Quidam solus ad altare conuersus incipiat Inuitatorium Regent mar-
tyrum. Omnia inuitatoria simplicia ab uno ac eodem modo dicuntur :
ps. Venite et cetera omnia sicut in communi unius martyris et pontificis.
Or. Concede guesumus. Memoria de S. Maria et de omnibus sanctis
et sic fiat memoria de omnibus sanctis in festis trium leccionum et in
ferialibus diebus ad uesperas et ad matutinas usque ad caput ieiunii.
Hoc eciam per totum annum obseruetur in paschali tempore in festis
trium leccionum que fiunt de historia de communi, quod ad matutinas
48 ORDINALE SARUM.
nouem antiphone et nouem psalmi dicuntur et uersiculus et tria respon-
soria secundum ordinem nocturnorum sicut ordinati sunt in historia.
Hoc eciani obseruetur a dominica usque ad aliam dominicam et sic
interim reincipiatur huiusmodi seruicium.
IT Si festum nouem leccionum in quo historia tota cantanda fuerit per
ebdomadam contigerit et in eadem ebdomada festum trium leccionum de
quo seruicium fieri debet de eadem historia superuenerit, tune incipiatur
primum nocturnum historic nisi propria responsoria habeantur de festo uel
in die festiua alia responsoria fuerint nominata. [Si uero aliquod festum
trium leccionum unius confessoris et pontificis et festum trium leccionum
unius confessoris et abbatis in una ebdomada contigerint, in secundo festo
non dicantur uersiculus et responsoria de primo nocturno sed de secundo,
et hoc propter uersiculum et primum responsorium. Similiter fiat quando
festum trium leccionum plurimorum martyrum et festum trium leccionum
plurimorum confessorum in una ebdomada contingunt.] Similiter in
laudibus semper una sola antiphona nisi proprie habeantur.
Eodem die uespere riant de sancto Mauro. Antiphone et psalmi feriales.
Et hoc per totum annum in festis trium leccionum sine regimine chori
obseruetur, nisi in octauis sanctorum quando de octauis dicitur.
Capitulum unius confessoris et abbatis : ymnus Iste confessor.
HSciendum est quod de quocunque confessore episcopo uel abbate fiat
seruicium non uariantur uerba in hiis ymnis Iste confessor, fesu redemptor
nee eciam in translacione alicuius sancti.
Uersiculus et antiphona sicut unius confessoris et abbatis.
Or. Deus qui eterne : et dicatur in stallo sicut in omnibus festis sine
regimine chori.
HAC DIE AD COMPLETORIUM ....
Hoc completorium dicitur ab hac die usque ad quadragesimam et a
crastino trinitatis usque ad aduentum nisi in festis duplicibus et in
commemoracione beate marie.
HAo MATUTINAS et ad alias horas omnia fiant de uno confessore et
abbate.
U UESPERE fiant de sancto marcello papa et martyre. Or. Preces
populi tui. Cetera omnia ad uesperas et ad alias horas de communi unius
martyris et confessoris f.
U Nota quod in festo nouem leccionum prime uespere erunt de festo
nisi aliud festum nouem leccionum precesserit quod primas uesperas
habere non poterit : quia omne festum nouem leccionum ad minus unas
uesperas habebit aut primas aut secundas. Si uero primas habere non
poterit, secundas habeat etsi in crastino aliud sequatur nouem leccionum
POST OCTAUAS EPIPHANIE. 49
festum. Hoc per totum annum obseruetur nisi sexta die a natali. Festum
uero trium leccionum sine regimine chori nunquam secundas uesperas
habeat sed aliquando primas, aliquando nullas. Quia si festum nouem
leccionum in aliqua feria contigerit et in crastino sequatur festum trium
leccionum festum nouem leccionum precedens secundas habebit uesperas
quas istud habuerit. Quod si in die aliqua ebdomade festum trium
leccionum contigerit et in crastino de feria dici debeat seruicium, uespere
tune erunt de feria sine festum primas habuerit uesperas sine non.
Similiter de commemoracione beate marie et de sancto loci quando
primas uesperas non habent propter festa nouem leccionum precedentia
et tamen secundas non habebunt sed ad primas uesperas de hiis solempnis
fiat memoria.
[DE SANCTO MARCELLO PAPA....]
DE SANCTO SULPICIO EPISCOPO ET CONFESSORE. . . .
Or. Da quesumus omnipotens dens.
Inuitatorium simplex. Cetera de communi unius confessoris et ponti-
ficis.
DE SANCTA PRISCA UIRGINE . . . .
DE SANCTO WLSTANO
11 Ab octauis epiphanie usque ad quadragesimam singulis ebdomadis fiet
plenum seruicium semel in conuentu de sancta maria uel in sabbato uel in
alia feria ebdomade conuenienter si sabbatum non uacatierit ut predictum
est.
DOMINICA PRIMA POST OCTAUAS EPIPHANIE.
AD UESPERAS ....
Iste antiphone cum suis psalmis dicuntur in omnibus sabbatis per
annum quando de dominica agitur nisi in paschali tempore : et idem
seruetur in secundis uesperis cum suis psalmis et antiphonis dauiticis.
Cap. Benedictus deus et pater.
Hoc capitulum dicitur in sabbatis ad uesperas usque ad septuagesimam
et a Deus omnium usque ad aduentum.
B/. Deus qui sedes. Y. Deus creator.
y. Vespertina orado.
Iste uersiculus dicatur omnibus sabbatis ad uesperas usque ad quadra
gesimam et a Deus omnium usque ad aduentum, quando de dominica
agitur.
Ant. Peccata mea. Hec antiphona dicatur super ps. Magnificat omni
bus sabbatis usque ad septuagesimam uel ad memoriam de dominica.
Or. Vota quesumus. Memoria de S. Maria. Si in hoc sabbato uel in
F. ii. 4
50 ORDINALE SARUM.
alio abhinc usque ad passionem domini siue ab octauis pasche usque ad
ascensionem aliquod simplex festum cum regimine chori euenerit, uespere
fient de dominica et memoria de festo nisi *[tale]* festum cum regimine
chori in ipsa dominica euenerit : tune in sabbato uespere de isto festo
fient* [tale festum in dominica contigerit de quo totum seruicium fieri
debeat : tune enim in sabato uespere de ipso sancto erunt cum cotidiano
seruicio suo in ipsa dominica usque ad septuagesimam si tempus prolixum
fuerit, et memoria in primis de dominica deinde de sancta maria usque ad
purificacionem. Tamen si aliquod festum trium leccionum in ipso die
contigerit, tune in primis de eo fiet memoria, postea de dominica, deinde
de sancta maria ad primas uesperas et ad matutinas et ad missam.]
COMPLETORIUM.
Ant. Miserere et cetera ut in dominicis diebus.
H AD MATUTINAS.
Inv. Preoccupemus. ps. Venite.
Hoc inuitatorium dicitur usque ad septuagesimam in dominicis diebus
quando de dominica agitur.
Hee predicte antiphone et cetere que sequuntur nocturnales ab in-
cepcione istius historic dicantur omnibus dominicis diebus usque ad
passionem domini quando de dominica agitur.
Lee. i. Paulus seruus : et legantur sex lecciones de epistola pauli.
Tres ultime lecciones de exposicione euangelii abhinc usque ad septua
gesimam quando de dominica agitur, et in profestis diebus quando de
temporali agitur leguntur epistole pauli.
y. Excelsus super omnes gentes dominus.
Iste uersiculus et omnes alii uersiculi in nocturne dicuntur usque ad
septuagesimam et a Deus omnium usque ad aduentum quando de dominica
agitur. E/. Afflicti pro peccatis cum suo uersu non dicitur ad matutinas
sed tantum ad processionem [ferialibus diebus per quadragesimam].
IN LAUDIBUS ____
Omnes iste antiphone dicantur hac die et dominica ilia quando ultimo
cantatur hec historia Domine ne in ira [ante septuagesimam tantum]. In
ceteris uero mediis dominicis diebus dicatur prima istarum antiphonarum
tantum super laudes. [Quando uero aliquod festum nouem leccionum in
prima dominica qua inchoanda est historia predicta celebratum fuerit, tune
in proxima sequent! dominica dicitur hec sola Ant. Regnauit dominus
super psalmos, nisi ultima fuerit dominica ante septuagesimam in qua
dominica omnes antiphone dicantur.]
POST OCTAUAS EPIPHANIE. 51
Cap. Benedicdo et claritas. Y. Eterne rerum.
y. Dominus regnauit. E/. Decorem induit, alleluya.
Iste uersiculus cum predicto capitulo dicatur ad laudes usque ad
septuagesimam et a Deus omnium usque ad aduentum.
Ant. Fill quid fecisti. ps. Benedictus.
Or. Vota quesumus.
Memoria de sancta maria ante purificacionem : post uero nulla net
memoria nisi eodem die fiat seruicium alicuius sancti.
HAD PRIMAM.
Y. Jam lucis. Ant. Dominus regit.
Predicta antiphona cum hiis psalmis dicitur omnibus dominicis diebus
usque ad septuagesimam et a Deus omnium usque ad aduentum quando
de dominica agitur.
Iste hore hoc modo dicantur usque ad septuagesimam et a Deus
omnium usque ad aduentum quando de dominica agitur, excepta oracione.
UESPERAS ....
Cap. Dominus autem dirigat usque Christi. Hoc capitulum dicitur
usque ad septuagesimam in dominicis et in ferialibus diebus. [Addicitur
eciam hoc Cap. Dominus autem dirigat a septuagesima usque ad quad-
ragesimam.]
Completorium ut supra.
Ymni uero scilicet Deus creator, Primo dierum, Eterne rerum et Lucis
creator cum suo uersiculo Dirigatur dicantur usque ad quadragesimam.
FERIA SECUNDA.
Inv. Venite. Ille solus qui dicturus est Venite hoc primum uerbum
inuitatorii dicat sic, Venite. Chorus exultemus domino : tune ille psalmum
solus prosequatur hoc modo lubilemus deo et cetera.
Semper duo psalmi sub una antiphona. y. Domine in celo. Lecciones
de epistola pauli et sic in omnibus feriis usque ad septuagesimam quando
de feriis agitur.
Non dicitur Te deum.
y. Fiat misericordia tua domine super nos.
Iste uersiculus dicatur in omnibus feriis ante laudes quando preces
dicuntur nisi in aduentu et in quadragesima.
52 ORDINALE SARUM.
IN LAUDIBUS ....
Cap. Vigilate et orate.
Hoc capitulum dicetur in omnibus feriis usque ad caput ieiunii et a
Dens omnium usque ad aduentum domini.
Y. Splendor pater ne. f. In matu tints domine.
Iste uersiculus dicitur ante primam in omnibus feriis quando preces
dicuntur nisi in aduentu et in quadragesima.
Ant. Benedictus. ps. Ipsum.
Preces ut supra in secunda feria de aduentu ad matutinas.
Or. Vota quesumus.
Memoria fiat de S. Maria [et de omnibus sanctis] cotidie ad uesperas
et ad matutinas usque ad purificacionem modo supradicto scilicet in festis
nouem leccionum, ad uesperas Ant. Quando natus, ad matutinas Ant. Ecce
maria. Uersiculus ut supra, ad uesperas Speciosus forma, ad matutinas
Post partitm. In ceteris festis ad uesperas memoria Rubum, ad matutinas
Germinauit cum predictis uersiculis et Or. Dens qui salutis usque ad
purificacionem.
Post purificacionem uero usque ad caput ieiunii in profestis diebus et
in omnibus festis sine regimine chori, ad matutinas memoria Ant. Beata
mater, y. Post partum. Or. Concede nos famulos tuos uel Famulornm
uel Omnipotens sempiterne deus nos famulos. Ad uesperas Ant. In prole
mater uel Sancta maria uirgo. y. Sancta dei genitrix. Oracio ut supra.
[Non dicitur Or. Concede quesumus miser icors deus ad memoriam de sancta
maria nisi ad processionem in introitu chori.]
De omnibus sanctis ante purificacionem et post usque ad caput ieiunii
in profestis net memoria ad matutinas, Ant. Exultabunt. y. Mirabilis.
Or. Infirmitatem uel Or. Omnium sanctorum tuorum uel Or. Tribue
quesumus domine omnes sanctos tuos. Ad uesperas Ant. Sancti dei omnes
uel Ant. Omnes electi uel Ant. Sanctorum precibus uel Ant. O quam
gloriosum est regnum. y. Letamini in domino cum una oracione de
supradictis ad placitum ebdomadarii. Hie ordo memoriarum seruetur
cotidie in profestis diebus usque ad caput ieiunii et a Deus omnium usque
ad aduentum.
HAD PRIMAM.
Ant. Deus eocaudi. ps. Deus in nomine.
Cetera fiant sicut in feria secunda aduentus notatum est. [Ita tamen
quod usque ad purificacionem dicitur E/. Jesu Christe cum y. Qui de
uirgine.~\
Hie ordo de predictis horis seruetur usque ad quadragesimam et a
Deus omnium usque ad aduentum quando de feriis agitur.
SEPTUAGESIMA. 53
U AD UESPERAS ....
Memoria de sancta maria et de omnibus sanctis lit supra ad matutinas
notatum est. Sciendum est quod quandocumque iste due memorie dici
debeant et ecclesia de alio sancto fuerit quam de beata maria uel de
omnibus sanctis tune fiet memoria de sancto loci que precedet memoriam
de omnibus sanctis.
FERIA TERCIA.... QUARTA.... QUINTA . . . .
SEXTA.... SABBATO.
[Supradictus ordo feriarum de inuitatoriis seruatur in omnibus feriis a
Domine ne in ira usque ad passionem domini et a Deus omnium usque
aduentum domini. De antiphonis uero cum suis psalmis ad uesperas et
ad matutinas in nocturnis per totum annum extra tempus paschale. De
uersiculo uero ante lecciones a Domine ne in ira usque ad quadragesimam
et a Dens omnium usque ad aduentum domini. De antiphonis autem ante
laudesf similiter per totum annum extra tempus pasche nisi in tercia
ebdomada aduentus domini et in proxima ebdomada ante pascha.
De responsoriis uero ad matutinas a Domine ne in ira usque ad septua-
gesimam et a Deus omnium usque ad aduentum. Et si aliquod festum in
aliqua predictarum feriarum contigerit nichilominus ordo feriarum de
inuitatoriis antiphonis psalmis uersiculis et responsoriis et laudibus et
antiphonis super Benedictus et Magnificat seruabitur in sequenti feria.]
DOMINICA SECUNDA POST OCTAUAS EPIPHANIE.
AD UESPERAS Or. Omnipotcns sempiterne deus : cetera omnia ad uesperas
ut supradictum est sine responsorio.
FERIA SECUNDA.
Hac feria et in sequentibus feriis quando de feria agitur ut supradictum
est de ordine feriarum omnia fiant usque ad quadragesimam nisi de
responsoriis ad matutinas infra septuagesimam que erunt de historia
dominicali.
DOMINICA TERCIA.... QUARTA.... QUINTA....
DOMINICA IN SEPTUAGESIMA.
AD UESPERAS.
Deus in adiutorium. Gloria .... Sicut erat .... Laus tibi domine rex
eterne glorie.
Non dicatur Alleluya, et sic fiat usque ad missam in uigilia pasche siue
fiat seruicium de temporal! siue de festis sanctorum.
[Nulla fiat memoria ad uesperas.]
54 ORDINALE SARUM.
AD MATUTINAS ....
Legatur genesis per totam ebdomadam usque ad noe.
Ab hac die usque ad pascha non dicatur Te deum set semper in festo
cum regimine chori uel nouern leccionum repetatur ultimum responsorium.
Responsoria ferialia Dum ambitlaret. y. Vocem tuam.
B/'. In sudore. f. Pro co.
Hec responsoria dicantur feria quarta loco octaui et noni responsorii
dominicalis historic.
IN LAUDIBUS ....
y . Domine rcfugium factus es.
Et dicatur iste uersiculus in dominicis usque ad quadragesimam.
Ant. Simile est. ps. Benedicts s. Or. Preces populi.
A septuagesima usque ad pascha nulla net memoria in sabbatis nee in
dominicis diebus nisi festum nouem leccionum uel trium accidat in ipsa
dominica uel in secunda feria. U Si tamen septuagesima ante purificacionem
euenerit tune net memoria de sancta maria ad utrasque uesperas et ad
matutinas et ad missara ut prenotatum est. Quacunque autem feria
festum trium leccionum contigerit totum seruicium net de eo cum nocturne
usque ad quadragesimam nisi in sabbatis. In quadragesima uero neque
seruicium Met de tali festo neque memoria nisi ad uesperas et ad matutinas
de sancta maria.
AD PRIMAM ....
Psalmi ut supra in dominicis excepto quod loco Confitemini dicetur ps.
Dominus regnauit, decorem. Cetera ad primam ut supra in dominicis.
AD TERCIAM .... SEXTAM .... NONAM.
Hec responsoria cum suis uersibus super horas dicuntur in dominicis
diebus usque ad quadragesimam.
Hee antiphone sequentes dicantur per ebdomadam ad uesperas et ad
matutinas quando de temporal! agitur super ps. Magnificat et Benedictus.
U Quod si festum in hac ebdomada uel in duabus sequentibus usque ad
caput ieiunii forte euenerit totum seruicium fiat de festo et nulla memoria
de dominica [nee de feria].
Preterea si in hac dominica festum purificacionis euenerit nihil de
dominica preter memoriam fiat sed totum de purificacione dicatur et tune
historia per ebdomadam dicetur [cum euangelio] scilicet tercia quinta et
sexta feria : et responsoria ferialia et antiphone super laudes [et capitulum
QUINQUAGESIMA. 55
et antiphone super Bencdictus et Magnificat et antiphone super horas] eo
anno omnino pretermittantur et eo anno nihil net de festo sanctorum
Vedasti et Amandi preter memoriam ad uesperas et ad matutinas de sancta
maria. [Que precedet memoriam de sancto spiritu.]
*Quodcunque autem simplex festum nouem leccionum hac dominica
uel alia usque ad passionem domini euenerit, semper differatur usque in
proximam feriam uacantem *.
[Similiter si festum purificacionis in sexagesima aduenerit. Cum
uero in dominica Quinquagesime festum purificacionis contigerit historia
dominicalis per ebdomadam uidelicet in secunda feria et sexta et sabato
cantetur et omnino nichil fiat de sancto blasio nisi tantum memoria ad
matutinas de sancta maria. Quandocunque aliquod festum nouem leccio
num in hac dominica uel alia usque ad cenam domini euenerit, licet
duplex festum fuerit semper differatur usque in proximam feriam uacantem
eiusdem ebdomade nisi festum purificacionis uel dedicationis ecclesie.
Tamen infra passionem nichil fiat de festis sanctorum nisi duplex festum
fuerit.]
FERIA SECUNDA.
Ad matutinas et in ceteris per ebdomadam dicantur responsoria de
historia dominicali suo ordine nisi in quarta feria in qua dicuntur re
sponsoria ferialia ut predictum est. Cetera sicut in feriis prenotatis cum
oracione dominicali.
DOMINICA IN SEXAGESIMA....
AD TERCIAM.
Responsoria ut in precedenti dominica oracio ut supra ad matutinas et
sic ad omnes horas.
[Cotidie per ebdomadam dicantur responsoria ad matutinas secundum
ordinem nocturnorum historic dominicalis.]
DOMINICA IN QUINQUAGESIMA....
[Hac die dominica in primo nocturno et per totam ebdomadam
legantur lecciones de Abraham quando de temporali agitur nisi in quarta
feria usque ad Senuit IsaacJ]
FERIA SECUNDA....
[Hac die erunt uespere de sancta maria cum pleno seruicio in crastino
si a festo uacauerit : sin autem fiat in secunda feria.]
56 ORDINALE SARUM.
EERIA QUARTA IN CAPITE IEIUNII.
Inv. In manu tua. ps. Venite. Ymni antiphone psalmi et uersiculi
sicut supra in feria quarta.
IN LAUDIBUS ....
Cap. Conuertimini ad me.
Hoc capitulum dicatur cotidie ad matutinas in profestis diebus usque
ad passionem [in feriis quando de feria agitur].
Ad alias horas usque ad quadragesimam capitula ferialia scilicet hiis
quatuor diebus quando de feria agitur. Ymnus et uersiculus de feriis.
Ant. Cum ieiunatis. ps. Benedictus.
Or. Presta domine fidelibus.
Hec oracio dicatur ad matutinas et ad omnes horas.
Memoria pro penitentibus .... Nulla alia memoria fiat.
AD PRIM AM ET AD ALIAS HORAS.
Antiphone et cetera omnia sicut in predictis feriis aliis cum oracione
de ieiunio.
U Hac die clerici post sextain prosternant se in choro et episcopus uel
officii executor ante altare et dicant septem psalmos penitenciales cum hac
antiphona Ne reminiscaris et cum Gloria patri in fine cuiuslibet psalmi.
In fine autem psalmorum dum dicitur antiphona erigat se offtcii executor
scilicet episcopus si presens est ad altare uel eius uicarius ad gradum
altaris, et ibi absoluat clerum et populum cum oracionibus que continentur
in ordinali ad missam huius diei; deinde fiat benediccio cinerum. In
dando cineres cantetur hec antiphona Exaudi me deus cum psalmo Saluum
mefac deus quoniam intrauerunt, et dicatur primus uersus tantum.
Ant. Exaudi. y. Gloria patri. Ant. Exaudi.
Postea Ant. luxta uestibulum.
Deinde Ant. Imitemur habitu\.
Postea eat processio ad ianuas ecclesie non cantando precedente
uexillo cilicino et episcopus uel eius uicarius penitentes eiciat singulis
dicendo Ecce eidmini hodie &c. et interim cantetur submissa uoce Rj.
Ecce adam. y. Cherubyn. R/. In sudore. y. Pro eo.
Eiectis penitentibus, claudatur ianua et in redeundo cantetur R/\ Emen-
demus. JT. Peaauimus : et dicatur uersus a choro sicut responsorium.
Hac die et cotidie usque ad quartam feriam ante pascha nisi in
dominicis et in festis nouem leccionum scilicet in missis de ieiunio dicetur
Flectamus genua et prefacio Qui corporali et Humiliate: et missa finiatur
cum Benedicamus domino.
QUADRAGESIMA. 57
UESPERAS.
Ant. Thesaurizate. ps. Magnificat.
Kyrieleyson et cetera ut supra.
Or. Indinantes.
El hoc per totam quadragesimam obseruetur ut oracio que ad missam
dicitur super populum dicatur ad uesperas in ferialibus diebus usque ad
cenam domini nisi in sabbatis et in festis.
Memoria pro penitentibus . . . . Et cotidie fiat memoria ad uesperas
modo supradicto et ad matutinas scilicet pro penitentibus usque ad cenam
domini in profestis diebus.
IT Quocienscunque festum nouem leccionum in quadragesima celebratur
semper fiat memoria de ieiunio ad utrasque uesperas et ad matutinas, et
dicetur missa de festo post nonam de ieiunio.
USi uero festum nouem leccionum hac die contigerit [licet duplex
festum fuerit] reseruetur usque in crastinum quia seruicium huius diei
pro nullo festo debet differri. De festis autem trium leccionum in
quadragesima nihil fiat nisi memoria ad uesperas et ad matutinas de
sancta maria.
FERIA QUINTA.
Inuitatorium ymni antiphone psalmi et uersiculi sicut in feria : respon-
soria de primo nocturno precedentis dominice.
FERIA SEXTA....
SABBATO ....
[Si aliquod festum nouem leccionum in hoc sabato contigerit tune
predict! tres ymni in illo anno omnino non dicuntur.]
DOMINICA PRIMA QUADRAGESIME . . . .
AD COMPLETORIUM ....
Finita antiphona sine neupma et dicto capitulo, quidam solus in-
cipiat E/. In pacem, chorus In idipsum dormiam et requiescam.
Clericus Si dedero. Chorus Dormiam.
Clericus Gloria. Chorus In pace.
In festis nouem leccionum dicitur hoc responsorium ab uno clerico de
stallo conuerso ad altare loco nee habitu mutato. In profestis diebus
dicitur ab uno puero ad gradum chori scilicet iuxta formam ex opposite
lectrini similiter conuerso ad altare et loco non mutato nee habitu.
58 ORDINALE SARUM.
Y. Christe qui lux es.
Hec precedens antiphona super psalmos responsorium et ymnus dican-
tur usque ad passionem domini.
A. Cum uideris nudum. ps. Nunc dimittis.
Hec antiphona dicitur super hunc psalmum per quindecim dies.
Preces consuete dicantur.
U AD MATUTINAS ....
Legantur per totam ebdomadam sermones de quadragesima.
UESPERAS. . . .
Responsorium incipiatur ab uno in stallo et in profestis diebus ab uno
puero ad gradum chori. E/. Esto nobis. Chorus. Do mine turris fort i-
tudinis. y. A fade inimici. Chorus. Turris fortitudinis. Gloria patri.
Chorus. Esto nobis.
Hoc modo dicantur omnia responsoria ad horas.
Y. Ex more. y. Angel is suis.
Hoc precedens responsorium Esto nobis domine dicetur ad uesperas
nisi in festis : et ymni predict! similiter ad uesperas et ad matutinas
dicentur loco suo per quindecim dies. y. Ipse liberauit me et ceteri uersiculi
ad matutinas et ad horas dicentur suo loco usque ad passionem domini :
excepto quod quando y. Ipse liberauit me dicilur ante lecciones, tune ad
laudes dicitur y. Scapulis suis.
Ant. Reliquit eum. ps. Magnificat.
Or. Deus qui.
FERIA SECUNDA.
ANTE MATUTINAS omnes cruces et ymagines et uas eciam continens
eukaristiam cooperiatur et uelum quoddam dependeat in presbiterio et
cooperiat altare : et cotidie in feriis quando de feria agitur debet esse
dimissum (nisi) dum legitur euangelium : tune enim eleuatum dependeat
donee dicatur a sacerdote Orate fratres : et si in crastino sequatur festum
nouem leccionum, tune de cetero eo die non dimittetur nee eciam ante
proximas matutinas feriales.
Inuit. Uenite. Ab uno clerico de prima forma in stallo sic incipiat
Venite. Chorus Exultemus domino. Clericus lubilemus deo &c. In
dicendo psalmum conuertat se ad altare.
[Responsoria ad matutinas secundum ordinem nocturnorum historic
dominicalis : ita tamen quod responsoria ferialia non pretermittantur.]1
1 This is added again in subsequent weeks.
QUADRAGESIMA. 59
IN LAUDIBUS ....
Kyrieleyson et preces sicut in feriis prenotatum est. *Tamen in choro
Sarum per totam quadragesimam ad matutinas et ad uesperas tantum
adduntur pro fratribus nostris absentibus et alie quedam preces que non
dictmtur nisi ubi fuerit conuentus : post ps. Miserere dicatur ps. Domine ne
in furore. Et hoc generaliter fit per totam quadragesimam uidelicet quod
in feriis per omnes horas post ps. Miserere dicetur unus de psalmis
penitencialibus suo ordine cum Gloria patri nisi ad sextain : tune enim
post ps. Miserere dicetur ps. Deus misereatur. Et si festum nouem
leccionum in crastinum contigerit tune ad nonam dicentur tres ultimi
psalmi simul, scilicet Domine exaudi i, De profundis et Domine exaudi ij :
et dicentur preces et psalmi cum prostracione ut alibi dictum est.
Or. Conner te nos.
AD PRIMAM.
Ant. Viuo ego. ps. Deus in nomine tuo.
Omnibus profestis diebus in quadragesima post primam ante missam
capitulef dicatur Ant. Requiem eternam. ps. Beati immaculati usque Ad
Dominum cum tribularer sine Gloria patri pro fidelibus defunctis. Ant.
Requiem. Kyrieleyson. Christeleyson. Pater noster : sine Et ne nos
dicatur : ps. Domine probasti me. Preces. Requiem eternam. A porta.
Credo. Requiescant in pace. Domine exaudi. Dominus uobiscum. Or.
Tibi domine commendamus.
Pro anniuersario si habeatur Or. Deus indulgendarum. In conuentu
pro fratribus et sororibus. Et tune unusquisque per se Or. Deus qui nos
patrem et matrem priuatim ; et tune in audiencia dicat sacerdos officii
executor oracionem pro omnibus fidelibus, que finiatur cum Per christum :
in conuentu tamen post commendacionem statim sequatur missa in capitulo
pro defunctis cum predictis collectis et post illam missam dicatur tercia.
[Tamen in crastino duplicis festi non dicitur commendacio.]
AD TERCIAM ....
Hac die et abhinc usque ad quartam feriam ante pascha nisi in
dominicis et in festis nouem leccionum post terciam dicentur quindecim
psalmi graduum pro omni populo hoc modo :
Ant. Ne reminiscaris. ps. Ad dominum cum tribularer cum Gloria
patri post unumquemque psalmum. Dictis psalmis dicetur Letania que
diuiditur in *[sex]* partes secundum ordinem ferie : dicta letania dicantur
preces que sequuntur et finiantur cum uno Per christum.
[Nunquam dicatur Laudate dominum in sanctis eius post ps. Ecce nunc.
Et quicquid dicat sacerdos de letania Chorus idem repetat plene et integre
usque ad y. Ut pacem nobis dones : tune respondet chorus Te rogamus
6o ORDINALE SARUM.
audi nos tantum. Et sic deinceps usque ad Fili del te rogamus : tune
respondet chorus idem et sic de singulis usque dicitur Kyrieleyson.
Christeleyson. Kyrieleyson. Pater noster?\
AD SEXTAM ....
AD NONAM ....
Antiphone predicte super horas cotidie dicentur in profestis diebus
usque ad passionem domini. Capitula et responsoria per quindecim
dies.
Post missam ante uesperas dicatur Placebo^ nisi sequenti die euenerit
festum nouem leccionum.
HAD UESPERAS.
Antiphone et psalmi feriales.
Cap. Anima que peccauerit.
Istud capitulum non mutatur ad uesperas ante passionem domini nisi
in sabbatis et in dominicis et in festis nouem leccionum. Sciendum quod
ante collacionem dicetur Dirige usque ad laudes *nisi in festo nouem
leccionum si euenerit sicut prenotatum est in dominica prima aduentus
domini* [Et nisi in sequenti die fiant nouem lecciones et nisi quando
corpus in crastino sepeliendum fuerit. Si uero corpus tale fuerit, dicitur
Placebo et Dirige post prandium ante Completorium more solito usque ad
laudes.] Et laudes dicentur post matutinas.
Sciendum quod non dicatur ps. Voce mea cum supradictis collectis.
[Sciendum est quod quando dicantur laudes mortuorum dicantur post
matutinas de die et de sancta maria : et post laudes mortuorum dicitur
ps. Ad te leuauiJ]
FERIA TERCIA....
FERIA QUARTA.... FERIA QUINTA.... FERIA SEXTA . . . .
SABBATO....
DOMINICA SECUNDA IN QUADRAGESIMA....
[Rf. Orauit erit tercium responsorium quando primo dicitur de secundo
nocturno per ebdomadam et R^. Vidi dominum dicitur in sabato ante
R/. Pater peccaui. Si aliquod festum nouem leccionum in sabato con-
tigerit tune predictum responsorium sit tercium quando ultimo per
ebdomadam dicitur de feria : et tune dicitur cum Gloria patri^\
FERIA SECUNDA.... TERCIA.... QUARTA....
QUINTA.... SEXTA.... SABBATO....
[Si aliquod festum nouem leccionum hoc die sabato contigerit hoc
predictum responsorium scilicet Pater peccaui eo anno omnino non dicitur.]
QUADRAGESIMA. 6 1
DOMINICA TERCIA QUADRAGESIME. . . .
AD COMPLETORIUM ....
Hec antiphona (Media uita] dicatur per quindecim dies super ps. Nunc
dimittis. Uersus uero non nisi in festis nouem leccionum [et in sabbatis
et dominicis dicentur] Et dicantur uersus alternatim ab imo de stallo, loco
nee habitu mutato.
^T AD MATUTINAS ----
Legatur usque ad finem genesis per ebdomadam.
AD NONAM ....
Hec prenotata responsoria dicantur per quindecim dies ad horas
cotidie.
AD UESPERAS ....
E^. Rduc de carcere. y. Periitfuga. Ut confiteatur. Gloria. Educ.
Hoc responsorium dicatur per totam ebdomadam ad uesperas.
FERIA SECUNDA.
[Feria secunda et cotidie per ebdomadam dicantur uersiculi et respon
soria ad matutinas secundum ordinem nocturnorum hystorie dominicalis,
ita tamen quod responsoria ferialia non omittantur, ut supradictum est
in prima ebdomada aduentus domini. Si uero nullum festum nouem
leccionum in hac ebdomada contigerit, tune primum responsorium feriale
scilicet Iste est erit tercium in quarta feria et alia duo responsoria ferialia
in sabato dicantur. Si aliquod festum nouem leccionum in aliqua feria
per hanc ebdomadam contigerit, tune primum responsorium feriale erit
tercium quando primo dicitur de tercio nocturne et alia duo responsoria
dicantur quando ultimo dicitur de feria per ebdomadam. Si autem tres
ferie tantum per hanc ebdomadam uacauerint tune primum responsorium
feriale erit tercium quando de secundo nocturne dicitur et alia duo
responsoria ferialia dicantur loco octaui et noni responsorii quando ultimo
de feria dicitur. Si uero nullum festum nouem leccionum per hanc
ebdomadam contigerit, tune dicetur primum responsorium feriale in quarta
feria et alia duo responsoria ferialia in sabato ut supra dictum est. Cetera
dicantur ut supradictum est.]
AD NONAM ....
Uersus et uersiculi ad uesperas et ad matutinas et capitula ad horas ut
prediximus dicantur usque ad passionem domini.
62 ORDINALE SARUM.
FERIA TERCIA.... FERIA QUARTA.... FERIA QUINTA . . . .
FERTA SEXTA.... SABBATO - . . .
DOMINICA QUARTA....
AD MATUTINAS ....
Hac die incipiatur Exodus scilicet Hec sunt nomina filiorum et legatur
per totam ebdomadam.
AD UESPERAS.
Cap. Scriptum est. E^. Adduxit eos.
Hoc responsorium dicatur ad uesperas usque ad passionem domini.
FERIA SECUNDA.... FERIA TERCIA.... FERIA QUARTA.. .
FERIA QUINTA.... FERIA SEXTA.... SABBATO....
[Ab hac die sabato usque ad crastinum octauarum pasche nichil fiat de
festis sanctorum nisi solummodo de festis duplicibus : et hoc usque ad
cenam domini tantum.]
DOMINICA QUINTA IN PASSIONE DOMINI.
AD UESPERAS.
Ant. Benedictus. ps. Ipsum.
Nulla neupma dicitur in fine antiphonarum nisi in annunciacione
dominica. Et notandum est quod ubicunque contigerit celebrari festum
solempne infra passionem, ut de sancto loci uel de dedicacione alicuius
ecclesie, dicetur neupma et Gloria patri et lesu christe eodem modo quo
si ante passionem euenerit : aliter autem non dicitur neupma in fine
antiphonarum usque ad prim as uesperas prime dominice post ebdomadam
pasche que dicitur dominica in albis uidelicet octaua pasche : tune uersiculi
dicuntur cum neupma et sic per totum annum nisi in tribus noctibus
ante pascha et nisi in seruicio defunctorum : tamen uersiculus ante laudes
et uersiculus post responsoria super horas dicuntur semper sine neupma.
Cap. ludicasti domine. Et dicitur hoc capitulum in ferialibus diebus
usque ad quartam feriam ante pascha nisi in sabbato et in dominica.
E/. Circumdederunt me. JT. Quoniam tribulacio: sed non dicatur Gloria,
sed repetatur R^. Circumdederunt. Y. Vexilla regis.
y. Dederunt in escam mihi fel, cum neupma.
Ant. Ego sum qui sum. ps. Magnificat.
Or. Qiiesumus omnipotent deus.
IN PASSIONE. 63
H AD COMPLETORIUM ....
Responsorium ab uno solo dicitur, In manus tuas, domine^ Commendo
spiritum meum. Clericus In manus tuas domine et finiatur a choro.
y. Redemisti me.
[Non dicitur Gloria patri sed repetatur ty. In manus tuas domine.']
Hoc precedens responsorium et ymnus et antiphona super ps. Nunc
dimittis dicantur usque ad cenam domini : uersus uero non dicuntur nisi
in festo nouem leccionum [et in sabbatis et in dominicis] et in quarta feria
[et in secunda feria] ante cenam domini.
U AD MATUTINAS.
Inv. Hodie si uocem. ps. Venite. Nolite obdurare corda uestra.
y. Qiwniam deus. Hodie : et sic sine Gloria patri dicitur psalmus usque
ad cenam domini [scilicet ad matutinas de temporali].
Y. Pange lingua.
In primo nocturno. A. Vulpes foueas habent. ps. Beatus uir. Et
ceteri psalmi de primo nocturno dicantur sub hac sola antiphona : et
psalmi dicuntur cum Gloria patri ut in precedentibus dominicis : et sic
fiat in sequentibus nocturnis huius dominice et in sequentibus usque ad
cenam domini [quando de temporali agitur].
y . Erue a framea.
Hac die incipiatur leremias et legatur usque ad pascha tarn in domi
nicis quam in feriis : sed in dominicis medie lecciones dicuntur de
sermone.
Lee. i. Verba ieremie.
[Finiantur autem omnes lecciones de prophetia Jeremie cum hac
clausula Hec dicit dominus deus nisi in tribus noctibus ante Pascha.]
E/. Isti sunt dies. y. Loquitur.
[E^. Isti sunt non dicitur per ebdomadam sequentem sed in hiis
matutinis tantum.]
E/. Multiplicati. y. Ne quando. E/. Qui custodiebant. y. Omnes
inimici met. Sine Gloria patri. Repetatur responsorium. Idem modus
seruetur in sexto et in nono responsorio et in cotidianis responsoriis
super horas et in tercio responsorio in profestis diebus ad matutinas usque
ad pascha.
Responsoria ferialia Ne perdas. y. Eripe, E/. Ne auertas. y. In-
tende. [He duo responsoria ferialia dicantur pariter in uno die et
quociens dicitur de tercio nocturno per ebdomadam de seruicio temporali.]
64 ORDINALE SARUM.
y. Intende anime mee. [Dicitur cotidie ante laudes usque ad cenam
domini quando cle temporal! agitur.]
AD PRIMAM ....
Ab hac die usque ad octauas pasche non dicitur ad primam R/. lesu
christe sed y. Exurge domine adiuua nos sine neupma quando scilicet de
temporali agitur : et uersiculus iste dicetur hoc modo usque ad cenam
domini.
AD UESPERAS ....
R/. Usqucquo. y. Qui tribulant. Iterum hoc R/. Usqueqno et dicetur
cotidie ad uesperas per totam ebdomadam.
FERIA SECUNDA.
Inv. Adoremus domimim qui nos redemit per crucem. Hoc inuita-
torium dicetur cotidie in profestis diebus usque ad cenam domini.
[Cotidie per hanc ebdomadam dicantur uersiculi et responsoria secun-
dum (ordinem) uersiculorum et responsorium hystorie dominicalis, excepto
quod primum responsorium non dicitur et quod responsoria ferialia non
omittantur.]
U AD NONAM ....
Has predictas antiphonas super horas require in laudibus precedentis
dominice. Hie predictus ordo responsoriorum seruetur cotidie usque ad
cenam domini. Responsoria et uersiculi ad uesperas et ad omnes horas
diei per ebdomadam tantum dicuntur : antiphone et capitula in ferialibus
diebus usque ad cenam domini.
HAD UESPERAS.
Ant. Indinauit. ps. Dilexi.
Cap. ludicasti) ut supra. Et dicatur cotidie hoc capitulum ad uesperas
usque ad quartam feriam ante pascha nisi in sabbato et in dominica.
FERIA TERCIA.... FERIA QUARTA.... FERIA QUINTA....
FERIA SEXTA.... SABBATO....
DOMINICA IN RAMIS PALMARUM.
AD UESPERAS.
Antiphone et psalmi ut supra. Cap. Hoc sentite.
ty. Circumdedenmt : et dicatur hoc responsorium usque ad quintain
feriam ante pascha nisi in secundis uesperis dominice.
HEBDOMADA SANCTA. 65
H AD MATUTINAS
ty. (9) Cum audisset. y. Et cum appropinquasset. Repetatur E^.
Cum audisset.
Hac die ad processionem in introitu dicitur E/. Ingrediente. y. Cum^
audissent, quod non dicitur ad matutinas.
FERIA SECUNDA....
Responsoria et uersiculi ad horas dicantur usque ad cenam domini
sicut in dominica palmarum. Antiphone et capitula sicut in precedenti
ebdomada.
FERIA TERCIA
FERIA QUARTA....
[Si aliquod festum duplex in aliqua predictarum feriarum istius ebdom-
ade contigerit nihilominus ordo feriarum de responsoriis et laudibusf et
antiphonis super Bemdietus et Magnificat seruabitur in sequenti feria : et
tune responsoria et antiphone super laudes illius ferie scilicet qua festum
contigerit in illo anno omnino non dicantur : uersiculi tamen ante lecciones
per ordinem dicantur.]
Hac die ad missam uelum pendens in presbiterio inter chorum et
altare non debet esse dimissum dum passio legitur donee dicatur Et
uelum templi scissum, et tune subito decidat in area.
Hac die ad uesperas usque ad missam in crastino scilicet in die cene
campane pulsentur sicut in dominicis diebus : chorus tamen non regitur.
Luminaria ut in dominicis diebus accendantur. Ceroferarii albis se
induant. Sacerdos ad ordinem absque capa de serico incedat.
IF AD UESPERAS.
Ant. Beatus utr. ps. Nisi dominus et cetere antiphone feriales cum
suis psalmis, qui in secunda forma incipientur et non fiat genufleccio.
Cap. Omnes uos\.
Tune unus de secunda forma incipiat responsorium in stallo, loco nee
habitu mutato, conuersus tamen ad altare.
E/. Circumdederunt me. y. Quontam.
Ymnus et uersiculus ut supra. Ant. Tanto tempore. ps. Magnificat.
Non dicantur preces ad has uesperas nee memoria pro penitentibus
propter solempnitatem cene.
Or. Respice domine super hanc.
Et sciendum est quod hec oracio ad omnes horas hiis tribus diebus
sequentibus dicetur nisi ad uesperas in cena domini et ad uesperas in
sabbato pasche.
F. II. 5
66 ORDINALE SARUM.
Post has uesperas non fiunt uespere de sancta maria in conuentu nee
cetera que de ea dici solent. Completorium solito more absque prostra-
cione et sine ps. Miserere solempniter dicatur et antiphona super Nunc
dimittis cum tribus uersibus dicanturt in secunda forma.
[Si festum annunciacionis dominice uel aliquod aliud festum hac die
contigerit, ibi solempniter celebretur : uespere tamen de feria supradicto
modo dicantur et solempnis memoria de festo.
Non dicatur ps. Ad te leuaiti nee abhinc usque ad incepcionem historic
Dens omnium ^\
FERIA QUINTA IN CENA DOMINI.
AD MATUTINAS.
Uiginti quatuor candele ante altare preparentur iuxta numerum
duodecim prophetarum et duodecim apostolorum : et ante matutinas
omnes accendantur : quarum singule ad incepcionem uniuscuiusque
antiphone et responsorii extinguuntur : quia totidem sunt candele
quot antiphone et responsoria : et designant crudelitatem iudeorum in
prophetis et in apostolis. Similiter fiat sexta feria et sabbato. Senior
primam antiphonam incipiat in superior! gradu et omnes antiphone sine
genuffeccione inchoentur usque ad laudes propter solempnitatem cene.
Gloria patri omnino pretermittatur. Non dicatur Domine labia mea
aperies nee Dens in adiutorinni nee inuitatorium : sed facto signo a
superiori incipiatur A. Zelus domus tue.
Versiculus sine neupma Exurge domine, ludica causam meam : et sic
dicuntur omnes uersiculi sine neuprna usque ad pascha.
Tres prime lecciones de lamentacionibus Jeremie, que a tribus pueris
cantentur. [Non dicitur Et ne nos ante lecciones.] Lectores benediccionem
non petant, sed facto signo ab executore ofncii sine lube domine incipiant.
Lee. i. Quomodo scdet sola ciuitas.
Non dicitur Tu autein domine sed cum hoc uersu terminetur sic,
Jerusalem ierusalem conuertere ad dominum deum tuum. Sic finiantur
tres prime lecciones in nocte hac et in duabus sequentibus.
Lee. iv. Exaudi deus.
Non dicitur Tu autem sed ex uerbis leccionis finem faciant.
Finite nono responsorio non dicatur uersiculus ante laudes sed statim
inchoetur antiphona super LAUDES in secunda forma.
Ant. Oblatus. ps. Laudate.
CENA DOMINI. 67
Dum ergo iste psalmus canitur lumen ubi uideri nequeat deferatur et
abscondatur. Finita uero antiphona, ilia sola candela que remanet ex-
tinguatur. Senior inchoat hanc antiphonam Traditor autem. ps. Benedict-its.
Et cetera omnia que sequuntur dicantur in tenebris.
Finita uero antiphona duo clerici de secunda forma ante altare
conuersi ad chorum dicant Kyrieleyson iij. Deinde duo diaconi de
secunda forma ante introitum chori stantes dicant Domine miserere.
Chorus Christus dominus factus est obcdiens usque ad mortem. Item
clerici ante altare semel dicant Christeleyson. Postea duo seniores
ante gradum chori stantes cantent hunc f. Qui passurus aduenisti.
Finite uersu iterum clerici ante altare Christeleyson. Iterum seniores
^. Qui expansis in. Clerici ante altare Christeleyson. Tterum seniores
uersum Qui prophetice. Finite) ucrsu iterum diaconi ante introitum chori
stantes dicant Domine miserere. Chorus Christus dominus. Iterum clerici
ante altare Kyrieleyson iij. Postea diaconi ante introitum chori Domine
miserere. Chorus Christus dominus. Quo finito unus puerulus cum sincera
uoce dicat Mortem autem crucis.
Tune prosternant se omnes et unusquisque dicat Pater noster et duo
priuatim ps. Miserere sine Gloria patri [et Dominus uobiscum\ cum hac
oracione Respice quesumus domine super hanc familiam tuam : cum Qiti
tecum uiuit et rcgnat : et sic surgant omnes pulsante seniore et lumen
proferatur.
Hac die non prosternant se clerici ad horas in choro propter solempni-
tatem cene nisi in hac hora scilicet post matutinas.
AD PRIMAM et ad alias horas non dicatur Deus in adiutorium nee
ymnus, sed statim inchoetur in superior! gradu Ant. Christus factus est.
ps. Deus in nomine, ps. Beati immaculati. ps. Retribue. Absque Gloria
patri dicantur psalmi, et tune Ant. Christus factus est.
Finita antiphona absque *\Kyrieleyson\* et precibus et sine psalmo
Miserere propter solempnitatem cene, sacerdos dicat hanc oraeionem
Dominus uobiscum. \OremusI\ Respice quesumus domine. Ita consumando
horas Qui tecum uiuit cum Dominus uobiscum et Benedicamus domino.
Et per omnes horas hac die tantum dicatur Dominus uobiscum et Bene
dicamus domino: tamen ad matutinas [et ad completorium] non dicatur
Dominus uobiscum.
Post oraeionem ad primam in capitulum intrent : leccio et tabula
more solito legantur : et post primam leccionem de martilogio sacerdos
more solito hunc uersiculum dicat Preciosa est in conspectu dei : Mors
sanctorum eius cum oracione tantum Sancta maria mater domini nostri et
cum Dominus uobiscum et Benedicamus domino: et sic capitulum finiatur
5—2
68 ORDINALE SARUM.
cotidie usque ad octauas pasche: excepto quod in sexta feria scilicet in
parasceue et in sabbato sancto pasche non intrent in capitulum : tamen
tabula cotidie scribatur.
Hac die TERCIA SEXTA et NONA supradicto modo in choro dicuntur
cantando.
UESPERE in hac die similiter in choro festiue canantur sine Gloria
patri\\oc modo. Cantata communione incipiatur in superiori gradu Ant.
Calicem salutaris. ps. Credidi propterea. Ant. Cum hits. ps. Ad dominum
cum tribularer. Ant. Ab hominibus. ps. Eripe me. Ant. Custodi me.
ps. Domine damaui. Ant. Considerabam. ps. Voce mea. Finitis psalmis
post antiphonam statim incipiatur Ant. Cenantibus. ps. Magnificat.
Hiis ita peractis dicat sacerdos postcommunionem. Dominus uobiscum.
[Oremus.] Refecti iiitalibus. Finita postcommunione post Dominus
uobiscum diaconus dicat lie missa est, si episcopus affuerit : et si defuerit
Benedicamus domino. Et consummatur officium hac die.
Peractis hiis que ad mandatum pertinent chorum intrent et COMPLE-
TORIUM secreto dicant. In primis inchoetur Ant. Christus factus est. ps.
Cum inuocarem. ps. In te domine spcraui. ps. Ecce nunc benedicite. ps.
Nunc dimittis. Et post psalmos dicatur antiphona et post antiphonam
dicatur oracio Rcspice quesumus domine. [Dicatur cum Dominus uobiscum
et OremuS) et finiatur cum Qiti tecum uiuit et Dominus uobiscum et Bene
dicamus^ Et sic compleatur totum seruicium huius diei.
FERIA SEXTA IN DIE PARASCEUE.
AD MATUTINAS.
Incipiente seniore Ant. AsHterunt^ omnes prostracionem faciant :
similiter fiat in incepcione prime antiphone super laudes hac nocte et in
sequente similiter. Ad unumquemque uersiculum fiat prostracio nisi in
sabbato ante pronunciacionem euangelii. Idem modus seruetur in incep
cione antiphonarum qui in precedent! nocte.
IN LAUDIBUS.
Ant. Propriofilio, et fiat genufleccio in incepcione.
Ant. Posuerunt. ps. Benedictus.
Finita antiphona ordo predicte noctis seruetur cum hiis uersibus,
Agno miti basia. p. Vita in ligno. y. Teque uinciri.
Cetera omnia supradicto modo dicantur. [Ita tamen quod in fine
oracionis non dicitur Qui tecum hac die nee in sabbato.]
U Hac die conueniant clerici ad ecclesiam et horas diei sub silencio
dicant hoc modo.
IN SABBATO SANCTO. 69
AD PRIMAM.
Ant. Christus factus est, ps. Dens in nomine, ps. Beati immaculati.
ps. Retribue. Deinde Pater noster et ps. Miserere sine Gloria patri.
[Et dicitur pater noster cum prostracione et ps. Miserere similiter.] Statim
sub silencio sequatur oracio sine Dominus uobiscum et absque Oremus, sed
sic inchoetur Respice quesumus domine absque Qui tecum.
Hie modus seruetur ad omnes horas scilicet TERCIAM SEXTAM et NONAM
hac die et in sabbato.
[Ad primam non itur in capitulum hac die nee in sabato nee ulla
(leccio) de martilogio legatur ; tamen f. Preciosa est cum Or. Sancta maria
dicitur cum Dominus uobiscum et BeneduamusJ]
UESPERE autem priuatim dicantur hoc modo Ant. Calicem. ps. Credidi
propterea et cetere antiphone cum suis psalmis sicut in die cene et
antiphona super Magnificat Cenantibus : que tamen omnia sub silencio.
Post Magnificat dicatur Pater ?ioster et ps. Miserere : post psalmum dicat
sacerdos Or. Respice quesumus domine sine Dominus uobiscum et sine
Oremus et sine Qui tecum : et sic missa et uespere simul finiantur. Non
dicatur Benedicamus nee Ite missa est.
HAD COMPLETORIUM omnia riant sicut in die absque Dominus uobiscum
et Qiii tecum et Benedicamus, sed post psalmos et antiphonam dicatur
Pater noster et ps. Miserere et sic finiatur cornpletorium, sacerdote dicente
Or. Respice quesumus domine absque Qui tecum : et sic compleatur illius
diei officium.
IN SABBATO SANCTO PASCHE.
Fiat genufleccio seniore incipiente hanc antiphonam In pace in idipsum.
y. Collocauit me. In obscuris.
Hie non fiat genufleccio propter pronunciacionem euangelii : et pro-
nuncietur hoc modo sine titulo, Uespere autem sabbati que lucescit.
Kyrieleison et cetera omnia sicut in prima nocte.
Hac die hore scilicet PRIMA TERCIA SEXTA et NONA priuatim dicantur
sicut in die hesterna.
[Hac die ornetur ecclesia solempniter per omnia exceptis ymaginibus et
crucibus que non discooperiantur usque post resurreccionem dominicam in
die Pasche (quia) cum christo surrexerunt omnes sancti.]
H Officium huius diei sic incipiatur quatinus post nonam missa dicatur,
sacerdote dicente Pax domini sit semper uobiscum et choro respondente Et
cum spiritu tuo. Non dicatur Agnus dei neque pax detur, sed facto
interuallo alta uoce incipiatur hec antiphona Alleluya ps. Laudate dominum
7O ORDINALE SARUM.
omnes gentes cum Gloria patri. Deinde incipiatur super ps. Magnificat
Ant. Vespere autem sabbati. Finita antiphona ad complendum omne
seruicium dicat sacerclos Dominus uobiscum et postcommunionem Spiritiim
in nobis. Postea iterum dicat sacerdos Dominus uobiscum et postea
diaconus Ite missa est. Hoc modo missa et uespere simul finiantur.
Ab hac die clerici eant (ad) omnes horas preter ad matutinas usque
ad completum pascha in superpelliceis.
COMPLETORIUM hac die hoc modo dicatur Deus in adiutorium. Gloria
patri cum Alleluya.
Repetita antiphona dicatur oracio Dominus uobiscum. Or. Spiritum in
nobis domine. Per dominum nostrum. Bencdicamus domino.
Et hec oracio dicatur cotidie ad completorium usque ad completum
pascha.
IN DIE PASCHE.
AD PROCESSIONEM ANTE MATUTINAS conueniant omnes clerici ad
ecclesiam et accendantur luminaria per ecclesiam. Episcopus uel decanus
in superpelliceo cum ceroferariis thuribulariis et clero ad sepulcrum
accedant, et incensato prius sepulcro cum magna ueneracione corpus
domini assumant et super altare ponant. Iterum accipientes crucem de
sepulcro inchoet episcopus uel decanus Ant. Christus resitrgens. Tune
omnes cum gaudio genua flectant et ipsam crucem adorent, idipsum
canentes cum JT. Dicant nunc. Tune omnes campane in classicum
pulsentur et cum magna ueneracione deportetur crux ad locum ubi
prouisum sit, clero canente predictam antiphonam. Quo facto dicat
sacerdos JT. Surrexit dominus de sepulcro. Or. Deus qui pro nobis.
Que terminetur sic Per eundein christum dominum nostrum.
II AD MATUTINAS
Non dicatur ymnus nee ulla die per ebdomadam sed statim post
repeticionem inuitatorii inchoetur antiphona Ego sum qui sum.
y. Resurrexit dominus E/'. Sicut dixit uobis, alleluya. Hoc modo
*dicantur omnes uersiculi usque ad festum sancte trinitatis nisi ad primam
et ad completorium et nisi ad completorium post sabbatum in albis.*
[Ab hac die usque ad festum sancte trinitatis omnes responsiones
uersiculorum cum alleluya dicantur in seruicio diei nisi quando dicitur
y. Exurge domine post B^. Jesu christe, et in capitulo cum dicitur Preciosa
IN DIE PASCHE. 71
est et ad completorium cum dicitur f. Custodi nos et post aspersionem
aque in dominicis cum dicitur Ostende nobis dominc^\
Euangelium secundum marcum Maria Magdalene et Maria iacobi et
salomee : et legantur lecciones in capis sericis.
ty. Dum transisset. f. Et ualde. Ut uenientes. Gloria patri.
Allehiya.
Hoc responsorium sit tercium singulis diebus per ebdomadam et
omnibus dominicis diebus similiter usque ad ascensionem domini quamlo
de dominica agitur.
IN LAUDIBUS
Nulla die in hac ebdomada dicatur gradale in laudibus.
Quandocunque dicitur Benedicamus a duobus clericis, dicatur cum
alleluya et respondeatur cum alleluya usque ad festum sancte trinitatis.
Hac die non fiat processio ad crucem sicut ceteris diebus sequentibus.
HAD PRIMAM.
Post Deus in adiutorium statim inchoetur Ant. Angelus. Similiter ad
omnes alias horas. ps. Deus in nomine, ps. Confiteinini. Hie psalmus
hac die tantum dicatur. ps. Beati immaculati. ps. Retribue.
Statim post antiphonam incipiatur Gr. Hec dies usque letemini in ca,
sine uersu et sine neupma : et dicatur cotidie per ebdomadam usque ad
sabbatum ad omnes horas preterquam ad matutinas. Ad uesperas tamen
cotidie dicatur cum uersu diei et sine neupma. Finite gradali sacerdos
dicat y. Resurrexit dominus. Chorus Sicut dixit nobis^ alleluya. Sacerdos
dicat Dominus uobiscum. Or. Deus qui Jwdierna.
Hec oracio dicatur singulis diebus per ebdomadam ad primam : et hoc
modo dicatur prima per totam septimanam : et cetere hore diei hoc modo
finiantur et capitulum cotidie finiatur sicut in die cene prenotatum est.
HAD UESPERAS.
Non dicatur Deus in adiutorium sed ita incipiantur Kyrieleyson iij. Christ-
eleyson iij. Kyrieleyson iij : et sic incipiantur uespere usque ad sabbatum.
Ant. Alleluya. ps. Dixit dominus. ps. Confitebor. ps. Beatus uir.
lidem psalmi dicantur cotidie per ebdomadam. Repetita antiphona
post psalmum, duo clerici de secunda forma cantent gradale cum uersu :
Hec dies. J. Confitemini. Et sic cotidie dicatur gradale cum uersu qui
dicitur ad missam usque ad sabbatum. In primis quatuor diebus dicatur
72 ORDINALE SARUM.
a duobus de secunda forma : ceteris uero diebus in prima forma. Postea
duo seniores Alleluya cum y. Epulemur. Alleluya repetatur sine neupmate.
Eodem mode dicatur Alleluya de die cum uersu per totam ebdomadam.
Hiis dictis, dicatur uersiculus a duobus pueris. y. Remrrexit dominus.
Hue usque non mutatur ordo predictorum ad uesperas per totam ebdo
madam.
Ant. Et respicientes. ps. Magnificat.
Or. Concede quesumus omnipotens deus ut re*\.
Post oracionem duo clerici dicant Benedicamus domino cum Alleluya.
Et tune procedant ad fontes cum oleo et crismate ordinata processione
cum cruce et ceroferariis et thuribulo et a duobus de secunda forma
deferantur diaconis : qui omnes induti sint albis : et a choro cantetur
Ant. Alleluya ps. Laudate pueri : et totum psalmum dicant. Et post
unumquemque uersum in utraque parte repetatur primum Alleluya hoc
modo. Incipiant rectores ex parte decani Ant. Alleluya. Deinde chorus
ex parte decani primum uersum psalmi dicant terminatum cum primo
Alleluya sic : — Laudate pueri dominum : laudate nomen domini, alleluya1.
Deinde chorus ex parte cantoris totum alium uersum cantent cum
Alleluya, sic : — Sit nomen domini benedictum: ex hoc mine et usque in
seculum, alleluya1 . Et sic alternatim totum psalmum cantent cum alleluya.
Finite psalmo cum Gloria patri decantent totam antiphonam.
Deinde tres pueri in stacione ante fontes simul cantent Alleluya
y. Laudate pueri dominum : post repeticionem Alleluya, incensatis prius
fontibus, dicat sacerdos y. Surrexit dominus de sepulcro. Oracio, sine
Dominus uobiscum, Presta quesumus omnipotens deus ut qui resurreccionem.
Deinde eundo ad crucem dicatur Ant. Alleluya. ps. In exitu : et totus
psalmus dicatur et semper post unumquemque uersum repetatur Alleluya
cum uersu modo predicto ex utraque parte. y. Dicite in nadonibus.
Deinde incenset crucem. Or. Deus qui pro nobis.
In introitu chori dicatur aliqua antiphona de sancta maria [uidelicet
Alma redemptoris\ terminata cum alleluya.
Et sciendum quod omnia inuitatoria et omnes antiphone et omnia
responsoria officia offerende et communiones ab hac die usque ad festum
sancte trinitatis debent terminare cum alleluya.
y. Post partum uirgo. Or. Graciam tuam. Post oracionem dicant
duo pueri Benedicamus cum alleluya.
U AD COMPLETORIUM
Repetita antiphona dicatur Gr. Hec dies. Sacerdos y. In resurreccione
tua christe. Or. Spiritum in nobis.
1 For the musical notes, see Appendix.
HEBDOMADA PASCHE. 73
Et ecce completorium huius diei et tocius ebdomade sic finiatur [usque
in sabbatum].
[Post uersiculum ante oracionem Dominus uobiscum et post oracionem
Dominus uobiscum et Benedicamus sine alleluya.~\
FERIA SECUNDA....
~f. In resurreccione.
Hie uersiculus dicatur cotidie ante laudes usque ad ascensionem
domini nisi in festis sanctorum.
IN LAUDIBUS.
Hec sola Ant. Angelus autem : et dicatur cotidie super psalmos
in laudibus usque ad octauas pasche, et psalmi consueti. ^. Surrexit
dominus de sepukro.
Hie ordo antiphonarum et uersiculorum et responsoriorurn et uersuum
cum inuitatorio predicto seruetur per totam ebdomadam.
Ant. Qui sunt hii sermones. ps. Benedictus.
Or. Deus qui solempnitate.
Hac die et ceteris diebus sequentibus per ebdomadam fiat processio ad
crucifixum ad matutinas et cantetnr Ant. Christus resurgens. Hac die a
duobus clericis de superiori gradu et duobus diebus sequentibus in super-
pelliceis cantetur y. Dicant mine.
Eodem modo fiat processio ad crucem ad matutinas singulis diebus
per ebdomadam : tamen quinta et sexta feria et in sabbato absque uersu
dicatur. Ant. Christus resurgens ad processionem. y. Dicite in nacio-
nibus. Or. Deus qui pro nob is.
In redeundo dicatur aliqua antiphona de sancta maria [uidelicet Aue
regina] . y. Post partum. Or. Graciam tuam.
AD PRIMAM omnia sicut esterna die preter ps. Confitemini.
Hac die et sequentibus diebus per ebdomadam TERCIA SEXTA et NONA
dicantur sicut in die pasche cum oracione de die.
U AD UESPERAS.
Ant. Nonne cor nostrum, ps. Magnificat.
Or. Concede quesumus ut qui peccatorum.
Ad processionem in exeundo ad fontes cotidie dicatur usque ad sab
batum Ant. Sedit angelus absque uersu. Finita antiphona sacerdos dicat
y. Surrexit dominus de sepulcro.
Or. Concede quesumus omnipotens deus ut quifesta.
Deinde usque ad crucem Ant. Christus resurgens sine uersu : y. Dicite
in nacionibus. Or. Deus qui pro nobis.
74 ORDINALE SARUM.
In introitu chori aliqua antiphona de sancta maria dicatur [uidelicet
Beata dei genitrix], y. Post partum. Or. Graciam tuam.
Duo pueri dicant Bemdicamus domino cum Alleluya. Hie ordo seruetur
cotidie ad uesperas usque ad sabbatum cum propriis oracionibus.
USi festum alicuius sancti uel ieiunium in ebdomada pasche euenerit
nihil fiat de festo nihil de ieiunio nee post nee ante, nisi forte annunciacio
dominica uel aliud duplex festum in eadem ebdomada contigerit : et tune
differatur usque ad proximam feriam uacantem post octauas pasche, quia
cum christo sancti resurrexerunt et in christo resuscitati sunt et festum
resurrecionis christi commune est omnibus sanctis : ideo in ebdomada
nihil fiat de festo alicuius sancti exceptis festis duplicibus ut predictum est
nisi in octaua euenerit : et tune differatur usque in crastinum et ibi fiant
tres lecciones cum regimine chori.
Et hoc idem seruetur in ebdomada pentecostes.
FERIA TERCIA....
~f. Surrexit dominus uere.
[Hie uersiculus cum predicta antiphona super psalmos et inuitatorio
dicunturf cotidie per ebdomadam.]
[Ad processionem ut supra : in redeundo de sancta maria Ant. Speciosa
facta.']
[In redeundo de sancta maria Ant. Anima meaJ]
Si in hac septimana letania maior euenerit, nihil de festo nichil de
ieiunio fiat.
FERIA QUARTA.... FERIA QU1NTA.... FERIA SEXTA....
SABBATO ....
Hac die non dicatur ad horas Gr. Hec dies sed ad primam et ad alias
horas dicatur loco gradalis post antiphonam Alleluya y. Hec dies [sine
neupmate]. Repetatur Alleluya statim *[sine]* neupmate1.
DOMINICA PRIMA POST PASCHA....
Hie ordo seruetur omni die sabbati ad uesperas usque ad ascensionem
domini scilicet de antiphona super psalmos et capitulo et de ymno et
uersiculo quando de dominica agitur.
1 Throughout the week the Antiphons in introitu are added in the margin. Feria iv. Descendi and
Alma redemptoris. Feria v. Aue regina and Sancta, dei genitrix. Feria vi. Speciosa facta and Anima
mea, Sabbato, Descendi,
DOMINICA IN ALBIS. 75
Hec oracio dicatur per totam ebdomadam ad matutinas et ad omnes
horas.
Processio non fiat iam ad fontes cum oleo et crismate sicut in pre-
cedentibus diebus sed cum thuribulario et ceroferariis tantum ad crucem
cantando Ant. Christus resurgens.
Duo clerici de superiori gradu in superpelliceis conuersi ad clericos
dicant y. Dicant mine iudei. y. Dicite in nacionibus. Or. Deus qui pro
nobis. In redeundo dicatur antiphona de sancta maria [uidelicet Alma
redemptoris\ y. Sancta del genitrix *uel y. Post partum* Or. Graciam
tuam.
Et hoc in sabbatis obseruetur ad uesperas in procedendo et redeundo
usque ad ascensionem domini : nisi quod in ceteris sabbatis dicetur
y. Dicant mine a duobus clericis de secunda forma : tamen proxima
dominica ante ascensionem domini dicatur in superiori gradu sicut in
hac die. [Siue de dominica siue de festis sanctorum cum regimine chori
sit seruicium nisi in inuencione sancte crucis : quod si in sabato contigerit,
tune nulla fiat processio ad secundas uesperas que erunt de cruce.]
IT AD COMPLETORIUM
Y. lesu salnator. ^. Quesumus auctor. y. Gloria tibi domine qui
surrexisti. Isti duo uersus dicantur in fine omnium ymnorum eiusdem
metri usque ad ascensionem domini nisi in ymno Chorus none ierusalem
et nisi in annunciacione dominica quando post pascha celebratur [et
in ymno Impleta sunt que concinit in iuuencione sancte crucis] : tune
enim in fine ymnorum dicetur Gloria tibi domine qui natus es de 2urgine
cum predicto uersu Quesumus auctor.
Ant. Alleluya, resurrexit dominus. ps. Nunc dimittis.
Completorium hoc modo dicatur cotidie usque ad ascensionem domini:
antiphona uero super psalmos Cum inuocarem &c, dicatur usque ad festum
sancte trinitatis.
11 AD MATUTINAS.
Inv. Alleluyci) Surrexit dominus uere.
Hoc inuitatorium dicatur omnibus dominicis diebus usque ad ascen
sionem domini quando de dominica agitur.
Si in hac dominica uel in proxima dominica ante ascensionem domini
simplex festum cum regimine chori euenerit differatur usque in proximam
feriam uacantem. [Si uero duplex festum in proxima dominica ante
ascensionem domini euenerit non differatur. Tamen si in hac dominica
duplex euenerit semper differatur.] *Si uero festum sancte crucis in
76 ORDINALE SARUM.
quacunque dominica ante ascensionem euenerit, fiat festum in eadem
dominica et memoria de dominica*. Si uero in mediis dominicis quod-
cunque festum cum regimine chori euenerit non differatur.
U AD PRIMAM ----
E^. fesu christe cum atteluya. y. Qui surrexisti a mortuis. Et dicatur
cotidie usque ad ascensionem domini nisi in commemoracione beate marie.
Ordo huius diei scilicet ymnorum uersiculorum et responsoriorum
ad omnes horas seruetur cotidie usque ad ascensionem domini tarn in
dominicis quam in ferialibus diebus quando de dominica agitur siue de
feria.
Et sciendum quod predicte memorie de resurreccione ad matutinas
et ad secundas uesperas dicentur omnibus dominicis diebus usque ad
ascensionem domini siue de dominica agitur siue *non* [de aliquo festo
cum regimine chori] nisi festum sancte crucis in dominica contigerit.
[Si uero aliquod duplex festum in crastino octauarum pasche celebretur
secunde uespere in dominica erunt de sancto et solempnis memoria de
dominica. Deinde de resurreccione.]
Antiphone per ebdomadam super Magnificat et Benedictus [cum re-
peticione earundem si necesse fuerit], Ant. Quia uidisti me. Ant. Multa
quidem. Ant. Hec autem scripta sunt.
51 Sciendum est quod in omnibus festis sanctorum quando chorus regitur
nisi in festo sancte crucis dicantur hee sequentes antiphone ad uesperas et
ad matutinas ad memoriam de resureccione usque ad ascensionem domini
nisi in dominica * euenerit.* Ad utrasque uesperas Ant. Surrexit dominus
de sepulcro. y. *\Resurrexit dominus.~\* Ad matutinas Ant. Cito euntes.
. Surrexit dominus uere.
FERIA SECUNDA.
Inv. Alleluya iij. ps. Venite.
Hoc inuitatorium dicatur in omnibus feriis usque ad ascensionem
domini quando de feria regiturf.
Hac die semper incipiatur apocalipsis nisi aliquod festum impediat.
Lee. i. Apocalipsis iesu christi quam dedit : et tota legatur in hac
ebdomada et in duabus sequentibus ebdomadis.
Ferialia responsoria.
Ps. Te deum non dicatur in profestis nisi matutine dicantur de aliquo
sancto,
HEBDOMADA SECUNDA POST PASCHA. 77
IN LAUDIBUS.
Ant. Alleluya [duo tantum]. ps. Dominus regnauit. Hee antiphona
dicatur cotidie in laudibus usque ad ascensionem domini in ferialibus
diebus.
Cap. Omne quod natum est.
Capitula de dominica dicantur per singulas ebdomadas usque ad
uigiliam ascensionis [nisi in secunda feria Rogacionum ad matutinas
tantum]. Y. Sermone blando. ^f . Surrexit dominus de sepulchro.
[Super Benedictus dicitur una de predictis antiphonis. Oracio domini-
calis cotidie dicitur quando de feria agitur usque ad uigiliam ascensionis
domini nisi in secunda feria Rogacionum ad matutinas tantum.]
Hee sequentes memorie fiant in omnibus ferialibus diebus ad matutinas
usque ad uigiliam ascensionis domini.
[Sciendum est quod inter pascha et pentecosten et ultra usque ad Deus
omnium nulle fiant preces in ferialibus diebus ad uesperas nee ad matutinas
nee ad alias horas nisi ad primam et ad completorium. Tune dicantur
preces consuete sine prostracione more solito.]
Hee predicte antiphone et responsoria dicentur in ferialibus diebus
super horas predicto modo usque ad ascensionem domini.
Et sciendum quod infra pascha et pentecosten necf ultra usque ad
historian! Deus omnium nulle preces fiant in profestis diebus ad matutinas
nee ad uesperas nee ad alias horas, nisi quia ad primam clicuntur preces
consuete.
U AD UESPERAS ....
Hie ordo memoriarum ad matutinas et ad uesperas seruetur in ferialibus
diebus usque ad ascensionem domini.
FERIA TERCIA.... FERIA QUARTA.... FERIA QUINTA....
FERIA SEXTA....
[Si aliquod festum in aliqua predictarum feriarum contigerit unde
fieri debeat seruicium, deinceps non seruetur ordo ferie in uersiculis et
responsoriis cantandis set ordo uersiculorum responsoriorum in feriis
subsequentibus : quod eciam obseruetur per singulas ebdomadas usque
ad ascensionem domini uidelicet ab una dominica usque ad aliam domi-
nicam tantum : non tamen semper idem responsorium set aliqua alia
dicuntur sicudf inferius patebit.
Supradictus ordo antiphonarum super psalmos ad uesperas et ad matu
tinas seruetur usque ad ascensionem domini quando de feria agitur.]
/8 ORDINALE SARUM.
SABBATO.
Ad nocturnum Ant. AHeluya iij. ps. Cantate ij. ps. Dominus regnauit
irascantur. ps. Jubilate. Versiculi et responsoria qui in quarta feria.
[Hoc sabbato fiat seruicium de sancta maria si a festo cum regimine
chori uacauerit. Require seruicium de sancta maria in puperat.]
IT Si uero aliquod festum in aliqua predictarum feriarum contigerit, ordo
predictorum psalmorum non ordo feriarum seruetur. Similiter de uersiculis
et responsoriis ordo uersiculorum et responsoriorum seruetur, non ordo
feriarum.
DOMINICA SECUNDA POST PASCHA....
[In redeundo de sancta maria Ant. Aue reginaJ]
AD MATUTINAS. Inuitatorium ut supra. Ant. Resurrexit dominus. ps.
Beatus uir. ps. Quare fremuerunt. ps. Domine quid multiplicati.
Jf. Surrexit dominus 21 ere.
Hec predicta antiphona cum suis psalmis et predicto uersiculo dicantur
omnibus dominicis diebus usque ad ascensionem domini.
IN LAUDIBUS hec sola antiphona Ant. Angchis autem. ps. Dominus
regnauit: et dicatur hac die et in sequentibus : ultima uero dominica ante
ascensionem omnes antiphone dicantur.
AD PRIMAM ....
Ant. Te iure. ps. Quicunque unit.
Et dicatur hec antiphona super Quicunque unit omnibus dominicis
usque ad pentecosten.
Ad TERCIAM et ad ALIAS HORAS antiphone et responsoria sicut in
precedenti dominica : et sic fiat omnibus dominicis diebus usque ad
ascensionem domini1.
DOMINICA TERCIA POST PASCHA....
[Ad uesperas post processionem in redeundo dicitur de sancta maria
una de predictis antiphonis per ordinem1.]
The psalms are given for every day in the week including Saturday.
IN ROGACIONIBUS. 79
DOMINICA QUARTA....
FERIA SECUNDA....
Hac die semper incipiantur epistole canonicales, nisi festum impediat,
scilicet lacobus del et domini nostri : et legantur per totam ebdomadam in
ferialibus diebus et eciam in feria tercia ante ascensionem domini.
Hac die et in ceteris ferialibus diebus per ebdomadam ad matutinas et
ad onmes alias horas capitula uersiculi et collecta de dominica dicantur.
SABBATO EBDOMADE QUARTE....
Duo responsoria sicut in quarta feria.
E/'. Dcduc me. E/'. Cantate.
E/. Dicant nunc. y. Quos redemit, alleluya.
Tamen hoc ultimum responsorium nunquam dicetur quia seruicium
feriale omittitur et de beata uirgine dicetur.
DOMINICA QUINTA POST PASCHA....
AD (SECUNDAS) UESPERAS ....
Memoria de resurrecione ut supra. Nulla tamen alia fiet memoria de
aliquo sancto nisi sit cum regimine.
FERIA SECUNDA IN ROGACIONIBUS
IN LAUDIBUS Ant. Alleluya. ps. Dominus regnauit.
Cap. Confitemini. Hoc capitulum tantum hac die dicatur ad matutinas
nisi aliquod festum hac die contigerit : tune dicetur in sequent! die.
Memoria fiat de cruce et de sancta maria et de omnibus sanctis ut
supra.
Hec oracio non dicatur nisi ad matutinas tantum hac die.
Ad TERCIAM et ad ALIAS HORAS capitula responsoria sicut in pre
cedent! dominica.
Quod si aliquod festum unde tres lecciones sine regimine chori fieri
debeant in hac die uel in Vigilia ascensionis contigerit nihil inde fiat. Si
autem festum cum regimine euenerit in hac secunda feria, totum seruicium
fiat de festo et memoria de ieiunio : et exposicio euangelii Quis uestrum
habebit eo anno omnino pretermittatur.
Post terciam dicatur missa de festo in conuentu. Missa uero de
ieiunio et processio ad horam nonam more solito fiat
So ORDINALE SARUM.
*AD UESPERAS.
Ant. Alleluya. ps. Dilexi.
Cap. Estate.
Y. Ad cenam. y. Mane nobiscum.
Ant. Omnis qui petit, ps. Magnificat.
Oracio de dominica.*
[Hac die erunt uespere de sancta maria cum pleno seruicio in crastino
si a festo cum regimine chori uacauerit, et nulla memoria de feria sed de
aliquo sancto si habeatur et de resurreccione more solito. Si festum cum
regimine chori in tercia feria euenerit tune nulla die per ebdomadam fiat
plenum seruicium de sancta maria.]
FERIA TERCIA IN ROGACIONIBUS.
Irmitatorium ymnus et antiphone ut supra.
*ps. Dixi custodiam. ps. Expectans. ps. Beatus qui intelligit.
Tres lecciones de epistola lude.
Lee. i. ludas iesu christi seruus.
E/. Ymnum cantate.
1^7. Dens canticum.
E/. Alleluya audiuimus.
Require in tercia feria precedentis ebdomade.
Ant. Exiui a patre. ps. Benedictus.
Hac die ad matutinas et ad alias horas capitula et collecta sicut in
precedent! dominica dicuntur. Memoria ut supra.*
AD UESPERAS.
Ant. Ecce num. ps. Magnificat. Oracio dominicalis.
IN UIGILIA ASCENSIONIS.
AD MATUTINAS ....
[Quod si aliquod festum cum regimine chori in secunda feria in
rogacionibus celebratum fuerit tune y. Surrexit dominus et R^. Narrabo
R/. In toto corde et Alleluya\ hac die dicuntur, nisi B/^. Deduc et Cantate et
Bonum est in ebdomada precedenti cantata non fuerint : tune enim hac
die dicantur quia non omittantur. Si autem hec omnia responsoria ferialia
in precedenti ebdomada uel in secunda feria rogacionum cantata fuerint,
tune hac die sit tercium E^. Dicant nunc. y. Quos redemit. Alleluya.
Gloria patri. Alleluya. Si autem non omnia dicta fuerint, tune hoc
predictum responsorium eo anno ornnino pretermittatur.J
IN DIE ASCENSIONIS. 8 1
IN LAUDIBUS ....
Or. Presta quesumus.
Hec oracio dicetur ad omnes horas diei et ad uesperas.
Hac die nulla fiet memoria de cruce [nee abhinc usque ad Dens
omnium] sed tantum de sancta maria et de omnibus sanctis.
[Deinceps non dicitur oracio Grariam tuam usque ad aduentum domini
sed in loco eius tarn ad completorium quam ad processionem dicetur
Or. Concede quesumus omnipotens deus^\
USi aliquod festum cum regimine chori in hac uigilia euenerit non
differatur sed ad matutinas fiat memoria de uigilia.
Missa de festo dicatur post terciam. Missa de ieiunio ad proces
sionem.
(IN DIE)
U AD UESPERAS ....
Y. Eterne rex. y. Tu esto nostrum.
y. Gloria tibi domine qui scandis.
Isti duo uersus dicantur in fine omnium ymnorum eiusdem metri usque
ad pentecosten. [Nisi in ymno Impkti sunt scilicet ad primas uesperas
in Inuencione sancte crucis quando infra octauas ascensionis domini
celebratur, et nisi in commemoracione beate marie : tune enim dicitur
Gloria tibi domine qui natus post predictum y. Tu esto nostrum^
Hie ymnus precedens et sequentes dicuntur suo loco usque ad pente
costen nisi festum cum regimine chori infra illud tempus contigerit.
IT AD COMPLETORIUM ....
Y. Ihesu nostra redempcio.
Hie ymnus dicatur per idem tempus de quocunque fiat seruicium.
Hoc modo dicatur completorium usque ad festum pentechostes [preter
in commemoracione beate marie : tune dicitur uersus Gloria tibi domine et
Tu esto nostrum\.
AD MATUTINAS ....
Nulla memoria fiat siue processio ad has matutinas.
Hoc modo dicantur hore per totas octauas quando de ascensione
agitur et in octaua. USi uero festum cum regimine chori hac die contigerit,
festum differatur usque in crastinum et tune fiat memoria de ascensione ad
matutinas et ad uesperas.
F. II. 6
82 ORDINALE SARUM.
51 AD UESPERAS ....
Hii psalmi cum predicta antiphona dicnntur singulis diebus per octanas
et capitulum Pritnum qniden;, nisi in dominica et chorus regendus est in
cap/j de pall'.
COMPLKTORIUM non mutatur propter festum alicuius sancti.
FERTA SKXTA.
Hac die et cotidie per octauas dicantur inuitntorium ymni et ucrsiculi
sicut in die ascensionis.
Hac die incipiantur Actus apostolorum : et legantur cotidie ad matutinas
usque ad uigiliam pentecostes, nisi aliquod fcstum impediat : tamen in
sequenti dominica non legatur de actibus apostolorum sed euangelium de
dominica.
IN LAUDIRUS.
Ant. Viri galilci. Hec sola antiphona dicatur in laudibus per octanas.
In octaua omnes antiphone dicantur. Capitulum uero ymnus et uersiculus
de die dicantur per octauas sicut in die ascensionis nisi in dominica.
Ant. Euntes. ps. Benedictus.
Collecta sicut in die ascensionis et dicatur per totas octauas nisi in
dominica.
[Nulla die per octauas fiet mcmoria de cruce nee de sancta maria nee
de omnibus sanctis, quia chorus regitur.]
AD UESPERAS.
Ant. Rogabo patrem. ps. Magnificat.
Hac die et per octauas quando chorus regitur nulla fiat mernoria ad
uesperas nee ad matutinas nisi in die dominica : et tune fiet memoria de
ascensione.
[Hoc eodem modo uespere dicantur cotidie per octauas nisi in domi
nica ad secundas uesperas : ita tamen quod antiphone super Magnificat
uariantur.]
51 Si autem infra octauas aliquod festum trium leccionum euenerit sine
regimine chori, nihil inde fiat preter memoriam ad uesperas et ad matutinas
et ad missam. Quod si festum cum regimine chori infra octauas euenerit,
totum seruicium fiat de festo et eciam in dominica, et tune nihil nisi
memoria tantum, que precedet memoriam de ascensione ; nisi in octaua
die : tune enim de ascensione et festum differatur in crastinum [nisi in
crastino (sequatur) aliud festum cum regimine chori : tune primum festum
HEP.DOMADA TOST ASCENSIONEM. 83
non differatur set in illo anno omnino pretermfttatur, nisi duplex festum
fuerit; tune enim totum fiat de sancto et de octaua tantum rr.emoria].
Sciendum est autem quod cotidie per octauas capitula et responsoria
super horas cum collecta dicantur sicut in die ascensionis nisi in sequenti
dominica : tune dicatur propria collecta et capitulum. Singulis dielms
per octauas dicatur ad matutinas Tc deitm laudamiis et ad missam Gloria
in excel sis dco.
SABBATO....
IN LAUDIBUS .... Nulla mcmoria fiat.
PR IMA et OMNKS AT, IE HORE dicantur sicut in die ascensionis.
DOMINICA PRIMA POST ASCENSIONKM.
AD UESPERAS .... Nulla processio nee memoria fiat.
COMPLETORIUM ut supra.
AD MATUTINAS. Inuitatorium antiphone et psalmi sicut in die ascen
sionis.
Or. Onmipotens sempiterne.
Hec oracio dicatur ad omncs horas hac die tantum.
Responsoria et uersiculi super horas sicut in die ascensionis.
FERIA SECUNDA.
AD MATUTINAS. Inuitatorium ymnus sicut in die ascensionis: antiphone
psalmi uersiculi et responsoria sicut in precedent! feria sexta.
IN LAUDIBUS. Ant. Viri galild: et cetera ut supra [licet de festo
alicuius sancti sertiicium factum fuerit in precedent! sabbato].
FERIA TERCIA.
Inuitatorium et ymnus sicut predictum est. Antiphone psalmi uersiculi
et responsoria sicut in sabbato precedenti.
FERIA QUARTA.
Inuitatorium ymnus ut supra. Antiphone psalmi uersiculi et respon
soria sicut in precedenti feria sexta.
6—2
84 ORDINALE SARUM.
IN OCTAUA ASCENSION1S....
Omnia ad uesperas et ad omnes horas sicut in die ascensionis, excepto
quod ad secundas uesperas non dicetur responsorium, et ad missam non
dicetur Credo nee Sequencia. Nulla memoria fiat.
[Hac die ad secundas uesperas que erunt de octaua propter aliquod
festum simplex fiat memoria solempniter de sancta maria cum pleno
seruicio in crastino si a festo cum regimine chori uacauerit.]
^I*Sciendum1 est quod si festum nouem leccionum in octaua die
euenerit, reseruetur usque in crastinum, et totum seruicium fiat de octaua
et legantur lecciones de actibus apostolorum.
H Si festum sancti Aldelmi in octaua ascensionis euenerit nihil inde fiat
nisi memoria ad utrasque uesperas et ad matutinas et ad missam de
ascensione : et in crastino fiat plenum seruicium de sancto augustino.
FERIA SEXTA2.
Inn. Alleluya iij. ps. Deus uldonnm.
ps. Cant ate i.
ps. Domimis regnauit exultent.
y. Eknata est magnificencia.
Lecciones de actibus apostolorum si festum non fuerit.
R7. Tempus est. Require in precedent! dominica.
R/. Ascendens christus. Require in sexta feria precedenti.
R/7. Non uos relinquam. Require ut supra.
Non dicatur hac die nee in sequenti Te deum quando de feria agitur.
y. Ascendo ad patrem.
IN LAUDIBUS.
Ant. Alleluya ij. ps. Dominus regnauit. Cap. Estote prudentes.
Y. Tn christe. y. Ascendit deus in iubiladone.
Ant. Cum uenerit. ps. Benedictus.
Require in precedenti dominica. Or. Omnipotens sempiterne.
Memoria fiat de sancta maria et de omnibus sanctis ad uesperas et ad
matutinas et in sabbato ad matutinas de sancta maria.
Ant. Paradisi port a. f. Sancta dei genitrix. Or. Famulorum tuorum.
De omnibus sanctis Ant. Sancti tut domine uel Ant. Sancti et iusti. Ad
uesperas Ant. In celestibus regnis. y. Vox leticie. Or. Infirmitatem.
1 More than half a page is here scratched through and a marginal note says, Non habetur in nouo
ordinali. The passage is given in full here between asterisks.
2 Margin Vacat seruicium eius ferie propter seruicium de sancta maria videlicet usque ad secundas
vesperas.
IN DIE PENTECOSTES. 85
AD SINGULAS BORAS antiphone alleluyatice paschales dicantur super
psalmos. Responsoria et uersiculi de ascensione dicantur. Capitula et
collecte de precedent! dominica.*
AD UESPERAS ....
Ant. Hec loquutus. ps. Magnificat.
[Oracio dominicalis. Memoria de sancta maria .... Or. Famulorum
tuorum uel Or. Omnipotens seinpiterne dens. Memoria de omnibus
sanctis Or. Infirmitatem uel Or. Vide do/nine.']
COMPLETORIUM ut supra.
SABBATO ....
IN LAUDIBUS ....
Or. Presta quesumus omnipotent. Hec oracio dicatur ad omncs horas.
Memoria fiat de sancta maria et de omnibus sanctis [sicud in uigilia
ascensionis supra notatum est].
AD SINGULAS HORAS antiphone alleluyatice paschales dicantur super
psalmos. Responsoria et uersiculi de ascensione.
TERCIA SEXTA et NONA dicantur ante missam.
Si in hac die aliquod festum euenerit, nihil de eo fiat [nisi duplex
festum merit; tune differatur post festum sanctit Trinitatis et fiant ibi
nouem lecciones].
IN UIGILIA PENTECOSTES.
AD UESPERAS ....
Y. lam christus astra. y. Dudum sacrata. ^f. Sit laus patri. Isti
duo uersus dicantur in fine ymnorum per ebdomadam, nisi in ymno
Veni creator : et tune non dicitur ^f . Dudum sacrata sed tan turn Sit laus
patri.
AD COMPLETORIUM
Ant. Alleluya, Spiritus paraclitus. ps. Nunc dimittis. Hec anti-
phona dicitur cotidie per ebdomadam pentecostes super psalmum Nunc
dimittis.
AD MATUTINAS ....
~R/. Spiritus sanctus. J. Aduenit ignis. Ut in ore. Gloria. Alleluya.
Hoc responsorium sit tercium per totam ebdomadam.
y. Emitte spiritum.
Hie uersiculus dicatur ante laudes per totam ebdomadam.
86 ORDINALE SARUM.
H Post PRIMAM fiat aque benediccio et aspersio.
AD PROCESSIONEM. Salue festa dies. R/. Spiritus sanctus.
In redeundo E^. Loquebantur uel Ant. Hodie completi sunt.
Post processionem dicatur tercia : post terciam missa dicatur.
HAD TERCIAM.
Conueniant septem seniores ad gradum chori et excellencior persona
incipiat Deus in adiutorium : et sic procedat cum thuribulario ante altare
et ibi incipiat ymnum Ueni creator : postea incensent altare post unum-
quemque uersum hac die tantum.
Hie ymnus dicatur ad terciam tribus diebus sequentibus in stallo,
loco nee habitu mutato.
Reliquis diebus ymnus Nunc sancte nobis cum cantu ymni Ueni creator.
HAD UESPERAS.
Ant. Dum complerentur. ps. Dixit dominus.
Et ceteri psalmi qui sequuntur : et dicantur cum predicta antiphona
per totam ebdomadam.
Cap. Conuenit multitude.
Hoc capitulum dicatur cotidie per totam ebdomadam ad uesperas.
Supradictus ordo responsoriorurn et antiphonarum ad horas, ymnorum
et uersiculorum ad matutinas et ad uesperas seruetur cotidie per ebdo
madam.
HAD COMPLETORIUM ....
Hac die et in sequentibus tribus diebus dicatur pro ymno Alma chorus
domini. Reliquis diebus dicatur ymnus Saluator. Cetera ut supra.
FERIA SECUNDA.
Inuitatorium ymnus antiphone psalmi et uersiculi sicut in prima die :
et sic per totam ebdomadam.
IN LAUDIBUS.
Ant. Dum complerentur.
Hec sola antiphona dicatur cotidie in laudibus per totam ebdomadam.
Cap. Factus est repente.
Hoc capitulum dicatur cotidie per ebdomadam ad matutinas et ad
terciam.
Hie ordo capitulorum ad matutinas et ad omnes alias horas diei
seruetur per totam ebdomadam.
FESTUM DE SANCTA TRINITATE. 87
HAD UESPERAS
[Non dicitur responsorium ad has uespcras.]
FERIA TERCIA....
FERIA QUARTA....
IN LAUDIBUS. . . .
Nulla memoria in hac ebdomada fiat.
FERIA QUINTA ....
AD TERCIAM.
Y. Nunc sancte nobis cum cantu de Veni creator.
Hac die et sequentibus duabus diebus antiphone capitula responsoria
ut supra : et sic fiat ad alias horas cum oracione Presta quesumus.
FERIA SEXTA....
Or. Da quesumus ecclesie tue. Hec oracio dicatur ad omnes horas.
SABBATO.
Euang. Surgens iesus. Responsoria que in quarta feria.
Ant. Vespere autcm facto, ps. Benedict us.
Or. Mcntibus nostris. Per eundem. Hec oracio dicatur ad omnes
horas.
Omnes hore dicantur ante niissam.
H Si festum nouem leccionum in hac ebdomada euenerit idem ordo
seruetur hie de festis que euenerint qui in ebdomada pasche.
(FESTUM DE SANCTA TRINITATE.)
Itaque completo septiformi festo penthecostes septem diebus, octaua
die i.e. dominica proxima post pentecosten fiat festiuum festum de sancta
trinitate : in quo non eat adhuc processio ad uesperas ad crucem sicut in
reliquis diebus dominicis sequentibus per estatem.
11 AD COMPLETOR1UM ....
Ant. Lucem tuam. ps. Nunc dimittis.
In omnibus festis duplicibus usque ad aduentum domini *nisi in
festis beate uirginis dicitur hec predicta antiphona super psahnum Nunc
dimittis*.
88 ORDINALE SARUM.
[Et ab octaua epiphanie usque ad primam dominicam quadragesime
nisi in festis et per octauas beate marie et festo Reliquiarum et omnium
sanctorum. Dicetur eciam in festo et per octauas et in octaua Dedica-
cionis ecclesie de quocunque fit seruicium si per estatem contigerit uel
alias quando octauas cum regimine chori habere potent, sicut habetur in
eodem festo super Nunc dimittis^
AD PRIMAM.
Ant. O beat a. ps. Deus in nomine.
ps. Beati immaculati.
ps. Retribue.
ps. Quicunque uult.
Hec precedens antiphona dicatur per to tarn ebdomadam ad primam
super omnes predictos psalmos quando de trinitate agitur. Quando uero
fit seruicium de aliquo sancto, tune dicatur super psalmum Quicunque uult
tan turn Ant. O beata.
H Per totam ebdomadam fiat seruicium de trinitate [sine regimine chori]
nisi aliquod festum intercurrat siue nouem leccionum sine trium.
Psalmi feriales cotidie dicantur ad uesperas et hec antiphona super
psalmos dicatur O beata.
Si uero festum nouem leccionum in ebdomada euenerit totum serui
cium fiat de festo et memoria de trinitate.
Responsoria super horas per ebdomadam sine Allcluya dicantur et
uersiculus et Benedicamus domino.
Due tamen memorie per ebdomadam fiant scilicet de sancta maria et
de omnibus sanctis.
Si festum trium leccionum euenerit, tres fiant memorie, prima de trini
tate, secunda de sancta maria, tercia de omnibus sanctis.
FERIA SECUNDA.
Inuitatorium ymnus antiphone et psalmi et capitula dicantur sicut in
prima die : et idem ordo seruetur per totam ebdomadam.
y. Benedicamus pair em.
Lee. i. Confitemur et credimus.
Responsoria de *secundo* nocturno : et cotidie dicantur nouem de
ordine historic : ad matutinas et ad uesperas super psalmos Benedictus et
Magnificat dicantur antiphone suo ordine que ad primas uesperas dice-
bantur super psalmos. Et si necesse fuerit iterum suo.
Quando fit seruicium de sancta maria uel de aliquo sancto tune
DOMINICA PRIM A POST OCTAUAS PENTECOSTES. 89
dicantur ad memoriam cle trinitate antiphone de nocturne suo ordine.
Responsoria super horas sine alleluya.
COMPLETORIUM ut supra per estatem.
DOMINICA PRIMA POST OCTAUAS PENTECOSTES.
AD UESPERAS ....
B/. Deum time. Timcntibus. Hoc est.
Hoc responsorium dicatur ad has uesperas tantum.
Y. O lux beala. JT. Vespertina or ado.
Hie ymnus dicatur omnibus dominicis diebus quando de dominica
agitur ad primas uesperas usque ad aduentum domini.
Ant. Loquere dot/tine, ps. Magnificat.
Or. Dens in te sperantium.
Postea fiat memoria si habeatur proprietas alicuius sancti unde tres
lecciones fieri debeant [et postea de corpore christi hac die dominica
tantum] et postea de trinitate.
USi uero festum nouem leccionum in precedent! die celebratum fuerit
tune in primis fiat memoria de festo nouem leccionum deinde supradicte
memorie.
Ad memoriam de trinitate. Ant. Spes nostra. y. Benedicamus patrem.
Or. Omnipotent seuipiterne.
Et sic eat processio ante crucem cum thuribulario et ceroferariis et
puero in superpelliceo librum deferente ante sacerdotem tantum, cantando
unam ex hiis antiphonis pro disposicione cantoris.
Ant. O crux splendidior, uel Ant. O crux gloriosa, uel Ant. Crux
fidelis.
y. Adorant te christe.
Or. Deus qui unigeniti filii tui. per eundem christum.
In redeundo de sancta maria.
Ant. Beata dei genitrix maria, uel Ant. Alma redemptoris, uel
Ant. Aue regina, uel Ant. O gloriosa, uel Ant. Spcciosa, uel Ant. Ibo
milii, uel Ant. Quam pulchra es.
Infra assumpcionem et natiuitatem beate marie dicitur una ex hiis.
Tota pulchra es, Ant. Anima mea, Ant. Descend^ Ant. Ascendens
Christ us.
J. Sancta maria genitrix *uel Post partum* [semper cum hac oracione]
Or. Concede quesumus, *uel Or. Famulorum tuorum, uel Or. Omnipotens
sempiterne deus* ; et hoc usque aduentum obseruetur.
[Supradictus ordo antiphonarum uersiculorum tarn in eundo quam in
introitu chori seruetur usque ad aduentum domini quandocunque fit
90 ORDINALE SARUM.
processio ad uesperas in sabbato de quocunque fit seruicium, nisi per
octauas assumpcionis et natiuitatis beate marie : tune enim dicitur de
omnibus sanctis sicud ibi subnotatum est.]
U Ad matutinas si habeatur proprietas alicuius sancti unde ad uesperas
facta fuerit memoria, fiant inde tres lecciones medie et post psalmum
Benedictus memoria de sancto ; deinde de trinitate.
Ant. Liber a nos. ~Jl . Sit nomen domini benedictum.
Or. Omnipotens sempiterne,
Nulla memoria fiat de cruce ad matutinas neque de sancta maria.
Ad uesperas uero ull'at die dominica nulla fiat memoria nisi festum
trium leccionum in sequenti die lune contigerit : tune fiat tantum memoria
de sancto in uesperis dominice.
U Si uero festum nouem leccionum in ipsa feria contigerit tune uespere
fiant de sancto et memoria de dominica.
51 AD COMPLETORIUM ....
Y. Te lucis. Hie ymnus dicitur ad completorium nisi in duplicibus
festis per totum annum et in octauis cum regimine chori et in quadragesima
et in ebdomada pasche et in tempore paschali et a die ascensionis usque ad
pentecosten et in ebdomada pentecostes.
U Hee sequentes antiphone seruiunt historie Deus omnium in sabbatis
ad uesperas super Magnificat quamdiu historia cantabitur, [uel ad me-
morias si seruicium in dominica fiat de aliquo sancto, nisi sit tale festum in
quo nulla dicitur memoria].
Ant. Cognouenenf. Ant. Prcvaluit. Ant. Nonue iste est (&c.).
Quando uero tempus prolixum est, tune omnes antiphone precedentes
dicantur. Cum uero brcuitcr contigerit antiphone semper ultime dicantur
scilicet Monies Gelboe et Ant. Rex autem Dauid \ et alie antiphone
precedentes pretermiitantur.
DOMINICIS DIEBUS.
Usque ad primam dominicam mensis septembris quando de dominica
agitur,
Inn. Laudemus iJiesum cJiristum. ps. Venite.
Hee predicte antiphone scilicet in primo nocturno dicantur omnibus
dominicis usque ad aduentum domini quando de historia dominicali agitur.
Lecciones de libro rcgum usque ad primam dominicam mensis augusti
DOMINICIS DIEBUS PER KSTATKM. 9 1
legantur dominicis diebus et in profestis diebus nisi aliquod festum
nouem leccionum uel trium contigerit.
[Hac die si habeatur proprietas cuiusdam sancti uncle ad dominicam
ad uesperas facta fuerit memoria, fiant inde tres medie lecciones cum
uersiculo et responsoriis de primo nocturno. Si uero proprie lecciones
non habeantur fiant medie lecciones de corpore christi. R/. Exaudisti
domine. y. Qui custodit\. Tune dicitur E^. Audi domine. y. Respice
domine. ~Rf. Do mine si cornier sus, y. Si peccauerit.^\
R/. Benedicat nos.
Et hoc in omnibus dominicis usque ad aduentum domini ordinate
obseruetur ut nonum responsorium sit unum de trinitate quando historia
dominicalis cantatur. Tamen non semper idem responsorium sed unum
post alterum ordinatim sicut posita sunt in historia de trinitate. Et post
ultimum responsorium reincipiatur ad inicium historic : proxima tamen
dominica ante aduentum quando de dominica agitur *[debet]* dici.
1^7. Suinme trinitati.
y. Excel sus super omnes gentes dominus.
Iste versiculus dicatur ante laudes omnibus dominicis usque ad
aduentum domini quando historia dominicalis cantatur.
IN LAUDIBUS.
Ant. Regnauit dominus. ps. Dominus regnauit et alie que sequunlur
hac die et ceteris diebus dominicis ad inicium uniuscuiusque historic
dominicalis que euenerit usque ad aduentum domini cantentur. Aliis
autem diebus dominicis quando historic non inchoantur et tamen ser-
uicium fit de dominica tune hec sola antiphona Regnauit dominus dicitur
ad laudes super omnes psalmos. Proxima tamen dominica ante aduentum
quando de dominica agitur omnes antiphone dicuntur super laudes. Re
quire has antiphonas in historia Domine nc in ira.
* Memoria fiat de sancto siue proprietas habeatur siue non*.
[Memoria si habeatur de eodem sancto de quo ad uesperas facta fuerit
memoria. Deinde de corpore christi.]
Deinde de trinitate. Ant. Libera nos. y. Sit nomen domini. Or.
Omnipotent sempiterne deus.
Omnibus dominicis diebus usque ad aduentum domini quando de
dominica agitur uel quando fit memoria de dominica fiat memoria de
trinitate scilicet ad primas uesperas et ad matutinas et ad missam. [Nulla
fiet memoria de cruce ad matutinas neque de sancta maria in dominicis
diebus.]
92 ORDINALE SARUM.
AD TERCIAM et ad alias horas antiphone capitula responsoria et
uersiculi dicantur sicut in historia Domine ne in ira. Require ibidem
omnia. Et hie ordo horarum seruetur omnibus diebus dominieis quando
seruicium fiat de dominica usque ad aduentum domini.
Similiter in feriis antiphone capitula et responsoria et uersiculi dicantur
sicut ibi in feriis usque ad aduentum domini.
H AD UESPERAS ....
Cap. Dominus dirigat. Et dicatur hoc capitulura in dominieis diebus
et in feriis ad secundas uesperas.
Or. Deus in te sperancium.
Et sciendum quod hec oracio dominicalis dicitur in ferialibus diebus
ad omnes horas.
[Ad has uesperas nulla fiat memoria nis, festum trium leccionum in
crastino contigerit : tune fiat memoria de ipso sancto. Si uero festum
nouem leccionum in ipsa secunda feria euenerit uel a dominica reseruatum
propter inchoacionem historic die lune celebretur, tune uespere fiant de
sancto et memoria de dominica : similiter fiat in omnibus dominieis usque
ad aduentum domini.]
FERIA SECUNDA
et in omnibus feriis usque ad aduentum domini de inuitatoriis
antiphonis psalmis et uersiculis seruetur ordo qui in feriis post Domine ne
in ira. Ymni uero ad matutinas [ad laudes] et ad uesperas sicut in
precedenti dominica dicuntur : et hoc in omnibus dominieis et ferialibus
diebus usque ad aduentum domini quando fit de temporali.
Ad matutinas uero in feriis dicantur responsoria de historia dominicali
secundum ordinem nocturnorum.
[Ita tamen quod responsoria ferialia non omittantur, sicud f in quarta
feria prime ebdomade aduentus domini supra dictum est.]
Quando uero responsoria de tercio nocturno dicuntur tune fiat tercium
responsorium unum de ferialibus. Memorie autem per ebdomadam et per
totam estatem a prima dominica post festum trinitatis usque ad aduentum
domini. Tres tantum memorie cotidie dicantur tarn ad uesperas quam ad
matutinas quando festum trium leccionum sine regimine chori siue de feria
sine de aliquo sancto habeatur, de sancta cruce, de sancta maria et de
omnibus sanctis. Cum uero in festo trium leccionum aliquod festum
sanctorum contigerit, tune in primis fiat memoria de sancto deinde
memorie supradicte. Per octauas uero reliquiarum siue fiat de sancto
siue de feria semper fiat memoria de reliquiis.
RUBRICA MAGNA. 93
Ad memoriam de sancta crtice cotidie ad uesperas Ant. Salua
nos christe uel Ant. Per signum sancte cruets uel Ant. Adoramus te
christe. y. Omnis terra.
Or. Adesto nobis, uel Or. Dciis qui sanctam crucem, uel Or. Presto,
quesumus.
De sancta maria Ant. Sancta maria uel Ant. Sancta dei genitrix uel
Ant. In prole mater.
y. Sancta dei genitrix uel Post partum. * * * *
[Non dicitur oratio scilicet Concede qitesumiis omnipotens dens ad me
moriam de sancta maria per totum annum set ad processionem et ad
commemoracionem de eadem tantum.]
Or. Famulorum tuorum uel Or. Omnipotens scmpitcrne.
De omnibus sanctis. Ant. * \_Sancti dei oinnes uel Ant. Omncs elccti uel
Ant. Sanctorum precibus uel O quam gloriosum uel Lctamini in domino.
Oratio]* Infirmitatem nostram uel Or. Vide domine uel Or. Omnium
sanctorum uel Or. Tribue quesumus domine.
U Ad matutinas cotidie memoria de sancta cruce. Ant. Nos autem.
y. Omnis terra. Oratio ut supra.
Memoria de sancta maria. Ant. Beata mater, y. Post partum.
De omnibus sanctis. Ant. Exultabant sancti. y. Mirabilis dcus.
Isti predict! uersiculi ad memoriam de omnibus sanctis non uariantur
nisi quando y Letamini in domino ad primas uesperas dicitur. Tune ad
memoriam de omnibus sanctis dicitur y Rxultent iusti. Sed ad matutinas
quando uersiculus Mirabilis deus dicitur in laudibus tune ad memoriam de
omnibus sanctis dicitur y lustortim anime.
In sabbato autem per totum predictum tempus plenum seruicium in
conuentu de sancta maria solet fieri nisi tale festum intercurrat unde nouem
lecciones fieri debeant uel unde responsoria propria uel laudes habeantur
uel ieiunia quatuor temporum uel uigilie sanctorum impedierint. Cum
autem in ipso sabbato propter predicta impedimenta seruicium de sancta
maria fieri non poterit tune in aliqua feria ipsius ebdomade fiet ubi
conueniencius fieri possit. Et cum fuerit festum uel octaua alicuius sancti
trium leccionum time fiet memoria de sanctis siue de octaua. Et si
quando per hoc idem tempus siue in sabbato siue in aliqua feria
ebdomade nouem lecciones fiant nulla tune ad uesperas neque ad
matutinas fiet memoria nisi in ipso die aliquorum sanctorum eueniat, ut
in festo sancti Jacob! apostoli memoria fiet de martyribus Christoforo et
Cucufato, et in consimilibus, et nisi in festis nouem leccionum quando infra
octauas contingunt sanctorum : tune enim fiet memoria de octaua.
Sed post uesperas de die ad uesperas et ad matutinas de sancta maria
94 ORDINALE SARUM.
solet fieri memoria de sancto sj)iritu et de reliquiis et de omnibus sanctis
et de pace.
U Quod si a festo sancte trinitatis usque ad aduentum domini duplex
festum contigerit in die dominica, totum seruicium fiat de festo et nihil de
dominica, nisi forte in eadem ebdomada raissa dominicalis dc necessitate
cantanda fuerit : tune enim ad utrasque uesperas et ad matutinas fiat
memoria de dominica et de trinitate memoria sub silentio fiat. Processio
tamen ad crucem, sine memorie supradicte fiant sine non, nequaquam fiet.
[Tamen si festum Exaltacionis sancte crucis in dominica contigerit fiat
tune solempnis memoria de dominica et de trinitate et processio ante
crucem cum missa dominicali in capitulo.]
Ad uesperas quando fit memoria de trinitate semper dicatur antiphona
Spcs nostra. f. Benedicamus patrem cf filiuni. Or. Omnipotens scinpi-
tcrnc. Ad matutinas Ant. Libcra uos. ^r. Sif nouicn domini benedictum.
Oratio ut supra.
USi uero festum [simplex] nouem leccionum *et minime duplex
festum* infra predictum tempus eucnerit et historia inchoanda fuerit in
ipsa dominica, differatur festum usque in crastinum, nisi sit festum petri
ad uincula uel decollacio sancti lohannis baptiste aut aliud tale festum
quod in crastino sequatur aliud festum nouem leccionum, et nisi sint
octaue cum regimine chori que solent in dominica infra octauas plenarie
suum seruicium habere.
11 Cum itaque ob aliquam predictarum causarum aliqua historia in sua
dominica inchoari non poterit tune per ebdomadam si ferie uacauerint
incipiatur. Si uero nulla feria uacauerit et ista historia duratura fuerit
plus quam per unam ebdomadam tune differatur usque in proximam
dominicam uel ebdomadam sequentem. Uerumptamen si non sit duratura
nisi per unam ebdomadam tantum tune ex necessitate in *[tribus feriis per
ebdomadam]* tota cantetur [et exposicio euangelii et responsoria ferialia
eo anno non dicantur preter unum solum responsorium feriale quod
dicetur in ultima feria loco noni responsorii].
Ita tamen quod si aliquod festum sanctorum trium leccionum reperiatur
in illo anno omnino pretermittatur.
U Cum autem simplex festum alicuius sancti nouem leccionum in
dominica celebratur si eodem die aliquod festum trium leccionum uel
octaue sine regimine chori euenerint, in prirnis fiat de festo siue de octauis
memoria ad primas uesperas et ad matutinas, deinde de dominica et de
trinitate ; et processio fiat semper ad crucem nisi missa dominicalis in
ebdomada ilia omnino debeat pretermitti.
RUBRICA MAGNA. 95
Hec eciam in omnibus dominicis huius temporis obseruanda sunt
nisi in festis duplicibus sese inuicem comitantibus scilicet quod quando
memoria de dominica ad utrasque uesperas et ad matutinas fit, etf
de trinitate ad primas uesperas et ad matutinas : fit processio ad primas
uesperas ad crucem, et missa dominicalis in ilia ebdomada cantanda erit.
*2Quod si contingat ntillam per totam ebdomadam de missa domi
nicali fieri mencionem tune in dominica predicta memoria de dominica et
de trinitate et processio ad uesperas omnino pretermittatur.
H Et notandum quod quando festum noucm leccionum ])ropter in-
choacionem historic a dominica differatur in crastinum et eidem festo
aliquod festum sanctorum trium leccionum coniunctum fuerit, festum
trium leccionum non debet differri sed in ipsa dominica debet de eo fieri
memoria, ut supradiximus, et medie lecciones si proprie habeantur : sin
an tern memoria tantum. In mecliis uero dominicis quando de dominica
agitur quodcunque festum trium leccionum euenerit semper memoria et
medie lecciones de eo fiant.
UCum uero festum nouem leccionum infra hoc predictum tempus in
sabbato celebratur si in sexta feria precedenti ucspere de eo propter aliud
festum nouem leccionum fieri non possunt, tune in sabbato uespere de eo
fient sine historia incipienda fuerit siue non : et memoria et processio fiat
ut predictum est : alias uero erunt uespere de dominica. Hoc enim per
totum annum generaliter obseruetur quod quodlibet festum nouem leccio
num ad minus unas habeat uesperas nisi sexta die a natiuitate domini*.
USi autem festum sancte Marie magdalene uel sancti martini in dominica
euenerit, dictis consuetis memoriis prius eat processio ad altaria eorum
deinde ad crucem.
USciendum est autem quod clue cause sunt tantum que cogunt missam
dominicalem ab una dominica in aliam differri omnino, scilicet prolixitas
temporis et euentus assumpcionis et natiuitatis beate marie in dominica.
Quocienscunque assumpcio uel natiuitas beate marie in die dominica
contigerit, de necessitate oportet ut eo anno propter octauas que sunt cum
regimine chori una missa dominicalis differatur ab una ebdomada in aliam,
siue breue fuerit tempus siue prolixum.
H Item quocienscunque tempus ab incepcione historic Deus omnium
usque ad aduentum domini continet xxvi uel xxvii dominicas tune oportet
de necessitate ut una uel due dominicales misse ubicunque differri poterunt
1 Cp. Sarum Brev. I. mcxc, mcxci. 2 Erased, and marginal note Quia plenius in papera.
96 ORDINALE SARUM.
differantur. Cum uero xxvj fuerint dominice tune infra octauas predicta-
rum festiuitatum beate marie differatur una. Si uero fuerint xxvij dominice,
tune due differantur, utraque si potest fieri infra predictas octauas. Et si
ibi non possit nisi una tantum differri, ubicunque alias conueniencius
differri poterit differatur sine per octauas sancti lohannis baptiste siue
apostolorum petri et pauli uel sancti laurencii uel sancti Martini : quod
utique esse non potest nisi quando festa eorum in dominicis contingunt.
Tamen quando natalis sancti lohannis baptiste in sexta feria et festum
sanctorum lohannis et pauli in dominica euenerit, tune poterit eciam ibi
una missa dominicalis differri quoniam tota sequens ebdomada in octauis
uel in festis sanctorum qui ibidem contingunt poterit expendi.
[Uel si octaue sancti laurencii in dominica contigerint tune ibi una
missa dominicalis differatur et missa de octauis sancti laurencii in capitulo
dicitur.
Si uero dominice fiunt xxv uel infra, tune missa dominicalis in capitulo
dicitur et missa de octauis sancti laurencii si dominica fuerit in illo anno
omnino pretermittatur.]
U Quod si fuerint dominice xxv uel infra tune nulla omnino differatur
missa dominicalis nisi forte alterutra festiuitas beate marie ut prediximus in
dominica euenerit.
*1Hoc itaque bene obseruetur quod quociens una uel plures misse
dominicales differuntur nihilominus cetere qui restant suo ordine dicantur
ita tamen quod officium Dicit dominies cum oracione Excita domine et
epistola Ecce dies ueniunt et Euangelium Cum subleuasset iesus ultima
dominica cantetur. Deinde relique que restant cantande. Si autem
acciderit quod due misse dominicales que officiis carent pro breuitate
temporis nequeant cantari non est iriconueniens si omnino pretermittantur.
Cum uero pro temporis prolixitate cantande fuerint tune officium Dicit
dominus in tribus missis dominicalibus cantabitur.
USciendum est autem quod hec predicta historia Deus omnium quando-
cunque incipiatur semper dicatur usque ad proximam dominicam mensis
augusti. Prima autem dominica que dicitur augusti non semper infra augus-
tum incipit. Quando dominica in lulio incipit et facit in lulio secundam
feriam uel terciam feriam et tamen dicitur tota ebdomada Augusti non
lulii. Quod si mensis Augusti in quinta uel in sexta feria incipit tune ipsa
ebdomada non augusti sed lulii est. Unde et in prima dominica post
kalendas augusti incipienda est historia In principle. Nullus enim mensis
habet plenam uel perfectam ebdomadam in inicio sui sine quarta feria.*
' Require residuum istius regule in papera in sabato proximo post Dens omnium.
PER ESTATEM. 97
U Sciendum est autem quod ad inicium uniuscuiusque historic istius
temporis que sequuntur semper unum responsorium de historia que
incipienda est cantetur ad primas uesperas ut in historia subnotatum
est : [nisi quando historia in mediis feriis ebdomade incipit uel differatur
in aliam ebdomadam].
DOMINICA PRIMA MENSIS AUGUSTI.
AD UESPERAS ....
Hee sequentes antiphone seruiunt historic in primis uesperis in sabbatis
quamdiu cantabitur [uel ad memoriam]. Ant. Sapiencia (&c.).
IT AD MATUTINAS
Hac die incipiatur liber ecclesiasticus et legatur usque ad primam
dominicam mensis septembris tarn in dominicis quam in feriis quando de
temporali agitur. Similiter hec sequens historia cantetur usque ad primam
dominicam mensis septembris quando de temporali agitur.
Nonum responsorium de trinitate.
U In mense septembris recitabuntur singulis annis hee tres historic
scilicet lob Thobias et Judith. Sed lob semper xv dies durat : ludith
semper viii : Thobias uero non singulis annis xv nee viij sed aliquando
xv dies et aliquando viii durat.
DOMINICA PRIMA MENSIS SEPTEMBRIS....
II AD MATUTINAS ....
Inuit. Laudemus nomen domini. ps. Venite.
Hoc inuitatorium dicatur omnibus dominicis diebus usque ad primam
dominicam mensis Octobris.
Hac die incipiatur liber lob et legatur per xv dies quando de temporali
agitur.
DOMINICA TERCIA MENSIS SEPTEMBRIS.
AD UESPERAS ....
Ant. Ingressus raphael. ps. Magnificat.
Sabbato sequenti super psalmum Magnificat Ant. Ne reminiscaris.
Inuit. Laudemus, et cetera ut supra.
Hac die incipiatur liber Thobie et legatur per xv dies uel per viii
secundum quod tempus prolixum uel breue fuerit.
F. ii. 7
98 ORDINALE SARUM.
DOMINICA ULTIMA MENSIS SEPTEMBRIS . . . .
Hac die incipiatur liber Judith et legatur per viii dies quando de
temporal! agitur. Similiter cantetur historia.
DOMINICA PRIMA MENSIS OCTOBRIS.
AD UESPERAS
Hee sequentes antiphone seruiunt historic Adaperiat in sabbatis quamdiu
cantabitur.
Inuit. Adaperiat. ps. Venite.
Hoc inuitatorium dicatur usque ad primam dominicam mensis
nouembris.
Hac die incipiatur liber Machabeorum et legatur usque ad primam
dominicam mensis nouembris.
DOMINICA PRIMA MENSIS NOUEMBRIS.
(AD UESPERAS)
Hee sequentes antiphone seruiunt historic Vidi dominum in sabbatis
quamdiu cantabitur ad uesperas. Ant. Muro tuo. Ant. Qui cdorum.
Ant. Sustinuimus.
U Si quinta dominica forte contigerit in mense nouembris tune
repetatur Ant. Qui celorum in sabbato ipsius dominice ad uesperas.
AD MATUTINAS.
Inuit. Dens rex celestis. ps. Venite.
Hie incipiatur ezechiel et legatur usque ad aduentum domini quando
de temporal! agitur. [Et omnes lecciones finiantur cum hac clausula Hee
dicit domimts deus ConuertimtniJ\
DOMINICA PRIMA POST OCTAUAS PENTECOSTES.
Euang. Homo quidam erat dines.
Ant. Pater Abraham, ps. Bencd ictus.
Or. Deus in te sperancium.
AD UESPERAS.
Ant. Fili recordare. ps. Magnificat.
DOMINICA SECUNDA.... DOMINICA VICESIMA QUINTA.
IN DEDICACIONE ECCLESIE. 99
*[IN DEDICACIONE ECCLESIE.
AD PRIMAS UESPERAS.
Super psalmos hec sola antiphona O quam metuendus.
In tempore paschali finiatur cum allcluya.
, Psalmi feriales.
Cap. Vidi duitatem.
ty. Terribilis est. In tempore paschali finiatur cum alleluya.
Ant. Sanctificauit dominus : in tempore paschali cum alleluya1. ps.
Magnificat.
Or. Deus qui nob is per siugitlos.
Cotidie per octauas et octaua dicitur completorium sicut in die sancte
trinitatis quando per estatem hoc festum contigerit uel ab octaua epyphanie
usque ad quadragesimam sine de cledicacione sit seruicium siue de aliquo
sancto nouem leccionum.
AD PRIMAM ....
E/. Jesu Christe cum alleluya sicud in die natalis domini. y. Qiii scdes.
Si hoc festum uero infra septuagesimam usque ad pascha contigerit,
dicitur E/. Jesu Christe sine alleluya sicud in dominicis istius temporis.
AD TERCIAM. . . .
Si hoc festum in quadragesima euenerit dicitur (responsorium) sine
alleluya 2.
Or. Deus qui ecdesiam tuam.
Hec oracio dicitur ad omnes horas usque ad uesperas.
Et fiat plenum seruicium de dedicacione per octo dies cum regimine
chori eciam in dominica, nisi festum nouem leccionum intercurrat, uel
trium leccionum cum regimine chori.
Si ab octauis pasche usque ad ascensionem domini uel a festo sancte
trinitatis usque ad aduentum domini hoc festum contigerit uel eciam ab
octauis epyphanie usque ad septuagesimam, cotidie infra octauas et in
octaua ad uesperas et ad matutinas et ad alias horas dicitur hec oracio
Deus qui ecdesiam tuam.
Cotidie eciam per octauas ad matutinas inuitatorium ymnus antiphone
1 This direction also with other antiphons and responds.
2 This direction is repeated at Sext and None : but at the latter septuagesima not quadragesima is
given.
7—2
100 ORDINALE SARUM.
et psalmi sicud in prima die : uersiculi et responsoria secundum ordinem
nocturnorum dicuntur.
Una sola antiphona dicitur super laudes.
Si uero infra aduentum uel infra septuagesimam usque ad capud ieiunii
hoc festum contigerit, erunt octane sine regimine chori usque ad octauam
diem : tune fiant nouem lecciones et inuitatorium triplex, nisi in dominica
contigerit.
Quod si aliquod festum trium leccionum uel octaua sanctorum infra
octauas contigerit, totum fiat seruicium de sancto uel de octaua et tantum
memoria de dedicacione. [Dominica uero que infra octauas uel in
octaua euenerit totum fiat seruicium de ipsa dominica et tantum memoria
de dedicacione.]
Cum autem a circumcisione domini usque ad octauas epyphanie uel a
quarta feria a capite ieiunii us<]ue ad quartam feriam ante pascha uel a
uigilia ascensionis domini usque uigiliam pentecostes hoc festum forte
contigerit, nichil fiat de festo infra octauas nee eciam in octaua, nisi
memoria tantum.
Si uero a uigilia natalis domini usque ad circumcisionem domini uel a
quarta feria ante Pascha usque ad octauam Pasche uel in uigilia Pentecostes
abhinc usque ad festum sancte trinitatis hoc festum euenerit, semper differ-
atur ubi conueniencius possit celebrari, uidelicet post octauas Epyphanie
uel octauas Pasche uel post primam dominicam post festum sancte
trinitatis.
Si hoc festum in dominica prima aduentus domini uel in quarta feria in
capite ieiunii uel in dominica passionis domini uel in ramis palmarum uel
in octauis pasclie uel in festo sancte trinitatis uel in festo de corpora
christi forte contigerit, differatur in crastinum et erunt uespere de
dedicacione.
Similiter fiat si in die ascensionis euenerit, set tune nichil fiat de
dedicacione infra octauas usque ad octauam diem nisi tantum memoria.
In tempore uero paschali hoc modo fiat seruicium de dedicacione.
Ad utrasque uesperas et ad laudes et ad omnes horas omnia fiant ut supra
dictum est. Completorium paschalis temporis non mutatur. Ad matu-
tinas tres prime antiphone cum suis psalmis et uersiculo et responsoriis
de primo nocturno dicantur cum exposicione euangelii Egressus iesus
perambulabat. Secunda die infra octauas antiphone psalmi uersiculi et
responsoria de secundo nocturno. Tercia die antiphone psalmi uersiculi
et responsoria de tercio nocturno. Quarta die antiphone psalmi uersiculi
et responsoria de primo nocturno et sic fiat per ceteros dies infra octabas.
Ita tamen quod in dominica infra octabas legantur lecciones de exposicione
euangelii secundum Lucam Omnis qui uenit ad me. Omelia uenerabilis
bede presbiteri Homo hie domum. Antiphone psalmi uersiculi et respon-
IN DEDICACIONE ECCLESIE. IOI
soria secundum ordinem nocturnorum dicuntur. In octaua uero antiphone
psalmi uersiculi et responsoria sicud in prima die dicuntur cum exposicione
euangelii secundum lohannem Facta sunt encennia. Omelia beati gregoriif
pape, Encennia uocabantiir solempnia dcdicacionis templi.
Per estatem scilicet a Dens omnium usque ad aduentum domini cotidie
infra octauas dicantur uersiculi et responsoria secundum ordinem noctur
norum. Una antiphona super laudes.
Hee sequentes antiphone dicantur per octauas de dedicacione super
Benedictus et Magnificat uel ad memoriarn de dedicacione cum de aliquo
sancto fit seruicium. Ant. Benedic domine (&c.).
Et finiantur cum alleluya si dedicacio ecclesie in paschali tempore
euenerit.
Nulla fiat memoria per totam ebdomadam quia chorus regitur, ubi per
estatem, scilicet a Dens omnium usque ad aduentum domini, uel in paschali
(tempore) uel ab octauis epyphanie usque ad septuagesimam contigerit,
nisi aliquod festum sine regimine chori interuenerit. Antiphone capitulum
responsorium et uersiculus cum oracione sicud in die.
AD UESPERAS ....
Hie ordo seruetur cotidie infra octauas ad uesperas nisi in dominica
scilicet ad primas uesperas tantum.
Si dies dominicus infra octauas contigerit totum fiat seruicium de
dedicacione hoc modo. Ad primas uesperas super psalmos Ant. Domum
tuam. ps. Credidi propterea, et ceteri psalmi sicud in die. Cap. Uidi
ciuitatem. Non dicitur responsorium.
Memoria de dominica et de trinitate, et processio ante crucem siue
noua hysteria inchoanda fuerit siue non, nisi aliquam dominicam omnino
oportet dirferri. In introitu chori de sancta maria.
AD MATUTINAS tota cantetur historia sicud in prima die. Leccio
prima Natale templi. Euangelium secundum lucam, Omnis qui ucnit ad
me. Omelia uenerabilis bede presbyteri, Homo hie domum edificans.
AD LAUDES una sola antiphona dicitur. Ad PRIMAM et ad ALIAS MORAS
omnia fiant sicud infra octabas. Ad SECUNDAS UESPERAS omnia fiant
sicud in prima die preter responsorium cum oracione Deus qui ecclesiam.
IN OCTAUA DEDICACIONIS.
AD PRIMAS UESPERAS. Super psalmos antiphona O quam metuendus,
psalmi et cetera omnia sicud in prima die ad primas uesperas cum hac
oracione Deus qui ecclesiam.
IO2 ORDINALE SARUM.
AD MATUTINAS ET AD LAUDES omnia fiant sicud in die prima. Leccio
prima Congruum uidetur fratres : euangelium secundum lohannem Facta
sunt encennia. Omelia beati gregoriif pape, Encennia uocabantur solempnia
dedicationis tempi L
Ad PRIMAM et ad ALIAS HORAS omnia fiant sicud infra octauas.
Ad SECUNDAS UESPERAS omnia fiant sicud in die preter responsorium
quod non dicitur, cum hac oracione Dens qui ecdesiam tuam sponsam.~\*
IN UIGILIA SANCTI ANDREE APOSTOLI.
AD VESPERAS.
Ant. Unus ex duobus : psalmi feriales.
Et dicantur semper psalmi feriales ad primas uesperas in omnibus
festis sanctorum quando una sola antiphona dicitur super psalmos. Hoc
eciam in secundis uesperis obseruetur nisi in festis beate marie et in
octauis eius et nisi in festis apostolorum [et euangelistarum] et per octauas
eorum et nisi in festo omnium sanctorum et in festo reliquiarum et in festo
dedicacionis ecclesie.
*Si uero habeatur altare de sancto Andrea, tune eat processio ad altare
eiusdem cantando B?. Vir iste: versus cantetur a rectore chori. J~. In omnem
terrain. Or. Maiestatem. In redeundo dicatur aliqua antiphona de sancta
maria extra aduentum : si infra tune de omnibus sanctis. Ant. Saluator
mundi. Jf. Letamini in domino. Or. Infirmitatem**
U Quando festum apostoli differtur a die dominica in secundam feriam
tune ad primas uesperas dicetur hec oracio Maiestatem tuam. Memoria de
aduentu et de sancta maria.
Non dicantur uespere de sancta maria in conuentu quia festum sancti
Andree apostoli duplex est, sed de minoribus, in quibus duo secundarii
rectores erunt de secunda forma. Tune in hoc festo omnia responsoria
dicuntur a duobus preter ultimum quod a trihus dicitur.
Cetera omnia fiant secundum ordinem et gestum festorum duplicium
minorum.
AD COMPLETORIUM ymnus Saluator mundi. Cetera omnia sicut ad
completorium de aduentu.
AD MATUTINAS
Euangelium [secundum matheum] Ambulans iesus.
[Omelia beati gregorii pape. Non dicitur de cadem lecdone; quod
1 Require hanc clausam in papera.
NOVEMBER. 103
per totum annum obseruetur secundum usurn sarum. Audistis fratres
Si infra aduentum hoc festum contigerit non dicitur Te deuui nee pro
aliquo festo sed ultimum responsorium repetatur : nee ad missam Gloria
in excelsis nee Ite missa est.
IN LAUDIBUS. .
U Si hoc festum infra aduentum euenerit, memoria fiat de aduentu et
de sancta maria ad matutinas et ad uesperas et ad missam. Sin autem
nulla fiat memoria.
AD PRIMAM
[Cetera que ad primam pertinent sicud predictum est in do
prima aduentus domini expleantur.]
AD TERCIAM ....
Responsoria et uersiculi unius apostoli dicantur ad omnes horas et
collecta de die.
AD UESPERAS ....
E/. Vir perfecte.
In omni festo duplici dicatur ad secundas uesperas responsorium quod
ad matutinas nonum fuerit, nisi aliud euidenter habeatur in ordinali.
Y. Exultet celiun. y. Annunciauerunt.
Ant. Domine icsu christe. ps. Magnificat.
Or. Mates fa tern tuaui.
Memoria de aduentu et de sancta maria.
[Si hoc festum in dominica contigerit, differatur semper in crastinum, et
tune erunt in dominica uespere de sancto et solempnis memoria de die et
postea de sancta maria. Si uero in sabato ante aduentum hoc festum
contigerit, ibi celebretur. Vespere tamen de dominica fiant et solempnis
memoria de sancto et de sancta maria.]
U Si festum sancti Andree in quinta feria ante aduentum euenerit tune
Inv. Dilexit andream in sequenti die hoc est in sexta feria et sequentes
nouem antiphone scilicet Vidit dominus et cetere antiphone super psalmos
ad matutinas cantentur. Ultima uero antiphona scilicet Videns andreas
super Benedictus dicetur. Cetera omnia ad horas fiant sicut in die. Ad
uesperas autem deinceps infra octauas ad memoriam antiphone dicantur
incipiendo in primo nocturno. In sabbato uero plenum seruicium fiat de
sancta maria.
IO4 ORDINALE SARUM.
In aduentu uero nichil fiat de apostolo nisi memoria tantum, excepto
primo die et octauo.
U Quod si festum sancti anclree quauis alia feria contigerit, [nicbil nisi
memoria usque ad octauam diem] tune ad memoriam infra octauas
Ant. Vidit dominus et alie antiphone que sequuntur dicantur [similiter
et antiphona Vidcns andreas, Ant. Units ex duobus, et semper cum supradicto
uersiculo et oracione predicta].
In die uero octaua Inv. Dilexit andream et antiphone super psalm os
cum tribus responsoriis scilicet * duo * [tres] primi * et ultimo dicantur*.
Una antiphona in laudibus. Cetera sicut in die fiant. Tamen si dies
octaua in dominica euenerit uel si festum sancti Nicholai a die dominica
reseruatum, hac die octaua celebratur, tune enim net memoria de octaua
tarn ad uesperas quam ad matutinas : et missa in capitulo dicetur. Quando
uero Inv. Dilexit andream feria sexta ante aduentum dicitur tune Inv.
Adoremus cum antiphona de die in die octaua dicetur. Extra aduentum
cotidie fiant tres lecciones de apostolo.
Inv. Dilexit andream.
Ant. (6) Ego si pamscerem\.
IN LAUDIBUS
Or. Protegat nos1 .
IN NATALI SANCTI NICHOLAI.
AD UESPERAS super psalmos fcriales Ant. lustum deduxit dominus.
Istud festum est festiuale cum regimine chori. Et sunt festiualia cum
regimine chori festum cuiuslibet apostoli et euangeliste simplex, Dies
octaua epiphanie, Dies octaua ascensionis, Dies octaua apostolorum petri
et pauli, Dies sancte marie magdalene, Dies sancti laurencii, Dies octaua
assumpcionis beate marie, Decollacio sancti lohannis baptiste, Exaltacio
sancte crucis, Dies octaua natiuitatis beate marie ubi festum reliquiarum
non celebratur, Dies sancti Eadmundi Confessoris, Dies sancti Michaelis
in monte tumba, Dies sancti Martini et dies sancti Nicholai.
In hiis festis inuitatorium dicitur a tribus ; tercium sextum et nonum
responsoritim a duobus et uersiculus ad matutinas et ad utrasque uesperas
et primum Benedicamus ad matutinas et ad uesperas a duobus.
Cap. Ecce sacerdos.
R/. Beatus Nicholaus iam. f. Ut apud.
Ymnus. Iste confessor, y. Amauit eum dominus.
1 So at the Lesser Hours.
DECEMBER. 105
Ant. O pastor, ps. Magnificat.
Or. Deus qui beatum Nicholaum.
Memoria de sancto Andrea et de aduentu et de sancta maria.
In hoc festo sicut in ceteris huius ordinis duo erunt rectores de superiore
gradu : et tune eat processio ad altare sancti Nicholai cantando E/. Ex eius
tumba. y. Cateruatim. y. Or a pro nobis. Or. Deus bonitatis auctor.
In redeundo de omnibus sanctis. [Ant. Saluator mundi. y. Letamini.
Or. Infirmitateml\
AD MATUTINAS.
Inv. Adoremus regem regnm. ps. Veuite.
Et dicitur a tribus uidelicet a duobus rectoribus et uno clerico ad
placitum tabulam componentis.
E/. (6) Beatus NicJiolaus. y. Ut apud cJiristum.
Prosa. Oportet.
Nulla exposicio dicitur sed legatur de uita uel miraculis eius.
U Hec sunt enim festa sanctorum nouem leccionum (jue exposicionem
non habent, scilicet festum sancti Nicholai, sancte Lucie, sancti Thome
apostoli, sanctorum Fabiani et sebastiani, sancte Agnetis, sancti Vincencii,
sancti Gregorii, sancti Cuthberti, sancti Benedict!, sancti Aldelmi, sancti
Barnabe, sancti Albani [lohannis et Pauli licet dominica fuerit], sancte
Margarete, Inuencio sancti Stephani, [ypoliti sociorumque eius licet
dominica fuerit], sancti Bartholomei, sancti Egidii [abbatis, nisi quando
difTertur in secunda feria propter inchoacionem historic, tune enim legatur
euangelium Nemo accendit lucernam\ Exaltacio sancte crucis, sancte Edithe,
Mauricii, Dionysii, et Dedicacio sancti Michaelis in monte tumba, Martini,
Machuti [Translacio sancti Edwardi regis, Edmundi archiepiscopi, Hugonis
episcopi, Edmundi regis et martyris], Cecilie et Katerine. In hiis legitur
de uita sine exposicione uel de miraculis eorum, et tune ad sextam lecci-
onem dicitur benediccio Creator omnium rex, ut supra in dominica prima
aduentus.
E/. Summe dei. y. Qui tres pueros.
Hoc responsorium Seruus dei dicitur a solo diacono ad gradum chori
et y. Afflucns dicitur a toto choro habitu non mutato. Finito uersu
repeticionem responsorii solus diaconus cantet.
E^. Ex eius tumba. y. Cateruatim. Prosa. Sospitati. Gloria. Sospcs.
y. Ora pro nobis.
IN LAUDIBUS ....
Capitula unius confessoris et pontificis dicantur ad omnes horas.
106 ORDINALE SARUM.
Memoria de sancto andrea. Ant. Unus ex duobus, [nisi in sabato hoc
festum scilicet sancti Nicholai contigerit, tune enim dicatur hie ad
memoriam de apostolo Ant. Biduo uiuens.
Cum uero festum sancti Nicholai a dominica reseruatum die lime
celebretur, tune dicatur hie ad memoriam de apostolo Concede nobis.
Si uero festum apostoli in quinta feria ante aduentum euenerit, tune
dicitur hie ad memoriam eiusdem Ant. Unus ex duobus.~\ de aduentu et de
sancta maria.
AD TERCIAM ....
Capitula responsoria et uersiculi unius confessoris et pontificis ad
omnes horas dicuntur, et oracio de die.
IN OCTAVA SANCTI ANDREE APOSTOLI....
AD MATUTINAS Inuitatorium et cetera omnia ut prenotatum est.
Ant. *\Concede nobis* ut in prima die], ps. Bcnedictus.
Or. Protegat nos.
Memoria de sancta maria: et cetera omnia ad primam et ad alias
horas sicut in die.
IN NATALI SANCTE LUCIE UIRGINIS ET MARTYRIS.
AD VESPERAS super psalmos feriales Ant. Lucia uirgo.
Festum simplex est nouem leccionum in quo inuitatorium dicitur a
duobus et omnia responsoria et uersiculi ad uesperas et ad matutinas et
Benedicamus ab uno eodem modo fit in omni die dominica per annum,
exceptis dominicis infra Natale, Epiphaniam, assumpcionem et Natiuitatem
beate marie, et exceptis dominicis a pascha usque ad pentecosten, et
excepta dominica prima aduentus domini in qua primum responsorium
canitur prout in ordinali dicitur euidenter. Item idem modus habetur in
omni festo simplici nouem leccionum per annum nisi sexta die a natali
domini et in diebus sanctorum Ambrosii, Georgii, Dunstani, Aldelmi, et
nisi in octaua die epiphanie, ascensionis, assumpcionis et Natiuitatis beate
marie, et nisi in festo sancti Silucstri, et si de quo sancto fiat seruicium
infra octauas ascensionis. In hiis uero dicitur ultimum responsorium a
duobus et cetera ab uno.
Capitulum unius uirginis et martyris.
II AD MATUTINAS Inv. Agtium sponsum. ps. Venite ; et cetera omnia de
communi unius uirginis et martyris usque ad septimum responsorium :
[nouem lecciones fiant. Leccio prima. Cum per uniuersam siciliam.']
JANUARTUS. 107
VIGILIA SANCTI THOME APOSTOLI.
Si in dominica euenerit uel feria quarta uel sexta feria uel sabbato
quatuor temporum, nichil de uigilia fiat nisi memoria ad missam. Sed
quacunque alia feria contigerit fiat missa de uigilia.
U In die sancti Thome apostoli require omnia in communi apostolorum
preter ymnum et Ant. O Thoma didime que dicitur ad utrasque uesperas et
Or. Da nobis quesumus.
IT Si uero hoc festum in sexta feria uel in sabbato euenerit, nichil ad
matutinas de ieiunio nisi tantum memoria, sed post missam de apostolo
solempnis missa de ieiunio fiat.
De sancto siluestro et aliis sanctis usque ad festum sancti Wlstani
require in communi sanctorum sicut post natiuitatem domini notatum est.
Si uero festum sancti Wlstani uel sanctorum fabiani et Sebastian i uel
sancte Agnetis in dominica septuagesime euenerit, festum ditferatur usque
in crastinum sancti Vincencii. Si uero in die sancti Vincencii aut sancti
pauli septuagesima euenerit, festum sancti ditferatur in crastinum. Si
autem aliquod predictorum festorum in sabbato proximo ante septua-
gesimam euenerit, uespere in ipso sabbato fiant de septuagesima et
[solempnis] memoria de sancto.
Idem ordo seruetur in sexagesima et quinquagesima.
Si uero in secunda feria festum euenerit [uel ditferatur], tune in
dominica uespere fiant de sancto et memoria de dominica.
Idem ordo seruetur de omnibus festis nouem leccionurn usque ad
passionem domini. *nisi in purificacione sancte marie.* [Ita tamcn (mod
in omnibus festis duplicibus ipso tempore contingentibus erunt prime et
secunde vespere de sancto : preterea festum purificacionis beate Marie non
differatur.]
SANCTI WLSTANI Episcopi et Confessoris.
Nouem lecciones : cetera omnia de communi unius confessoris et
pontificis. Or. Spiritum in twins.
SANCTORUM FABIANI ET SEBASTIAN!.
AD UESPERAS. . . .
Memoria de sancto Wlstano et de sancta maria.
AD MATUTINAS ....
Nulla exposicio sed legatur de uita uel miraculis eorum.
IOS ORDINALE SARUM.
IN NATALI SANCTE AGNETIS . . . .
DE SANCTO VINCENCIO.
Ad UESPERAS super psalmos feriales Ant. Iste sanctus [uel Beatus uir
pro disposicione cantoris]. Require in communi unius martyris.
Capitulum unius martyris.
IN CONUERSIONE SANCTI PAULI....
Hoc festum est festiuale cum regimine chori.
[Si hoc festum in aliqua dominica ante septuagesimam contigerit,
totum fiat seruicium de sancto, et fiat memoria in primis de sancto
preiecto, deinde de dominica et postea de sancta maria.]
IT AD MATUTINAS ....
In primo nocturno.
Ant. Saidus. ps. Cell enar rant. y. Paternarum [a cantore, percantetur
a coro] et dicetur iste uersus ante antiphonam, quern sine interuallo sequatur
antiphona ; et sic in omnibus festis in quibus antiphone uersus habent,
scilicet in die conuersionis sancti pauli et in die sancti Laurencii martyris
et in die sancte trinitatis.
AD TKRCIAM
Non dicantur uersus cum antiphonis ad horas.
AD UESPERAS.
Ant. Saiilus. Ps. Dixit dotninus, et ceteri psalm i de communi
apostolorum in secundis uesperis cum una antiphona tantum.
Memoria de sancta maria.
DE SANCTO IULIANO EPISCOPO ET CONFESSORE.
Tres lecciones et Te deum. Or. Deus qui ecdesie tue. Inuitatorium
duplex : cetera sicut de communi unius confessoris et pontificis.
Si hoc festum infra septuagesimam euenerit inuitatorium simplex erit
et matutine dicentur cum nocturno : et hoc in omnibus festis trium
leccionum qui infra septuagesimam euenerint obseruetur.
FEBRUARIUS. 109
SANCTE AGNETIS SECUNDO.
AD UESPERAS antiphona et psalmi feriales.
Ant. Beata Agnes, ps. Magnificat. Or. Deus qui nos.
Cetera sicut in alio eius festo.
[Si autem hoc festum in sabbato euenerit, nichil fiat de festo nisi
memoria : si uero in aliqua dominica ante septuagesimam euenerit, tune
fiant medie lecciones de uirgine.]
AD MATUTINAS. Inuitatorium ymnus antiphone psalmi et uersiculi
sicut in alio eius festo.
Si hoc festum die dominica ante septuagesimam euenerit, fiat memoria
de uirgine ad uesperas et ad matutinas et medie lecciones et sic de ceteris
festis trium leccionum fiat. Si nero [dominica tamen] septuagesima uel
sexagesima uel quinquagesima hac die contigerit, tune tantum de uirgine
fiat memoria ad uesperas. [Si infra septuagesimam hoc festum contigerit,
tune erit inuitatorium simplex, scilicet Regent uirginum Venite. Ymnus
Virginis proles. Antiphone et psalmi de nocturne illius ferie. f. Diffusa.
Lee . Christi uirgines. ]
SANCTE BATILDIS REGINE.
Tres lecciones et Tc deum. Tercium responsorium Regnum mundi.
Or. Beate Batildis : et cetera sicut unius virginis non martyris.
SANCTE BRIGIDE VIRGINIS.
Or. Sancte Brigide. Cetera unius uirginis non martyris. [Lee. i. Sancta
itaque Brigida &c.]
IN PURIFICACIONE BEATE MARIE....
Hoc festum duplex est sed de minoribus.
H AD COMPLETORIUM ....
Ant. Glorificamus te. ps. Nunc dimittis.
U Sciendum est autem quod in omnibus festis bcate marie et per
octauas et in commemoracione eiusdem dicetur hec antiphona super Nunc
dimittis nisi in [aduentu et in] annunciacione et in paschali tempore.
AD MATUTINAS ....
E/. (9) Gaude maria. Gabrielem. Dum uirgo. Prosa Inuiolata.
Gloria. Et post partitm. [Non dicitur prosa.]
1 10 ORDINALE SARUM.
U Si hoc festum in septuagesima contigerit uel sexagesima uel quin-
quagesima, nichilominus festum fiat, sed sine Te deum et AUeluya et Gloria
in excelsis : et ad utrasque uesperas et ad matutinas et ad missam fiat
memoria de septuagesima uel sexagesima uel quinquagesima et historia
de septuagesima per ebdomadam cantetur [scilicet in tercia feria quinta
feria et sexta feria : tune nichil dicitur de sancto Vedasto et Amando
preter memoriam ad uesperas de sancta maria que precedet memoriam de
sancto spiritu. Similiter si in dominica sexagesima contigerit. Si uero
in dominica quinquagesima contigerit, historia dominicalis similiter per
ebdomadam dicetur uidelicct in secunda feria, sexta feria et sabato. Et
tune nichil fiat de sancto blasio nisi tantum memoria ad uesperas de
sancta maria supradicto modo]. Hoc idem in sexagesima seruetur.
Si uero hoc festum in proximo sabbato ante septuagesimam euenerit,
secunde uespere erunt de festo et memoria [solempnis] de dominica, quia
festum purificacionis non mutatur propter sacramentum scilicet ut numerus
dierum purificacionis conseruetur.
y. Responsum accepit.
IN LAUDIBUS ....
Ymnus. O gloriosa domino1.
U AD UESPERAS.
Ant. Symcon. ps. Dixit dominus et ceteri psalmi sicut ad primas
uesperas sub una antiphona tantum.
Cap. Ecce ego.
E/. Gaitde maria. Prosa Inuiolata.
Ymn. Quod chorus uel Letabundus pro disposicione cantoris, y. Sus-
cepimus.
Ant. Cum inducercnt. ps. Magnificat.
Or. Omnipotens sempiterne dens.
In quacunque feria ebdomade purificacio beate marie contingat et
sabbatum sequens uacauerit, solet ibi fieri commemoracio beate marie.
Simili modo fiat post octauas assumpcionis et natiuitatis beate marie nisi
in uigilia et quatuor temporibus et in festo nouem leccionum. Si uero in
illo sabbato festum trium leccionum euenerit uoluntati et disposicioni
cantoris relinquitur utrum de festo uel de commemoracione fieri debeat
seruicium, habendo tamen -respectum ad festum.
[Nulla fiat memoria de sancto Blasio episcopo in audiencia nee sub
silencio, licet ad has uesperas facienda fuerit solempnis memoria de
dominica septuagesime uel sexagesime uel quinquagesime.]
1 And so at Lady Day,
MARTIUS. Ill
SANCTI BLASII MARTYRIS ET PONTIFICIS.
Or. Beatus Blasius. Tres lecciones et Te deum si ante septuagesimam
euenerit. Cetera unius martyris et pontificis.
SANCTE AGATHE VIRGINIS ET MARTYRIS....
SANCTORUM VEDASTI ET AMANDI EPISCOPORUM.
Or. Adesto Domine. tres lecciones et Te deum. [Lee. Amaiidus tgitur.']
Cetera de communi plurimorum confessorum.
SANCTE SCHOLASTICS VIRGINIS....
SANCTI VALENTINI MARTYRIS....
SANCTE IULIANE VIRGINIS....
IN CATHEDRA SANCTI PETRI APOSTOLI . . . .
Responsoria unius confessoris et pontificis excepto nono responsorio
quod erit Quodcunque.
SANCTI MATHIE APOSTOLI....
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Estote fortes, [et finiatur in
hoc festo tantum sic : regnum eternum dicit dominus.
Si hoc festum ante quadragesimam (euenerit) dicitur completorium
sicud in festo sancte trinitatis : si infra completorium non mutatur.]
Quando bissextus fuerit festum beati mathie apostoli fiat quarta die a
cathedra sancti petri.
[Si hoc festum in quarta feria in capite ieiunii contigerit festum
differatur in crastinum licet duplex festum sit. Si hoc festum in sabbato
proximo post diem cinerum contigerit ibi celebretur : secunde uespere
de ipso festo erunt et solempnis memoria de dominica.]
SANCTARUM PERPETUE ET FELICITATIS.
Or. Da nobis quesumus deus\ noster.
Si extra quadragesimam euenerit tres lecciones fiant. Cetera de
communi plurimarum uirginum.
IN NATALI SANCTI GREGORII PAPE [ET DOCTORIS].
Or. Deus qui anime famuli tui.
Nouem lecciones fiant [sine exposicione] : cetera de communi unius
confessoris et pontificis.
Si hoc festum infra passionem euenerit, nichil fiat de festo.
112 ORDINALE SARUM.
SANCTI EDWARDI REGIS ET MARTYRIS.
Or. Deus eterni triump/iator.
Nouem lecciones fiant et cetera omnia unius martyris de communi.
Si hoc festum uel sancti cuthberti uel sancti benedicti infra passionem
euenerit reseruetur usque ad translacionem eorum et ibi fiant nouem
lecciones.
SANCTI BENEDICTI....
SANCTI CUTHBERTI EPISCOPI . . . .
IN ANNUNCIACIONE BEATE MARIE.
AD UESPERAS. . . .
Memoria fiat de jeiunio ad uesperas et ad matutinas si infra quadra-
gesimam euenerit. Completorium quadragesime non mutatur.
U AD MATUTINAS.
Inv. Aue maria. ps. Venite.
[In paschali tempore finiatur sic : /// mulieribus alleluya.~\
[Et terminetur K/. Christi uirgo in paschali tempore cum alleluya.~\
Quando uero hoc festum aliqua die dominica contigerit quadragesime
semper differatur in crastinum. Si uero die sabbati contigerit semper
ultime uespere de sancta maria fiant et dicatur memoria de sequente
dominica nisi in sabbato ante passionem domini : tune dicuntur uespere
de passion e et solempnis memoria fiat de sancta maria. Similiter fiat si
festum euenerit in sequent! sabbato.
Si autem in secunda feria sequent! hoc festum celebratur semper in
dominica erunt uespere de sancta maria et memoria de dominica.
Cum autem infra passionem euenerit, semper fiat festum cum Gloria
patri et ncupma et P/. lesn christe. y. Qui de uirginc. Tamen infra
quadragesimam completoriurn non mutatur.
Si uero in quinta feria in cena domini aut in die parasceue aut in
sabbato sancto pasche aut in ebdomada pasche contigerit, differatur usque
in proximam feriam uacantem post octauas pasche. [Similiter fiat de
ceteris festis dupplicibus supradictis temporibus contingent! bus.]
U In paschali tempore fiat seruicium hoc modo. Ad utrasque uespe
ras et ad horas diei omnia fiant sicut prenotatum est, ita quod in fine
ymnorum dicatur Quesumus auctor omnium et Gloria tibi do/nine Qui
natus es. Responsoria ad omnes horas dicantur cum alleluya. Ad
matutinas uero inuitatorium ymnus et laudes et cetera omnia fiant sicut
APRTLTS. 113
prenotatum est. Tres antiphone prime cum suis psalmis, et dicantur
antiphone et responsoria cum aHeluya. y. Ex syon species decoris.
Euang. Missus est angelus. E/. Ingressus aiige/us. E^. Dixit autem
maria. R/. Christi uirgo. JT. Rmittc agnutn. Cetera omnia ut supra
[cum memoria de resurreccione].
Completorium uero paschalis temporis non mutatur.
SANCTI RICHARDI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
Or. Deus qui ecdesiam1. Nouem lecciones fiant. Cetera de communi
unius confessoris et pontificis.
[Si uero infra passionem contigerit nichil fiat de festo. Cum autem
in octabast pasche forte contigerit clifferatur us<]ue ad terciam feriam
sequentem et fiant ibi tres lecciones cum regimine chori. Et ad secundas
uesperas tune de sancto ambrosio fiat solempnis memoria de sancto
Ricardo.]
IN NATALI SANCTI AMBROSII EPISCOPI ET CONF.
Or. Deus qui popuh.
Si ante passionem hoc festum contigerit, nouem lecciones fiant et
cetera omnia de communi unius confessoris et pontificis. Si uero infra
passionem aut in ebdomada pasche euenerit nichil fiat de festo. Si uero
in octaua pasche contigerit differatur usque in crastinum et fiant tres
lecciones cum regimine chori : et cetera de communi unius confessoris et
pontificis illius temporis.
IN NATALI SANCTORUM TIBURCII ET VALERIANI
ET MAXIMIANI.
Antiphone et psalmi feriales : capitula ymni plurimorum martyrum.
[Lee. i. Valerius atque Tiburdus. Inuitatorium duplex.]
Or. Presta quesumus omnipotent deus ut qui.
Tres lecciones fiant sine regimine chori : cetera de communi paschalis
temporis.
[Et sciendum est quod omnia festa trium leccionum sine regimine
chori ab octauis pasche usque ad pentecosten habent inuitatorium duplex.
Similiter omnia talia festa que contingunt infra ebdomadam trinitatis et
corporis christi.]
1 Collect in full.
,. ...
114 ORDINALE SARUM.
SANCTI ^LPHEGI EPISCOPI ET MARTYRIS....
SANCTI GEORGII MARTYRIS....
IN NATALI SANCTI MARCI EVANGELISTE . . . .
Tres lecciones fiant cum regimine chori : cetera de communi unius
apostoli paschalis temporis.
SANCTI VITALIS MARTYRIS....
IN NATALI APOSTOLORUM PHILIPPI ET IACOBI....
IT AD MATUTINAS.
Inuitatorium ymnus antiphone psalmi et uersiculi de communi
[apostoli] paschalis temporis. [Tres psalmi dicuntur de communi
apostolorum reliqui temporis secundum ordinem nocturnorum.]
Si hoc festum uel sancti lohannis ante portam latinam uel sancti
Dunstani uel sancti Aldelmi uel sancti Augustini in uigilia ascensionis
euenerit ibi celebretur et ad *[primas uesperas de ascensione fiat memoria
de apostolis].* Si in die ascensionis euenerit differatur in crastinum *et nee
tune ad uesperas in die ascensionis fiet de eis memoria*. [et eciam tune
net de eis solempnis memoria ad secundas uesperas in die ascencionis et
in crastino erunt uespere de apostolis et solempnis memoria de Inuencione
sancte crucis et de martyribus et processio ante crucem. In introitu chori
de sancta maria.]
[Si feslum apostolorum philippi et iacohi in sabbato contigerit ibi
solempniter celebratur. Secunde tamen uespere erunt de festo et memoria
de dominica et processio ad crucem. In ipsa uero dominica erunt
uespere de Inuencione sancte crucis et memoria de dominica post
memoriam de martyribus.]
[Quando hoc festum in octaua pasche forte contigerit, differatur in
crastinum : et in dominica erunt uespere de festo et solempnis memoria
de dominica et de resurreccione. In crastino uero tune fiant uespere de
cruce et solemnis memoria de apostolis et postea de martyribus.]
IN INVENCIONE SANCTE CRUCIS.
AD UESPERAS
Prosa Crux fidelis, et dicatur ad has uesperas a toto choro in medio
chori in superpelliceis cum Gloria patri. [Omnes clerici conuersi ad
altare dicant Gloria patri.}
MATUS. 115
Or. Deus qui in predara. Qui uiuis et regnas cum deo patre in
imitate,
Nulla memoria de resurreccione fiat.
Memoria de sancto Alexandro sociorumque t eius martyribus.
Ant. Filie hierusalem. ~Jl. Tristicia uestra.
Or. Presta quesumus omnipotent deus.
[Si dominica fuerit tune fiat memoria de dominica1.]
Tune eat processio ordinate cum ceroferariis et thuribulario [sine cruce]
ante crucem cantando hanc Ant. O crux gloriosa [cum alleluyd], y. Dicite
in nacionibus. Or. Deus qui pro nobis.
In redeundo de sancta maria \Sancta dei genitrix. Or. Grariam tuam.
Si hoc festum post diem ascensionis celebretur tune Or. Concede quesumus
misericors deus loco Graciam tuam dicetur.]
Si hoc festum in uigilia ascensionis euenerit ibi celebretur : uespere
uero fiant de ascensione et solempnis memoria de cruce procedendo ad
crucem.
[Si hoc festum in sabbato contigerit nulla tune fiat processio ad
secundas uesperas nee ulla memoria2 de ascensione2 nisi de dominica
tantum. Tamen si infra octauas ascensionis euenerit fiat tune memoria de
ascensione. Si autem in die ascensionis euenerit differatur in crastinum
et ad secundas uesperas de ascensione fiat solempnis memoria de cruce
procedendo ante crucem cum hac Ant. O crux gloriosa : et non dicatur
Ant. O crux benedicta propter suam nimiam breuitatem. f. Hoc signum
crucis. Or. Deus qui in predara. In introitu de sancta maria dicatur
antiphona.]
SANCTI IOHANNIS ANTE PORTAM LATINAM APOSTOLI
ET EUANGELISTE.
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Lux perpetua minor.
Cap. Qui timet dominum.
Cetera capitula super horas dicantur que in alio festo eiusdem apostoli.
Responsoria ymni et uersiculi de communi paschalis temporis.
U AD MATUTINAS.
Inuitatorium ymni antiphone psalmi uersiculi et responsoria et anti-
phone super laudes de communi apostolorum paschalis temporis. Tres
lecciones fiant cum regimine chori.
AD UESPERAS.
Ant. Sancti tui. Psalmi de apostolis.
1 Also added at Lauds. 2 Underdotted.
8—2
Il6 ORDINALE SARUM.
Ant. Occurrit beato. ps. Magnificat. Oracio ut supra.
[Si hoc festum uel sancti Dunstani uel sancti Aldelmi uel sancti
Augustini in uigilia ascensionis euenerit ibi celebretur : et ad primas
uesperas de ascensione non fiat de eis memoria in audiencia. Si uero in
die ascensionis hoc festum euenerit differatur in crastinum et nee tune ad
secundas uesperas de ascensione fiet de eis memoria nisi priuatim.]
SANCTORUM GORDIANI ET EPIMACHI SOCIORUMQUE
ElUSf....
SANCTORUM NEREI ET ACHILLEI ET PANCRACII
MARTYRUM....
DE SANCTO DUNSTANO EPISCOPO ET CONFESSORE.
Or. Dcits qui beatuni Dnnstaniim.
Si festum sancti Dunstani aut sancti Augustini aut sancti Aldelmi ant
sancti Barnabe apostoli [aut sancti Edmundi] ante pentecosten euenerit,
tres lecciones fiant cum regimine chori [et omnia fiant de communi paschalis
temporis]. Si uero post, nouem lecciones fiant. De sancto Dunstano fiat
seruicium unius confessoris et pontificis, et si post pentecosten euenerit,
legatur hoc euangelium Homo qiiidam peregre. Memoria fiat de sancta
Potenciana uirgine. Or. Concede nobis. [Si post pentecosten euenerit
et medic lecciones de sancta potentiana.] De sancto Dunstano lee. i.
Jieatus Diinstanus.
DE SANCTO ALDELMO.
Eiat seruicium unius confessoris et pontificis.
Or. Dens qui hodierna.
Eodem die memoria de sancto Urbano martyre et medie lecciones
fiant de eo1.
DE SANCTO AUGUSTINO....
SANCTI GERMANI EPISCOPI ET CONFESSORIS ....
SANCTE PETRONILLE VIRGINIS.
Or. JDeus qui be ate petronille.
Tres lecciones fiant cum nocturne si extra octauas trinitatis euenerit
[et corporis Christi. Si autem infra octauas predictas euenerit, fiant tres
lecciones cum inuitatorio duplici et Te Deum sine nocturne].
Cetera omnia de communi unius uirginis non martyris. Lee. i.
Marcel/us.
1 Margin has fuller directions, as Breviary,
JUNIUS.
SANCTI NICHOMEDIS MARTYRIS.
Or. Deus qui nos beati.
Tres lecciones et Te deum1. Cetera omnia de communi
martyris.
SANCTORUM MARCELLINI ET PETRI....
SANCTI BONEFACII EPISCOPI SOCIORUMQUE
EIUS MARTYRUM....
SANCTORUM MEDARDI ET GILDARDI EPP. & CONFF
IN TRANSLACIONE SANCTI EDMUNDI ARCHIEP.
& CONFESSORIS.
Omnia fiant sicut in alio festo.
Or. Deus qui nos beati Edmundi.
[Ad memoriam de martyribus ad prinias uesperas Ant. Lux pcrpctua
minor, y. Preciosa estJ]
Nouem lecciones fiant : tres de communi fiant unius confessoris et
pontificis.
Lee. i. Ad sancti ac beatissimi patris nostri Edmundi cnius translacioncm
celebramus et cetera.
Memoria de Martyribus primo et feliciano.
[Ad matutinas eo tempore ad memoriam Luxperpetua minor, y. Preciosa
est: si in alio tempore hoc festum contigerit, omnia de communi plurimorum
martyrum.]
Or. Fac nos quesumus do mine.
Medie lecciones de martyribus. Lee. iv. Gloriosissimi martyris\.
Euangelium Homo quidam peregre.
SANCTI BARNABE APOSTOLI . . . .
SANCTORUM BASILIDIS CIR1NI NABORIS ET NAZARII...
SANCTI BASILII EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTORUM VITI ET MODESTI MARTYRUM....
TRANSLACIO SANCTI RICARDI EP. & CONF
SANCTORUM MARCI ET MARCELLIANI MARTYRUM....
SANCTORUM GERUASII ET PROTHASII MARTYRUM....
TRANSLACIO SANCTI EDWARDI REGIS ET MARTYRIS.
Or. Deus eterni triumphator.
Nouem lecciones fiant si non fuerit celebratum in quadragesima. Si
autem fuerit factum &c. time hie tres lecciones fiant et 7e deum : cetera
omnia de communi unius martyris.
i This is also prescribed at the following festivals.
Il8 ORDINALE SARUM.
IN NATALI SANCTI ALBANI MARTYRIS.
[Si festum sancti Albani in dominica in qua inchoanda est istoria
Dens omnium forte contigerit, festum differatur in crastinum : tune fiant
medie lecciones de sancta Etheldreda. Missa de festo dicitur post terciam.
missa de ieiunio post sextam utraque ad principale altare.]
IN VIGILIA SANCTI IOHANNIS BAPTISTE.
Totum seruicium fiat de sancta Etheldreda cum nocturne propter
uigiliam Or. Deus qui nos. Tres lecciones fiant. [Tercium responsorium
Regnum mundiJ\ Cetera omnia de communi unius uirginis non martyris.
Hore dicantur de uirgine.
Lee. i. In illo tempore accepit rex.
IN NATIVITATE SANCTI IOHANNIS BAPTISTE.
AD UESPERAS ....
Tune precedant ad altare sancti lohannis cantando R/. Tu puer [cum
uersu suo]. y. *\Gloria et honori\* Or. Sancti lohannis baptiste.
[Quere oracionem in decollacione : in redeundo de sancta maria
antiphona. Completorium ut in die Trinitatis.]
AD MATUTINAS.
E/. 9. Inter natos. T. Fuit homo. Qui. Gloria patri. In heremo.
R^. per octauas Prius quam te. y. Ad omnia. y. Fuit homo.
IN LAUDIBUS
[Deinde incipiatur antiphona super Benedictus ab aliquo de superiore
gradu et percantetur a choro usque ad hoc uerbum Benedictus antequam
intonetur psalmus.]
AD PRIMAM.
Ant. Elyzabeth. ps. Deus in nomine.
[Antiphona super ps. Quicunque, Gracias. Si hoc festum infra
octauas sancte Trinitatis euenerit tune dicitur super ps. Quicunque uult
Ant. O beat a et benedict a ^\
U Infra octauas omni die quando seruicium fit de sancto lohanne,
inuitatorium ymni antiphone psalmi et uersiculi sicut in prima die
dicantur : [et secundum ordinem nocturnorum dicuntur ita tamen quod
B^. Priusquam erit tercium eciam in dominica infra octauas quando medie
lecciones fiunt de sancto lohanne].
JUNIUS. 119
SECUNDA DIE....
Hee sequentes antiphone dicantur infra octauas ad uesperas et ad
matutinas de sancto lohanne super ps. Magnificat et Benedictus uel ad
memoriam cum de aliquo alio sancto fit seruicium, Inter natos (&c.).
[Tune semper dicatur ad memoriam hie y. Fuit homo tarn ad uesperas
quam ad matutinas cum hac oracione Dens qui presentcm. Deinde dicetur
memoria consueta scilicet de cruce &c. quia octane sunt sine regimine
chori.]
U Dominica que infra octauas uarie contigerit, si a festo uacauerit fiant
medie lecciones de sancto lohanne. Sin autem fiat de eo memoria nisi in
die apostolorum petri et pauli.
USi uero in festo sanctorum lohannis et pauli dominica euenerit, tune
medie lecciones fient de sancto Johanne. Lee. i. Beatus Johannes
baptista.
SANCTORUM IOHANNIS ET PAULI MARTYRUM . . . .
[AD COMPLETORIUM omnia fiant sicud in dominicis simplicisf per
estatem.]
Si uero hoc festum in die dominica contigerit.
AD UESPERAS ....
Memoria de dominica et cetera omnia ut supra.
AD MATUTINAS tres prime lecciones cum tribus responsoriis de communi
plurimorum martyrum et medie lecciones de sancto lohanne baptista cum
uersiculo et responsoriis de secundo nocturno. Ultime uero lecciones de
proprietate sanctorumque habentur cum responsoriis et laudibus supradictis.
Cetera omnia fiant de communi ut supra dictum est.
SANCTI LEONIS PAPE ET CONFESSORIS. . . .
[Et si hec uigilia infra octauas corporis Christi forte contigerit nichilo-
minus fiant de sancto tres lecciones cum nocturno sine Te deum propter
uigiliam.]
IN UIGILIA APOSTOLORUM PETRI ET PAULI....
AD (SECUNDAS) UESPERAS.
Ant. lurauit. ps. Dixit dominus et cetere antiphone de communi
apostolorum cum suis psalmis. Et dicantur per tolas octauas quando fit
seruicium de apostolis.
120 ORDINALE SARUM.
Y. Aurea luce : et dicatur [tarn ad uesperas quam ad matutinas] per
tolas octauas nisi in octaua die ad secundas uesperas : tune enim dicetur
Y. Exult et celum.
[Et sic fiant uespere de utrisque apostolis uidelicet loco secundef
uesperef de sancto petro et loco prime f uespere t de sancto paulo de
quo fit plenum seruicium in crastino.
Completorium sicut ad primas uesperas.]
IN COMMEMORACIONE SANCTI PAULI....
IN OCTAUA SANCTI IOHANNIS....
Hee sequentes antiphone dicuntur infra octauas ad memoriam de
apostolis ad uesperas et ad matutinas, Ant. Petrus apostolus (&c.).
IT Dominica que infra octauas uarie contigerit si a festo sanctorum
uacauerit fiant medie lecciones de aposrolis : sin autem fiat de eis
mernoria.
Lee. i. Beatissimorum apostolorwn.
Infra octauas apostolorum communiter dicatur de utrisque.
SANCTORUM PROCESSI ET MARTINIANI . . . .
Memoria de sancto Swithuno. Or. Deus qui hodiernam diem.
Memoria de apostolis.
Lee. i. Eodein quoque tempore.
[Uespere erunt de apostolis cum psalmis antiphonis capitulis et ymnis
sicud infra octauas.]
IN TRANSLACTONE ET ORDINACIONE SANCTI
MARTINI EPISCOPI1....
IN OCTAUA APOSTOLORUM PETRI ET PAULI....
IN TRANSLACIONE SANCTI THOME MARTYRIS2. . . .
[Notandum est quod semper proxima dominica post festum translacionis
sancti Thome martyris celebrabitur festum reliquiarum Sarum ecclesie quod
nuper celebratum fuerat in octaua natiuitatis beate marie.]
SANCTORUM SEPTEM FRATRUM....
TRANSLACIO SANCTI BENEDICTI ABBATIS.
Nouem lecciones fiant nisi facte fuerint in quadragesima : tune fiant
hie tres lecciones et Te deum.
Or. Intercessio nos. Lee. i. Cum diu gens.
1 Three erasures.
2 All erased except the end. Some corrections in the margin and in the text also.
JULIUS. 121
Cetera unius confessoris et abbatis.
[Cum uero nouem lecciones fiant tune legantur tres ultime lecciones
de exposicione euangelii Nemo accendit lucernamJ\
TRANSLACIO SANCTI SWITHUNI CONFESSORIS
SOCIORUMQUE El US....
SANCTI KENELMI [REGIS ET] MARTYRIS....
SANCTI ARNULFI REGISt ET MARTYRIS....
SANCTE MARGARETE UIRGINIS ET MARTYRIS.
Or. Deus qui beatam uirginem margaretam.
Tune procedant ad altare sanete Margarete eantando E/. Audi filia.
[quere in communi uirginis et martyris. In redeundo aliquam anti-
phonarri de sancta maria.] Jf. Oni pro nobis. Or. Exaudi nos dcus.
Nouem lecciones fiant. Lee. i. Adest nobis dilectissimi.
Cetera de communi unius uirginis et martyris.
SANCTE PRAXEDIS UIRGINIS....
IN NATALI SANCTE MARIE MAGDALENE
AD UESPERAS. . . .
Y. * [ Collaudemus madalcne . . . ] *
Memoria de sancto Wandragesilo ....
Alia Or. Deus cuius hodiernam diem.
Tune eat processio ad altare beate marie magdalene eantando R/.
Regnum mundi. ^jf . Diinissa sitnt ei. Or. Sacratissimam...
In redeundo de sancta maria.
U AD MATUTINAS.
Inv. Eternum trinumque. ps. Venite.
Y. * \Estimauit ortolanum ']*.
*y. Huius optentu. J . Gloria pair i*.
AD NONAM Cap. Multe filic.
DE SANCTO APOLLINARE EPISCOPO ET MARTYRE....
SANCTE CHRISTINE UIRGINIS ET MARTYRIS....
IN UIGILIA SANCTI IACOBI APOSTOLI.
AD UESPERAS.
Y. Bina celestis. y. Annue christe.
[Et dicatur hie in hoc ymno per horum tibi cara merita &e.]
i The hymns at Lauds and second Evensong are similarly corrected.
122 ORDINALE SARUM.
SANCTORUM SEPTEM DORMIENCIUM .. . .
SANCTI SAMPSONIS EPISCOPI ET CONFESSORIS.
Or. Quesumus omnipotens deus.
SANCTORUM FELICIS SIMPLICII FAUSTINI ET
BEATRICIS MARTYRUM ....
Lee. i. Tyburdo urbis rome.
Cetera omnia plurimorum martyrum.
SANCTORUM ABDON ET SENNES....
SANCTI GERMANI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
AD UINCULA SANCTI PETRI.
AD UESPERAS ....
y. Tu es petrus.
AD MATUTINAS ....
In secundo nocturne.
Ant. (2) Et exicns pctrus. ps. Exaudi deus oracioncm.
AD TERCIAM Ant. Dixit angelus.
Hac die dicantur eadem capitula et responsoria et uersiculi ad o nines
horas que in alio festo.
(S. STEPHANI MARTYRIS)....
IN INUENCIONE SANCTI STEPHANI PROTHOMARTYRIS
SOCIORUMQUE EIUS . . . .
SANCTI OSWALDI REGIS ET MARTYRIS....
SANCTI SIXTI SOCIORUMQUE EIUS MARTYRUM.
Or. Dens qui nos. Tres lecciones et Te deum.
Lee. i. Decius Cesar. Cetera plurimorum martyrum.
SANCTI DONATI EPISCOPI ET MARTYRIS.
Or. Dens qui es sanctorum. Tres lecciones et Te deum.
Lee. i. Beatus Donatus.
Cetera de communi unius martyris et pontificis.
SANCTI CYRIACI SOCIORUMQUE EIUS MARTYRUM.
Tres lecciones et Te deum. Or. Deus qui nos.
Lee. i. Dioclicianus.
Cetera de communi plurimorum martyrum.
AUGUSTUS. 123
SANCTI ROMANI MARTYRIS.
AD UESPERAS. Ant. Dixit Romanus. ps. Magnificat.
Quere hanc antiphonam in historia sancti Laurencii in secundo
nocturne.
Or. Presto, qucsumus omnipotent. Tres lecciones cum nocturno.
Lee. i. Cum beatus Laurencius. Cetera unius martyris.
IN VIGILIA SANCTI LAURENCII.
AD UESPERAS ....
Tune eat processio ad altare sancti Laurencii cantando R/. Meruit.
y. Gloria et honore. Or. Da qucsumus, uel Or. Lctctur ccclesia, uel Bcati
Laurencii.
AD MATUTINAS ....
R?. (10) O y polite. J. Si diet is.
Hoc R/. O ypolite non dicitur nisi quando festum sancti ypoliti die
dominica euenerit : tune fiat sextum responsorium.
(DE SANCTO TYBURCIO.)
AD MATUTINAS omnia fiant de communi unius martyris. Tres lecciones.
Lee. i. Beatus tyburcius. Memoria de sancto Laurencio. Ant. Lau
rencius ingress us. y. Dispersit. Or. Da nob is quesumus.
Hac die uespere *
*AD UESPERAS super psalmos Ant. Laurcncius ingressus.
Cap. Qui parce seminat. f. Dispersit.
Ant. Puer meus. ps. Magnificat. Oracio ut supra.
AD MATUTINAS Inuitatorium ymnus antiphone de historia absque
uersibus sicut in die dicantur.
R/. Ltuita Laurencius. y. Dispersit.
R/. Quo progrederis. E/. Noli me.
IN LAUDIBUS hec sola antiphona Laurencius ingressus.
Ant. In craticula. ps. Benedict us.
Oracio ut supra : et ad omnes horas omnia fiant sicut in die1*
[Hac die erunt uespere de sancta Maria cum pleno seruicio in crastino,
nisi dominica fuerit, scilicet die terciaf, ad quas uesperas fiat memoria de
sancto laurencio. Ant. Puer meus : uersiculus et oracio ut supra. In
secunda die fiat memoria de sancto laurencio cum hac Ant. Puer
meus. V. Dispersit, dedit. Oracio ut supra. Tercia die ad matutinas fiat
1 This section is marked vacat' and the marginal section inserted to take its place.
124 ORDINALE SARUM.
memoria de sancto laurencio cum hac Ant. /// craticula. y. Dispersit,
dcdit. Oracio ut supra.]
Si in tercia die a festo uel in die sancti ypoliti dies dominicus euenerit,
medie lecciones fiant de sancto laurencio : ceteris autem diebus tantum
memoria [nisi in die Assumpcionis beate marie tune enim nulla fiat
memoria. Leccio quarta Eo tempore accepif\.
SANCTI YPOLITI SOCIORUMQUE EIUS MARTYRUM . . . .
AD UESPERAS .... AD MATUTINAS .... IN LAUDIBUS1 ....
USi festum sancti ypoliti die dominica contigorit totum seruicium fiat
de festo et nichil de dominica preter memoriam ad utrasque uesperas et
ad matutinas [tune ad priinas uesperas memoria de trinitate et processio
ad crucem]. AD PRIMAS UESPERAS super psalmos ferialcs Ant. Sancti per
fidem. Cap. Jiistorum (inline. 1\/. Expoliauit ueste. AD MATUTINAS inui-
tatorium antiphone et psalmi in nocturno et tres prime lecciones et
responsoria de communi plurimorum martyrum fiant. Medie autem
lecciones de sancto Laurencio fiant cum hiis ty. Bcatiis laurencius.
E/. Strinxerunt. K/. O y polite. Ultime uero lecciones de proprietate
sanctorum qui habentur cum responsoriis et laudibus supradictis : et
uespere fiant in ipsa dominica de sanctis et memoria de sancto Eusebio :
[similiter de sancto ypolito sociorumque eius et de sancto laurencio et de
dominica].
H Si uero dominica non fuerit, uespere tune fient de sancto Eusebio.
Or. Deus qui nos. [hoc modo : antiphone et psalmi feriales : Cap. lustum
deduxit dominus. Y. Iste confessor, y. Arnault. Ant. Confessor doniini.
ps. Magnificat. Oracio ut supra].
Memoria de sancto laurencio. Ant. Adhesit anima.
HAD MATUTINAS et ad alias horas omnia fiant de sancto Eusebio.
[Memoria de sancto laurencio. Ant. Misit dominus. Require in laudibus
in prima die : deinde memorie consuete].
11 Ad uesperas et ad terciam Cap. lustum deduxit. Ad matutinas
Cap. Justus cor suutn. Ad sextain Cap. Custodiuit euni. Ad nonam
Cap. Sapicntia venditum. Cetera omnia tarn ad uesperas quam ad ceteras
horas fiant sicut de uno confessore et abbate : et nocturnus propter uigi-
liam dicatur.
Lee. i. Tempore quo liber ius. [K/. E-uge senie. Justus germinabit.
Justiis dominus. In laudibus hec sola Ant. Justum dcditxit.~\ Memoria
de sancto laurencio. Ant. Misit do?ninus : oracio et uersiculus ut supra.
1 Add in margin memorie feriales.
AUGUSTUS. 125
IN VIGTLIA ASSUMPCIONIS SANCTE MARIE.
(IN DIE)....
U Per ebdomadam infra octauas sancte marie et in commemoracione
eiusdem per tottim annum nisi in aduentu dicantur hec responsoria ad
horas. 1^7. Sancta del genitrix. R/. Post partum. R/. Speciosa. In pas-
chali uero tempore dicantur cum allchtya.
AD SKCUNDAS UESPERAS ....
lidem psalmi cum predicta antiphona dicantur per totas octauas.
Y. O quam glorifica uel Lctabundus. [Ymmis modernus Letabu?idus.~\
COMPLKTORIUM hac die et per octauas sicut in primis uesperis notatum
est dicatur.
INFRA OCTAUAS.
[Cotidie dicatur seruicium hoc modo.]
IN LAUDIBUS ....
[Quando dies dominicus in secunda die contigerit tune Ant. Virgo
prudentissima in tercia die dicatur super ps. BenedictusJ]
AD PRIM AM \Te hire laitdant super ps. Qtiicunque^\ et ad alias horas
omnia fiant sicut in die.
[Nulla die per octauas fiat memoria de cruce nee de omnibus sanctis
quia sunt octaue cum regimine chori. Eodem modo dicuntur uespere
cotidie infra octauas cum aliis antiphonis super Magnificat que mutantur.
Memoria de sancto Agapito martyre. Or. Letetur ecclesia^
TERCIA DIE....
QUARTO DIE.
Inuitatorium antiphone et psalmi ut in precedentibus diebus. J. Spe
ciosa. R/. Quam pulchra. R/. Bcata es. R/. Beatftm me. Hac die et
reliquis diebus dicantur antiphone de historia scilicet Emissiones tite et alie
que sequuntur ad matutinas et ad uesperas super Benedictus et Magnificat
[nisi in dominica : quil)us dictis dicitur Ant. Anima mea si necesse fuerit.
Memoria de sancto Agapito ut supra.
Hac die ad uesperas fiat memoria de sancto magno martyre : Or.
Adesto\
126 ORDINALE SARUM.
Sequentibus uero diebus omnia fiant sicut in precedentibus diebus
absque antiphonis ad Benedictus et ad Magnificat.
H Si uero dies dominicus infra octauas contigerit totum seruicium fiat
de sancta maria in ipsa die dominicali [*hoc modo : —
Memoria de dominica et de trinitate et processio fiat ad crucem nisi
aliqua dominica omnino differatur. In redeundo de omnibus sanctis
Ant. Salnator mundL ^f. Letamini in domino. Or. Infirmltatem nostram.
AD MATUTINAS ....
Lee. i. Venit angelus ad uirginem]*1.
IN OCTAVA SANCTE MARIE.
AD UESPERAS super psalmos hec sola Ant. Tota pulchra es. ps. Dixit
dominus. Deinde totum seruicium fiat sicut in prima die preter nonum
responsorium quod erit Candida uirginitas. Ad secundas uesperas non
dicetur responsorium, sed memoria eodem die fiat ad uesperas et ad
matutinas de sancto Tymotheo et Simphoriano. Ad uesperas memoria.
Ant. Gaudent in cells, y. Letamini in domino. Or. Auxilium tuum.
Ad secundas uesperas memoria fiat de sanctis Timotheo et Apollinare :
totum de com muni. Ad matutinas totum seruicium fiat de sanctis cum
nocturne propter uigiliam : tres lecciones fiant. Quando octaua sancte
marie merit in sabbato secunde uespere erunt de domina et memoria
de dominica. [Et in dominica erunt uespere de sancto Bartholorneo
et memoria de dominica scilicet post memoriam de sancto Audoeno.]
IN VIGILIA SANCTI BARTHOLOMEI . . . .
AD UESPERAS. . . .
Eodem die memoria de sancto Audoeno confessore, Ant. Confessor
domini. y. Arnault cum dominus. Or. Deus qui perhennem.
SANCTI RUFFI MARTYRIS....
SANCTI AUGUSTINI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
Or. Deus qui beatum augustinum.
Nouem lecciones fiant : cetera de communi unius confessoris et doc-
toris [pontificis] [cum capitulo Dedit dominus].
Eodem die fiat memoria ad uesperas et ad matutinas de sancto Hermete
martyre.
1 This section written over erasure : it is, except as is above mentioned, the same as in the Breviary.
SEPTEMBER. I2/
[Secunde uespere erunt de sancto et memoria de sancto lohanne :
tamen ubi ecclesia dedicata est in honore decollacionis sancti lohannis
vespere erunt de sancto lohanne et memoria de sancto Augustino et tune
memoria de Sabina.]
IN DECOLLACIONE SANCTI IOHANNIS BAPTISTE. . . .
IN LAUDIBUS ....
Memoria de sancta Sabina. Ant. Venieiite. f. Adducentur. Oracio
ut supra.
(SANCTORUM FELICIS ET ADAUCTI)....
SANCTE CUTHBURGE....
SANCTI EGIDII ABBATIS....
IN TRANSLACIONE SANCTI CUTHBERTI EPISCOPI
ET CONFESSORIS.
Or. Presta quesumus omnipotens dens.
Nouem lecciones fiant nisi facte fuerint in quadragesima : tune fiant
hie tres lecciones et Te deum et totum seruicium unius confessoris et
pontificis1.
[Quando festum sancti Cuthherti a dominica differtur in secundam
feriam tune fiant medie lecciones de sancto Bertino cum uersiculo et
responsoriis de secundo nocturno unius confessoris et abbatis : et post
Benedictus fiat de eo memoria cum hac Ant. lustum deduxit dominus,
quere hanc antiphonam in laudibus unius confessoris et abbatis, et
y. Instus nt palma, Oracio ut supra.]
SANCTI BERTINI ABBATIS....
IN NATIUITATE SANCTE MARIE VIRGINIS.
AD UESPERAS ....
AD COMPLETORIUM ....
[Hoc completorium non mutatur per octauas nisi in exaltacione sancte
cis2.]
Responsoria et uersiculi sicut in assumpcione dicantur ad omnes horas.
1 A duplicate entry is in the margin.
2 A similar addition is in the margin with regard to the Hours.
128 ORDINALE SARUM.
AD UESPERAS.
Ant. Natiuitas est. ps. Dixit dominus. ps. Confitebor. ps. Beatus
uir. ps. De profundis. ps. Memento,
lidem psalmi cum predicta antiphona dicantur cotidie ad uesperas per
octauas. Cap. Ego quasi. E/. Solem iusticie.
Y. Aue man's stella uel Letabundus. y. Elegit earn.
Ant. Gloriose. ps. Magnificat. Oracio ut supra.
Ad memoriam de sancta maria Antiphona *[per octauas Ant. O
Gloriosa. Ant. Ibo micJii. Ant. Alma redemptoris. Ant. Aue regtna.
Ant. Sancta maria. Ant. Quam pulcra es^*
SECUNDA DIE....
[Antifanef de sancta maria ad processionem per estatem in introitu
chori nisi infra Assumpcionem et Natiuitatem beate Marie. Ant. Aue
regina. Ant. Alma redemptoris. Ant. Bcata dei genitrix. Ant. Speciosa.
Ant. Ibo mic/i.i. Ant. Quam pulcra^\
TERCIA DIE.... QUARTO DIE.
[Die quarta et ceteris diebus infra octauas dicantur antiphone de
nocturnis secundum ordinem super psalmos Benedictus et Magnificat nisi
in dominica. Memoria de martyribus Proto et lacinto, oracio ut supra.
Sequentibus uero diebus infra octauas seruetur ordo de uersiculis et
responsoriis ad matutinas qui in predictis tribus diebus si dies dominicus
non interuenerit. Si uero dies dominicus infra octauas ante festum ex-
altacionis sancte crucis contigerit, totum fit seruicium de sancta maria hoc
modo : —
Memoria de dominica et de Trinitate et processio ante crucem : in
redeundo de omnibus sanctis ut supra in alio festo nisi aliqua dominica
omnino differatur. Deinceps non seruetur ordo dierum in uersiculis et
responsoriis cantandis et in leccionibus legendis nee in antiphonis super
Benedictus et Magnificat, sed supradictus ordo uersiculorum leccionum
responsoriorum et antiphonarum seruatur in sequentibus diebus infra
octauas : ita tamen quod in die Lune dicentur responsoria de primo
nocturno istorie.]
Si dies dominicus infra octauas contigerit tota historia cantetur sicut in
die primo absque responsorio Stirps iesse et absque responsorio Solem
iusticie et loco eorum dicantur duo responsoria ferialia. Nonum autem
responsorium erit Ad nutum domini, quod dicatur ad primas uesperas.
Processio fiat ad crucifixum sicut in alio festo prenotatum est.
SEPTEMBER. 129
IN EXALTACIONE SANCTE CRUCIS.
AD UESPERAS ....
Memoria de martyribus.
Tune eat processio ad crucem cum hac Ant. O crux gloriosa [et
finiatur cum aUeluya\. y. Dirite in nacionibus. Or. Dens qui pro nobis.
In redeundo dicatur antiphona de sancta maria, Beata del genitrix.
[Or. Supplicacionem.~\ Require omnia in inuencione sancte crucis.
[Quando hoc festum in dominica contigerit fiat solempnis memoria
ad utrasque uesperas et ad matutinas cum missa dominical! in capitulo :
fiat eciam memoria de trinitate solempniter ad priinas uesperas et ad
matutinas.]
UESPERE ET MATUTINE DE SANCTA MARIA dicantur sicut in prece-
dentibus feriis infra octauas [sine aliqua memoria. COMPLETORIUM dicitur
cum antiphona super psalmos Beata mater et innupta. Item AD HORAS
omnia fiant sicud infra octauas cum ymno et psalmis sicud extra octauas :
tamen ad primam dicitur Cap. In omnibus requiem. R/. Aue Maria.
y. Sancta dei genitrix. Or. Supplicacionem senior u)n\.
AD MATUTINAS ....
Leccio quarta de martyribus Temporibus decii.
IN LAUDIBUS
Memoria de martyribus. Ant. Istorum est. f. Mirabilis. Or. Presta
quesumus omnipotens deus.
Memoria de sancta Maria *Ant. Hodie nata* [cum una antiphona suo
ordine].
Ad omnes horas sicut in alio festo.
AD UESPERAS ....
*Ad processionem Ant. Crux fidelis. *
Memoria de sancta maria.
[UESPERE DE SANCTA MARIA extra chorum dicentur hoc modo. Super
psalmos hec sola antiphona Dei genitrix. ps. Dixit dominus. Cap. Ego
quasi: responsorium ymnus &c sicud ad primas uesperas in prima die
dicantur. Completorium sicud extra octauas dicitur cum Ant. Beata
mater super psalmos.
AD COMPLETORIUM de die sicud in festo sancte trinitatis.
F. II. 9
130 ORDINALS SARUM.
IN OCTAUA NATIUITATIS BEATE MARIE.
AD MATUTINAS inuitatorium triplex : tota dicitur istoria sicud in domi-
nica prenotatum est.
Lee. i. Ezechias : tres ultime fiant de exposicione euangelii Loquente
iesu ut supra in dominica.
IN LAUDIBUS omnes antiphone dicantur. Memoria de sancto Nicho-
mede cum oracione ut supra.
AD OMNES HORAS omnia fiant sicud infra octauas.
AD SECUNDAS UESPERAS noii dicitur responsorium sed fiant sicud in die
cum ymno Ane marts stella. Et fiat memoria de sancta Editha uirgine :
Or. Dens qui fidelibus. Deinde fiat memoria de martyribus Euphemia,
Lucia, Geminiano. Or. Presta quesumus.~\
IN FESTIVITATE RELIQUIARUM . . . .
Responsoria et uersiculi plurimorum martyrum dicantur ad omnes
horas.
Cotidie infra octauas et in ocraua fiat memoria de reliquiis ad uesperas
et ad matutinas.
Ant. Corpora sanctorum. Jf . Beati qui habitant,
Or. Presta quesumus omnipotens dens.
Ubi festum reliquiarum hac die non celebratur tottim seruicium fiet
de sancta maria cum nouem leccionibus sicut in dominica infra octauas
notatum est. Euangelium Loquente iesu : et memoria fiat de sancto
Nichomede m arty re. Or. Adesto domine.
Quinta sexta et septima die responsoria ut in secunda tercia et quarta
die prenotatum est.
SANCTE EDITHE VIRGINIS....
Eodem die de sanctis Eufemia, Lucia et Geminiano martyribus memoria
et medie lecciones fiant.
SANCTI LAMBERTI.
Tres lecciones et Te deum.
Lee. i. Gloriosus martyr.
Cetera omnia unius martyris et pontificis.
[Si hoc festum uel aliquod aliud festum trium leccionum in aliqua feria
quatuor temporum septembris contigerit, dicantur matutine de sancto cum
SEPTEMBER. 131
nocturno et missa dicitur de ieiunio nisi istoria Peto domine in ebdomada
fuerit inchoanda. Quando dies dominicus in crastino sancti Lamberti
euenerit tune in ipsa dominica semper erunt uespere de sancta maria cum
pleno seruicio in crastino.]
SANCTI MATHEI APOSTOLI ET EUANGELISTE. . . .
AD (SECUNDAS) UESPERAS ....
Cap. Similitudo. [R/. Cum a??ibularent.~\
Memoria de sancto Mauricio sociorumquef eius.
Ant. Isti sunt. y. Letamini. Or. Quesumus do mine,
DE SANCTO MAURICIO....
SANCTE TECLE UIRGINIS ....
SANCTI FIRMINI EPISCOPI ET MARTYRIS....
SANCTORUM CIPRIANI ET JUSTINE VIRGINIS
MARTYRUM....
SANCTORUM COSME ET DAMIANI MARTYRUM....
SANCTI MICHAELIS ARCHANGELI.
AD UESPERAS. . . .
Ad processionem R/. Fidelis sermo. y. Gaudent angeli. y. *\Stetit
angelus iuxta\* Or.* Perpetuum nobis domine* In redeundo de sancta
maria.
[Or. Beatus t michaelis archangeli. . . . ]
AD MATUTINAS ....
In sequent! festo sancti Michaelis hoc sequens responsorium sit nonum
et in hoc festo non dicitur sed in alio festo ad uesperas et ad matutinas,
R/. Archangeli. f. Perpetuum. Ut.
U AD UESPERAS.
*Ant. Dum preliaretur : psalm i feriales.
Cap. Significant. R/. Fidelis sermo.
Y. *\Christe sanctorum^* y. Laudate dominum omnes angeli eius.
Ant. Michael Gabriel, ps. Magnificat.
Or. Deus qui miro*
U Memoria de sancto leronimo. Ant. In stum deduxit. y. Amauit
eum. Or. Deus qui nobis.
[Hac die uespere ut inferius notatum est in marienaf.]
[Hac die erunt uespere de sancto leronimo confessore et doctore hoc
modo.
9—2
132 ORDINALE SARUM.
Ubi uero dicata est ecclesia in honorem sancti michaelis tune erunt
uespere de eo ut supra dictum est. Deinde memoria de sancto leronimo
ut supra.]
(SANCTI HIERONYMI.)
[Inv. Justus florebit : secundum responsorium erit lustus germinabitj]
Hac die uespere fiant de sancto leronimo et memoria de sanctis
Remigio et Germane et aliis sanctis.
Deinde fiat de sancto Meloref martyre memoria.
(SANCTORUM REMIGII &c.)
U AD MATUTINAS tres prime lecciones de sancto Remigio sociorumquef
eius [de communi plurimorum martyrum] : tres medie lecciones de sancto
Meloret martyre [uidelicet de communi unius martyris] : tres ultime
lecciones de exposicione etiangelii plurimorum confessorum. Cetera de
communi plurimorum confessorum. Euangelium Sitit lumbi uestri precincti
et lucerne.
DE SANCTO LEODEGARIO EPISCOPO ET MARTYRE.
Ant. Hie est uere martyr, y. Gloria et honore.
Or. Da quesumus omnipotens deus.
[In die sancti Leodegarii fiat seruicium de sancto Thoma Herfordie....
Medie lecciones de sancto Leodegario martyre sine exposicione.]
Tres lecciones et Te deiim.
Lee. i. Beatiis Leodegarius.
Cetera de communi unius martyris.
SANCTE FIDIS VIRGINIS ET MARTYRIS.
*Or. Presta quesumus domine*
[Or. Deus qui presentem dieml\
SANCTORUM MARCI MARCELLI ET APULEI MARTT....
SANCTI DIONISII SOCIORUMQUE EIUS....
DE SANCTO GEREONE SOCIORUMQUE t EIUS....
SANCTI NIGASII SOCIORUMQUE EIUS....
OCTOBER. 133
TRANSLACIO SANCTI EDWARDI REGIS ET CONFESSORIS.
[Duplex festum.]
AD UESPERAS ....
[Tune eat processio ad altare eiusdem cantando E/. Sancte. y. Christi
confessor, y. Ora pro nobis. Or. Deus qui unigenitum ut supra in uigilia,
Epiphanie.]
SANCTI KALIXTI PAPE ET MARTYRIS . . . .
SANCTI WLFRANNI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
DEDICACIO SANCTI MICHAELIS IN MONTE TUMBA....
SANCTI LUCE EUANGELISTE.
AD UESPERAS super psalmos antiphone capitula et responsoria sicut
in festo sancti Mathei Apostoli.
AD SECUNDAS UESPERAS [B/'. CUM ambularent\.
IN FESTO XI MILIA UIRGINUM1 . . . .
SANCTI ROMANI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTORUM CRISPINI ET CRISPINIANI MARTYRUM.
Nouem lecciones et * Tc deum*.
[Tres prime lecciones de proprietate : tres medie lecciones de sancto
lohanne Beverlac'. de communi unius confessoris et pontificis : tres ultime
lecciones de exposicione euangelii Descendens lesus de wonte.~\
IN UIGILIA APOSTOLORUM SYMONIS ET JUDE.
AD UESPERAS Cap. Scimus : et dicetur ad matutinas et ad terciam.
SANCTI QUINTINI MARTYRIS.
Or. Sancti nos. Ad matutinas et ad alias horas totum seruicium fiat
de sancto Quintino [preter missam que erit de uigilia].
IN UIGILIA OMNIUM SANCTORUM.
AD UESPERAS ....
[Nulla fiat memoria ad has uesperas nee ad matutinas neque ad
secundas uesperas nisi quando hoc festum in dominica contigerit : tune
enim fiat memoria priuatim de dominica sed non de trinitate nee eciam
1 The full service is given here and not as Commune plurimarum virginum.
134 ORDINALE SARUM.
fiat processio. Similiter fiat ad secundas uesperas quando hoc festum in
sabato contigerit.]
AD MATUTINAS ....
E?. (7) Sint lumbi J. Vigilate. Et luc\.
Tune quinque pueri in superpelliceis uelatis capitibus amictis tenentes
cereos ardentes in manibus ad gradum chori conuersi ad altare B/. Au-
diui simul incipiant. Deinde y. Media node dicant.
Finitis hiis uesperis statim incipiantur uespere mortuorum in superiori.
Ant. Placebo : et dicantur festiue uespere in conuentu.
y. A porta infcri : et dicatur iste uersiculus a duobus pueris, et omnes
alii uersiculi similiter hac die tantum.
Ant. Ait din i. ps. Magnificat.
Kyrie/eyson, Christelcyson Kyrieleyson. Pater noster sine prostracione
et sine pronunciacione Et nc nos : ps. Lauda aniina mea et cetera cum
hac oracionc tantum Fideliiim deus ad uesperas et ad matutinas et ad alias
horas.
[Non dicitur Dominus uobiscuni post oracionem sed Requiescant in
pace.}
Quibus finitis dicatur COMPLETORIUM de die ut in primis uesperis.
DIE COMMKMORACIONIS ANIMARUM.
AD MATUTINAS sine Venite incipiatur Ant. Dirige in superiori gradu :
similiter antiphona in laudibus : et fiant nouem lecciones festiue et
unumquodque responsorium a duobus incipiatur. Nonum responsorium
a tribus dicatur cum tribus uersibus scilicet Dies ilia. y. Quid ergo.
y. Nunc christe : uel cum hiis tribus y. Dies ilia. y. Ardentes.
y. Creator: et in singulis nocturnis repetatur tercium responsorium.
Iste uersiculus sequens secundum usum Sarum semper dicitur ante laudes
in exequiis mortuorum nouem leccionum. y. Requiescant in pace. Nee
prosternant se clerici hac die ad horas quia quasi festum habetur.
Matutine de sancta maria in conuentu dicantur et ad matutinas de
sancta maria fiat memoria de sancto Eustachio sociorumquef eius.
Ant. Istorum est. y. Mirabilis deus. Or. Da nobis.
[Non dicitur Ad te leuaui hac die. Non dicitur ad primam nee ad
alias horas Deus in adiutorium sed incipiatur antiphona. ps. Beati im-
maculatil\
AD PRIMAM.
Ant. Requiem eternam. ps. Deus in nomine, ps. Beati immaculati.
ps. Retribue.
NOUEMBER. 135
Kyrieleyson. Christeleyson. Kyrieleyson.
Pater noster. Et ne nos. Requiem eternam. A porta infcri. Credo
uidere. Dominus uobiscum. Or. Fidelium deus.
In capitulo Preciosa est cum oraciorie tantum Sancta maria.
Hie ordo seruetur ad omnes horas huius diei : omnes hore dicantur
ante missam et deincle dicantur usque ad quartam feriam ante Pascha post
uesperas Placebo et Dirige usque ad laudes : laudes uero post matutinas.
Ad uesperas post Kyrieleyson et Pater noster dicitur ps. Exaltabo te.
Ad matutinas post Exultabunt dicitur ps. Voce mea supradicto modo post
Kyrieleyson, Christeleyson Kyrieleyson Pater noster.
[A Pascha uero usque ad festum omnium sanctorum (dicuntur) Placebo
et Dirige et laudes statim post uesperas de die et de sancta maria quando
in conuentu dicuntur.]
Si hec commemoracio die dominica contigerit differatur usque in
crastinum, et fiant medie lecciones de martyribus in ipsa dominica et
memoria ad matutinas et ad missam. Cetere lecciones de dominica fiant.
SANCTI LEONARDI CONFESSORIS ET ABBATIS....
SANCTORUM QUATUOR CORONATORUM MARTYRUM....
SANCTI THEODORI MARTYRIS....
[Si hoc festum die Martis contigerit semper erunt uespere de sancta
maria cum pleno seruicio in crastino.]
SANCTI MARTINI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
AD UESPERAS ....
Memoria de sancto Menna martyre. Ant. Hie est ucrc martyr.
y. Gloria et honore. Or. Presta quesumus.
Ad processionem R/. Martinus Abrahe. y. Martinus episcopus.
y. Ora pro nobis beate Martine. Or. Deus bonitatis ut in processione
sancti Nicholai episcopi. In redeundo de sancta maria.
AD MATUTINAS ....
In octaua dicitur hoc responsorium tercium O beatum uirum. y. Beatns
Martinus. Qui.
IN LAUDIBUS ....
Memoria de sancto Menna martyre. Ant. Nisi granum [uel Ant. Qui
unit uenire post me], y . Posuisti do mine. Or. Presta quesumus.
[Hoc modo erunt uespere per octauas nisi quod antiphona super
Magnificat uariatur.]
136 ORDINALE SARUM.
INFRA OCTAUAS....
Leccio de uita sancti Martini uel de miraculis eius. Responsoria et
uersiculi de historia dicantur cotidie secundum ordinem nocturnorum.
[Cantatur Te deuui.~\
y . Ora pro nobis.
IN LAUDIBUS cotidie hec sola Ant. Dixcrunt discipuli. Oracio ut supra.
Hee sequentes antiphone dicantur cotidie infra octauas ad uesperas et
ad matutinas super psalmos Benedictus et Magnificat: similiter ad niemo-
rias. Ant. Sacerdos dci. Ant. Sanctns Martinus. Ant. Cum repeute et
cetere antiphone que sequuntur [de nocturnisj. [Ant. Sacerdos dei
Martine ct\ pastor. Et semper cum hoc y. Ora pro nobis tarn ad
uesperas quam ad matutinas preterquam ad secundas uesperas sancti
Hugonis : tune enim dicitur y. Amauit cum dominus videlicet ad memo-
riam de sancto Martino. Or. Deus qui conspicis.
Memorie feriales dicuntur quando de octauis dicitur seruicium.]
Ad PRIMAM et ad ALIAS HORAS omnia fiant sicut in die.
U Si festtim sancti Martini sabbato contigerit, secunde uespere erunt
de dominica et in crastino fiant medie lecciones de sancto Martino et
memoria ad matutinas.
SANCTI BRICII EPISCOPI ET CONFESSORIS.
AD UESPERAS ....
Memoria de sancto Martino ad uesperas et ad matutinas [et memorie
consuete nisi dominica fuerit].
Si festum sancti Bricii in dominica euenerit, [AD PRIMAS UESPERAS ....
Memoria de sancto Martino et post de Trinitate et processio ad crucem.
AD MATUTINAS] tres prime lecciones fiant de sancto Bricio [cum versiculo
et responsoriis de primo nocturne unius confessoris] et medie lecciones
de sancto Martino : ultime lecciones de exposicione euangelii Homo
quidam nobilis.
Et ad primas uesperas dicetur E/. Miles christi.
Si quauis alia feria infra octauas dies dominicus euenerit, fiant medie
lecciones de sancto Martino nisi in die sancti Aniani uel sancti Eadmundi :
tune de eo tantum fiet memoria.
[Si dies dominicus in secunda die uel in die sancti Bricii aut in quarta
die euenerit, fiant medie lecciones de sancto Martino. Ceteris autem
NOUEMBER. 137
diebus tantum memoria : tamen in festo sancti Machuti Episcopi fiant
medie lecciones de sancto Martino quacunque die contigerit]
SANCTI MACHUTI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
Or. Omnipotens senipiterne dcus.
*Nouem lecciones fiant et medie lecciones de sancto Martino. Cetera
unius confessoris et pontificis*.
[Memoria ad uesperas de sancto Martino.
Lee. i. Gloriosus confessor CJiristi Machutus. Medie lecciones de
sancto Martino. y. Justum deduxit dominus cum tribus responsoriis
secundum ordinem nocturnorum sancti Martini : et tres ultime lecciones
de proprietate sancti Machuti sine exposicione euangelii. Cetera unius
confessoris et pontificis.]
*In ecclesia Sarum propria habetur historia de sancto Edmundo. *
SANCTI EADMUNDI ARCHIEPISCOPI ET CONFESSORIS.
[De communi]
SANCTI ANIANI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
Or. Deus qui nos. Tres lecciones et Te deum.
Lee. i. /;/ illo tempore cum.
Cetera unius confessoris et episcopi.
[Hac die fiat seruicium de sancto Hugone uidelicet medie lecciones de
sancto Aniano et memoria.]
IN OCTAUA SANCTI MARTINI.
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Dixerunt discipuli. Cap.
Ecce sacerdos. Y. Iste confessor, y. Amauif eum. Ant. O Martine.
ps. Magnificat. Or. Concede nos.
[Ad primas uesperas de sancto Martino non nisi memoria quef
Uespere erunt de sancto Hugone.]
AD MATUTINAS ....
R/. (3) O beatnm uirum.
[Si octaua sancti Martini in sabato contigerit hoc predictum J^. O
beatum uirum eo anno omnino pretermittatur.]
138 ORDINALE SARUM.
SANCTI EADMUNDI REGIS ET MARTYRIS.
AD UESPERAS. . . .
Ad processionem E/. Beatus uir. y. Hie acdpiet. y. Ora pro nobis.
Or. *\Presta guesumus]* [quere in communi unius martyris.]
In redeundo de sancta maria.
Nouem lecciones fiant. Cetera omnia unius martyris decollati.
Lee. i. *Prouincia qui et Angle\.
Exposicio. Si quis uenit ad me.
[Vacat : non debet dici exposicio.]
SANCTE CECILIE VIRGIN1S ET MARTYRIS....
SANCTI CLEMENTIS PAPE ET MARTYRIS....
DE SANCTO GRISOGONO MARTYRE....
[Versiculus et responsoria de tercio nocturno nisi quando hoc festum
in dominica contigerit: tune enim dicuntur responsoria de primo nocturno.]
IN NATALI SANCTE KATERINE VIRGINIS ET MARTYRIS.
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Auc uiater^. Cap. Confitcbor.
E/. O mater uostra, cum prosa ad primas uesperas tantum.
U AD MATUTINAS ....
R/. (9) O mater nostra. y. Jam christe, *cum prosa Eterne uirgo*.
Non dicatur hie sed ad primas uesperas tantum.
HAD UESPERAS
Memoria de sancto Lino martyre. Oracio* [martyris et pontificis]*.
(DE SANCTO LINO)....
SANCTI SATURNINI SOCIORUMQUE EIUS MARTYRUM.
Or. Dcus qui nos. Tres lecciones cum nocturno : et omnes bore fiant
de sancto Saturnine.
Lee. i. Beatus Saturninus.
Cetera de communi plurimorum martyrum. Missa erit de uigilia.
[Si festum sancti Saturnini et sociorum eius martyrum infra Aduentum
contigerit, nihil fiat de festo nisi tantum memoria nisi ad missam de uigilia
sancti Andree apostoli.]
COMMUNE SANCTORUM. 139
IN NATALI UNIUS APOSTOLI SIUE EUANGELISTE
in paschali tempore scilicet a pascha usque ad pentecosten.
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Lux perpe tua minor. Capi-
tula ad uesperas et ad matutinas et ad alias boras dicantur propria si
habeantur, sin autem dicantur de communi reliqui temporis.
Memoria de resurreccione tarn ad uesperas quam ad matutinas.
AD MATUTINAS.
Inv. Exultent in domino, ps. Venite. Y. Tristes. Ant. Tristicia. Tres
primi psalmi de apostolis dicantur, deinde secundum ordinem Nocturnorum.
[Et hoc per totinn tempus pasche videlicet non incipiendo a primo
nocturno in qualibet ebdomada. P^odem modo fiat de martyribus et de
ceteris sanctis in predicto tempore contingentibus.]
AD UKSPERAS ....
[Si fuerit duplex festum tune dicitur Rz. Candidi facti sunt \ sin autem
nullum responsorium.]
IN NATALI UNIUS MARTYRIS SIUE CONFESSORIS.
AD UESPERAS ....
Capitula ad uesperas et ad alias horas de communi.
AD MATUTINAS ....
Inv. Exultet. Antiphona super psalmos Tristicia. Tres psalmi di
cantur secundum ordinem nocturnorum.
AD PRIMAM et ad alias horas antiphone responsoria et uersiculi ut supra
de apostolis.
U AD UESPERAS ....
[Si duplex festum fuerit tune dicitur E/. Filie ierusalem."]
[IN NATALI VNIVS MARTYRIS SIVE CONFESSORIS sine
regimine chori paschalis temporis .... capitula et ymni de communi reliqui
temporis.
AD MATUTINAS inuitatorium &c ut supra usque ad laudes .... Ad primam
et ad alias horas ut supra.]
IN NATALI PLURIMORUM MARTYRUM
SIUE CONFESSORUM....
Ad uesperas et ad alias horas capitula de communi.
140 ORDINALE SARUM.
AD MATUTINAS
Tres psalmi de communi dicantur secundum ordinem nocturnorum.
Ad primam et ad alias horas antiphone responsoria et uersiculi ut
supra de apostolis.
IN UIGILIA UNIUS APOSTOLI
SIUE PLURIMORUM APOSTOLORUM
[per totum annum extra tempus paschale].
AD UESPERAS
Y. Annue christe. y. In omnem terrain. Hie ymnus dicitur in
omnibus festis apostolorum et euangelistarum per totum annum preter-
quam in paschali tempore ad uesperas et ad matutinas et excepto festo
apostolorum petri et pauli et per octauas eorum.
Ant. Beati eritis. ps. Magnificat.
Si una habeatur de uigilia dicatur ad primas uesperas : sin autem
dicatur de historia.
Or. Quesumus omnipotent dens.
[Et si necesse fuerit quod processio fieri debeat ad altare alicuius
apostoli et non habeatur propria oracio de uigilia, tune dicitur ad pro-
cessionem Or. Quesumus omnipotent deus.~\
AD MATUTINAS. . . .
Euang. Hoc est preccptum. Euang. Hec mando uobis.
Or. * 'Concede*. [Oracio de die si propria habeatur: sin autem dicitur
ista Or. Eocaudi do mine pop ulum tuum.~\
AD SECUNDAS UESPERAS ....
[Si duplex festum fuerit tune dicitur E/. dues apostolorum : sin autem
nullum responsorium dicitur.]
Aliud Euang. Ecce ego mitto uos.
IN NATAL1 UNIUS MARTYRIS NON PONTIFICIS.
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Beatus uir : alia Ant. Iste
sanctus.
Unius martyris non pontificis Cap. Beatus uir qui suffer t. Aliud Cap.
Iste sanctus. Aliud Cap. Beatus uir qui in sapiencia.
De martyribus decollatis E/. Percept urus.
De martyribus non decollatis E/. Beatus uir qui suffert.
Y. Martyr dei. f. Gloria et honore.
COMMUNE SANCTORUM. 141
Ant. Hie est uere. ps. Magnificat.
Or. Adesto domine : alia Or. Presta quesumus : alia Or. Letetur ecdesia :
Or. Votina nos.
AD MATUTINAS.
Inv. Justus florebit. ps. Venite: et dicatur in festis nouem leccionum
et in festis trium leccionum que habent inuitatorium duplex. In festis
trium leccionum que non habent inuitatorium duplex, Inv. Regem martyrum.
[Quando dicuntur responsoria de secundo nocturno communis historic
in festis trium leccionum unius martyris tune non dicitur ante laudes
y. Posuisti domine sed y. Gloria et honore et hoc propter nonam anti-
phonam que est Posuisti domine^
y. lust its ut palma florebit.
[Non dicitur ulterius quociens dicitur ulteriust nisi ad horam nonam
post capitulum tan turn. E/. Sicut cedrus libani multiplicabitur^\
Euang. Si quis ucnit ad me. Euang. Si quis unit. Euang. Nisi
granum. Euang. Arbitrari. Euang. Qiii nos audit. Eu ing. ATicJiil
opertum. Euang. Circuibat icsus. Euang. Homo quidam nobilis. Hoc
euangelium legatur in festo cuiuslibet pontificis exulati siue martyris sine
confessoris.
y. Posuisti domine. y . Ora pro nobis.
Iste uersiculus ultimas semper dicitur ante laudes in festis unius
martyris uel unius confessoris quando nouem lecciones mint : quando uero
tres lecciones fiunt de uno martyre, tune dicitur y. Posuisti uel lustus nt
palma : de uno confessore lustum deduxit uel histus ut palma.
[Alie lecciones unius martyris, Lee. i. Qitia natale infra Jwdierna die.
Uersiculus super laudes ut supra.]
IN LAUDIBUS. . . .
[Notandum quod Ant. Nisi granum et Ant. Qiti unit ucnire dicuntur
alternis uicibus per ebdomadam in festis unius martyris tarn trium leccio
num quam nouem leccionum super Benedictus uel ad memoriam sancti.
Ita tamen quod semper in primis dicitur Ant. JVisi granum.]
Item unius martyris ad utrasque uesperas et ad matutinas et ad terciam
Cap. Beat us uir.
Item unius martyris et pontificis ad utrasque uesperas et ad matutinas
et ad terciam Cap, Omnis pontifex.
[Unius martyris et pontificis exulati Lee. i. Debemus pensare fratres^\
142 ORDINALE SARUM.
IN NATALI PLURIMORUM MARTYRUM.
AD UESPERAS ....
[Alia Ant. Isti sunt sancti.~\ ps. Magnificat. Or. Omnipotens sempi-
terne deus. Or. Concede quesumus omnipotent deus. Or. Deus qui nos.
Or. Deus qui sanctorum.
AD MATUTINAS.
Inv. Adoreinus regent. Inv. Mirabilem deum. Hoc inuitatorium
dicitur in festis nouem leccionum, et in festis trium leccionum que habent
inuitatorium duplex dicitur hoc Inv. Regem martyrum.
In natiuitate quorumlibet fratrum.
R/. Hec est ucra fratcrnitas. y. Eccc quam bonum. Contempnentes.
R/. O constancia. y. Nobis ergo. Gloria.
Euang. Eleuatis iesus oculis. Euang. Videns iesus turbos. Euang.
Cum persequuti. Euang. Ponite in cordibus. Euang. Descendens iesus de
monte. Euang. Cum audieritis prelia. Euang. Attendite a fermento.
Euang. Sedente iesu super montem oliueti. Euang. Nolite arbitrari.
Euang. Egrediente iesu de templo. Euang. Ue uobis qui edificatis. In
paschali tempore Euang. Ego sum uitis uera, nos palmites.
IN LAUDIBUS ....
[Ant. Istorum est et Ant. Lauerunt stolas dicantur alternis uicibus per
ebdomadam in festis plurimorum martyrum tarn trium leccionum quam
nouem leccionum super ps. Bencdictus, uel ad memoriam eorundem sanc
torum. Ita tamen quod semper in primis dicitur Ant. Istorum est.~\
*Item plurimorum martyrum ad utrasque uesperas et ad matutinas et
ad terciam Cap. Sancti per fidcm. Ad sextam Cap. Sancti ludibria. Ad
nonam Cap. Circuierunt. *
[Item lecciones plurimorum martyrum Lee. i. Quotienscunque fratres.
Euang. secundum matheum Videns turbas iesus. Omelia beati gregorii
pape. Mons in quo sedetl\
Item plurimorum martyrum quando nouem lecciones uel tres habentur
cum propria historia ad uesperas et ad matutinas et ad terciam Cap.
lustorum anime. Ad sextam Cap. Si cor am hominibus. Ad nonam
Cap. In paucis uexati.
[Et dicantur capitula supradicta alternis uicibus per ebdomadam nisi
quando propria istoria uel proprie laudes habeantur ad uesperas et ad
matutinas et ad terciam : ita tamen quod semper quando dicitur Ant.
COMMUNE SANCTORUM. 143
Sancti per fidem super psalmos tune dicitur istud Cap. Reddct dens ad
uesperas, ad laudes et terciam et ad secundas uesperas nisi propria historia
habeatur uel proprie laudes.]
IN NATALI UNIUS CONFESSORIS ET PONTIFICIS.
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Instum dcduxit. Cap. Ecce
sacerdos. Quando nouem lecciones uel tres cum propria historia fiant
uel propriis laudibus, tune tantum dicatur ad uesperas et ad matutinas et
ad terciam et ad secundas uesperas hoc predictum capitulum. [Iterum
dicitur hoc Cap. Ecce sacerdos in omnibus festis unius confessoris et
pontificis in paschali tempore contingentibus ad utrasque uesperas et ad
matutinas et ad terciam, si uero respicimus in margine.] In aliis uero
festis [tarn trium leccionum quam nouem leccionum] dicatur ad uesperas
tantum.
B7- Miles christi. Y. Iste confessor. y. Amaitit eum domiiius.
Ant. Confessor, ps. Magnificat.
Or. Da quesumus omnipotent dens ut beati N. Or. Exaudi domine.
Or. Onmipotens sempiterne dciis qui nos.
AD MATUTINAS.
Inv. Unum deum. Hoc inuitatorium dicitur in festis nouem leccionum
et trium que habent inuitatorium duplex. In festis trium leccionum inui
tatorium erit Regem confessorum.
Euang. Homo quidem peregre. Euang. Vigilate quia nescitis. Euang.
Videte uigilate.
IN LAUDIBUS. . . .
Cap. Ecce sacerdos.
[Quando fiunt nouem lecciones uel tres cum communi historia, tune
dicitur ad laudes ad terciam et ad secundas uesperas hoc Cap. Bene-
diccionem omnium.}
[Si duo festa unius confessoris simul contingunt, tune fiat memoria de
aliquo festo cum hac antiphona Iste est qui ante deum : quere hanc anti-
phonam ad secundas uesperas unius confessoris et pontificis. f. lustus
ut palma. Oracio ut supra.]
AD SECUNDAS UESPERAS ....
[Si duplex festum fuerit E/. Sancte N. Christi confessor^
144 ORDINALE SARUM.
IN NATALI UNIUS CONFESSORIS ET DOCTORIS.
Ad utrasque uesperas et ad matutinas et ad terciam Cap. Dedit
dominus. Ad sextam Cap. Dedit illis dominus. Ad nonam Cap. Sapiencia
laudabit. Cetera omnia unius confessoris et abbatis. Euang. Vos estis
sal terre.
[Si uero episcopus fuerit, tune fiat seruicium sicud in die sancti Jeronimi
presbyteri prenotatum est. Tamen in festo sancti Jeronimi et sancti Au-
gustini dicitur hoc Cap. Dedit dominus ad utrasque uesperas et matutinas
et ad terciam.]
IN NATALI UNIUS CONFESSORIS ET ABBATIS.
AD UESPERAS super psalmos feriales Ant. Amauit cum. Cap. Justus
cor suum.
Or. Intercessio nos. Or. Deus qui beatum N. confessorem atque abbatem.
[Non dicitur Or. Intercessio nos nisi in translacione sancti Benedicti
secundum usum ecclesie Sarum.]
AD MATUTINAS.
Inv. Justus florebit. In festis trium leccionum quando non habent
inuitatorium duplex. Inv. Regem confessorum. Y. Iste confessor.
In primo nocturne Ant. Beatus uir. ps. Ipsum. Et cetere antiphone
que seqiumtur cum suis psalmis unius confessoris et pontificis.
Euang. Nemo accendit.
Responsoria et uersiculi ad omnes horas ut supra de tmo confessore et
pontifice.
*H Item de quocunque confessore ad utrasque uesperas et ad matutinas
et ad terciam Cap. lustum deduxit. Or. Adesto domine. Ad sextam
Cap. Custodiuit. Ad nonam Cap. Sapiencia uenditum. Euang. Dixit
symon petrus ad iesum, Ecce nos reliquimus*
[De quocunque confessore AD UESPERAS super psalmos feriales f.
Cap. lustum deduxit dominus. R^. Miles Christi. Y. Iste confessor.
y. Amauit eum. Ant. Confessor domini. ps. Magnificat. Or. Adesto
domine.
AD MATUTINAS in festis nouem leccionum uel trium leccionum que
habent inuitatorium duplex Inv. Justus florebit ps. Venite. In aliis festis
sine regimine chori Regem confessorum. In nocturnis antiphone psalmi et
uersiculi unius confessoris et pontificis. Lee. i. Fratres obedientes christo.
COMMUNE SANCTORUM. 145
Responsoria per ordinem de communi unius confessoris et pontificis
dicantur. Euang. secundum matheum Videte vigilate. Omelia Vigilate
et orate.
IN LAUDIBUS Ant. lustum deduxit dominus minor, ps. Dominns regnauit
et cetere antiphone et psalmi unius confessoris.]
IN NATAL! PLURIMORUM CONFESSORUM.
AD UESPERAS ....
Or. Deus qui nos sanctorum tuoniin : alia Or. Dens qui lionun con-
fessorum.
U AD MATUTINAS.
Inv. Mirabilis et dicatur in festis nouem leccionum et in festis trium
leccionum que habent inuitatorium duplex : in festis trium leccionum que
non habent inuitatorium duplex dicitur Inv. Regcm confessorum.
Euang. Stilt lumbi uestri. Euang. Eleuatis iesus. Euang. Misit icstis
duodccim.
AD PRIMAM ET AD ALIAS MORAS antiphone responsoria et uersiculi de
communi plurimorum martyrum.
IN NATALI UNIUS UIRGINIS ET MARTYRIS
nouem leccionum.
AD MATUTINAS.
Inv. Christum uenerantes [in festis nouem leccionum tantum]. ps.
Venite. Aliud Inv. Agnum sponsum: et dicentur in festis * nouem lec
cionum et* trium que habent inuitatorium duplex. Quando non habent
inuitatorium duplex, tune dicitur Inv. Regem uirginum.
Euang. Simile est regnum celorum thesauro. Euang. Simile est regnum
celorum decent uirginibus.
H Item aliud capitulum unius uirginis et martyris ad utrasque uesperas
et ad matutinas et ad terciam Cap. Confitebor.
HITEM UNIUS UIRGINIS NON MARTYRIS....
UCapitula et collecta plurimarum uirginum require in festo xi miliaf
uirginum ; et cetera omnia similiter.
F. n. JO
146 ORDINALE SARUM.
IN VIGILIA MORTUORUM.
AD UESPERAS super psalmos Ant. Placebo. [Ultimus uersus huius
psalmi scilicet Placebo domine non psallitur, sed statim cantetur loco anti-
phone secundum usum Sarum.] ps. Dilexi.
Kyrieleyson, CJirislclcyson. Kyrieleysou. Pater noster. ps. Lauda
aninia mca dominnm.
Pro trigintali complendo uel in commemoracione unius defunct!
Or. Dens cui prop r iu m esf. Pro sacerdote defuncto Or. Deus cnius
misericordie non est nnmerus. Pro femina defuncta Or. Quesumus domine
pro tita pietate. Pro episcopis defunct is Or. Dens qui inter apostolicos.
Pro fratribus et sororibus [ad Placebo tantum] Or. Deus nenie largitor.
[Quando dicitur Placebo generalis tune dicitur oracio generalis Fidelium
dens omnium conditor, Qui cum deo patre.~\
[Non dicitur Dominus uobiscuin neque Requiescant in pace quando in-
mediate dicantur matutine sed statim sine inuitatorio et sine Venite in-
cipiatur antiphona super psalmos. Tamen quando Dirige non dicitur
statim post Placebo tit in quadragesiraa, et quando oraciones predicte
dicantur in laudibus ut a die animarum usque ad quartam feriam ante
pascha, tune oracio Fidelium dens sic finiatur Qui cum deo patre et spiritu
sancto et cetera. Et dicitur ab ipso sacerdote executore officii sine
Dominns nobiscnm post earn.]
Quandocunque fient noucm lecciones, in singulis nocturnis repetatur
tercium responsorium.
I^. (9) Lib era me domine de mortc. y. Dies ilia. Quando. y. Quid
ergo. Dnm nencris. y. Nnnc christe tc petimus. Repetatur B^. Libera
me. Isti tres uersus precedentes dicuntur cum predicto responsorio
quandocunque dicuntur in uigiliis mortuorum uel in anniuersariis uel in
tricenalibus uel pro corpore presenti. Verumptamen in die animarum
dicantur isti tres y. Dies ilia. y. Ardentes anime. y. Creator. Sed
isti duo uersus ultimi die animarum tantum [et hoc responsorium non
repetatur.
Hoc E^. Libera me domine de uiis inferni. y. Clamantes. Qui portas.
Hoc responsorium in omni feria tercia et sexta per totum annum sit
tercium quando uigilie mortuorum fiant cum una antiphona et nouem
psalmis et tribus leccionibus tantum. Tune eciam dicitur semper ante
lecciones y. Complaceat tibi domine. Item quando laudes non sequuntur
continue non dicitur uersiculus ante laudes sed statim post Kyrieleyson
SERUICIUM MORTUORUM. 147
Christeleyso?i Kyrieleyson Pater noster sine pronunciacione Et tie nos
ps. Exaltabo te cum oracionibus sequentibus.
Ante laudes y . Requiescant in pace.
IN LAUDIBUS ....
Oracio pro corpore presenti ut supra. Or. Deus cut prop Hum pro
trigintali uel anniuersario. Or. Omnipotent sempiterne. Pro episcopis
Or. Deus cuius misericordie. Pro fratribus et sororibus Or. Inclina.
Orcnius. Deinde dicantur oraciones pro defunctis famulisf sub silencio
ad placitum : quibus expletis sequatur oracio generalis, Animabus qiicsumus
domine. Qiti cum dco pat re. Requiescant in pace.
Et sciendum est quod quando laudes non sequuntur continue post
Kyrieleyson Christcleyson Kyrieleyson Pater noster dicitur ps. Exaltabo tc.
Et seruatur ordo oracionum istarum ad Dirige post lecciones more
oracionum que dicuntur ad Placebo.
10—2
(DE MISSA.)
Omnibus dominicis cliebus per annum post capitulum fiat bencdiccio
salis et aque hoc modo :
Exorcize te creatura salts.
Et terminetur cum Per eum qui uenturus cst. Et sic omnes exorcism!
finiantur.
Si fuerit duplex festum, extra chorum fiat benediccio salis et aque ante
aliquod altare, et tercia dicta spargatur. In aliis [uero] dominicis in choro
benedicatur et ante terciam spargatur, nisi in dominica palmarum ; tune
uero sicut in festis duplicibus tercia cantata spargatur aqua benedicta.
Dum spargitur aqua,
Ant. Aspergcs me. ps. Miserere. [Ant. AspergesJ\
y. Et secundum multitudinem.
Ant. Aspcrges me. Gloria patri. Sicut erat. Lauabis me.
Hec antiphona dicitur in aspersione aque omnibus dominicis diebus
per annum preterquam a pascba usque ad festum sancte trinitatis.
Post aspersionem aque dicat sacerdos [ad gradum chori]
y. Ostende nobis domine misericordiam tuam.
K/. Et salutare tuum da nobis.
Or. Exaudi nos domine.
11 OMNIBUS DOMINICIS DIEBUS ADUENTUS DOMINI
AD PROCESSIONEM.
Ant. Missus est angelus.
In stacione non dicitur antiphona de cruce ante incepcionem historic
Deus omnium, sed, finitis precibus consuetis, que omnibus dominicis diebus
dici solent nisi duplex festum sit et nisi in dominica infra natale et in
dominica palmarum, tune statim inchoetur responsorium.
In reuertendo Dominica prima E/. Letentur celi.
y. Vox clamantis. Or. Excita quesumus domine potenciam.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS. 149
U Dominica secunda in redeundo.
R/. Rex noster. y. Vox clamantis. Or. Excita quesumus.
U Dominica tercia in redeundo.
E/. Ecce radix iesse. y. F^r clamantis. Or. Aurcm tuam.
IT Dominica quarta in redeundo.
R^. Monies israel. y. /^,v clamantis.
Hoc idem responsorium cum uersiculo et oracione dominicali dicitur
in redeundo, et si uigilia natalis domini in dominica euenerit y. Vox
clamantis. Or. Excita quesumus domine.
U Per aduentum et a septuagesima usque ad cenam domini diaconus et
subdiaconus casulis ad missam induantur, nisi in festis sanctorum, tune
enim dalmatica et tunica indui debent : et nisi in ieiuniis quatuor tem-
porum et in uigiliis, in quibus tantum in albis esse debent, excepto quatuor
temporum quod celcbratur in ebdomada pentecostes, tune enim dalmatica
et tunica utuntur. Per reliquum uero tempus anni dalmatica et tunica
utantur : et semper infra predictum tempus, scilicet aduentus et septua-
gesime, missa cum Benedicamus domino finiatur.
U Per totum annum generaliter habeatur quod semper quando ad
missam Gloria in exec/sis cantatur, ipsa missa cum Ite missa cst finiatur.
In paschali uero tempore quando in dominicis dicitur missa de resur-
reccione scilicet Resurrexi &c. nulla fiat memoria de dominica neque in
estate quando duplex festum in dominica celebratur licet aliquando facta
fuerit ad uesperas et ad matutinas, sub silencio ut alibi dictum est pro
necessitate : sed quando de aliquo sancto nouem leccionum in dominica
celebratur, semper memoria fiat de dominica et de trinitatc et ad missam
quando facta fuerit ad uesperas et ad matutinas.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS DOMINI AD MISSAM.
Off. Ad te leuaui. ps. Vias tuas.
Repetatur officium et tune Gloria patri et tercio repetatur officium : et
hoc per totum annum obseruetur in festis cum regimine chori [et in
dominicis] et in commemoracionibus beate uirginis nisi a prima dominica
passionis usque ad cenam domini [in missis de temporalibus].
Per totum aduentum Gloria in cxcelsis non dicatur nee in missis de
aduentu neque in festis sanctorum que infra aduentum euenerint.
Or. Excita quesumus dotnine potenciam tuam.
Memoria de sancta maria.
Or. Deus qui de beate marie.
De quocunque fiat missa semper fiat memoria de sancta maria usque
ad uigiliam natalis domini [cum predicta oracione]. Cum uero dicitur
150 ORDINALE SARUM.
missa de aliquo sancto uel Salus popnJi tune de aduentu et de sancta
maria [dicitur memorial.
Notandum uero quod in omnibus festis cum regimine chori per totum
annum hoc generaliter obseruetur, ut ad missam tot dicuntur collecte quot
ad matutinas nisi in die natalis domini, ita tamen quod ad missam semper
impar numerus custodiatur nisi in ebdomada natalis domini : tamen
quando in die festo missa dicitur in capitulo, si fuerit de aliquo sancto,
memorie si habeantur de ceteris sanctis ad eandem missam dicuntur :
si fuerit missa dominicalis, memoria de trinitate : relique memorie ad
magnam missam dicuntur.
[In dominicis uero uel in festis cum regimine chori a pasca usque ad
ascensionem domini diebus dominicis contingentibus, nulla fiat memoria
de dominica ad missam. Preterea in omnibus festis nouem leccionum
que in ieiuniis quatuor temporum uel in uigiliis eciam per totam quadra-
gesimam euenerint, nulla fiat memoria de ieiunio ad missam de sancto.
Nam post missam de sancto missa dicitur solempniter de ieiunio utraque
ad principale altare.]
In ferialibus autem diebus infra aduentum a Domine ne in ira usque
ad quadragesimam et a Dens omnium usque ad aduentum, ad missam
quinque solent dici oraciones. In quadragesima usque ad cenam domini
septem. In tempore paschali et in commemoracione beate uirginis tres
tantum.
Ep. Hora est tarn nos.
Gr. Uniuersi qui te expectant, y. Vias tuas.
Alleluia, y. Ostende nobis.
Seq. Salus eterna.
Ev. Cum appropinquasset iesus Jiierosolymam.
Credo in unum.
Hec sunt festa in quibus dicendum est Credo in unum, Omnibus
dominicis tocius anni. In missis autem uigiliarum et sanctorum trium
leccionum et in missis defunctorum que in capitulo in dominicis dicuntur,
non dicetur Credo. Sed si missa dominicalis in dominica in capitulo
dicatur, cum Credo dicatur. Dicetur eciam per octo dies natalis domini
et per octo dies pasche et per octo dies pentecostes : In omni duplici
festo : In omnibus festis apostolorum et euangelistarum : In utroque festo
sancte crucis : In festo sancte marie magdalene : In utroque festo sancti
Michaelis et in missa sponsalium.
Offer. Ad te domine.
Prefacio non dicitur per totum aduentum, quando de aduentu agitur,
nisi cotidiana.
Co. Dominus dabit.
Missa cum Benedicamus domino finiatur.
IN ADUENTU DOMINI. 151
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
SABBATO. Ep. Ecce seruus meus.
Ev. lesus dicebat ad turbas.
In sabbatis autem per aduentum nisi in sabbato quatuor temporum
dicitur missa de sancta maria et totum seruicium nisi festum nouem
leccionum impediat. Tamen epistole et euangelia que inueniuntur infra
notate non sunt abiciende sed possunt dici si placet in alia feria ebdomade
quando nullum habet proprium. Et hoc de sexta feria et sabbato per
totum annum generaliter obseruetur quod, si epistole et euangelia eorum
que ibi inueniuntur notate non possunt suo loco dici, in alia feria ebdo
made, ubi conuenientius potest, legantur.
DOMINICA SECUNDA....
Offer. Deus tit comiertens.
[y. Benedixisti . ... y. Misericordia . . . .]]
Prefacio cotidiana.
FERIA QUARTA.... FERIA SEXTA....
SABBATO. Ep. Gaude et Ictare.
Ev. Johannes testimoninm.
DOMINICA TERCIA....
FERIA QUARTA [QUATUOR TEMPORUM.]....
Sine Dominus uobiscum Or. Presta qiiesumus omnipotcns.
Gr. Tollite portas. J. Qm's ascendet.
[Non repetatur gradale : fiant memorie consuete.]
Dominus uobiscum cum Orcmus. Or. Festina.
Ep. Loquutus est dominus.
Gr. Prope est. J. Laudem.
[Hie repetatur gradale.]
FERIA SEXTA....
Offer. Deus tu conuertens. [y. Benedixisti. Alius uersus : require
in secunda dominica aduentus. y. item Misericordia et ueritas^\
1 The verses are also added in full in the margin on Adv3. Adva, vi. Adv3, vii. Adv4.
152 OkDINALE SARUM.
SABBATO....
Omnes oraciones sine Dominus uobiscum dicantur preter earn que est
proxima ante epistolam.
Or. Deus qui conspicis.
Lee. i. Clamabunt ad dominum.
Omnes lecciones cum titulis suis legantur.
Lee. v. Angelas domini.
Hie legatur hec leccio usque Beiiedictns es domine deus patrum nos fro-
rum. [Hec leccio scilicet Angelus domini tota legatur in sabbato ebdomade
pentecostes et in sabbatis quatuor temporum in mense septembris, et in
sabbato quatuor temporum prime ebdomade quadragesime usque ad Bene-
dictus es infirmamento ccli.~\
Duo clerici de secunda forma in superpelliceis dicant tractum Bene
dict us es. Chorus idem. Clerici Et bencdictum. Chorus Et laudabile.
Post tiltimum uersum reincipiatur Benedictiis es, et chorus totum uersum
prosequatur.
Dominus uobiscum. Or. Deus <jui tribus pucris. [Post oracionem de
die dicantur memorie consuete.]
Ep. Rogamus uos.
Et duo clerici de secunda forma in capis nigris dicant tractum Qtti
regis. [Duo clerici de secunda forma dicunt totum tractum et istum
tractum Qui regis.']
Si dies natalis domini in dominica euenerit ieiunia quatuor temporum
non in ipsa ebdomada sed in precedenti celebrentur. In quacunque
autem alia feria contigerit in plena semper ebdomada ante natalem domini
celebrentur.
DOMINICA QUARTA....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA.
Ep. Lauda et letare?
Ev. Videte et caucte.
IN VIGILIA NATALIS DOMINI....
[Sequencia lubilemus omnes^\
Si hec uigilia in dominica contigerit missa de dominica in capitulo dicitur,
missa uero de uigilia ad autenticum altare cum Alleluia. Crastina die.
Seq. lubilemus omnes.
1 Corrected in margin to Gaudete.
IN DIE SANCTI STEPHANI. 153
IN DIE
AD MISSAM IN GALLI CANTU.
Off. Dominus dixit ad me. ps. Quare fremuerunt.
Gloria in excelsis.
Et sciendum quod semper ad missam dicetur Gloria in excelsis quociens
ad matutinas dicitur Te deum, nisi in crastino missa Salus populi uel
missa de cruce uel missa dominicalis in aliqua feria cantanda fuerit.
Quando uero aliqua missa de uigilia dicitur in capitulo die dominica extra
aduentum et septuagesimam dicitur cum Gloria in excelsis, Alleluya,
et Credo, et Ite missa est.
Or. Deus qui hanc sacratissimam. Lee. Fo foil us gentium.
Prefacio. Qnia per incarnati. Hec prefacio dicitur in die natalis
domini ad omnes missas et per octauas, et in die circumcisionis, et in
commemoracione beate marie a natali usque ad purificacionem, et in die
purincacionis. Communicantes uero usque ad circumcisionem tanlum
dicitur infra canonem Communicantes noctem uel diem.
Co. /;/ splendoribus sanctorum ex utero.
AD MISSAM IN AURORA....
AD PROCESSION EM.
E/. Descendit de celis. y. Tanquam sponsns. Et cxinit.
Tres clerici de superiori gradu dicant prosam Felix maria. Chorus
Tanquam sponsns. Clerici Familiam custodi. Chorus Gloria pair i. Lux
et decus. Clerici Te laudant a/me. In redeundo Ant. Hodie Christus.
Si hec antiphona non fuerit sufficiens ad introduccionem chori, repetatur
hec Hodie in terra. JT. Benedictus qui uenit. E^. Deus dominus. Or.
Concede qucsumus omnipotens deus.
AD MAGNAM MISSAM ....
Antequam diaconus legat euuangelium incenset medium altaris tantum.
Nunquam enim in ecclesia Sarum incensatur lectrinum neque ad matutinas
neque ad missam.
Ev. In principio erat uerbum. Offer. Tui sunt celi. Co. Viderunt omnes.
IN DIE SANCTI STEPHANI
SI FUERIT DOMINICA AD PROCESSIONEM
E/. Sancte del. y. Vt tuo propiciatus. Tres diaconi dicant prosam Te
mundi. In redeundo Ant. Hodie Christus natus. Sequatur versus et
oracio de natali ut supra. Simili modo fiat processio de sancto Johanne,
et de Innocentibus, et de sancto Thoma martyre si in dominica euenerint
154 ORDINALE SARUM.
festa illorum cum responsorio et versu et prosa si habeatur, et semper
in redeundo usque ad circumcisionem dicitur antiphona Hodie Christus
cum versiculo et oracione de natali.
AD MISSAM
Memoria de natali fiat per totam ebdomadam. Ep. Stephanus plenus.
IN DIE SANCTI JOHANNIS.
AD MISSAM ....
Memoria de natali et de sancto Stephano.
IN DIE SANCTORUM INNOCENCIUM. . . .
Memoria de natali, de sancto Stephano et de sancto Johanne.
IN DIE SANCTI THOME MARTYRIS....
Memoria de natali, de sancto Stephano, de sancto Johanne et de
Innocentibus.
SEXTA DIE A NATALI,
si DIES DOMINICUS FUERiT, FIAT FROCESSio hoc modo. In eundo
E^. Desceiidit de cells, y. Tanqitam sponsus sine prosa, uel E/. Verbum
caro. y. /// principle sine prosa. In redeundo Ant. Hodie Christus.
Sequantur versiculus et oracio de natali ut supra.
U AD MISSAM
Memoria de natiuitate et de sanctis ut supra.
IN DIE SANCTI SILUESTRI,
SI FUERIT DOMINICA, AD PROCESSIONEM Mlks Chrlsti.
U AD MISSAM.
Officium. Sacerdotes tui. ps. Memento domlne. Or. Da quesumus
omnipotent dens ut qui \beati Siluestrl. Sequencia de communi unius
confessoris.
IN DIE CIRCUMCISIONIS,
SI DOMINICA FUERIT, AD PROCESSIONEM.
B^. Verbum caro. y. /;/ principle cum prosa Quern ethera etc.
In redeundo R/. Te laudant angell.
TEMPORE EPIPHANIE. 155
U AD MISSAM ....
Gr. Viderunt omnes. Alleluya. y. Multipharie.
IN OCTAUIS Sancti Stephani et Sancti Johannis et Sanctorum Inno-
cencium, si dominica fuerit PROCESSIO in eundo sicut in prima die sed
sine prosis. In redeundo Ant. Te laudant usque ad purificacionem, et
si septuagesima ante purificacionem euenerit semper dicitur E/. Te laudant
angeli cum versicalo et oracione de sancta maria. y. Post partum.
Or. Deus qui salutis. Excipitur tamen dies epiphanie et dominica infra
octauas, et octaue si in dominica euenerint. Ad missam uero in octauis
predictorum omnia fiant sicut in die preter sequenciam et Credo et
prefacionem, tamen si in dominica fuerit dicitur Credo, et memoria fiat
de sanctis et de sancta Maria, tarn in festis quam in profestis, usque ad
purificacionem, nisi in uigilia et in die epiphanie cum supradicta oracione.
IN UIGILIA EPIPHANIE
si DOMINICA FUERIT AD PROCESSIONEM. E/. Verbum caro.
AD MISSAM
Officium Lux fulgebit. Non dicitur Gloria in excelsis nee Credo,
nisi fuerit dominica. Or. Corda nostra. Memoria de sancto Thoma et
de sancto Edwardo rege et confessore.
IN DIE EPIPHANIE
AD PROCESSIONEM.
E^. Tria sunt munera. y. Salutis. E/. Reges tharsis. y. Et adorabunt.
In redeundo E/. In columbe. y. Vox domini. Or. Dens qui hodierna.
^1 AD MISSAM ....
Prefacio. Quia cum unigenito. Infra canonem Communicantes et
diem. Hec prefacio dicitur per totas octauas et Communicantes similiter.
Co. Vidimus stellam. Cotidie per octauas fiat missa ut in piima die sed
sine sequencia et Credo, nisi in dominica infra octauas.
DIE OCTAUA
SI FUERIT DOMINICA AD PROCESSIONEM.
E^. Tria sunt munera. In redeundo E^. In columbe specie.
DOMINICA INFRA OCTAUAS.
Ev. Vidit iohannes ihesum. Quod si dominica infra octauas non
euenerit ante diem octauam, nihilominus predictum euangelium feria
quarta infra octauas legatur.
156 ORDTNALE SARUM.
IN OCTAUIS....
Memoria de sancto hyllario et de sancta Maria.
DOMINICA PRIMA POST OCTAUAS EPIPHANIE.
Et omnibus dominicis hystorie Dominc ne in ira quando de dominica
fit seruicium.
AD PROCESSION EM E^. Abscondl. ^f . Qiwniam. In redeundo usque ad
purificacionem de sancta Maria ut predictum est. Post purificacionem
uero usque ad septuagesimam dicitur in introitu chori Ant. Aue regina
uel aliqua alia antiphona de sancta maria. y. Post pat-turn. Or. Concede
quesumus omnipotent dcus uel aliqua alia oracio de sancta Maria.
DOMINICA PRIMA POST OCTAUAS EPIPHANIE.
AD MISSAM ....
Co. Fili quid fecisti. Si tempus adeo broue fuerit ab octauis Epi-
phanie usque ad septuagesimam quod tres misse dominicales, scilicet In
excelso trono et Omnis terra et Adorate dominum non possunt singule in
singulis cantari ebdomadis, due uel tres in una eademque ebdomada
prout temporis breuitas exposcerit cantentur. Cetere uero que sequuntur
eo anno pretermittantur. Hoc eciam bene obseruetur quod nunquam
ante ince[)cionem historic Domine ne in ira cantetur missa /// excelso trono.
Cum autem prolixum tempus fuerit, officium Adorate cantetur per tres
dominicas.
EERIA QUART A....
FERIA SEXTA....
DOMINICA SECUNDA....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
DOMINICA TERCIA....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA. Ep. Nescitis quia tempus cst\.
DOMINICA QUARTA....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
DOMINICA QUINTA....
FERIA QUARTA. . . . Ev. Homo quidam habuit\ duos filios.
DOMINICA IN QUINQUAGESIMA. 157
Per totam ebdomadam dicitur missa dominicalis nisi festum intercurrat
unde fiat seruicium, et nisi quando dicitur missa Salus papuli, et quando
dicitur de sancta Maria.
DOMINICA IN SEPTUAGESIMA.
AD PROCESSIONEM.
Ant. Ecce karissiini. Duo clerici de secunda forma in capis nigris
conuersi ad populum dicant J. Eccc mater. In redeundo K/. Ubi est
abcl. y. Maledicta terra. y. Domine rcfiigiiini. Or. Prcccs populi tiii.
11 AD MISSAIM ....
Gr. Adiutor. y. Quoniam edificauit\. Et notandum quod quociens-
cunque dicitur tractus non repetatur gradale.
Et sciendum quod seruicium huius diei non differtur propter aliquod
festum nisi cum purificacio beate Marie in hac dominica forte contigerit.
tune enim differatur usque ad quartam feriam, et tractus De profundis
omnino pretermittatur, quoniam in ferialibus diebus non solet dici tractus
ante quadragesiraam, nisi tantum in missa pro defunctis. Quodcunque
uero festum in hac dominica sine in aliqua alia dominica usque ad pascha
contigerit, semper differatur et fiat seruicium de ipsa dominica nulla facta
de ipso memoria, nisi sit festum trium leccionum, quod non differtur, sed
fiat de eo tune tantum memoria.
A septuagesima usque ad uigiliam pasche non dicitur Gloria in e.xcelsis
nisi episcopus in cena domini celebrauerit.
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
DOMINICA IN SEXAGES1MA.
AD PROCESSIONEM Ut SUpra.
In redeundo ty. Benedicens ergo uel ty. Volens noe. y. Benedictus.
y. Domine refuginm. Or. Dens qiti conspicis.
11 AD MISSAM ....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
DOMINICA IN QUINQUAGESIMA.
AD PROCESSIONEM Ut Supra.
In redeundo E/. Temptauit deus uel E/. Reuertenti abraham. y. Domine
refugium. Or. Preces nostras.
IT AD MISSAM . .
158 ORDINALE SARUM.
FERIA QUARTA IN CAPITE IEIUNIJ.
Post sextam prosternant se clerici in choro. Episcopus uel eius
vicarius cum suis ministris ante altare dicantf septem psalmos peniten-
ciales cum antiphona Ne reminiscaris cum Gloria patri, et sic fiat
absolucio : Kyrieleison. Christeleison. Kyrieleison. Pater nosier. Et ne
nos. Saluos fac scruos. Dcus mats sperantes. Mitte els domine. Et de
syon. Conuertere domine usquequo. Et deprecabilis. Adiuua nos deus.
Et propter. Domine exaudi. Et clamor. Dominus uobiscum. Or. Ex-
andi domine preces.
Absolucio. Absohiimus nos nice bcati petri. Deinde sequatur bene-
diccio cinerum. Or. Omnipotent scmpiterne deus. Hie aspergantur
cineres aqua benedicta. Postea dicat sacerdos Dominus uobiscum.
Oremus. Dcus qui non uis mortem. Deinde distribuantur cineres. In
terim cantentur Ant. Exaudi nos. ps. Saluum me fac. Ant. Exaudi.
Gloria patri. Exaudi. Ant. Inter\ uestibulum et altare. Ant. Imitemur\.
Peracto hoc officio dicat sacerdos Dominus uobiscum. Deus qui iuste
irasceris. Or. Concede nobis.
U Postea eat processio ad ianuas ecclesie. Episcopus uel eius uicarius
penitentes eiciat, et interim cantentur responsoria Ecce adam. y. Cherubyn.
Videte. R/7. In sudore. y. Pro eo. Non dabis\. Eiectis penitentibus,
claudatur ianua. In rcdeundo K/. Emcndemus. y. Peccauimus. Attende.
U De processione facienda in capite ieiunii in parochialibus ecclesiis.
Exeat processio per ostium ecclesie aquilonare cantando responsorium
Emendemus cum versu. Quo cantato incipiatur letania, et terminetur
ante gradum chori, quam non sequetur versiculus neque oracio, sed
statim intret processio per ostium ecclesie australe et statim incipiatur
MISSA.
Officium. Misercris omnium deus. ps. Miserere mei deus. Or.
Dominus uobiscum. Oremus. Diaconus dicens Flectamus genua, sic omnes
genua flectant. Postea diacono dicente Leuate, surgant omnes. Sacerdos
dicat oracionem Presta domine fidelibus tuts. Ab hac die usque ad cenam
domini in omnibus missis de ieiunio fiat memoria pro penitentibus.
Or. Exaudi domine supplicum preces.
Prefacio. Qui corporali ieiunio. Et dicitur hec prefacio in omni
missa de ieiunio usque ad cenam domini. Similiter Flectamus genua et
Leuate et Humiliate capita uestra. Co. Qui meditabitur. Finita com-
munionif, sic Per omnia secula seculorum amen, dicat sacerdos Oremus.
Diaconus Humiliate capita uestra. Sacerdos super populum Or. Incli-
nantes se. Per dominum. Et sic missa cum Benedicamus domino finiatur.
HEBDOMADA PRIMA QUADRAGESIME. 159
FERIA QUINTA....
FERIA SEXTA....
SABBATO....
DOMINICA PRIMA QUADRAGESIME.
AD PROCESS I ON EM.
Ant. Cum uenerimus ; et dicitur per dims dominicas. In redeundo
R/. Ductus est ikes us. y. Scuto circumdabit tc. Or. Dens qui caiesiam.
IT AD M1SSAM ....
Tractusf chorus alternatim cantabit Qui habitat in adiutorio.
Et sciendum cst quod in quad rage si ma omni feria quarta et sexta usque
ad cenam domini, nisi festum nouem leccionum impediat, fiat processio post
nonam ad unum altare ecclesie hoc modo. In procedendo K/. Afflicti pro
peccatis. y. Domine dens metis. E/. Emendemus. y. Peccauimus vel
R/. Paradisi porta. y. Ecce mine. Vel E/. Scinditc. y. ReuertiminL
R/. Abscondite. y. Date elemosinam. Kyricleyson. Christeeleyson. Kyri-
eleyson. Pater noster, Et sic prosternant se clerici, sacerdos et ministri
eius dicendo Pater noster. Sacerdos Et nc nos. Osteude nobis. Et salntare.
Peccauimus cum patribus nostris. Iniuste cgimus. Domine non secundum
peccata. Neque secnndum iniquitates. Nc me miner is iniqnitatnm nostrarum
antiquarnm. Cito anticipent. Adiuua nos dens. Et propter gloriam. Exaudi
domine uocem meam qua clamant. Miserere mei ct exaudi me. ps. Miserere
mei deus. Exurge domine adiuua nos. Et libera nos. Domine deus uir-
tutum. Et ostende. Domine exaudi. Et clamor mats. Dominns uobiscum.
Et cum spiritu tuo. Or. Preces populi tui quesumus. Per christum domi-
num nostrum. In redeundo duo clerici de secunda forma dicant letaniam.
Kyrieleyson, etc.
FERIA SECUNDA....
FERIA TERCIA....
FERIA QUARTA.
OfBcium. Reminiscere. ps. Ad te domine leuaui sine Dominus uobiscum.
Tr. De necessitatibus. Et sciendum quod omni feria quarta dicitur iste
tractus in missa de ieiunio usque ad dominicam palm arum.
FERIA QUINTA....
FERIA SEXTA..
l6o ORDINALE SARUM.
SABBATO ....
Orcmus ad omnes oraciones dicatur. Flectamus genua.
Lee. v. Angelus domini. Duo clerici de secunda forma dicant tractum
in superpelliceis. Hie legatur leccio usque ad Bencdicite omnia. Chorus
Ymnum dicite. Post ultimum versiculum reincipiant clerici Bcnedictus es.
Dominus uobiscuni. Non dicitur Flectamus genua. Or. Deus qui
tribus pueris. Ep. Rogamus. Tr. La u date dominum omnes gentes. Duo
clerici de secunda forma in capis nigris dicant tractum. Ev. Assumpsit
ihesus.
DOMINICA SECUNDA QUADRAGESIME.
AD PROCESSIONEM ut supra. In redeunclo Minor sum.
AD MISSAM ....
FERIA SECUNDA .... SABBATO ....
DOMINICA TERCIA QUADRAGESIME.
AD PROCESSIONEM.
Ant. In die quando uencrit. In redeundo E/. Loquens ioseph. y. Scuto
circumdabit te. Or. Quesumits omnipotens dcus.
AD MISSAM ....
FERIA SECUNDA .... SABBATO ....
DOMINICA QUARTA QUADRAGESIME.
AD PROCESSIONEM.
Ant. In die quando. In redeundo ty. Audi israel. y. Scuto circum
dabit. Or. Concede quesumus omnipotens dens.
AD MISSAM ....
FERIA SECUNDA .... FERIA TERCIA ....
FERIA QUARTA.
Officium. Dutn\ sanctificatus fuero. ps. Benedicam.
Sine Dominus uobiscum Or. Deus qui et iustis.
FERIA QUINTA....
Co. Domine ne in f.
FERIA SEXTA ....
Or. Deus ineffabilis\. Ep. Egrotauit flius. Gr. Bonum est confteri f.
SABBATO . .
IN RAMIS PALMARUM. l6l
DOMINICA IN PASSIONE DOMINI.
AD PROCESSIONEM.
R^. Circumdederunt me. y. Quoniam tribulacio. In redeundo R/. /«
proximo, y. Eripe me. Or. Quesumus omnipotens deus\.
H AD MISSAM.
Officium ludica me deus. ps. Emitte. Ab hac die usque ad diem
pasche non dicitur Gloria patri post officium sed psalmus tantum. In
die cene tamen dicitur si episcopus celebrauerit .... Co. Hoc corpus,
et cantetur dum sacerdos se communicet.
FERIA SECUNDA . . . . SABBATO . . . .
DOMINICA IN RAMIS PALMARUM.
Tercia dicta, aspergatur aqua benedicta. Post aspersionem aque
legatur hec leccio ab acolito ante altare super flores et frondes.
Lee. Venerunt filii Israel. Sequatur statim euangelium Turba multa.
Deinde fiat benediccio florum et frondium hoc modo. Exorcizo te
creatura florum et frondium. Or. Omnipotens sempiterne deus qui in.
Or. Deus cuius films pro salute humani generis. Or. Deus qui dispersa.
Post hec aspergantur frondes aqua benedicta et thurificentur. Sequatur
Or. Domine ihesu christe mundi conditor.
Hiis ita peractis statim distribuantur palme et interim cantentur hee
antiphonef Pueri hebreorum uestimenta. Deinde eat processio ad locum
prime stacionis, cantore incipiente Ant. Prima autcm. Ant. Cum appro-
pinquaret.
Si autem non sufftciunt hee due antiphone usque ad locum stacionis,
tune cantentur antiphone sequentes. Ant. Cum audisset. Ant. Ante
sex dies.
Hie fiat stacio prima, et diaconus legat euangelium Cum appropin-
quasset ihesus ierosolimam. Require hoc euangelium in prima dominica
aduentus domini. Finito euangelio, tres clerici ante stacionis locum
conuersi ad populum dicant En rex uenit. Senior Salue quern. Chorus
Testatur plebs. Clerici Hie est qui de edom uenit. Senior Salue lux mundi.
Chorus prosequatur Rex regum. Clerici Hie est ille qui ut agnus. Senior
Salue nostra salus. Chorus prosequatur Pax iiera.
Tune procedant ad locum stacionis secunde cantore incipiente Ant.
Dignus es domine. Ant. Occurrunt turbe. Si autem non sufficiunt hee
due antiphone usque ad locum stacionis, tune cantentur hec duo respon-
soria cum suis versibus. B/. Dominus ihesus ante. y. Conuenerunt.
R/. Cogitauerunt. y. Testimonium.
Hiis finitis assunt pueri in eminenciori loco canentes Gloria laus.
Chorus idem repetat post unumquemque versum. Pueri y. Israel es tu.
F. n. ii
1 62 ORDINALE SARUM.
y. Cetus in excelsis. y. Plebs hebrea. Tune eant ad ianuas ecclesie
canendo antiphonam Collegerunt. Tres de superiori gradu conuersi ad
populum dicant versiculum Vnus autem ex ipsis.
In introitu ecclesie ~R?. Ingrediente domino. Ante crucifixum denu-
dantet crucem incipiat senior Aue. Chorus cum genufleccione respondeat
Rex nosier. Senior iterum alcius Aue. Chorus Rex nosier. Senior tercio
alcius Aue. Chorus totam prosequatur antiphonam Rex nosier fill danid.
In introitu chori R/. Circumdederunt me. f. Eripe me. Or. Omni-
potens sempiterne dens qui humane.
AD MISSAM
Chorus alternatim dicat Tractum Deus dens meus respice. Dominus
uobiscum. Et cum spiritu tuo. Passio domini nostri ihesu christi secundum
Matheum. Non dicitur Gloria tibi domine. In illo tempore. Satis quia
post biduum pascha fiet. Hoc modo omnes passiones usque ad para-
sceuem legantur.
Offer. Improperium. Prefacio cotidiana. Co. Pater si non potest.
FERIA SECUNDA....
Or. Presto, quesumus omnipotens deus.
FERIA TERCIA ....
FERIA QUARTA. ...
Sine Dominus uobiscum Or. Presta quesumus omnipotens deus, ut qui
excessibus.
FERIA QUINT A IN CENA DOMINI.
In primis fiat reconciliacio penitencium hoc modo. Nona cantata
pergat episcopus uel eius uicarius ad ianuas ecclesie cum processione ad
reconciliandum periitentes, sintque presentes in atrio ecclesie qui reconcili-
andi sunt. Si episcopus adest, vnus archidiaconus ex parte penitencium
indutus capa de serico legat hanc leccionem Adest tempus o uenerande
pontifex, que non legatur episcopo absente.
Finita leccione, incipiat episcopus uel eius uicarius Venite venite.
Archidiaconus ex parte penitencium dicat Flectamus genua. Alius dia-
conus stans cum sacerdote dicat Leuate. Iterum sacerdos repetat eodem
modo Venite venite. Diaconus Flectamus genua. Alius diaconus Leuate.
Tercio sacerdote ex parte penitencium dicente Venite venite, chorus
prosequatur totam antiphonam Venite uenite filii audite me. ps. Benedicam
dominum. Post unumquemque versum repetatur antiphona. Dum psalmus
canitur a choro cum antiphona, semper manuatim penitentes a presbiteris
IN CENA DOMINI. 163
tradantur archidiacono, et ab archidiacono reddantur episcopo, et ab
episcopo reddantur ecclesie gremio.
Quibus expletis, et reuersis illis in chorum, prosternant se omnes et
dicant septem psalmos penitenciales cum Gloria patri et cum hac antiphona
Ne reminiscaris. Post antiphonam dicatur Kyrieleyson. Cliristeleyson.
Kyrieleyson. Pater noster. Et tie nos. Saluos fac seritos. Dcus meus
sperantes. Conuertere domine usquequo. Et deprecabilis. Mitte eis domine
auxilium de sancto. Et de syon tuere. Adiuua nos. Et proptcr gloriam.
Domine exaudi. Et clamor. Dominus uobiscum. Et cum spiritu. Or.
Adesto domine supplicarionibus nostris, et me qui eciam misericordia tua
primus indigeo. Alia oracio. Deus qui\ humani generis. Alia oracio.
Domine sancte pater omnipotens eterne deus. Absolucio. Absoluimus nos
nice beati petri apostolorum principis. Si episcopus adest dicat hanc
benediccionem. Benediccio del patris omnipotent is et filii et spiritus sancti.
Chorus Amen.
U POSTEA INCHOETUR MISSA SOLEMPNITER.
Officium. Nos aiitem. Require supra in tercia feria precedenti : cum
solempni Kyrieleyson. Si episcopus celebrauerit, dicitur Gloria in excelsis.
Si episcopus celebrauerit, dicatur Credo. Offer. Dextera domini.
Post hec ponantur a subdiacono tres hostie ad sacrandum, quaruin due
seruantur in crastinum, vna ad percipiendum a sacerdote, reliqua ut repo-
natur cum cruce in sepulcro. Prefacio cotidiana.
U Cum episcopus dicat Te igitnr^ tune procedant de sacrario ministri
sacris uestibus induti deferentes oleum infirmorum. Percantato Te igitur
usque sed uenie, antequam dicatur Per quern hec omnia, diaconus ampulam
cum oleo infirmorum subministret episcopo super quern ter signum crucis
faciat, et therj in earn sufflet.
Tres pueri ante olei consecracionem dicant O redemptor summe carmen.
Chorus idem repetat post unumquemque versum.
Communicantes et Ha?ic igitur oblacionem. Qui pridie qua m pater etur.
Hac die Agnus del non dicitur neque Pax detur si episcopus defuerit ;
et si episcopus celebrauerit Agnus dei dicitur et sacri crismatis ampulat
pro pace deosculetur.
Co. Dominus ihesus.
Cantata communione incipiantur UESPERE festiue.
Ant. Calicem salutaris. ps. Credidi propter et cetere antiphone cum
suis psalmis.
Ant. Cenantibus. ps. Magnificat.
Dicta antiphona dicat sacerdos postcommunionem Refecti uitalibus.
Et sic missa et uespere simul nniantur diacono dicente Ite missa est.
II 2
164 ORDINALE SARUM.
Si episcopus non celebrauerit, non dicitur Gloria patri nee Gloria in
excehis nee Agnus dei neque pax detur.
Missa et uespere cum Bemdicamus domino simul finiantur, tamen propter
solempnltatem cene diaconus et subdiaconus dalmatica et tunica induantur.
Post prandium conueniant clerici ad ecclesiam ad altaria abluenda et
ad mandatum faciendum. In primis benedicatur aqua more dominicali.
Deinde preparentur duo sacerdotes cum diacono et subdiacono et cum
ceroferario et cum duobus clericis aquam et uinum deferentibus, qui omnes
simul sint in albis, et incipientes a maiori altari abluant illud infundentes
uinum et aquam.
Interim cantetur hoc responsorium In monte Oliueti. y. Verumptamen.
Eodem modo omnia altaria abluantur cum responsoriis et versiculis sicut
sunt ordinata in predicta historia, ita tamen quod in extrema ablucione
cantetur E^. Circumdederunt. y. Quoniam tribulacio. Et oracio de sanctis.
Si uero plura fuerint altaria in ecclesia quam responsoria de historia,
reincipiatur historia, ordine predicto seruato, sed quodt responsorium
Circumdederunt semper ultimo loco cantetur.
H Post ablucionem altarium intrent capitulum, et diaconus legat euan-
gelium sicut ad missam lectum est. Deinde fiat sermo ad populum. Quo
facto duo predict! sacerdotes surgant et incipientes a maioribus lauent
omnium pedes, vnus ex una parte chori et alter ex altera, et ipsi inuicem
sibi pedes lauent. Interim hee antiphone cum suis psalmis cantentur Ant.
Mandatum nouuni. ps. Dens misereatur nostri, Totus dicitur psalmus
cum repeticione antiphone post unumquemque versum. Ant. Diligamus
nos inuicem. ps. Ecce quam bomim. Eodem modo dicitur. Ant. /;/
diebus illis. ps. Miserere met. y. Et secundum. Ant. In diebus i/lis.
y. Amplius. Ant. Maria ergo. ps. Beati immaculati. Ant. Postquam
surrexit. ps. Audite hec omnes gentes. Hee antiphone subsequentes, si
necesse fuerit, cantentur. Sin autem pretermittantur. Ant. Vos uocatis.
(Ant.) Ante diem. Ant. Si ego. Ant. Venit ad petrum.
Peracta ablucione pedum, dictoque sermone, accipient caritatis potum.
Qui bus rite peractis, vnus sacerdotum dicat has preces. Suscepimus deus
misericordiam tuam. E^. In medio templi tui. Tu mandasti.
Or. Adesto domine officio seruitutis nostre.
Si uero nullus assit clericus sermonem faciens, ceteris ut supra peractis
dicuntur predicte preces. Deinde legatur euangelium secundum Johannem,
Amen, amen dico uobis, Non est seruus maior domino suo et legatur usque ad
locum ilium Surgite eamus hinc. Et ita recedant euntes ad ecclesiam et
dicant completorium priuatim.
IN PARASCEUE. 165
FERIA SEXTA IN PARASCEUE.
Post horam nonam diei procedat sacerdos ad altare indutus uestibus
sacerdotalibus et casula, cum diacono et subdiacono et ceteris ministris
altaris, qui omnes sint in albis. Statim procedat acolitus ad legendum hanc
leccionem sine titulo hoc modo incipiens. In tribuladonc sua. Chorus
Tr. Domine audiui.
Sacerdos sine Dominus uobiscum dicat Oremus. Diaconus. Flectamus
genua. Or. Deus a quo et iudas.
Subdiaconus legat hanc leccionem hoc modo. Dixit dominus ad
moysen. Chorus Tr. Rripe me.
Sequatur passio que legatur absque titulo hoc modo Egressus est ihcsits
cum discipulis suis. Et cum pronunciatur hec clausula partiti sunt uesti-
menta mea, accedant duo ministri in superpelliceis, vnus ad dextrum et
alius ad sinistrum cornu altaris, et inde duo lintheamina amoueant que
ad hoc super altare fuerunt posita.
U Sequantur oraciones solempniter, et ad unamquamque illarum dicitur
Flectamus genua, nisi ad earn que pro iudeis orat.
Finitis oracionibus, exuat sacerdos casulam et alii duo presbiteri albis
induti tenentes crucem canant hos versus Popule mcus. Duo diaconi ante
gradum chori in capis nigris dicant Agyos. Chorus cum genufleccione Sanctus.
Sacerdotes y. Quia eduxi te. Diaconi Agyos. Chorus Sanctus. Sacerdotes
y. Quid ultra. Diaconi Agyos. Chorus Sanctus.
Tune sacerdotes discooperientes crucem dicant Ecce lignum. Chorus
cum genufleccione Crucem tuam. ps. Deus misereatur. Totus dicitur
psalmus, et post unumquemque versum repetatur antiphona cum genu
fleccione.
Interim procedant ad crucem adorandam, incipientibus maioribus.
Sacerdotes Crux fidelis. Chorus idem repetat post unumquemque versum.
Sacerdotes y. Pange lingua, y. De parentis prothoplasti. y. Hoc opus.
y. Quando uenit. y . Lustra sex. y . Hie acetum. y . Gloria et honor deo.
Tune deportetur crux ubi a populo adoretur, et interim cantetur
Ant. Dum fabricator, y. O admirabile.
Adorata cruce conueniant clerici ad altare et reinduatur sacerdos
casula quam exuerat, et accedat ad altare, dicta confessione, et sacri-
ficio super altare more solito disposito et incensato, cum uini et
aque infusione in calicem, et dicta cum humilitate /;/ spiritu humili-
tatis, dicat humili uoce Oremus, Preccptis salutaribus cum oracione
dominica. Deinde Libera nos quesumus domine ; in qua oracione dum
dicat per eundem dominum nostrum frangat corpus domini sicut in ceteris
diebus solet fieri. Postea dicat modesta uoce Per omnia secula seculorum.
Deinde dimittat in calicem sicut solet partem hostie, nee dicitur Pax
166 ORDINALE SARUM.
domini neque Agnus deit neque pax detur, sed statim communicet se
sacerdos dicendo Corpus domini et sanguinis nulla precedente oracione.
Deinde dicant priuatim uesperas quas in cena domini alta uoce
dixerant. Post Magnificat dicatur Pater noster et ps. Miserere.
Post uesperas dicat sacerdos postcommunionem, ita dicens Respice
quesumus domine super hanc familiam tuam sine Qui tecum. Deinde exuat
sacerdos casulam et assumens secum unum de prelatis reponat crucem cum
corpore dominico in sepulcro, incipiens responsorium Estimatus sum cum
versu. Deinde incensato sepulcro et clauso, incipiat E/. Sepulto domino.
Ant. In pace in idipsum. Ant. In pace factus est. Ant. Caro mea.
Dum corpus domini merit in sepulcro lumen continue ardeat ante illud.
SABBATO SANCTO IN VIGILIA PASCHE.
In primis eat processio ad locum ubi nouus ignis benedicendus est.
In eundo dicitur psalmus Dominus illuminacio.
Deinde sequatur benediccio ita dicens Dominus uobiscum. Oremus.
Domine dens noster pater omnipotens lumen indeficiens.
Post hoc aspergatur aqua benedicta super ignem.
Sequatur Dominus uobiscum. Oremus. Domine sancte pater omnipotens,
Or. Celesti lumine et sequatur benediccio thimiamatis sine incensi. Exorcizo
te immundissime spiritus. Oremus. Eternam ac iustissimam. Or. Descendat
benediccio.
Postea accendatur vnus cereus de nouo igne ceteris luminaribus ecclesie
prius extinctis et redeat processio usque ad chorum.
In redeundo duo clerici de secunda forma in superpelliceis canant
Imtmtor rutili.
Deinde sequatur benediccio cerei Exultet iam angelica turba. In qua
benediccione post pronunciacionem huius clausule Suscipe sancte pater
incensum /wcj, ponitur incensum a diacono in cereum siue in candelabrum
in modum crucis. Item post pronunciacionem huius clausule Quem^ in
honorem del rutilans accendit\, accendatur cereus. Tercio post pronun
ciacionem huius clausule Qiii licet diuisus in partes, accendantur cetera
luminaria per ecclesiam.
Post hoc legantur lecciones ; sine titulis suis legantur.
Omnes tractus dicuntur a choro preter ultirnum Tr. Laudate dominum.
Or. Deus qui ecclesiam tuam. Hanc oracionem non sequatur leccio
sed tractus Sicut ceruus. Post tractum due oraciones sequantur, et
sub uno per dominum dicuntur. Or. Concede quesumus omnipotens deus.
Or. Omnipotens sempiterne deus respice.
Sequatur septiformis letania Kyrieleyson, que in choro a septem pueris
IN DIE PASCHE. l6;
in superpelliceis dicitur. Qua facta, statim incipiatur quinquepartita letanin
que a quinque diaconis in superpelliceis cantatur, cum qua eat processio
ad fontes benedicendos. Expleta benediccione foncium, tres clerici
de superior! gradu in capis sericis canant in redeundo Rex sanctorum.
Chorus idem repetat post unumquemque versum.
Finita hac letania, incipiatur festiue Kyrieleyson. Sacerdos Gloria in
excelsis.
Tune omnes genuflectant exuentes capas nigras et tune pulsetur
classicum.
Sacerdos Dominus uobiscum. Or. Deus qui hanc sacratissimam.
Ep. Si consurrexistis cum Christo.
Duo clerici de superiori gradu in capis sericis dicant ad pulpitum
Alleluya. y. Confitemini domino.
Duo clerici de secunda forma in capis nigris cantant tractum Laudatc
ad gradum chori.
Tune procedat diaconus ad legendum euangelium, quern precedant
ceroferarii cereis extinctis, quia Christus uerum lumen adhuc apud inferos
abscondebatur. Ev. Vespere autem sabbati.
Sequatur Dominus uobiscum. Et cum spiritu tuo. Orcmus. Non
dicitur offertorium.
Pref. Rt te quidem omni tempore sed in hac potissimum. Commmiicantes
et noctem. Hanc igitur oblaciomm. Hec prefacio dicitur per totam ebdo-
madam pasche et in omnibus dominicis diebus usque ad ascensioriem
domini quando de dominica agitur siue de pascha dicitur missa.
Sanctus solempniter dicitur. Cum uero ett Hanc igitur oblaciouem
dicuntur, pulsentur signa ad uesperas sicut in duplici festo, ita ut pulsetur
classicum, postquam sacerdos se communicauerit.
Pax domini sit semper uobiscum. Et cum spiritu tuo.
Non dicitur Agnus del, nee Pax detur, sed facto interuallo incipiantur
uespere festiue.
Super psalmos Ant. Alleluia, ps. Laudate dominum omnes gentes.
Ant. Vespere autem sabbati. ps. Magnificat. Finita antiphona post
Magnificat, dicat sacerdos Dominus uobiscum. Or. Spiritum in nobis.
Et sic missa et uespere simul finiantur, diacono dicente Ite missa est.
Deo gradas.
IN DIE SANCTO PASCHE.
AD ASPERSIONEM AQUE.
Ant. Vidi aquam. ps. Confitemini domino. Vidi. Gloria. Et omnes.
y. Ostende nobis domine. Or. Exaudi nos. Et sic dicatur omnibus
dominicis diebus usque ad trinitatem.
168 ORDINALE SARUM.
U AD PROCESSIONEM.
Tres clerici de superiori gradu cantant hos versus Salue festa dies.
Chorus idem repetat post unumquemque versum. (y.) Ecce renascentis.
y. Qui crucifixus. y. Sollicitam. y. Nondecet. y. Indignum. y. Lint/tea.
y. Reddetuam.
Deinde dicitur usque ad crucifixum antiphona .S^V angelus. Tres
clerici de superiori gradu dicant versum in pulpito ad populum conuersi
habitu non mutato.
In redeundo Ant. Christus resurgens. y. Dicant nunc. Omnes simul
dicant y. Surrexit dominus de sepulcro. Or. Deus qui hodierna die.
U AD MISSAM.
Officium Resurrexi. ps. Domine probasti me. Kyriekyson. Gloria in
excelsis deo.
Alleluya. y. Pascha nostrum, y. Epulemur. Istud Alleluya dicitur
loco gradalis in octauis pasche et omnibus dominicis diebus usque ad
ascensionem domini quando de resurreccione agitur, et iste versus Epulemur
non dicitur hie, sed ad uesperas.
FERIA SECUNDA....
Gr. Hec dies. y. Dicant 'f nunc.
FERIA TERCIA....
Ep. Surgens petrus t . . . . Seq. Concinat orbis,
FERIA QUARTA....
Seq. Die nobis.
FERIA QUINTA....
Seq. Victime . . . . Off. In die resurreccionis^.
FERIASEXTA....
Seq. Jubilans concrepa.
SABBATO ....
Gr. Alleluya. Hec dies. Duo pueri cantent istud Alleluya cum duobus
versibus ante gradum chori.
Alleluya. y. Laudate. y. Sit nomen domini.
POST PASCHA. 169
DOMINICA IN OCTAUIS PASCHE.
AD PROCESSIONEM.
Ant. Sedit angelus. Si non sufnceritf ad introducendum chorum
usque ad locum stacionis repetatur Nolite mctuerc. Tres clerici de superior!
gradu in pulpito conuersi ad populum dicant versum Crucifix urn in came.
In redeundo Ant. Christus resurgens cum versu Dicant nunc, et a toto
choro cantetur versus Surrexit dominus uere. Or. Deus qui per.
AD MISSAM.
Omnia fiant sicut in die pasche preter gradale et secundum Alleluya.
y. Angelus domini. In aliis uero dominicis erit secundum Alleluya ad
missani de resurreccione, primum Alleluya misse dominicalis illius ebdo-
made. Seq. Laudes saluatoris. Communicantes et Hauc igitur.
Missa dominicalis dicatur per totam ebdomadam.
In paschali tempore cotidie fiat memoria de resurreccione ad missani
de quocunque fit uel de sancto uel de feria, cum hac oracione Deus qui
per unigenitum.
DOMINICA PRIMA POST OCTAUAS PASCHE.
AD PROCESSIONEM.
Ant. Ego sum alpha et omega. Duo clerici de secunda forma in super-
pelliceis, conuersi ad populum, dicant versum Ego sum uestra rcdempcio.
In redeundo Christus resurgens sine versu. y. Surrexit dominus de
sepulcro. Or. Deus qui per unigenitum.
Hoc modo fiat processio omnibus dominicis diebus usque ad proximam
dominicam ante ascensionem quando de dominica agitur.
FERIA QUARTA PRIME DOMINICE....
FERIA SEXTA....
It Et nota quod omnibus dominicis diebus a pascha usque ad
ascensionem domini dicetur missa de resurreccione sicut in die preter
gradale et Alleluya. Communicantes et Hanc igitur. Et semper sequencia
Victime.
Missa uero dominicalis per ebdomadam dicatur, et semper infra
predictum tempus, de quocunque dicatur missa, fiat memoria de resurrec
cione, nisi in Inuencione sancte crucis.
Et semper in omnibus festis in quibus chorus regitur secundum Alleluya
erit unum de ebdomada pasche uel unum de istis Alleluya y. Mane
nobiscum. Alleluya. y. Oportebat. Alleluya. y. Christus resurgens.
ORDINALE SARUM.
Alleluya. Jf. Surrexit altissimus. Alleluya. Surrexit Christus et illuxit.
Allelnya. "JT. Christus mortuus est.
Quando duplex Alleluya dicitur, tune primum Alleluya non repetabitur.
DOMINICA SECUNDA....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
DOMINICA TERCIA....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
DOMINICA QUARTA....
FERIA QUARTA....
FERIA SEXTA....
DOMINICA QUINTA AD PROCESSIONEM Ant. Sedit angelus.
Tres clerici de superiori gradu cantant hunc versum Crurifixum in. In
redeundo Ant. Christus rcsurgcns. y. Dicaut num.
Missa dicatur de resurreccione ut supra dictum est.
Missa dominicalis. Officium Vocem iocunditatis.
Alleluya. y. Surrexit dominus.
FERIA SECUNDA IN ROGACIONIBUS.
Preparatis omnibus que ad processionem pertinent, in principio pro-
cessionis deferatur draco, secundo leo, deinde uexilla. Deinde sequatur
processio suo ordine sicut solet in ceteris diebus.
Antiphona dicenda antequam procedant Exurge domine. ps. Deus
auribus. Gloria patri. Post repetatur Exurge domine. Post hec cantore
incipiente Surgite sancti procedant. Sequatur ps. Deus misereatur. Gloria
patri. Deinde repetatur antiphona ut supra, et sic fiat processio.
Ant. De ierusalem exeunt reliquie. ps. Memento domine. Ant. In
nomine domini. Si necesse fuerit hee antiphone dicuntur ad pluuiam
postulandam. (Ant.) Domine^ rex abraham. Ant. Nunquid est indolis*\.
Ant. Exaudi domine populum. Ant. Respice domine quia aruit.
Pro serenitate aeris Ant. Inundauerunt. Ant. Non nos demergat.
Contra mortalitatem Ant. Libera domine populum tuum.
Deinde dicuntur septem psalmi penitenciales, si tantum restat iter, cum
antiphona Ne reminiscaris et Gloria patri, et post letaniam Kyrieleyson cum
versiculis et collectis suis. Si transient processio per aliquam ecclesiam
dicatur antiphona uel responsorium cum versiculo et oracione de sancto
de quaf est ecclesia ilia.
TEMPORE ASCENSION IS. I/I
Cum uenerint ad ecclesiam ubi fieri debet stacio, dicta antiphona uel
responsorio cle sancto cum versiculo et oracione, statim sequantur preces
Kyrieleyson. Christeleyson. Kyrieleyson. et cetera sicut prenotatum est
supra in processione quadragesime.
Finitis precibus inchoetur missa. Officium. Exaudiuit . . . . Offer.
Confitebor, Hie fiat sermo ad populum si placuerit. Co. Petite et accipietis.
In redeundo Kyrieleyson Qiii precioso, uel Kyrieleyson Pater de celis,
vel Kyrieleyson Domine miserere, uel Rex Kyrie uel Kyrie sancta maria,
uel Pater de celis, uel Aufer a nobis, uel Humili prece, uel Ardua spe.
Finita letania, dicatur versiculus et oracio de omnibus sanctis.
FERIA TERCIA et QUARTA fiat processio eodem modo et ordine
quo prediximus, tamen feria tercia cantatur missa dominicalis, scilicet
Vocem iocunditatis.
IN UIGILIA ASCENSIONIS....
IN DIE.
AD PROCESSIONEM.
Salue festa dies. y. Ecce renascentis. y. Tempora Jlorigero. y.
Jamque triumphant i. y. Legibus inferni. y. Solue cathenatos. y.
Rripis innumerum. y. Inmaculata. y. Vna corona.
Deinde ty. Uiri galilei. y. Cumque intuercutur.
In introitu E/. Non conturbetur. y. Ascendit deus in iubilacionc.
Or. Concede quesumus omnipotens deus.
H AD MISSAM ....
Pi ef. Qiii post resurreccioncm. Communicantes. Hec prefacio dicatur
in die ascensionis et per octauas. Communicantes similiter quando de
ascensione agitur missa.
Co. Psallite domino.
Per octauas dicitur missa eadem, nisi festum cum regimine chori
intercurrat, sed sine Sequencia.
DOMINICA INFRA OCTAUAS ASCENSIONIS.
AD PROCESSIOXEM.
E7. Uiri galilei. In redeundo R/. Non turbetur\.
Uersiculus et oracio de ascensione.
IT AD MISSAM.
Alleluya. y. Ascendit deus. Alleluya. y. Regnabit. Alleluya. y. Non
uos relinquam.
1/2 ORDINALE SARUM.
IN OCTAViS ASCENSIONIS.
Omnia fiant sicut in die preter Credo.
FERIA SEXTA.
Ep. Sancti estate. Ev. Ecce ego mitto promissum.
IN UIGILIA PENTKCHOSTES.
Leccio prima Temptauit deus abraham. Or. Dens qui in.
Omnes lecciones absque titulis suis legantur.
Leccio quarta Audi israel. Hanc leccionem non sequitur tractus,
sed oracio Deus qui nobis. Tr. Sicut ccruus. Or. Concede quesumus omni
potens deus. Alia oracio Omnipotens sempiteruc deus qui pascJiale. Et
dicuntur sub uno Per dominum.
Sequantur letanie et benediccio foncium ut in uigilia pasche.
In redeundo Rex sanctorum.
Deinde incipiatur missa. Kyrieleyson. Gloria in excelsis.
Or. Presta quesumus omnipotens deus ut claritatis.
Non dicatur Credo nee prefacio, sed Sanctus et Agnus cantentur.
IN DIE.
AD PROCESSIONEM.
Salue festa dies et ceteri versus de pentechoste. E/. Spiritus sanctus.
In redeundo Hodie completi. Jf. Loquebantur uariis linguis apostoli.
Or. Deus qui hodierna.
f[ AD MISSAM.
Officium Spiritus domini repleuit. ps. Omnium enim.
Pref. Qui ascendens. Communicantes et Hanc igitur. Hec prefacio
dicitur per ebdomadam et in omnibus missis de sancto spiritu. Com
municantes et Hanc igitur oblacionem a die pentecostes usque ad diem
sancte trinitatis.
Co. Factus est repente.
FERIA SECUNDA....
FERIA TERCIA....
FERIA QUARTA.
Officium Deus cum egrederis. ps. Exurgat deus et.
DO MINE NE IN IRA. 173
Oracio sine Dominus uobiscum. Presta quesumus domine.
Seq. Laudes deo\
FERIA QUINTA.
Officium Spiritits domini, ps. Omnium enim.
FERIA SEXTA....
SABBATO.
Officium Caritas dei. ps. Domine deus salutis.
Omnes oraciones preter ultimam dicantur sine Dominus uobiscum.
Or. Mentibus nostris. Et omnes lecciones cum titulis suis legantur.
IN DIE SANCTE TRINITATLS.
AD PROCESSIONEM.
R/. Summe trinitati. y. Prestet nobis. Gloria patri.
In redeundo K/. Honor uirtus. y. Sit nomen do mini benedict urn.
Or. Omnipotens sempiterne.
11 AD MISS AM ....
Pref. Qui cum unigenito. Hec prefacio dicatur omnibus dominicis
diebus usque ad aduentum domini quando de dominica dicitur missa, et in
commemoracione sancte trinitatis et in missa sponsali. Co. Bcnedicamus.
U Per totam ebdomadam dicatur missa de trinitate, nisi aliquod festum
sanctorum intercurrat et cum dicitur missa Sains populi et in sabbato
quando fit de sancta maria, sed sine sequencia et Credo.
Per ebdomadam Ep. Gracia domini nostri, uel 0 altitude diuiciarum.
Ev. Cum uenerit paraclitus.
H Omnibus dominicis diebus a festo sancte trinitatis usque ad aduentum
domini quando seruicium fit de dominica semper ad processionem in
procedendo dicatur responsorium de trinitate quod ad matutinas nonum
fuerit. In redeundo semper aliqua antiphona de sancta maria. Ant. Auc
regina celorum. Ant. Alma redemptoris. Ant. Beata dei genitrix. Ant. O
gloriosa dei genitrix. Ant. Sancta maria. Ant. O quam pulcra. Ant.
Ibo mihi. Ant. Speciosa.
Infra assumpcionem beate marie et natiuitatem. In redeundo Ant.
Tota pulcra. Ant. Ascendit Christus. Ant. Anima mea. Ant. Dcsccndi.
y. Sancta dei genitrix. Or. Concede quesumus misericors deus. Or.
Famulorum tuorum. Or. Omnipotens sempiterne deus qui.
1 No sequence is given for the following Friday.
174 ORDINALE SARUM.
DOMINICA PRIMA POST FESTUM SANCTE TRINITATIS.
AD MISSAM
Memoria fiat de trinitate, et sic in omnibus dominicis usque ad
aduentum domini quando de dominica agitur.
FERIA QUARTA....
DOMINICA SECUNDA....
FERIA QUARTA....
DOMINICA TERCIA....
FERIA QUARTA....
DOMINICA QUARTA....
FERIA QUARTA....
DOMINICA QUINTA....
Gr. Protector, y. Domine dens metes.
FERIA QUARTA....
DOMINICA SEXTA....
FERIA QUARTA....
DOMINICA SEPTIMA....
FERIA QUARTA....
DOMINICA OCTAUA ....
FERIA QUARTA....
DOMINICA NONA....
FERIA QUARTA....
DOMINICA DECIMA....
FERIA QUARTA ....
DOMINICA UNDECIMA ....
Gr. In te domine speraui.
FERIA QUARTA ....
DOMINICA DUODECIMA . . . .
FERIA QUARTA....
DOMINICA DECIMA TERCIA....
Or. Omnipotens scmpiterne deus de cuius munere.
FERIA QUARTA....
DOMINICA DECIMA QUARTA....
Gr. Bonum est confidere. ~Jl. Bonum est sperare.
IN QUATUOR TEMPORIBUS. 175
FERIA QUARTA
DOMINICA DECIMA QUINTA
Gr. Bonum est confiteri. y. Ad anunciandum\.
FERIA QUARTA....
DOMINICA DECIMA SEXTA . . . .
FERIA QUARTA
DOMINICA DECIMA SEPTIMA....
FERIA QUARTA.
Ep. Obsecro uos per dominion.
Ev. Simile est regnum cclorum grano sinapis.
DOMINICA DECIMA OCTAUA ....
FERIA QUARTA....
DOMINICA DECIMA NONA
FERIA QUARTA
DOMINICA VICESIMA....
FERIA QUARTA....
DOMINICA VICESIMA PRIMA . . . .
FERIA QUARTA
DOMINICA VICESIMA SECUNDA . . .
FERIA QUARTA ....
DOMINICA VICESIMA TERCIA....
FERIA QUARTA ....
DOMINICA VICESIMA QUARTA .... FERIA QUARTA....
DOMINICA PROXIMA ANTE ADVENTUM DOMINI....
Alleluya. y. Timebunt. Alleluya. y. Benedicam. Alkluya. y. In exitu.
Alleluya. y. Confitebor.
H Cum prolixum fuerit tempus infra incepcionem ystorie Dens
omnium et aduentum domini, officium Dirit dominus per tres dominicas
cantetur ut supra notatum est. Cum uero breve fuerit tempus, semper
proxima dominica ante aduentum domini, quando de dominica agitur,
cantetur officium Dicit dominus cum oracione Rxcita quesumus domine,
epistola Ecce dies ueniunt, et euangelio Cum subleuasset. Cetere uero
dominice que remanserunt in diebus ferialibus cantentur.
FERIA QUARTA QUATUOR TEMPORUM SEPTEMBRIS.
Officium Exultate deo. ps. Testimonium. Oracio sine Dominus
uobiscum. Or. Misericordie tue.
176 ORDINALE SARUM.
Dominus uobiscwn. Or. Presto, quesiimus omnipotens deus.
Co. Dicit.
FERIA SEXTA....
SABBATO,
Officium Venite. ps. Venite. Omnes oraciones preter ultimam sine
Dominus uobiscum dicuntur. Or. Omnipotens sempUerne dens qui.
Leccio prima Decimo die mensis. Et legantur omnes lecciones cum
suis titulis.
Or. Ut nos domine tribus\.
Lee. v. Augelus domini descendit cum azaria et legatur tota leccio.
Tr. Omnipotent em. Chorus idem. Clerici Astra polorum. Chorus Omni-
potentem. Clerici Sic qnoque limphe. Chorus Rt benedicunt. Hie ordo
seruetur per omnes versus. Postremo reincipiatur tractus Omnipotentem.
IN DEDICACIONE ECCLESIE.
AD PROCESSIONEM.
Sahte festa dies et ceteri versus de dedicacione.
In recleundo R/. Terribilis est locus. Sequitur versiculus, et oracio
de dedicacione.
U AD MISSAM
Seq. Quam dilecta vel Jerusalem syon uel Psallat ecclesia. Si infra
septuagesimam euenerit dicitur Tractus Quam dilecta. Si in tempore
paschali secundum Alleluya erit unum de resurreccione, per octauas uero
unum de dominica. In die octaua unum de resurreccione.
Per totas octauas dicitur missa de dedicacione, nisi festum nouem
leccionum intercurrat, sed sine sequencia et Credo.
H DOMINICA INFRA OCTAVAS DEDICACIONIS. Euangelium
secundum hi cam Omuls qui uenit ad me.
IN OCTAUIS DEDICACIONIS.
AD MISSAM.
Omnia fiant sicut in die preter sequenciam et Credo. Ev. Facta sunt
encenia in ierosolimis.
SANCTORALE. 177
IN VIGILIA SANCTI AN DREE APOSTOLI....
Memoria de Saturnine martyre sociorumquet eius.
Si in dominica euenerit, dicitur AUeluya vnum de communi aposto-
lorum et missa in capitulo dicitur; et hoc in omnibus propriis uigiliis
que in dominica euenerint obseruetur.
IN DIE.
AD MISS. AM.
Officium Mihi auteni. ps. Domine probasti.
Si extra aduentum euenerit, dicitur Gloria in excclsis, si infra mm
dicitur. Or. Maiestatem tuam. Memoria fiat de aduentu et de sancta
maria. Or. Dcus qui de beate, et hoc in omnibus festis que infra aduentum
euenerint obseruetur.
Pref. Et te doinine suppliciter exorare. Hec prefacio dicitur in omnibus
festis apostolorum et euangelistarum, et per octauas petri et pauli atque
andree, preterquam in festo sancti Johannis apostoli et cuangeliste. In
octauis uero eiusdem dicitur, et in festo eiusdem in paschali tempore.
Offer. Mihi autem. Co. Venite post me.
U Per totas octauas dicitur missa de sancto andrea sicut in prima die,
sed sine sequencia et Credo, nisi cum missa Sa/iis popiili restat cantamla,
et nisi in sabbato quando fit de sancta maria, et nisi infra aduentum
euenerit, quia tune nichil fiet de eo preter memoriam, nisi in octaua die,
tune de eo totum fiet.
IT Cum uero festum sancti Andree a dominica differtur usque in secundam
feriam, tune in sequent! dominica in capitulo de eo dicitur missa. Similiter
quando festum sancti Nicholai a dominica differtur usque ad secundam
feriam, missa in capitulo de sancto Andrea dicetur.
IN NATALI SANCTI NICHOLAI EP. ET CONK
IN OCTAVIS SANCTI ANDREE APOSTOLI....
IN NATALI SANCTE LUCIE UIRGINIS ET MARTYRIS....
IN VIGILIA SANCTI THOME APOSTOLI.
Si hec uigilia in dominica euenerit, nichil fiet de eo preter memoriam.
Require omnia in communi vnius apostoli.
IN DIE.
AD MISSAM ....
IN NATALI SANCTI FELICIS EPISCOPI ET MARTYRIS.
Officium Sacerdotes dei. Gloria in excelsis. Et dicitur in omni festo nisi
infra aduentum et in septuagesima.
F. n. 12
i;8 ORDINALE SARUM.
H Et sciendum est quod si aliquod festum trium leccionum sine
regimine chori ab octauis epiphanie usque ad septuagesimam, et ab
octauis pasche usque ad proximam dominicam ante ascensionem domini,
et rursum ab incepcione historic Deus omnium usque ad aduentum domini
in sabbato contigerit, uel per tocius anni spacium in dominicis sine in
ieiuniis quatuor temporum uel in uigiliis sanctorum euenerit, nichil ad
missam net de eis preter memoriam. In sabbato enim solet fieri seruicium
de sancta maria, nisi festum nouem leccionum impediat. In dominicis
autem missa dominicalis, nisi iterum festum nouem leccionum impediat.
Tamen si in ipsa dominica noua historia fuerit inchoanda que non sit
duratura nisi per unam ebdomadam, et in ipsa ebdomada tante ferie non
uacauerint in quibus historia poterit percantari, festum differatur, et missa
de dominica dicitur. In uigiliis uero et quatuor temporibus semper de
ieiunio dicitur missa. Quod si festum nouem leccionum euenerit ibi,
missa de festo post terciam dicitur, missa de ieiunio post sextam. Excipi-
untur tamen quedam festa trium leccionum, scilicet Johannis et Pauli,
ypoliti sociorumque eius, Bricii episcopi, undecim miliaf uirginum, que
si in sabbato siue in dominica euenerint, missa de eis dicitur et memoria
de dominica, nisi forte, ut supradictum est, noua historia in ipsa dominica
inchoanda fuerit; tune enim dicitur missa de dominica, et huiusmodi
festa in crastinum differantur.
IN NATALI SANCTI MAURI ABBATIS....
IN NATALI SANCTI MARCELLI TAPE ET MARTYRIS. . . .
IN NATALI SANCTI SULP1CII EP. ET CONF
IN NATALI SANCTE PRISCE UIRGINIS ET MARTYRIS....
IN NATALI SANCTI WLSTANI EP. ET CONF
COMMEMORAC1O DE SANCTA MARIA.
A NATALI USQUE AD PURIFICACIONEM.
Officium. Uultum tmim deprecabuntur. Or. Deus qui salutis cterne.
Ep. Appamit benignitas. Gr. Spcciosus forma. Alleluya. y. Post partum.
Seq. Post partum vel Letabundus vel aliqua alia de sancta maria. Ev.
Pastorcs loquebantur. Prefacio de natali. Quia per incarnati. Offer.
Offerentur, minor. Co. Diffusa est gratia.
IN NATALI SANCTORUM FABIANI ET SEBASTIANI . . . .
Sequencia de communi, si ante septuagesimam euenerit. Si infra,
non dicitur sequencia neque Alleluya, sed tractus Qui seminant.
SANCTORALE. 179
SANCTE AGNETIS UIRGINIS ET MARTYRIS....
IN NATALI SANCTI VINCENCII MARTYRIS....
IN CONUERSIONE SANCTI PAULI....
USi festum alicuius sancti nouem leccionum in domir.ica euenerit et fiat
seruicium de sancto, processio cciam in ipsa dominica fiat de sancto cum
aliquo responsorio de historia illius sancti, si propria habeatur, uel cum
nono responsorio communis historic ipsius sancti. In redeundo dicitur
semper aliqua antiphona de sancta maria ut supradictum est cum versiculo
et oracione de ea que tempori conueniant.
Si fuerit festum duplex scilicet sancte marie, ut purificacio siue as-
sumpcio uel natiuitas, tune in eundo et redeundo totum fiat de festo.
Dominica uero infra octauas et in octauis, si in dominica euenerit, in pro-
cedendo de sancta maria. In redeundo de omnibus sanctis antiphona
Saluator, Sequantur versiculus et oracio de omnibus sanctis.
SANCTI JULIANI EPISCOPI ET CONFESSORIS.. . .
SANCTE AGNETIS SECUNDO....
IN NATALI SANCTE BATILDIS REGINE NON MR
SANCTE BRIGIDE UIRGINIS NON MARTYRIS....
IN PURIFICACIONE BEATE MARIE.
Tercia cantata fiat benediccio luminis hoc modo. Dominus uobiscum.
Or. Bencdic domine ihcsii cliriste. Or. Domine sancte pater. Or. Omnipotens
scmpiterne deus. Tune aspergantur candele aqua bencdicta et incensentur ;
deinde sequantur hee oraciones. Dominus uobiscum. Or. Domine dcus
pater. Or. Omnipotens sempiterne dcus, et dicitur prefacio Fons ct origo
torius luminis. Postea accendantur candele et distribuantur, cantore
incipiente antiphonam Lumen ad reuelacionem. ps. Nunc dimittis. Totus
dicitur psalmus cum Gloria patri, et post unuinquemque versum repetatur
antiphona, et si necesse fuerit repetatur psalmus.
AD PROCESSIONEM.
Ant. Am gracia plena. Ant. Adorna thalamum. Ant. Responsum
accepit. Tres seniores dicant versum Hodie beata. In redeundo ty.
Videte miraculum. f. Suscepimus deus. Or. Exaudi nos deus\.
11 AD MISSAM ....
Si festum purificacionis infra septuagesimam euenerit, semper dicenda
est sequencia in choro. Sacerdos uero et ministri ad altare dicant tractum.
Similiter in annunciacione dominica. In ceteris uero festis cum regimine
chori a septuagesima usque ad passionem clomini tractus post gradale
dicatur. In cornmemoracionibus eciam beate uirginis infra septuagesimam
12 — 2
180 ORDINALE SARUM.
semper dicatu[r] sequencia. Nunquam dicitur tractus in ecclesia Sarum in
festis uel in commemoracionibus trium leccionum.
SANCTI BLASII EPISCOPI ET MARTYRIS....
IN NATALI SANCTE AGATHE UIRGINIS ET MARTYRIS....
Gr. Adiuuabit cam. y. Sanctissimus. Alleluya. y. Emulor. Tr. Diffusa.
SANCTORUM VEDASTI ET AMANDI EPP. ET CONFF.
Officium Sctcerdotes dci.
SANCTE SCOLASTICE UIRGINIS NON MARTYRIS....
IN NATALI SANCTI VALENTINI MARTYRIS....
Ep. Heat us uir </ni suffert.
SANCTE JULIANE UIRGINIS ET MARTYRIS....
Co. Fed indicium.
IN CATHEDRA SANCTI PETRI....
IN NATALI SANCTI MATHIE APOSTOLI . . . .
SS. UIRGINUM PERPETUE ET FELICITATIS MRR....
Si festum trium leccionum infra septuagesimam euenerit, non dicitur
Allchiya post epistolam, nee tractus, sed gradale tantum cum versu.
Si uero infra quadragesimam nil ad missam de sancto fiat, nee eciam
memoria.
SANCTI GREGORII PAPE ET CONFESSORIS. . . .
SANCTI EDWARDI REGIS ET MARTYRIS....
SANCTI CUTHBERTI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTI BENEDICTI ABBATIS ET CONFESSORIS....
Co. Beat us uir.
IN ANNUNCIACTONE DOMINICA.
AD PROCESSIONEM.
E/. Christi uirgo. In redeundo de omnibus sanctis.
(AD MISSAM)
Tr. Aue Maria uel sequencia ad placitum. In tempore paschali
Alleluia, y. Aue Maria. Seq. Aue mundi. Ev. Missus est angelus.
Offer. Aue Maria. Pref. Et te in annunciacione beate marie, Co. Ecce
uirgo concipief.
SANCTORALE. 1 8 I
Si festum sancti Edwardi uel sancti Cuthberti uel sancti P>enedicti infra
passionem euenerit nil fiat de eis sed differatur usque ad translacionem
eorum. Quod si annunciacio beate marie infra passionem euenerit, ibi
celebretur solempniter nisi in dominica die. Si uero in die cene aut in
duabus diebus sequentibus sine in ebdomada pasche euenerit, secundum
Sarum ecclesie usum et consuetudinem in proxima feria post octauas
pasche, ubi conueniencius posset celebrari, celebretur.
Et semper infra quadragesimam quando fit seruicium de aliquo sancto,
missa de sancto post terciam dicitur, missa uero de ieiunio post nonam.
SANCTI RICARDI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
Officium Statuit ei dominus. Or. Deus qui beatton Ricardum. Ep.
Ecce sacerdos. Gr. Domine preuenisti. AHcluya. y. Justus germinabit.
Tr. Beatus uir. Sequencia de communi. Ev. Homo (juidam peregre.
Offer. Jnueni dan id. Co. Fidel is sent us.
IN N ATA LI SANCTI AMBROSII EPISCOPI ET CONE
Ev. Uigilate et orate.
SANCTORUM TYBURCII ET UALERIANI MARTYRUM....
Ep. Lingua sapientum. Alleluia. y. Sancti tui do mine. Secundum
Alleluya. y. De dominica dicitur, et hoc in omnibus festis sine regimine
chori, que ab octauis pasche usque ad ascensionem domini euenerint,
obseruetur.
SANCTI AELPHEGI EPISCOPI ET MARTYRIS....
SANCTI GEORGII MARTYRIS....
Or. Deus qui beatum georgium.
IN NATALI SANCTI MARCI EUANGELISTE.
AD PROCESSIONEM Exurge dominc. Jn redeundo Christns resurgens.
Officium Protexisti me. Or. Deus qui beati mani.
U Si in ebdomada pasche aliquod festum uel ieiunium euenerit, nil fiat
de festo, nil de ieiunio, nee post nee ante, nisi forte in octauis euenerit ;
tune enim potest differri usque in crastinum. Hoc idem seruetur in festis
in ebdomada pentecostes, de ieiuniis uero non.
SANCTI VITALIS MARTYRIS....
IN NATALI APOSTOLORUM PHILIPPI ET JACOBI....
IN INUENCIONE SANCTE CRUCIS....
Memoria de martyribus Alexandro sociorumquef eius. Nulla fiat
182 ORDINALE SARUM.
memoria de resurreccione. Ep. Confido de uobis. Alleluya. y. Duke
lignum. Secundum Allduya erit de ebdomada pasche. Allduya. y.
Dicite in gentibus. Seq. Laudes crucis uel »Sff/«£ crux sancta.
SANCTI JOHANNIS ANTE PORTAM LATINAM . . . .
SANCTORUM GORDIANI ET EPIMACHI MARTYRUM . . . .
SS. NEREI ET ACHILLEI ET PANCRACII MARTYRUM....
Alleluya. y. Vox leti\. Ev. Ego sum uitis uera.
SANCTI DUNSTANI EPISCOPI ET CONFESSORIS . . . .
Sequencia de communi. Ev. Ego sum uitis uera.
SANCTI ALDELMI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTI AUGUSTINI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTI GERMANI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTE PETRONILLE UIRGINIS....
SANCTI NICHOMEDIS MARTYRIS ....
SS. MARTYRUM MARCI, MARCELLINI FT PETRI . . . .
S. BONEFACII SOCIORUMQUE EIUS MARTYRUM....
SS. MEDARDI ET GILDARDI EPP. FT CONFF .....
IN TRANSLACIONE S. EADMUNDI ARCHIEP. ET CONF .....
Omnia fiant sicut in alio festo. Or. Dens qui nobis beati.
Memoria de martyribus primo et feliciano. Or. Fac nos dominc.
IN NATALI SANCTI BARNABE APOSTOLI . . . .
SANCTORUM BASILIDIS, CYRINI, NABORIS ET NAZARII....
SANCTI BASIIJI EPISCOPI ET CONFFSSORIS. . . .
Ep. Dedit dominus uel Ecce sacerdos.
SS. VITI ET MODESTI ET CRESCENCIE MARTYRUM....
SANCTORUM CIRICI ET JULITE MARTYRUM.
Officium Judicant sancti. Or. Exaudi nos domine. Ep. Spectaculum
facti. Gr. Exultabunt sancti. Alleluya. p. Reddet deus. Ev. Cum
audientis prelia. Offer. Mirabilis deus. Co. Justorum aninie.
SANCTORUM MARTYRUM MARCI ET MARCELLIANI . . . .
SANCTORUM GERUASII ET PROTHASII MARTYRUM....
TRANSLACIO SANCTI RICARDI EPISCOPI ET CONF.
Off. Statuit. Or. Deus qui nos. Memoria de martyribus Cyricif
et Julitef. Or. Exaudi nos.
SANCTORALE. 183
IN TRANSLACIONE SANCTI WLSTANI EPISCOPI.
Omnia fiant sicut in alio festo.
IN TRANSLACIONE S. EDWARDI REGIS ET MARTYRIS . . . .
Oracio de communi. Ep. Beat us nir qui suffert. Gr. Beatus irir.
Allduya. J. Posuisti.
Si fiant nouem lecciones clicitur sequencia de communi.
SANCTI ALBANI MARTYRIS....
IN VIGILIA NATIUITATIS SANCTI JOHANNIS BAPTISTE....
IN DIE.
SI DOMINICA FUERIT, AD PROCESSIONEM.
Inter natos, JT. Fnit homo. In redeundo de sancta maria.
U AD MISSAM ....
Per octauas dicitur missa de sancto Johanne, nisi festinn intercurrat,
sed sine sequencia et Credo in nnnm.
SANCTORUM JOHANNIS ET PAULI MARTYRUM....
IN UIGILIA APOSTOLORUM PETRI ET PAULI....
Off. Dicit dominus. ps. Celi cnarrant. Or. Quesumus omnipotens dens
nt ?ios. Memoria de sancto Leone. Or. Dens qni beat-urn leonem. Ep.
Petrns et iohannes. Gr. In omneni terrain. Si dominica merit, dicitur
Alleluya de communi apostolorum. Ev. Dixit ihcsus petro.
IN DIE.
SI DOMINICA FUERIT, AD PROCESSIONEM.
R/. Quodcunque. y. Tu es inquit. In redeundo de sancta maria.
11 AD MISSAM.
Officium Nunc stio uere. ps. Et petrns. Or. Dens qni nos hodicrna die.
IN COMMEMORACIONE SANCTI PAULI....
Prefacio de apostolis, et dicitur per octauas, quando de apostolis
fit missa.
Co. Amen dico.
IN OCTAUIS SANCTI JOHANNIS BAPTISTE.
Require omnia sicut in die, preter euangelium Dixit angelus ad
Zachariam.
184 ORDINALS SARUM.
MISSA DE APOSTOLIS PER OCTAUAS.
Officium MiJii autem. Or. Deus qui hodierna die. Ep. Jam non estis.
Gr. Constitues cos. Alleluya. f . Nimis honorati. Ev. Hcc mando.
Offer. Constitues eos. Co. Uos qui sequuti.
SANCTORUM PROCESSI ET MARTINIANI MARTYRUM . . . .
IN TRANSLACIONE ET ORDINACIONE S. MARTINI EP
IN OCTAUIS APOSTOLORUM....
IN TRANSLACIONE SANCTI THOME MARTYRIS.
Omnia fiant sicut in alio festo. Or. Dens qui nobis thome.
SANCTORUM SEPTEM FRATRUM.
Off. Landate pueri. ps. Sit noincn domini. Or. Prcsta nobis omni-
potens dcus itt qui gloriosos. Ep. Renouamini. Gr. Exultabunt sancti.
Allehiya. y. Justi cpuloitur. Iw. Cum audieritis prelia. Offer. Mirabilis.
Co. Justorum anime.
SANCTI SAMPSONIS EPISCOPI ET CONFESSORIS1. . . .
IN TRANSLACIONE SANCTI BENEDICTI ABBATIS....
Si festum sancti Benedict! liic cum nouem leccionibus dictum fuerit,
setjuencia erit de communi.
INTRANSL.S.SWITHUNIEP. ET CONF.SOCIORUMQUEEIUS....
SANCTI KENELMT REGIS ET MARTYRIS....
SANCTI ARNULFI MARTYRIS....
SANCTE MARGARETE UIRGINIS ET MARTYRIS....
SANCTE PRAXEDIS UIRGINIS....
SANCTE MARIE MAGDALENE....
SANCTI APOLINARIS MARTYRIS....
IN UIGILIA SANCTI JACOBI APOSTOLI.
Require omnia in vigilia vnius apostoli. Memoria de sancta Christina
uirgine. Or. Indulgenciam nobis.
U Si hec uigilia in dominica euenerit, nil fiat de uigilia, preter memoriam.
IN DIE.
AD MISS AM.
Off. Mihi autem. Or. Esto domine plebi tue. Memoria de martyribus
Christoforo et Cucufato. Or. Deus per quern fides,
1 Missale Sarnm 828.
SANCTORALE. 185
SANCTORUM SEPT EM DORMIENCIUM . . . .
SS. FELICIS, SIMPLICII ET FAUSTINI ET BEATR1CIS MRR
Alleluya. Jf. Uox letirie.
SANCTORUM ABDON ET SENNES MARTYRUM....
SANCTI GERMANI KPISCOPI ET CONFESSORIS . . . .
AD UINCULA SANCTI PETRI . . . .
SANCTI STEPHANI PAPE ET MARTYRIS....
IN INVENCIONE SANCTI STEPHANI PROTHOMARTYRIS.
Omnia fiant sicut in alio festo, preter Credo in unum et prefacionem.
Or. Dcus (]iti cs sanctorum.
SANCTI OSWALD I REGIS ET MARTYRIS....
SS. MARTYRUM SIXTI, FELICISSIMI ET AGAPITI....
SANCTI DONATI EPISCOPI ET MARTYRIS....
SANCTI CIRIACl SOCIORUMQUE EIUS....
IN UIGILIA SANCTI LAURENCII MARTYRIS....
y. Jyofens in terra. Si fuerit dominica, dicitur Allclnya. y. Leuita
laurencius, quod dicitur per octauas et in octaua die.
[IN DIE SANCTI LAURENSCTf.
SI DOMINICA FUERIT, AD PROSESIONEM f-
E^. Bcatus laurencius, y. Gaudio plane\. In redeundo de sancta
Maria.]
IN DIE
AD MISSAM ....
SANCTI TYBURCII MARTYRIS....
SANCTI YPOLITI SOCIORUMQUE EIUS....
Co. Amen dico itobis.
Si dominica fuerit, dicitur sequencia de communi.
IN UIGILIA ASSUMPCIONIS BEATE MARIE....
IN DIE.
AD PROCESSIONEM.
E/. Felix namque. y. Ora pro populo.
In redeundo Ant. Ascendit Christus. y. Exaltata es. Or. Ueneranda
nobis domine.
1 86 ORDINALE SARUM.
DOMINICA INFRA OCTAUAS, SIUE IN OCTAUIS.
SI DOMINICA FUERIT, AD PROCESSIONEM.
R/. Candida uirginitas. In redeundo antiphona de omnibus sanctis.
AD MISSAM ....
Ep. In omnibus requiem. Alia epistola per ebdomadam. Egredimini.
Gr. Propter ueritatem. y. Audi filia. Alleluya. y. Hodie maria. Et
per octauas dicitur Alleluya. y. Assumpta est.
Pref. Et te in assumpdone beate marie. Et dicitur cotidie per octauas,
et dicitur sequencia. Co. Beata uiscera marie uirginis.
IN OCTAUIS SANCTI LAURENCII.
Missa dicitur in capitulo.
H QUARTO DIE INFRA OCTAUAS BEATE MARIE. Memoria
de sancto Agapitef Or. Letetur ecclesia.
1IITEM QUINTO DIE memoria de sancto magno martyre Or.
Adesto do mine.
IN OCTAUIS SANCTE MARIE Ep. Egrcdimini. Seq. Aue preclara.
Cetera sicut in die. Memoria de martyribus Thimotheo et Symphoriano.
IN UIGILIA SANCTI BARTHOLOMEI APOSTOLI quere omnia
in uigilia unius apostoli. Memoria de martyribus Thimotheo et Appoli-
nari. Oracio de communi. Si hec uigilia in dominica euenerit, nil de
ea fiet preter memoriam.
IN DIE....
SANCTI AUGUSTINI EPISCOPI ET CONFESSORIS. . . .
Co. Beatus uir.
IN DECOLLACIONE SANCTI JOHANNIS BAPTISTE.
Ep. Expectacio iustorum. Gr. Posuisti do/nine. Alleluya. y. Misso
herodes. Sequencia Sancti Johannis. Ev. Misit herodes. Offer. Posuisti.
Co. Magna est gloria.
U Eodem die sancte Sabine uirginis missa in capitulo dicetur.
SANCTI RUFI MARTYRIS....
SANCTORUM MARTYRUM FELICIS ET ADAUCTI . . . .
SANCTE CUTHBURGE UIRGINIS....
SANCTI EGIDII ABBATIS ET CONFESSORIS....
IN TRANSLACIONE SANCTI CUTHBERTI . . . .
Si fiant nouem lecciones, dicitur sequencia de comrnuni.
SANCTORALE. 187
SANCTI BERTINI ABBATIS ET CONFESSORIS. . . .
Co. Beatits scruus.
IN NATIUITATE BEATE MARIE UIRGINIS.
AD PROCESSIONEM.
E/. Solem iusticie. ^f . Cernere. E/. Ad nutum. y. Ut uicium.
In redeundo Ant. Natiuitas tua, uel E/. Stirps iesse. Jf. Sane- fa dci
genitrix. Or. Supplicacionem seruorum.
DOMINICA INFRA OCTAUAS.
ET IN OCTAUIS SI DOMINICA FUERIT.
AD PROCESSIONEM.
E/. Ad nutum. In redeundo aliqua antiphona de omnibus sanctis.
U AD MISSAM.
Per totas octauas dicitur AHeluya. f. Per te dci genitrix. Seq.
Alle celeste. Ev. Liber generadonis. Et per totas octauas dicitur euangelium
Loquente ihesu. Offer. Diffusa cst. Pref. Et te in natiuitate. Et dicitur per
totas octauas quando dicitur seruicium de sancta Maria. Co. Ue.ra fides.
SECUNDA DIE INFRA OCTAUAS dicitur memoria de sancto
Gorgonio. Or. Sanctns gorgonius.
QUARTO DIE fiat memoria de martyribus Protho et Jacincto.
Or. Pro sanctorum martyrum tnorum Prothi et Jacincti.
IN EXALTACIONE SANCTE CRUCIS....
IN FESTO RFLIQUIARUM ECCLESIE SARUM.
AD PROCESSIONEM.
E/. Concede nobis. y. Adiuuent. In redeundo Ant. Saluator mnndi.
Oracio de omnibus sanctis.
HAD MISSAM.
Officium Sapienciam sanctorum. Or. Presta quesumus. Ep. Hii
sunt uiri niisericordie. Gr. Exultabunt. Alleluya. y. Sancti et iusti.
Seq. Ecce pulcra. Ev. Uidens turbas ihesus. Offer. Mirabilis dens.
Co. Gaudete iusti.
Ubi festum reliquiarum non celebratur hie totum seruicium fiat de
sancta maria, et memoria de sancto Nichomede martyre. Or. Adesto.
SANCTE EDITHE UIRGINIS NON MARTVRIS....
SANCTI LAMBERTI EPISCOPI ET MARTYRIS. . . .
IN VIGILIA SANCTI MATHEI APOSTOLI.
Omnia fiant sicut in communi continentur. Or. Da quesumus omni-
potens deus. Ep. Beatus homo qui ' inue?itus est. Ev. Uidit ihesus publicanum.
Si hec uigilia in dominica euenerit, missa de uigilia in capitulo dicetur
cum uno Alleluya de communi apostolorum.
1 88 ORDINALE SARUM.
IN DIE....
AD MISSAM.
SANCTI MAURICII SOCIORUMQUE EIUS....
SANCTE TECLE UIRGINIS NON MARTYRIS. . . .
SANCTI FIRMINI EPISCOPI ET MARTYRIS....
SANCTORUM CYPRIANI ET JUSTINE MARTYRUM....
SANCTORUM COSME ET DAMIANI MARTYRUM....
IN DIE SANCTI MICHAELIS ARCHANGELI.
SI DOMINICA FUERIT, AD PROCESSIONEM.
E/. Te sanctum dominum. y. Cherubyn. In redeundo antiphona de
sancta Maria.
11 AD MISSAM ....
SANCTI JERONIMI PRESKYTERI ET CONFESSORIS . . . .
SS. E1T. ET CONFF. GEKMANI, REMIGII, VEDASTI, ETC
SANCTI LEODEGAR1I EPISCOPI ET MARTYRIS....
SANCTE FIDIS VIRGINIS ET MARTYRLS....
SANCTORUM MARTYRUM MARCI ET APULEI....
SS. MARTYRUM DIONISII, RUSTICI ET ELEUTHERII . . . .
SANCTI GEREONIS SOCIORUMQUE EIUS MARTYRUM....
SANCTI NIGASII SOCIORUMQUE EIUS....
IN TRANSLACIONE SANCTI EDWARDI RFGIS ET CONE
SANCTI KALIXTI PAPE ET MARTYRIS....
SANCTI WLFRANNI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTI MICHAELIS IN MONTE TUMBA....
SANCTI LUCE EUANGELISTE . . . .
SANCTARUM UNDECIM MILIAf UIRGINUM....
SANCTI ROMANI EPISCOPI ET CONFESSORIS....
SANCTORUM CRISPINI ET CRISPINIANI . . . .
IN UIGILIA APOSTOLORUM SYMONIS ET JUDE....
Si dominica fuerit, dicitur Allehiya plurimorum martyrum.
IN DIE....
IN UIGILIA OMNIUM SANCTORUM....
Nulla fiet memoria. Ep. Ecce ego iohannes. Gr. Exultabunt sancti.
Si dominica fuerit, dicitur Allehiya. y. Mirabilis.
IN DIE OMNIUM SANCTORUM.
AD PROCESSIONEM.
K/. Concede nobis. y. Adiuuent. In redeundo Ant. Saluator mundi.
SANCTORALE. 189
II AD MISSAM ....
SANCTI LEONARD! ABBATIS ET CONFESSORIS....
SANCTORUM MARTYRUM QUATUOR CORONATORUM
SANCTI THEODORI MARTYRIS....
SANCTI MARTINI EPISCOPI ET CONFESSORIS. . . . Memoria
de sancto Menna martyre. Or. Omnipotent sempitcrne dcus nt bcati.
Ep. Ecce sacerdos. Gr. Domine prcucnisti. Alleluya. Jf. Hie est martinus.
SANCTI BRICII EPISCOPI ET CONFESSORIS....
Si in dominica euenerit, sequencia do communi. Ev.
SANCTI MACHUTI EPISCOPI ET CONKESSORIS. . . .
SANCTI EADMUNDI ARCHIEPISCOPI JOT CONFJOSSORIS
Alleluya. JT. Hie cadmundus, contra Hie martinus.
'[DE SANCTO HUGONE.
Officium Statuit. Or. Dcus (jui beat u in Hugoncm. JOp. Dilcctus dco.
Gr. Domine preuenisti. Alleluya. Justus germinabit. Jw. Uidete vigilate.
Offer. Ueritas mea. Co. Fidel is scrims.]1
SANCTI ANIANI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
Officium Sacerdotes tui. Or. Dcus <]ui sanctam. Ep. fiistum dcdiLxit.
Gr. Jurauit. Alleluya. y. Disposui. Ev. Homo qitidam pcregre. ( )t"fcr.
Inueni dauid. Co. l^idelis seruus.
IN OCTAVIS SANCTI MARTINI.
Officium Statuit ei. Or. Concede qitesumus omnipotens dcus ut bcati
martini. Cetera omnia dicuntur ut in prima die, nulla memoriu dicatur nee
sequencia.
SANCTI EADMUNDI REGIS ET MARTYRIS....
SANCTE CECTI-IE UIRGINIS ET MARTYRIS....
SANCTI CEEMENTIS PAPE ET MARTYRIS....
SANCTI GRISOGONI MARTYRIS....
Ep. Beatus uir qui inucntus cst.
SANCTE KATERINE UIRGINIS ET MARTYRIS....
SANCTI LINI PAPE ET MARTYRIS..
i-1 Inserted at foot of page.
ORDINALE SARUM.
IN UIGILIA VNIUS APOSTOLI . . . .
Si dominica fuerit, dicitur Alleluya unum de communi apostolorum.
IN DIE.
SI DOMINICA FUERIT, AD PROCESSIONEM.
Ej7. dues apostolorum. y. Audite preces. In redeundo aliqua anti-
phona de sancta maria.
II AD M1SSAM ....
Ev. Hoc cst preceptum. Ev. Hcc mando uobis. Ev. Ecce ego mitto.
Ev. Facta est contencio.
IN NATAU VNIUS EUANGELISTE. . . .
IN NATALI VNIUS MARTYRIS. . . .
In tempore paschali Officium Protexisti. ps. Exaudi dcus oracionem
meant cum deprecor. Or. Adesto domine. Or. Presta quesumus. Or.
Letetur ecclesia. Or. Uotiuos nos domine.
Ep. Beatus uir qui in sapicncia. Ep. Beatus uir qui inuentus cst.
Ep. Justus si morte preocupatus. Ep. Benedictus dens. Ep. Mcmor esto.
Ep. Test ift cor cor am deo. Ep. Nemo mil it an s.
Alleluya. y. Posuisti domine. Alleluya. y. Justus ut palma. Alleluya.
y. Letabitur iustus. Alleluya. y. Istc sanctus. Alleluya. y. Beatus uir
qui timet. Alleluya. y. Beatus uir qui suffert. Alleluya. y. Gloria et
honore. Alleluya. y. Justus ?wn conturbetur.
Offer. Justus ut palma. Offer. Repleti sumus. Offer. In uirtute tua.
Offer. Posuisti domine. Offer. Confitebuntur. Offer. Gloria et honore.
IN NATALI VNIUS MARTYRIS ET PONTIFICIS.
Or. Deus qui sanctam nobis. Ep. Omnis pontifex. Ev. Homo quidam
nobilis. Hoc euangelium legatur in festo cuiuslibet pontificis sine martyris
exulati siue confessoris.
IN NATALI PLURIMORUM MARTYRUM.
Officium Intret. ps. Deus uenerunt. Officium Clamauerunt. ps.
Benedic. Officium Timete. ps. Benedicite. Officium Justi epulentur.
ps. Exurgat dcus. Officium Sapienciam. ps. Exultate, iusti. Officium
Sancti tui domine. ps. Exaltabo te. Officium Multe tribulaciones. ps.
Benedicam. Officium Loquetur dominus. ps. Benedixisti. Officium Ecce
oculi. ps. Exultate. Officium Judicant sancti, ps. Exultate.
COMMUNE SANCTORUM. 19 1
Or. Omnipolens sempiterne dcus da nobis. Or. Dcus qui nos concedis.
Or. Concede quesumus omnipotens dens qui sanctorum. F,p. Sancti per
fidem. Ep. Justorum anime. Ep. Justi autem. Ep. Renouamini\. Ep.
Metuentes. Ep. Rcddet dcus. Ep. Respondens units. Ep. Spcctaculum
facti sumus. Ep. Lingua sapiencium. Ep. ///) sunt uiri miscricordie.
Alleluya. y. &for exultacionis. Alleluya. y. Epulentur. Allcluya.
y. .fowfc&tf //^«j. Alleluya. J. Mirabilis deus. Alleluya. J. Laudate. Alle
luya. J. Confitebuntur. Alleluya. J. Exultabunt. Alleluya. J. Leta-
mini. Alleluya. y. Isti sunt due oliue. Alleluya. y. Te mcirtyrum.
Tr. Qui scminant. Seq. Ecce quam pulcra.
Ev. Sedente ihesu super montem. Ev. Nolite arbitrari. Ev. Egressus
iliesus de templo. Ev. C/i.' //^w qui edificatis. Ev. Egrediente iliesu de
templo. In j^aschali tempore Z^ jww w///V ww palmites.
Co. Uenite benedicti.
IN NATALI VNIUS CONFKSSORIS . . . .
Ep. O innis pontifex.
IN NATALI VNIUS CONFESSORIS ET DOCTORIS . . . .
UNIUS CONFESSORIS ET ABBATIS....
Or. Intercessio nos. Or. Deus qui beatum N.
IN NATALI PLURIMORUM CONFESSORUM . . . .
Ep. Plures facti sunt. Ep. Qui timet deum.
UNIUS UIRGINIS ET MARTYRIS....
Officium Cognoui doniine. ps. Beati immaculati. Or. Adiuuabit cam.
y. Fluminis.
Allcluya. y. Adducentur. Tr. Diffusa est. Seq. Uirginis uencrandc.
uel Exultemus.
UNIUS VIRGINIS NON MARTYRIS....
IN NATALI PLURIMARUM UIRGINUM....
Alleluya. J. Adducentur. Alleluya. y. Quinque prude\n\tes.
ORDINALE SARUM.
IN COMMEMORACIONE BEATE MARIE
PER ADUENTUM
Sequencia aliqua de sancta maria pro disposicione cantoris.
COMMEMORACIO DE SANCTA MARIA
A NATALI USQUE AD PURIFICACIONEM . . . .
COMMEMORACIO DE SANCTA MARIA
A PURIFICACIONE USQUE AI) SEI'TUAGESIMAM.
Et per reliquum tempos usque ad aduentum doinini hoc niodo fiat.
Allclnya. y. Post part inn. Allclnya. y. Per te dei genitrix.
Aliqua sequencia.
Co. Alma dd. Co. Jicata uisccra. Communio in pascliali tempore
Ucra fides gcniti.
IN COMMEMORACIONE SANCTE CRUCIS....
In paschali tempore Or. Dais qui pro nubis.
Sciendum est quod missa de cruce dicenda est omni sexta fcria a!)
historia Dcus omnium usque ad aduentum domini nisi festum nouem
leccionum impediat, uel octane cum regimine chori, ucl octaua dies, uel
quod necessario oporteat dicere missam dominicalem, uel aliquod festum
tale trium leccionum quod aliquod proprium habeat uel ieiunium quatuor
temporum. Si uero in sexta feria aliquod festum trium leccionum euenerit,
unde nichil proprium habeatur, tune est in disposicione cantoris dicere
missam dominicalem uel non.
Cum uero sexta feria omnino a festo uacauerit, et non oporteat de
necessitate dicere missam dominicalem, semper infra predictum tempus
dicatur missa de cruce quamuis omnes hore dicuntur de feria. et tune
nulla memoria fiet de oracione dominicali. Tamen si oporteat dicere
missam Salus populi omnino pretermittatur missa de cruce.
MISSA PRO FRATRIBUS ET SORORIBUS
ET PRO OMNI POPULO CHR1STIANO2.
Officium Salus populi. ps. Attendite popule metis. Or. Deus qui
caritatis. Ep. In die ilia deferetur munus. Gr. Propicius esto. y. Adiuua
nos. Alleluya. y. Ostende nobis. Ev. Sedente ihesu contra gazophilacium.
Offer. Exaudi deus. Co. Amen dico uobis.
1 Missale Sarum 761*. 2 Ibid. 741*.
MTSSAE VOTIVAE. 193
Sciendum est quod hec missa Salus populi v§& in disposicione cantoris
quando conueniencius in qua feria potest did. quando uero dicitur hec
missa nulla tune fiet memoria de dominica neque in aliqua missa trium
leccionum nisi in aduentu domini. Dicitur eciam missa Salus populi per
totum annum vnaquaque ebdomada semel nisi in quadragesima, et nisi
festum impediat uel octane cum regimine chori, et nisi infra tempus natalis
domini et in ebdomada pasche et pentechostes.
MISSA SPONSALIUM1.
Officium Benedicta sit sancta trinitas. ps. Benedicamus patrcm.
Gloria in excelsis dco. Or. Omnipotens sempiterne dens qui dedisti. Or.
Rxaudi nos omnipotens. Et finiantur sub uno per dominion, Ep. Ne-
scitis quoniam corpora. Gr. Benedictus es dotnine. y. Bencdicite. Alleluya.
y. Benedictus es. Seq. Alma chorus domini. Ev. Accesserunt ad ihesum.
Offer. Benedictus sit deus. Pref. Qiii cum unigenito. Co. Bencdicimus deum.
MISSA PRO DEFUNCTIS2.
Officium Requiem eternam. ps. Te deed ymnus. Or. Fidelium deus.
Ep. Audiui uocem. Ep. Nolumus nos. Gr. Requiem eternam. y. Anime
eorum. Gr. Si ambulem. y. Uirga tua. Tr. Sicut ceruus uel Tr. De
profundis. Ev. Dixit martJia ad iJiesum. Ev. Omne quod dat mihi pater.
Ev. Amen amen dico uobis, Nisi manducaucritis. Offer. Domine ihesu
christe. Offer. 0 pie rex. Co. Lux eterna. Co. Pro quorum memoria.
ALIA MISSA PRO DEFUNCTIS IN DIE MIGRACIONIS.
Officium Requiem eternam. ps. Te decet. Or. Deus cui proprium est
misercri semper et parcere te supplicitcr dcprecamur. Ep. Uir fortissimus
Judas. Ep. Audiui uocem. Ep. Nolumus uos ignorare. Ep. Christus
resurrexit a mortuis. (rr. Requiem eternam. y. Anime eorum uel Absolue.
Gr. Si ambulauero. y. Uirga tua. Tr. De profundis uel Tr. Sicut ceruus.
1 Missale Sarum 836*. " Ibid. 860*.
F. II.
(MISCELLANEA.)
In vigilia unius apostoli sine plurimorum apostolorum si propria oracio
habeatur de uigilia dicatur ad primas uesperas : sin autem dicatur oracio
de die.
U In omni festo simplici apostolorum vel evangelistarum servicium
fiat hoc modo. Duo chorum regant uidelicet rectores cbdomadarii.
Antiphona super psalmos ad uesperas in superiore gradu incipiatur :
duo de superior! gradu cantent uersum ; duo pueri in superpelliceis
antiphonam super ])s. Magnificat in superiore gradu incipient. Bene-
dicamus domino duo de secunda forma cantent in superpelliceis: secundum
Benedicamus unus puer dicat loco nee habitu mutato. Cetera omnia ad
uesperas et ad completorium ut in dominicis diebus. U Ad matutinas
inuitatorium a tribus cantatur in capis sericis scilicet a rectoribus chori et
a tercio de superiore gradu qui eis associatur. Lecciones legantur habitu
non mutato, prima leccio ab uno puero, secunda leccio ab uno puero,
tercia a subdiacono de secunda forma ; quarta et omnes alie a clericis de
superiore gradu. Primum responsorium ab uno puero cantetur loco nee
habitu mutato. Secundum ab alio puero. Tercium a duobus de secunda
forma in superpelliceo ad gradum chori : quartum a diacono de eadem
forma. Ad quintum responsorium et deinceps scribantur clerici de
superiore gradu : ita tamen quod sextum responsorium et nonum cantentur
a duobus ad gradum chori in superpelliceis : uersus a duobus pueris
cantetur. Cetera autem omnia ut ad primas uesperas. 11 Ad primam et
ad alias horas dicantur responsoria ab uno puero et cetera omnia ut in
dominicis fiat. UAd secundas uero uesperas fiat idem ordo ut ad primas
uesperas nisi quod responsorium non dicatur. U Hie prescriptus ordo ad
uesperas et ad matutinas et ad omnes horas fiat in omni festo nouem
leccionum quando inuitatorium a tribus cantatur.
U In festo tamen apostolorum Philippi et Jacobi omnia responsoria
a duobus cantantur. In dominicis autem diebus infra octauas seruetur
MISCELLANEA. 195
modus et ordo qui in aliis dominicis, exceptis illis que in tabula domini-
carum illarum excipiuntur.
U In festis duplicibus omnia responsoria a duobus cantentur.
H In festo sancti Michaelis et sancti andree nonum responsorium
tantum a tribus cantatur.
U In festo uero omnium sanctorum octauum responsorium a quinque
pueris cantatur, alia uero responsoria a quatuor cantantur.
II In omni festo per annum quando chorus regitur antiphona super
ps. Quicunque iiult ab aliquo in superiore gradu incipiatur, et E/. lesu
CJiriste dicatur a quodam puero pro uoluntate rectoris, loco nee habitu
mutato.
U In festis uero duplicibus idem responsorium dicatur a quouis de
secunda forma: ab eodem dicatur uersus et uersiculus. Deinde in choro
omnia dicantur, et semper ty. lesu CJu-iste ab uno ore dicatur et omnia
responsoria super horas similiter.
13—2
ADDICIONES.
U Quia multi defectus reperiuntur in ordinal! Sarum usus, quern nos
habemus, super multis articulis subscriptis, Succentor dicte ecclesie Sarum,
mediante quodam speciali, rogatus per strictam examinacionem certificavit
viij° Iduum Marcii Anno Domini M° cc° LXX° octauo.
Qusesitum est quando et quocies sit plenum seruicium de sancta maria
in conuentu. Quia in primo sabbato infra aduentum domini datur regula
generalis quando net plenum seruicium de sancta maria in conuentu. Et
tamen in quibusdam temporibus idem certificatum notatur seruicium feriale
in sabbatis, sicut in ceteris feriis sic : ' sabbato responsoria que in quarta
feria et cetera que ad feriale seruicium pertinent ' : et post historian! Domine
ne in ira inueniuntur propria responsoria in sabbatis, scilicet Misericordiam
et iudidum, et similiter in paschali tempore.
Respondit succentor quod regule general! scripte primo sabbato
aduentus de sancta maria credendum est ; in illis sabbatis nichil fiat
de feriali seruicio in toto tempore ibidem diffinito.
U In uigilia Natalis domini ubi agitur de responsorio lesu Christe cum
allehtya ibi precedet ista rubrica : 'Cantus iste dicetur hac die et in uigilia
epiphanie, quando extra dominicam contigerit, et in festis simplicibus
trium leccionum. Et sciendum quod hoc responsorium et cetera re
sponsoria ad horas per totum annum ab uno solo clerico dicantur, loco
nee habitu mutato tarn in festis duplicibus quam simplicibus.'
U Item ad uesperas in eadem uigilia ubi festa notantur in quibus
antiphona super Magnificat tota cantanda est ante psalm! intonacionem,
Addendum est festum dedicacionis ecclesie.
Ultem in eadem uigilia ad completorium ubi specificatur de ymno
dicendo Saluator mundi, addendum est in fine rubrice sic, 'Dicetur eciam
per octauas dedicacionis ecclesie, nisi contigerit dedicacio in quadragesima
uel in paschali tempore.'
U Item in nocte Natalis domini ubi scribitur prosa tercii responsorii,
addendum est ' Ista prosa non dicetur ad matutinas hac nocte sed ad
ADDICIONES. 197
processionem in die. Similiter prosa noni responsorii non dicatur ad
istas matutinas sed ad processionem die Circumcisionis quando in domi-
nica contigerit.'
Addit eciam succentor quod altera re1 de sanctis in ecclesia Sarum
ubi prose nominantur, eedem prose dicuntur ad processionem et ad
matutinas in suis locis, videlicet in ebdomada Natalis domini ; In die
sancti Andree ad uesperas ; In festo sancti Nicholai ad uesperas et ad
processionem cum nono responsorio ; In inuencione sancte crucis ad
primas uesperas ; et in translacione sancti Thome martyris ; et in festo
sancte Katerine uirginis.
H In die Natalis domini ubi agitur de B/. lesu CJiristc addatur ' Hie
cantus solempnis dicatur a uigilia Natalis domini usque ad octauas
epiphanie et in ipsis octauis nisi in uigilia cpiphanie, quando extra
dominicam euenerit, et in dominicis paschalis temporis et per octauas
ascensionis et pentecostes, et in omni festo cum regimine chori ab octauis
pasche usque ad Deus omnium; dicatur eciam die dedicacionis et per
octauas et in exaltacione sancte crucis et in utroque festo sancti
Michaelis.'
H In octaua Innocencium ad secundas uesperas fiat memoria de
sancto thoma, Ant. Pastor cesus. y. Ora pro nobis. Memoria de sancto
Edwardo rege et confessore. Ant. lustum dcduxit. y. Arnault cum
dominus. Or. Deus qui unigenitum jilium... Memoria de sancta Maria.
Ad matutinas memoria de sancto thoma, Ant. Openi nobis. De sancto
Edwardo Ant. Euge scruc. Memoria de omnibus sanctis.
11 Si uigilia in dominica euenerit, memoria de sancto thoma et de
sancto Edwardo et de sancta Maria.
U Quarto decimo Kal. Februarii festum sancti Wulstani episcopi et
confessoris nouem leccionum fiat.
U Cetera omnia de communi unius confessoris et pontificis. Or.
Spirit um nobis domine
H Quando canitur historia Domine ne in ira uersiculus medii nocturni
sic dicitur. Media nocte surgebam ad confitendum tibi. E/°. Super indicia
iustificationis tue. Jf. Dominus regnauit. E/0. Decorem induit alleluya.
y. Domine refugium factus es nobis. E/0. A generacione et progenie.
II Feria secunda quadragesime ubi habetur de Ant. Requiem eternam,
ps. Beati immaculati usque Ad dominum cum tribularer pro omnibus dei
defunctis addatur sic, ' Finitis psalmis dicatur Ant. Requiem eternam.
Pater noster. ps. Domine probasti. Or. Absohte quesumus domine.
Sequitur missa.'
U In passione domini ad completorium Ant. O rex gloriose. y. Rex
benedicte. y. Atque colant. y. Inter sanctos.
1 Query ad responsoria.
198 ORDINALE SARUM.
U Ad completorium in die pasche et per totam ebdomadam usque ad
sabbatum dicitur Gr. Hec dies sine uersu sicut in ceteris horis.
H In die pentecostes post primam notatam addendum est, 'Processio eat
ante terciam. Ad terciam dicto Deus in adiutorium septem seniores cum
thuribulo ante altare incipiant y. Veni creator spiritus : postea incensetur
altare et sic ad unumquemque uersum hac die tantum. Et dicatur hie
ymnus tribus diebus sequentibus ad terciam : et dicatur in stallo.'
U In rubrica ubi agitur post Dens omnium de seruicio sancte marie in
sabbatis et de impediments eiusdem ubi dicitur ' et nisi uigilie sanctorum
impedierint,' et addatur ' et nisi in festo sanctorum trium leccionum qui
habent aliquam proprietatem ad missam, ut in festo sanctorum septem
fratrum quod habet proprium officium, quia omnia huiusmodi festa
dicuntur cum regimine chori.'
U In die dedicacionis ecclesie ad secundas uesperas E?. Domus
uiea.
IT Item in rubrica ubi dicitur quod per octauas dedicacionis net plenum
seruicium de dedicacione et in dominica, nisi festum nouem leccionum
intercurrat, addatur ista rubrica: ' Et quia chorus regitur per octauas,
nulla fiat memoria, nisi festum trium leccionum uel octaua euenerit. In
octaua omnia fiant sicut in die, preter sequenciam et Credo in ununi et
responsorium ad secundas uesperas. Or. Dcus qni ex niuis clcctisque
lapidibus '
51 In die sancti Andree ad secundas uesperas E/. Vir perfecte pietatis.
y. Imitator ihesn : et prosa O inornm doctor. Gloria.
*\\ In festo sancti Nicholai ad uesperas E/. Beat us Nicholaus. y. Ut apud
cJiristum. Prosa Oportet deuota mente. Dictis memoriis de sancto Andrea,
de aduentu et de sancta Maria, tune eat processio ad altare sancti Nicholai
cum E/. Ex eius tumba. Rectores dicant uersum : et sic net in omni festo
sanctorum quorum altaria sunt in ecclesia ; nee debet seruicium celebrari
ad eorum altaria in ecclesia Sarum, nee maior solempnitas net. Omnes
simul prosam : in redeundo de sancta maria.
H In inuencione sancte crucis ad uesperas E/. O crux niride. y. Custodi
domine. Prosa Crux f delis terra celis.
U In festo sancti Albani martyris ad utrasque uesperas super ps.
Magnificat Ant. Aue prothomartyr Anglorum miles regis celorum^. 51 In
translacione sancti Edmundi archiepiscopi nouem lecciones fiant. Or.
Deus qui largiflue. Memoria de martyribus Or. Fac nos. 1i In translacione
sancti Edwardi regis et martyris Or. Deus etcrne. U In translacione sancti
Thome martyris antiphona super psalmos feriales Iste sanctus. Cap.
Omnis pontifex. E^. Jacet granum. y. Cadit custos. Prosa. Clangat pastor.
Antiphona super Magnificat, Pastor cesus. Or. Deus qui nobis. Memoria
1 aiigelorum precedes celoruiu, but with dots below the word.
ADDICIONES. 199
de apostolis Ant. In regeneration, y. Annundauerunt. Or. Dais cuius
dextera. Inuitatorium, antiphone, psalmi, uersiculi, uersus, et responsoria
sicut in alio festo.
U In inuencione sancti Stephani Or. Dens qui cs sanctorum tuorum.
UTercia die assumpcionis scilicet infra octauas ad uesperas super ps.
Magnificat Ant. Descendi in ortum.
U Pridie Kal. Septembris Natalis sancte Cuthburge uirginis non martyris.
Tres lecciones ; cetera de communi unius uirginis non martyris. Or.
Deus qui eximie cast it at is
11 Dominica infra octauas Natiuitatis beate marie ad primas uesperas
nullum dicetur responsorium, sed omnes antiphone dicantur in laudibus,
quia in octaua die nihil de festo agitur propter festum reliquiarum.
U In translacione sancti Edwardi regis et confessoris tercio Id. Octobris
ad uesperas super psalmos feriales Ant. Arnault. Cap. lustum deduxit.
E/. Miles christi. y. Iste confessor. y. Amauit eum dominus. Ant.
Similabo ps. Magnificat. Or. Deus qui unigen it-urn tuutn, &c. ut supra ad
matutinas : et ad horas omnia fiant sicut de uno confessore et abbate : et
est duplex festum in ecclesia Sarum.
U In die omnium sanctorum post Placebo finite ps. Magnificat cum anti-
phona, sequitur Pater noster &c. pro corpora present!. Or. Deus cut
proprium est misereri. In anniuersario Or. Deus indulgence. Pro
trigintali complendo uel in commemoracione unius defunct! Or. Deits
cut proprium est. Pro episcopis defunctis, (&c.).
Et sciendum quod quando laudes non sequuntur continue, seruetur
ordo oracionum earundem que dicuntur ad Placebo, dicto prius ps. Voce
inea. Quocienscunque seruicium mortuoruni fit cum nouem psalmis et
tribus leccionibus dicatur una antiphona super omnes psalmos, scilicet
Placebo, et ad laudes una, scilicet Exultabunt &c. Et semper dicitur
uersiculus ante laudes, scilicet Complaceat tibi domine, E/°. Doniine ad
adiuuandum me respice. Isti duo uersus ad nonum responsorium cantentur
tantum in die commemoracionis animarum, scilicet Ardentes amme et
Creator omnium rerum.
U In festo sancti Edmund! archiepiscopi, Or. Deus qui largiflue.
Nouem lecciones fiant : cetera de uno confessore et pontifice.
H In festo sancti Edmund! regis et martyris ad utrasque uesperas
Ant. Aue rex gentis Anglorum. ps. Magnificat. Cetera ut alibi habentur.
U Quocienscunque fit seruicium de uno confessore et pontifice uel
abbate sen doctore dicitur ymnus iste Iste confessor totus et integer cum
omnibus suis uersibus. Iste ymnus Ihesu redemptor nulla litera mutata.
U Ista rubrica ponenda est in prima die lune aduentus domini post
2OO ORDINALE SARUM.
responsoria nocturnalia. 'Si in secunda uel tercia feria festum nouem
leccionum uel trium contigerit, uel hinc hac forte tercia uel quarta feria
feriale seruicium sit agendum, semper responsoria primi nocturni primo
loco cantentur nisi specialiter distinguantur : quod eciam fiat per totum
annum.' Ista rubrica continetur in quibusf ordinalif feria quinta ebdomade
prime aduentus domini sed non ita intelligibiliter1.
11 Si infra octauas ascensionis festum cum rcgimine chori euenerit,
secundum Alleluya erit Do minus in syon. Si in dominica uel feria sexta
sequente secundum Alleluya erit unum de communi seruicio.
UQuesitum est utrum sequencia debet dici in octaua die Epiphanie,
Ascensionis et Dedicacionis propter nouem lecciones cum regimine chori :
Respondendum est quod non : ista rubrica ponatur inmediate dominica
prima aduentus domini post versum gradalis.
HSciendum quod gradale repetatur per totum annum nisi in festis
duplicibus et in quatuor temporibus et quando sequitur tractus ; quia
nunquam repetitur quando tractus habetur. Si uero in dominica qua
cantatur Domine in tna misericordia, ubi agitur de resurreccionef2 ad
processionem dicendamf, priusquam tangat de antiphona in redeundo,
scribatur de addicione ' In stacione dicitur antiphona de cruce Sahiator
mundi uel Ant. Adoremits crucis : et scribuntur in exaltacione sancte
crucis. J/T. Hoc signum crucis. Or. Adcsto uel Or. Dcus qui unigenitum.
In festis tamen duplicibus que in dominicis contingunt non dicetur.'
11 Ista rubrica notetur die sancti Andree apostoli post sequenciam.
' Nota quod in omni festo nouem leccionum extra septuagesimam et
quadragesimam dicatur sequencia, nisi in festis sanctorum plurimorum
confessorum.'
H In die purificacionis beate uirginis post sequenciam notetur ista
rubrica. ' Si festum purificacionis beate uirginis infra septuagesimam uel
quadragesimam euenerit, semper dicenda est sequencia in choro. Sacerdos
uero et ministri eius dicant tractum: in ceteris uero festis nouem leccionum
dicatur tractus post gradale.'
U In commemoracione beate uirginis infra septuagesimam semper
dicatur sequencia. Nunquam enim dicitur tractus in ecclesia Sarum in
festo trium leccionum uel in commemoracione.
U In inuencione sancti stephani Or. Deus qui cs sanctorum. In
pluribus ordinalibus continetur ad missam sic, 'Memoria fiat de ceteris
sanctis cum def3 plurimorum confessorum': quod omnino falsum est.
II 4Omni die per annum post oracionem preterquam in duplicibus festis
et quando itur in albis cum genuflexione dicatur ps. Ad te tenant cum
Gloria patri. Kyrieleyson. Christeleyson. Kyrieleyson. Pater noster.
1 Brev. Sar. i. 53. 2 Query responsorio.-.dicendo.
8 Query oracione. * Brev. Sar. i. 15.
ADDICIONES. 201
Et ne nos. Exurge domine. Domlne deus uirtutum. Domine exaudi.
Dominus uobiscum. Oremus. Ecclesie tue quesumus. Et addatur in fine
Et pacem tuam nostris concede temporibus per christum.
UPrimum responsorium in nocte Natalis domini incipiatur a duobus
clericis de secimda forma ad gradum chori, ubi cantetur in eminent! loco.
y. Gloria in excelsis a quinque pueris in superpelliceis uelatis capitibus
amictibus habentesf cereos ardentes in manibus.
H In die S. Stephani ad secundas uesperas quidam diaconus solus in
capa serica ad gradum chori incipiat R;7. Impetiim fcccnint : omnes
diaconi in superpelliceis versum in eodem loco1.
H In die purificacionis beate marie nonum responsorium sic cantetur et
ad secundas uesperas similiter E/. Gaitde maria.
IT Et memorandum quod in octaua die Ascensionis leguntur lecciones
ad matutinas sicut in die Ascensionis de exposicione Euangelii et non de
actibus apostolorum.
Ulsta oracio de cruce Deus qui unigenitum uel Or. Deus qui
unigeniti que dicitur in die Exaltacionis nunquam dicatur ad memoriam sed
ad processionem in sabbatis ad uesperas et ante missam in dominica. Et
Or. Concede nos nunquam dicitur ad memoriam beate uirginis. Versiculus
ad uesperas Sancta dei genitrix ; uersiculus ad matutinas Post partuni
virgo. Ad memoriam in uesperis beate marie Or. Deus a quo sancta : ad
matutinas Deus auctor pads.
U In uigilia beate marie magdalene ad uesperas y. Virginis proles :
post memoriam ad processionem ante altare suum R^. Regnum mundi :
cantor dicat y. Dimissa sunt ei peccata multa. R?. Qiwniam dilexit
multum. Or. Largire nobis. In redeundo antiphona de sancta maria cum
uersiculo et oracione.
U In die omnium sanctorum octaua leccio a puero legatur : uersus
responsorii ante gradum chori a quinque pueris in superpelliceis cantetur.
Uln octaua die dedicacionis ad missam et ad matutinas sicut in die,
preter responsorium ad secundas uesperas, et ad missam sequencia et
Credo. Et ad omnes horas dicatur Or. Deus qui de uiuis.
11 In ecclesia Sarum per aduentum domini quando fit plenum seruicium
de sancta maria, ad uesperas super psalmos Ant. Rorate celi: et fiat
seruicium cum regimine chori : nulla memoria de cruce nee de omnibus
sanctis. In tempore Natalis et per totam estatem ad uesperas super
psalmos feriales Ant. Post partum, cum regimine chori per totum annum
quando matutine beate marie dicuntur. Oracio ad horas sic concluditur
Per christum dominum nostrum.
i The two following sections make similar provision for priests on S. John's day and boys on Holy
Innocents' day.
202 ORDINALE SARUM.
If Ad secundas uesperas in die S. Thome martyris in utroque festo
R/. Jesu bone.
Post uesperas Innocencium ubi notatur antiphona ad memoriam Ant.
Lauerunt. Ant. Ambulabunt. Ant. Cantabunt sancti, addendum est
[Ant.] Inuocentes pro christo. Ant. O quam gloriositm est regmim.
H Dominica infra octauas Epiphanie omnes antiphone in laudibus
dicuntur quia in octaua die proprie laudes habentur.
11 Nota quod nulla prosa per annum dicitur nisi ad uesperas et ad
processionem, excepto die S. Stephani, cuius seruicium committitur
uoluntati diaconi, et excepto die S. Johanis Euangeliste, cuius seruicium
committitur uoluntati sacerdotum, et excepto die sanctorum Innocencium,
quorum seruicium committitur uoluntati puerorum : et excepto die S.
Nicholai, tune enim prosa dicetur ad matutinas scilicet Sospitati.
H In die Natalis domini, Epiphanie, Purificacionis, Trinitatis, Assump-
cionis Natiuitatis beate marie, Reliquiarum, Festum loci, et Dedicacio
septima octaua et nona lecciones. IT Item primo die Pasche Ascensionis
et Pentecostes, IT Item in festo omnium sanctorum tres prime lecciones,
in capa serica legantur.
Die pasche ad uesperas ad processionem rectores incipiant Ant. Alleluya
et chorus prosequatur totam antiphonam : pars chori ex qua executor est
officii resumat ps. Laudate, et terminetur cum primo Alleluya : et sic
alternatim dicatur ut supra notatum est. Eodem modo in redeundo
dicatur antiphona super In cxitu.
IT Die ueneris in ebdomada pasche amoueatur sepulchrum.
II Nota quod isti duo V. Resurrexit dominus et V. Surrexit
domiiius Here dicantur cotidie alternis diebus ante Nocturnum usque ad
ascensionem domini quando de feriis agitur.
11 Feria sexta in crastino ascensionis amoueatur candelabrum cum cereo
paschali.
H Si festum alicuius sancti trium leccionum die Dedicacionis contigerit,
fiat memoria de eo sub silencio.
H Item si dies dominicus in octaua Dedicacionis contigerit totum
seruicium fiat de dedicacione sicut in prima die preter responsorium ad
uesperas et pneter antiphonam super psalm um. Una tan turn antiphona
super laudes: chorus regitur : per totam septimanam dicitur Y. Saluator.
II In octaua Dedicacionis omnia fiant sicut in die preter responsorium
ad secundas uesperas. Euang. Facta sunt encennia. Quere in quarta
feria ante dominicam in ramis palmarum.
IT Die sancti Andree apostoli ad secundas uesperas K/. Vir perfecte
pietatis cum prosa O morum doctor. Chorus respondeat cum pneuma ad
quemlibet uersum ita dicendo, E.
11 Et nota quod quandocunque dicitur prosa, quotquot uoluerint
ADDICIONES. 2O3
accedant, preter ad processionem ad missam : tune tantum dicant tres
prosam, choro respondente cum nota super ultimam literam : clericus et
omnes qui prose interfuerint simul dicant Gloria.
U Die sancte Agnetis Cap. Qui gloria tier.
U Ubi uero fit mencio de reliquiis in octaua die Natiuitatis beate marie
tune dominica infra octauas fiat ita seruicium.
U Ubi uero festum reliquiarum octaua die a Natiuitate beate marie
celebratur dominica infra octauas sic fiat seruicium.
Ad missam dicatur cantus de Kyrie Omnipotens Pater, Spiritits et alme
dicatur ad gradum chori a tribus pueris de superiore gradu in superpelliceis.
Sequencia Aite predara et Sanctus cum hac addicione Bencdictus marie
filius. Iste modus et ordo seruatur in ecclesia Sarum, seel alibi ubi non fit
memoria de reliquiis in octaua die sancte marie, iste ordo seruatur in octaua
die et non in dominica.
U Die omnium sanctorum unus puerulus legat octauam leccionem.
Veniant quinque pueri ad gradum chori nudis pedibus uelatis capitibus
tenentes singuli cereos ardentes : conuersi ad altarc incipiant responsorium
et cantent uersum : dicto uersu redeant a choro sicut uenerunt.
II Memorandum quod ab incepcione Do mine ne in ira usque ad capud
leiunii et ferialibus diebus dicantur ad missam quinque oraciones sequentes :
prima de die, secunda de beata uirgine, tercia de omnibus sanctis, quarta
pro uniuersali ecclesia, quinta generalis.
Ultem a capite leiunii usque ad quartam feriam ante pascha septem
dicuntur oraciones, quando de leiunio dicitur missa : prima de leiunio,
secunda pro penitentibus, tercia de beata maria, quarta pro omni gradu
ecclesie Or. Ecdesie tite, quinta de omnibus sanctis, sexta pro pace Dens a
quo, septima generalis oracio Pietate uel aliqua alia.
IT In paschali tern pore tres dicuntur oraciones : prima de die, secunda
de resurreccione, tercia de omnibus sanctis: nisi in dominicis diebus
quando de dominica agitur: quia tune dicitur missa de resurreccione, et
nulla fiat memoria nisi festum alicuius sancti eiienerit.
U Dominica in ramis palmarum et aliis duobus diebus sequentibus in
inicio passionis dicatur Dominus iiubiscum. In die parasceues non dicitur
sed incipiatur sic, Egressus. Attamen omnibus illis diebus quatuor festiue
legantur.
II Feria secunda in rogacionibus, si nullum festum eiienerit, missa
antequam exeant cum processione de dominica dicitur cum sua oracione,
secunda de resurreccione, tercia de omnibus sanctis : ubi stacio fit,
ps. Miserere et preces dicantur. Et postea missa de ieiunio. Officium
204 ORDINALE SARUM.
Exaudi cum sua oracione : secunda oracio de sancto de quo est ecclesia
uel de pace, tercia de omnibus sanctis. In redeundo dicatur letania : et
sic dicatur istis duobus diebus.
U Feria tercia rogacionum, si a festo uacauerit, totum seruicium fiat de
sancta maria cum missa in choro antequam exeant cum processione, cum
oracione : secunda oracio de resurreccione, tercia de omnibus sanctis.
Ubi fit sUicio, officium Sa/us popiili Or. Dens qui caritatis : alie oraciones
ut supra.
II Feria quarta antequam exeant cum processione officium de die cum
sua oracione : secunda oracio de sancta maria, tercia de omnibus sanctis.
Ubi stacio fit officium et oracio ut in prima die,
U Et memorandum quod prima missa dicatur post sextam, et post illam
missam dicatur nona : et tune exeant : in reditu suo post letaniam dicatur
ps. De profundis.
11 Dominica infra octauas Ascension is missa de dominica, memoria de
ascensione et de omnibus sanctis; nulla sequencia cantatur ; Kyrie, Orbis
factor.
H Die sancti Marci euangeliste ordinetur processio ut in secunda feria
rogacionum : et fiat missa de sancto Marco antequam exeant cum tribus
oracionibus : prima de sancto, secunda de rogacionibus, tercia de omnibus
sanctis. Ubi stacio fit, dicantur ut in secunda feria rogacionum notatur : et
eodem modo exeant et redeant.
H Ultimo die ante aduentum et ante Septuagesimam quando plenum
seruicium fit de sancta maria dicatur ad missam cantus de Kyrie, Spiritus ct
aline : et dicatur a toto choro, et tune Sanctus cum hac addicione Benedictus
marie filiits.
11 In paschali tempore primum Alleluya Per te del genitrix, secundum
Alleluya erit Mane nobiscum uel unum de sequentibus uel unum de ebdo-
mada pasche.
II Nota infra octauas assumpcionis beate marie fiat missa sicut in die,
preter Credo : et epistola secunda quarta et sexta die Egredimini, tercia
quinta et septima die /// omnibus : et sic infra octauas omnia fiant sicut in
die Assumpcionis preter sequenciam que erit de feria suo ordine.
H Eodem modo fiat infra octauas beate marie in natiuitate : secunda quarta
et sexta die Ep. O quam pielcra: tercia quinta et septima die Ego quasi ntfis.
11 De numero oracionum ante epistolam, una uel tres uel quinque uel
septem dici debent. Una sicut una epistola uel unum euangelium uel
propter unitatem : tres propter trinitatem quia numero impari deus gaudet
uel quia deus ter orauit in passione : quinque propter quinquepartitam
passionem : septem propter septem peticiones oracionis dominice uel
propter septem dona spiritus sancti que enumerantur in historia. Septen-
arium numerum excedere non debent.
ADDICIONES. 205
Capitulum dicatur yma uoce ut uix audiatur a choro. Succentor
incipiat ymnum : in utroque uersiculo fit ter pausacio sic : Custodi nos
domine : et neupma nunquam respondetur ad uersiculum ad uesperas nee
ad matutinas sed statim incipiatur antiphona.
II Nota quod in dominica palmarum benedicetur aqua extra chorum :
et sic in quolibet duplici festo quod contingit in dominica.
U Nota quod feria tercia in rogacionibus net seruicium de sancta maria
nisi aliquod festum cum regimine chori impedierit.
If Nota quod ab octauis pasche usque ad festum sancte trinitatis, quando
fit plenum seruicium de sancta maria, psalmi ante lecciones Domine dominus
noster, Cell enarrant, Domini est terra et leccio Stabant iuxta cruccm.
U Regula generalis in uigilia mortuorum, nonum E/. Libera me domine dc
morte cterna : primus y. Dies ilia : secundus y. Quid ergo : tercius y.
Nunc christe te petimus.
H Item commemoracio animarum, nonum E/. Libera vie domine\ primus
y. Dies ilia : secundus y. Ardentes anime, qui nunquam dicitur nisi in
cornmemoracione animarum : tercius y. Creator omnium rcrum, qui
nunquam dicitur nisi in commemoracione animarum.
U Dominica prima post pascha, secundum Alleluya, Angelas domini : et
semper erit secundum per totam ebdomadam sequentem nisi in festo cum
regimine chori : uersus uero Respondent dicatur alternis diebus, ita quod
una die Ange/us altera die Respondens pro secundo Alleluyci dicatur.
11 In secunda ebdomada illud Alleluya, Sun-exit pastor, erit secundum
Alleluya, de quocunque dicitur missa, nisi in festo cum regimine chori et in
ista dominica quando de dominica agitur.
H In tercia ebdomada istud Allcluya scilicet Modicum dicatur alternis
uicibus cum y. Surrexit christus quando de feria agitur. Sed istud Alleluya
Iternm autem sit secundum in hac dominica et in hac ebdomada, de quo
cunque dicitur missa, nisi in festo cum regimine chori.
U In quarta ebdomada secundum Alleluya erit Surrexit dominus uere et
similiter per ebdomadam nisi in festo cum regimine chori.
U In quinta dominica quando dicitur missa de resurreccione secundum
Alleluya erit Surrexit christus iam, et per ebdomadam erit primum.
( The Memorials of Christmastide follow here. )
H In ecclesia Sarum sunt hec festa et nomina talia sorciuntur : dicuntur
quedam festa principalia, quedam maiora duplicia, quedam minora duplicia,
quedam festa simplicia nouem leccionum, quedam festa trium leccionum
cum regimine chori, quedam trium leccionum sine regimine chori: et feriisf.
In hiis septern diuiditur annus. Prima festa sunt huius modi. Primus dies
pasche qui alios dies precellit. Primus dies Natalis domini. Dies Pente-
206 ORDINALE SARUM.
costes. Dies Assumpcionis beate marie. Et dicuntur principalia quia
ceteris preeminent solempnibus. Dicitur eciam festum in cuius honore
fundata est ecclesia principalis in sua ecclesia : et dedicacio similiter.
Maiora duplicia sunt hec precedentia et hec similiter. Dies Ascensionis.
Dies Epiphanie. Dies Trinitatis. Natiuitas sancte marie et Purificacio
eiusdem. Dies omnium sanctorum. Dies reliquiarum. Dies dedicacionis
ecclesie et Dies sancti in cuius honore fundata est ecclesia et octaua cum
regimine chori.
U Minora festa duplicia sunt hec : secundus tercius et quartus dies
pasche : secundus tercius quartus et quintus dies Natalis domini. Dies
Circumcisionis. Dies Annunciacionis beate marie. Octaua pasche. Dies
inuencionis sancte crucis : secundus tercius et quartus dies Pentecosles.
Dies Natiuitatis beati lohannis. Dies apostolorum Petri et Paiili. Dies
sancti Michaelis. Dies sancte Katerine uirginis. Dies sancti Andree et
festa sanctorum quorum altaria sunt in ecclesia, quando scilicet in eorum
festiuitatibus extra chorum ad eorundem altaria seruicium celebratur. Hoc
autem non fit in ecclesia Sarum, nisi ad primas uesperas tantum fit processio
ad altare illius sancti cum responsorio uersiculo et oracione : et totum
seruicium fit in choro : nee fit maior solempnitas propter altare.
U In sexto decretalium1 uolumus statuimus et precipimus quod festa
sanctorum Gregorii, Ambrosii, Augustini et leronymi singulis annis per-
petuis futurisque temporibus pro duplicibus festis solempnizentur.
Hec sunt festa trium leccionum cum regimine chori, festum S. Georgii,
SS. Johannis et Pauli, S. Ypoliti, Undecim millium uirginum, S. Bricii.
H2Debet eciam chorus regi a primis uesperis Natalis domini usque ad
octauas Epiphanie quando extra dominicam euenerit et per octauas pasche
et pentecostes et per octauas Assumpcionis beate marie et Ascensionis
domini et per octauas Dedicacionis ecclesie et Natiuitatis beate Marie,
octauas apostolorum Petri et Pauli, et in quibusdam festis trium leccionum
in paschali tempore, que, si in alio tempore contingerent, nouem lecciones
haberent ; In hiis scilicet, S. Ambrosii, S. Marci, SS. Philippi et Jacobi,
S. Johannis ante portam latinam, S. Dunstani, S. Aldelmi, S. Augustini,
S. Barnabe apostoli; et in commemoracione beate Marie per totum annum.
Cetera omnia festa trium leccionum sunt sine regimine chori, preter ilia
festa que sunt infra octauas principalium festiuitatum.
Ferie sunt omnes dies in quibus non celebratur festum alicuius sancti
uel octaua uel memoria.
Lib. iii. cap. xxii. - Compare Cons. § xx.
ADDICIONES. 207
If l Nota de Kyrieleison per annum.
Ad primam missam Natalis Domini dicitur K. Cunctipotens.
Ad secundam missam K. Rex uirginum.
Ad magnam missam K. Conditor Kyrie. In die S. Stephani K. Pater
creator. In die S. Johannis K. Lux et origo. In die Innocencium K.
Kyrie Rex genitor. In die S. Thome martyris et omnium martyrum et
confessorum K. Orbis factor. In die Circumcisionis Domini K. Rex
uirginum. In die Epiphanie K. Kyrie fons bonitatis. In die purificacionis
beate marie et omnibus festis eiusdem eciam in festis omnium uirginum
K. Rex uirginum. In die pasche ad primam missam K. Lux ct origo. Ad
magnam missam K. Conditor. In secunda die K. Cunctipotens. In die
tercia K. Lux et origo. In die quarta K. Orbis factor. In die Ascensionis
K. Conditor Kyrie. In die Pentecostes K. Kyrie fons bonitatis. Secunda
die K. Pater creator. In die tercia K. Lux et origo. In quarta die K.
Kvrie rex genitor. In die sancte Trinitatis K. Conditor. In die S. Johannis
baptiste K Z//,v t'/ origo. In die SS. Petri et Pauli et omnium apostolorum
et euangelistarum et in utroque festo sancte crucis dicitur K. Lux et origo.
In die S. Marie Magdalene K. Cunctipotens. In die omnium sanctorum
K. Pater creator. In duplicibus omnibus festis per annum K. Conditor
Kyrie. In utroque festo S. Michaelis et in die S. Dunstani dicitur K.
Kyrie rex splendens.
1 In a later hand.
ORDINALE SARUM.
DOMINICA PRIMA IN ADUENTU1 DOMINI.
AD UESPERAS.
Pulsatis campanis more soli to accensisque luminaribus [in ecclesia
necessariis, hebdomadarius] Executor officii, dicta [priuatim] oracione
dominica scilicet Pater noster [et Am niaria\ officium uesperarum ex
equatur.
U Et sciendum est quod omni die per annum de quocunque fit
seruicium, in inicio uesperarum completorii matutinarum et aliarum
horarum de die semper dicitur Pater noster et Aite maria a toto choro et
hoc sub silencio stando. [Et sciendum est quod nunquam dicitur Pater
noster nee aliqua oracio sedendo ad uesperas uel ad matutinas neque ad
missam sed semper stando uel prosternendo tarn a sacerdote quam a toto
choro : et hoc per totum annum secundum usum Sarum.]
U Deinde dicat sacerdos "executor officii uoce extensa hoc modo ; quod
dum dicat signet se signo crucis'-'. Dens in adiutorium nienm intende*.
[Et] chorus respondeat [hoc modo]: Domine ad adjuuandum me festina.
[Et procedendo :] Gloria patri et filio et spiritni sancto. Sicut erat in
principle et nunc et semper et in seen/a seculornm. Amen. Allelnya. [Et
sciendum est quod iste predictus ordo dicendi tenendus est in omnibus
horis fere per totum annum : et dicitur fere, quia in tribus feriis proximis
ante pascha et in ebdomada pasche et in die animarum ad matutinas et ad
omnes alias horas non dicitur De-its in adiutorium etc. ut supra, sed
principalis executor officii postea incipiat antiphonam hoc modo: ] Ant.
Benedictus.
Rector chori [ipsum psalmum] prosequatur hoc modo : Dominus deus
meus : \gui docet manus meas ad prelium :]
51 Et sic fiat semper [per totum annum] ubicunque antiphona et suus
1 aduentus. ~" signando se signo crucis et incipiat hoc modo.
3 For the music throughout see the Appendix.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS AD UESPERAS. 2OQ
psalmus unum habent inicium in plena diccione; preterquam in Ant.
Afferte domino^ et in Ant. Beati omnes et in consimilibus ; quia tune non
in secunda diccione set in tercia, et aliquando sed raro in quarto, prose-
quetur psalmus.
[U Et secunda antiphona de suo pari format ex alia parte chori
incipiatur : et cetere sequentes antiphone hinc inde descendendo a princi-
palibus ex utraque parte chori per ordinem discurrant.]
51 Et sciendum est quod omnes antiphone per annum, que incipiende
sunt ante intonacionem psalmi, semper ad uariacionem differencie inci-
piantur, sicut in magno tonali plenius intimatur. Et quod psalmus non
incipiatur antequam ilia uariacio perficiatur.
H Finite psalmo cum Gloria patri et Sicut erat [in principio\, reinci-
piatur antiphona a cant[at]ore uel a succentore et percantetur a [toto]
choro : quod per totum annum obseruetur in antiphonis cantandis ' post
psalm os.
Antequam intonetur psalmus hoc modo incipiatur [hec] {sequens}
antiphona. Lauda. [Et] rector chori prosequatur hoc modo : ierusalcm
dominum.
Post {psalmumj uero hoc modo reincipiatur antiphona : Lauda
ierusalem dominum.
Hee predicte antiphone cum suis psalmis dicuntur ad [has] uesperas
supradicto modo omnibus sabbatis per totum annum extra tempus pasche
quando de dominica agitur.
{U In incepcione autem quarti psalmi tres pueri, accepta licencia a
rectoribus chori, egrediantur ut se induant, duo ad deferendum cereos, et
tercius ad thurificandum.}
51 Ultima autem antiphona ad has uesperas sicut ad quaslibet2 [alias]
uesperas per totum annum tarn in festis quam in feriis semper cum
neupma terminetur.
U Similiter fiat in singulis nocturnis et in laudibus [ad matutinas] et in
qualibet antiphona super Magnificat et Benedictus et Quicunque uult per
totum annum preterquam3 a passione domini usque ad octauas pasche et
nisi in seruicio mortuorum.
U Ad terciam uero et [ad] sextam et [ad] nonam et ad completorium
omnino [neupma] tace{a}tur [per totum annum]. Capitulum [dicitur]
yma uoce : a sacerdote [executore officii dicetur], loco nee habitu mutato
set ad altare conuerso, non cantando sed sub tono leccionis legendo4;
quod per totum annum eciam in festis duplicibus obseruetur [hoc modo :]
Erit in nouissimis diebus .. .omnes gentes5.
1 incipiendis. 2 quascunque. 3 nisi. 4 hoc modo subsequitur legendum.
5 Inflexion CF on gentes.
F. II. 14
210 ORDINALE SARUM.
[Et] chorus respondeat [sub isto tono :] Deo gracias\
[Quo finito rectores chori incipiant R/. Ecce dies neniunt et uersus
responsorii percantettir ab eisdem rectoribus ad gradum chori : quod per
totum annum obseruetur in festis cum regimine chori.]
Dicto2 ymno unus puer ex parte chori dicat [hunc] uersiculum {loco
nee habitu mutato sed ad altare conuersus.
Idem ordo seruetur a quolibet puero quandocunque solus dicit uersi
culum uel Benedicamus. Uersiculus sic dicitur. |
Rorate celt dcsiiper. Chorus respondeat priuatim [hoc modo] Et
nubes . . .
H Eodem modo dicantur et respondeantur omnes uersiculi ad uesperas
et ad completorium et ad matutihas [post psalmum et] in singulis nocturnis
et post ymnum in laudibus per totum annum, nisi in tribus proximis
diebus ante pascha et in seruicio mortuorum. Ita tamen quod in tempore
paschali respondeat chorus cum alleluya et sub silencio.
Ant. Ecce nomcn. ps. Magnificat.
[Antiphona finita cum neupma, ad gradum chori dicat sacerdos
oracionem.]
11 Hoc modo [quo sequitur] dicantur et finiantur omnes oraciones per
totum annum ad uesperas et ad matutinas et Magnificat et Benedictus,
{hoc modo ut sequitur).
{Sacerdos ad oracionem dicendam ad gradum chori accedat et puer
ebdomadarius leccionis deferat ei librum cum lumine in superpelliceo,
ceroferariis eidem sacerdoti assistentibus sic incipiendo :} Dominus
uobiscuin. Et cum spiritu tno. Oremus. Excita . . \salvari\ : 3que terminatur
sic3 Qui vivis et regnas cum deo pat re in imitate spiritu s sancti dens per
omnia secula seculorum.
{Chorus respondeat sic :} Amen.
Dominus uobiscum. Et cum spiritu tno.
[Cum predicto tono dicuntur omnes oraciones per totum annum ad
uesperas et ad matutinas nisi in tribus feriis ante pascha et in seruicio
mortuorum.]
^1 4 Finita oracione dicitur Benedicamus hoc modo4 Benedicamus domino.
Istud Benedicamus dicitur per totum annum quando{cunque} ab uno
solo puero dicitur et [eciam] in tempore paschali.
U Nulla processiox fiat ante crucem [in] hoc sabbato ad [has] uesperas,
nee abhinc aliquo {alioj sabbato usque ad sabbatum in octauis pasche
quod dicitur in albis : {et tune inchoetur}.
1 Inflexion CBC on gracias. 2 Finito.
s~3 Et ista oracio terminatur hoc modo cum.
4-4 Finita oracione solus puer ex parte chori ad altare conuersus, loco nee habitu mutatust, tono quo
sequitur dicat hunc cantum.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS AD UESPERAS. 211
Hac die nulla fiet memoria nisi de sancta maria. Verumptamen si
festum sancti Andree hoc sabbatum precesserit uel ipso die contigerit,
tune de eo fiet memoria, que precedet memoriam beate marie ipso die et
{continue} [cotidie] infra octauas : {et} tune oracio eiusdem 'sic finiatur1 :
Per christum dominum nostrum". [Amen.]
U Et sciendum est quod quando fiat aliqua memoria uel processio ad
uesperas uel ad matutinas, tune omnes oraciones post primum Benedi
camus 3sic finiantur3, Qui vivis et regnas cum deo patre \_et spiritu sancto\ :
uel sic : Qui cum deo patre et spiritu sancto \uiuis et regnas deus\ : uel sic :
Qui uiuis et regnas dcus [per omnia secula secular uni\ : uel sic: Qui tecitm
uiitit et regnat [in unitate spiritus sancti dens per omnia secula secuhrum\ :
{et} semper dicantur usque ad finem. Tamen4 oraciones que finiuntur sic,
Dominum nostrum Icsum Christum filium tuum non dicantur ulterius, set
statim dicitur Amen a [toto] choro : et postea fiat memoria uel processio.
UCum5 uero post primum Benedicamus sequatur aliqua memoria uel
processio post aliquam oracionem que terminetur sic Per dominum nostrum
\iesum christum\ uel Per eundem [dominum nostrum iesum christuni\, tune
sic concluditur Per cJiristum dominion nostrum \iesum cJiristum. Ameti\ :
uel sic : Per eundem cJiristum dominum nostrum [Amen~\, tit decet. Similiter
fiet per omnia post illas oraciones que dicuntur [sicut] post processiones
ante missam uel post {missam}. [Tamen ultime oraciones ad uesperas
et ad matutinas dicuntur cum conclusionibus suis usque ad finem cum
Dominus uobiscum supradicto modo.]
11 Memoria de sancta maria, Ant. Aue maria. Hec [predicta] anti-
phona dicitur ad memoriam de sancta maria usque ad uigiliam natalis
domini in prirnis uesperis sanctorum et in sabbatis.
11 Finita antiphona dicat sacerdos [executor officii} [hunc] uersiculum
{sic} : Egredietur uirga de radice Icsse. [Et chorus respondeat ad ilium
uersum :]. E/. Et flos de radice eius ascendet. [Hoc eodem modo
dicantur et respondeantur omnes uersiculi qui dicantur ante oracionem
per totum annum, ita quod ceteri uersiculi dicantur sub tono huius
responsionis. Finito uersiculo cum responsione, dicat sacerdos sub prima
uoce :] Oremus. Deus qui de. . . Per eundem dominum. Et dicitur et finiatur
supradicto modo(i. Sequatur Dominus uobiscum. Et cum spiritu tuo.
7 Finita oracione dicitur secundum7 Benedicamus [domino] supradicto modo,
[quod dicitur ab aliquo puero ex parte chori].
U Hiis dictis8 absque interuallo dicantur uespere de sancta maria, sine
nota, sedendo usque ad antiphonam post psalmos tantum. Exinde uero
stare tenentur omnes clerici usque ad finem uesperarum.
J-! concluditur sic per totum annum.
2 With inflexion CB. B for nostrum. H has CB. C for dominum.
;f preter ultimam oracionem que finitur sic. * Et omnes. 5 Si.
6 C has this in full again with notation as before. '-' Hiis dictis cum. 8 Tune.
14—2
212 ORDINALE SARUM.
UAd matutinas uero de eadem sedet chorus ab incepcione primi
psalmi ante lecciones usque ad Te Deum, quando dicitur, nisi dum
antiphona super psalmos dicitur ante lecciones usque inchoetur prirna
leccio. Ita quod lecciones cum uersibus responsoriorum stando dicantur
ab illis [uidelicet] clericis 'interim stantibus qui dicturi sunt tantum.
H De laudibus sicut ad uesperas1.
UEt notandum est quod ante incepcionem uesperarum et matutinarum
de sancta maria non dicatur Pater noster [nee Aue marid\ in audiencia nee
eciam sub silencio per totum annum quando non fit plenum seruicium de
ea : set ad alias horas dicitur Aue maria 2scilicet in capella coram altare in
congregacione clericorum ante missam de ea ante incepcionem cuiuslibet
hore cum genufleccione sub silencio-.
Uespere {autem} de sancta maria hoc modo dicantur cotidie usque ad
uigiliam Natalis domini, quando non lit plenum seruicium de ea.
Y. Aue man's stella.
Quo finite dicat sacerdos uersiculum loco nee habitu mutato.
U Et notandum est quod omnes uersiculi ad uesperas et ad matutinas
de sancta maria per totum annum dicantur a sacerdote executore officii
modo predicto quando non fit plenum seruicium de ea3. y. Diffusa est.
Deinde fiat memoria de sancto in cuius honore dedicata est ecclesia ut
in prebendis uel aliis ecclesiis et postea de reliquiis {secundum antiquum
ordinale}.
Memoria de omnibus sanctis ad uesperas et ad matutinas de sancta
maria quandocunque choris regitur.
U In omnibus uerox aliis diebus fiat memoria x de eis ad uesperas et ad
matutinas de die : quod per totum annum obseruetur nisi a capite ieiunii
usque ad uigiliam pasche : tune enim nulla fiat memoria de omnibus
sanctis ad uesperas nee ad matutinas de die4.
U Hec oracio dicatur ad uesperas tantum scilicet Deus a quo, que
terminetur sic Per dominum nostrum &c. Domimis uobiscum. Et cum
spiritu tuo. Benedicamus domino. Deo gratias.
1-1 qui dicturi sunt interim tarn ad laudes.
2-2 que in capella dicantur que dicitur Salue regina : sed ad gradum chori incipiat sacerdos uesperas de
sancta maria hoc modo : Deus in adiutorium meit»t intende sine nota : tamen in festis cum regimine
chori incipiat unus sacerdos de superiori gradu, loco nee habitu mutato, et iterum eat sacerdos in
vestiarium ad capam sericam deponendam.
3 sancta maria.
4 Three lines in Harl. 2911 are here miswritten and marked in margin ' vacat.'
AD COMPLETORIUM DE ADUENTU. 213
U[Sed] hec oracio dicitur ad matutinas tantum scilicet Deus auctor
pads : que terminetur sic, Per dominum nostrum \iesum christum filium
tuum, qui tecum...seculorum. Ameti\.
Domimts uobiscuin. [Et cum spiritu tuol\
Benedicamus domino. \_Deo gracias,
Sic ultima oracio ad uesperas et ad matutinas et ad completorium per
totum annum terminetur.]
AD COMPLETORIUM DE ADUENTU.
Dicat sacerdos {post} Pater noster [et Aue\ submissa uoce1 hoc modo :
Conuerte nos deus salutaris noster.
Chorus dicat2. Et auerte iram tuam a nobis.
Executor officii extensa uoce dicat3 hoc modo : Deus in adiutorium
meum intende.
[Chorus respondeat ut supra ad uesperas.]
Hii psalmi predicti dicantur cotidie ad completorium per {totum}
annum de quocunque fit seruicium, preterquam in4 cena domini usque
ad octauas pasche: et dicantur [semper] sub yma5 uoce, nullum psalmumx
exaltando.
Cap. Tu in nobis \cs domine\.
Hie [sequens] cantus dicitur in omnibus dominicis et in festis sim-
plicibus cum regimine chori et in commemoracione beate marie et in
quibuslibet octauis et infra quando hie ympnus dicitur ad completorium,
{nisi quando de feria agiturj : Te lucis ante termlnum.
51 Hie cantus [sequens] dicatur in Jomnibus} feriis et [in] festis trium
leccionum sine regimine {chori] quando hie ymnus dicitur ad comple
torium : Te lucis ante terminum [Hie ympnus Te lucis per totum annum
dicitur ad completorium nisi in festis duplicibus et in octauis cum regimine
chori, et a quadragesima usque ad festum sancte trinitatis.]
Finita antiphona {post psalmum} [et Nunc dimittis\ sequantur preces
ex parte chori et incipiantur6 [a minori persona] hoc modo : Kyrieley-
son iij. Christeleyson iij. Kyrieleyson ij. Kyrieleyson.
[Et dicat chorus tune] Pater noster; [qua dicta] sacerdos dicat sic7:
Et ne nos inducas in temptacionem.
[Et tune] chorus [respondeat sub uno tono :] [Sacerdos,] Sed libera nos
a malo. [Chorus.] In pace in idipsum. Dormiam et requiescam.
[Tune dicat sacerdos] Credo in deum. Deinde dicantur uersiculi et
i Et tune incipiat. - respondeat hoc modo. 3 Tune dicat sacerdos.
4 a. 5 una. '; ineipientes. 7 hoc modo.
214 ORDINALE SARUM.
respondeantur sub eodem tono [sicut ante, et sequantur preces per
ordinem. Tune dicat sacerdos] Carnis resurreccionem. \Et vitam eternam.
Amen.]
Notafndum est] quod excellencies persona [ecclesie, scilicet] sacerdos,
dicat Confiteor \deo celi\~\, Misercatur et Absolutionem {tain} ad primam
quam ad completorium per totum annum. [Chorus ad eum conuersus :
et] quando Confiteor dicitur {priuatim scilicet tit uix a choro audiatur hoc
modo respiciens ad altare} [sic dicitur secundum usum Sarum et non alio
aliquo modo].
Confiteor deo et beate marie ct omnibus sanctis tins {vertentes se ad
chorum J- et uobis \_qnia\ peccaui minis cogitacione locutione ct operc, mea
culpa : {respiciens ad altare} precor sanctam mariam omnes sanctos {dei
respiciens ad chorum} et uos orare pro vie.
[Et tune] chorus respondeatx ad eum conuersus Misereatur vestri1
onmipotens dens &c.
2Postea primo ad altare conuersus Confiteor, deinde ad sacerdotem con
uersus, ut prius sacerdos se habuit'-. Deinde dicat sacerdos {ad chorum
conuersus} Misereatur rcstri omnipotent dens ct dimittat robis ojnnia peccata
vestra, libcret uos \deus\ ab oinni malo, conseruet ct confirmet in \pmni opere\
bono et ad vitam perdncat eternam. [Chorus dicat] Amen. [Sacerdos.]
Absolutionem ct rcmissionem omnium pcccatornm nostrorum, spacium vere
penitencie et emendacionem lite, gratia m et consolacionem sancti spiritus
tribuat \nobis\ onmipotens \_pater\ et miscricors dominus. [Chorus] Amen.
U Hiis dictis [sine nota] dicantur sequentes preces a sacerdote [exe-
cutore officiij [cum nota] :
Dominns vobiscum. Et cum spiritu tuo. Oremns*.
Hee preces predicte dicantur per totum annum x supradicto modo ad
completorium tarn in festis duplicibus quam simplicibus et in feriis, nisi a
cena domini usque ad octauas pasche. Ita tamen quod in omnibus feriis
joer aduentum et a Domine ne in ira usque ad cenam domini, et a Dens
omnium usque ad Aduentum domini, quando de feria agitur, post Fiat
misericordia tua domine statim sequatur f Exaudi domine . . .^ . Miserere
met et exaudi me\ [et statim incipiatur sine nota ex parte chori iste] ps.
Miserere met dens. Totus psalmus dicitur cum Gloria patri et Sicut Erat
[sed] sine nota, [alternatim a choro] : et {tune} omnia fiant in prostracione
ab incepcione primi Kyrieleyson usque post oracionem et Confiteor {et}
1 tui.
2-'- Et postea omnes conuersi ad ilium digniorem sacerdotem dicant Confiteor hoc modo: Confiteor
ut ante.
:; All with the inflexions FD and FDE.
POST COMPLETORIUM. 215
Misereatur et Absoludonem : ita tamen quod immediate post psalmum
erigat se sacerdos [in stallo suo] sic dicendo1: Exurge (&c.).
Illumina quesumits
Dominus uobiscum. Et cum spiritu tuo. Benedicamus domino. Deo
gratias*.
U[Et] sub eodem tono dicantur et finiantur {omnesj oraciones ad
[omnes] horas, scilicet ad primam, terciam, sextam et nonam et ad
completorium per totum annum, nisi a Cena domini usque ad uigiliam
pasche, et nisi in die animarum. [Ita tamen quod nota predicta super
lesum Christum filium tuum non dicitur nisi conclusio sit Per dominum
nostrum.']
Hec {predicta} oracio [scilicet Illumina\ cum predicto capitulo \Tu in
nobis\ et versiculo [scilicet} Cnstodi nos dicitur ad completorium per
totum annum, nisi a cena domini usque ad octauas pasche. Antiphona
uero super psalmos {scilicet} Miserere per totum aduentum dicitur et a
crastino octauarum Epiphanie usque ad quadragesimam, et a dominica
passionis domini {usque ad cenam domini}, et a crastino [festi sancte]
Trinitatis usque ad aduentum domini [dicitur] (nisi in festis et per octauas
beate marie}, et nisi in festo reliquiarum et jfesto} omnium sanctorum.
[Et] hoc predictum completorium non muta[bi]tur per totum aduen
tum" nisi in festis duplicibus que infra aduentum euenerint. Tune }enim}
muta[bi]tur ymnus* solummodo [Te luds\ et [in loco eius] dicitur Y.
Saluator mundi\ [et in commemoracione beate marie, tune enim in fine
ympni Te lucis dicitur y. Gloria tibi do mi tic ^
Omni die per annum post completorium de {die et et post matutinas
de die et de} sancta maria [dicitur ps. Ad te leuaui quia post matutinas de
die in ecclesia Sarum dicantur matutine de sancta maria et tune ps. Ad te
leuaui: et iste psalmus dicitur per totum annum] preterquam in festis
duplicibus et per octauas assumpcionis, natiuitatis beate marie et dedi-
cacionis ecclesie et in die animarum et in uigilia natalis domini, et ab ilia
uigilia4 usque ad incepcionem ystorie Domine ne in tra, et a cena domini
usque [ad] incepcionem ystorie Deus omnium. [Exceptis hiis diebus]
dicitur [per totum annum hoc modo] pro pace ecclesie cum genufleccione,
{iste} ps. Ad te leuaui cum Gloria patri et Sicut erat sed sine nota :
[tamen quando laudes mortuorum dicantur in choro, sicut in quadra-
gesima, post matutinas de die et de sancta maria, et post laudes
mortuorum dicitur ps. Ad te leuaui et semper cum Gloria patri et
Sicut eratJ\
1 dicens hoc modo. - All with the inflexion FD.
3 in toto aduentu. 4 abhinc.
216 ORDINALE SARUM.
IT Finito psalmo sequitur Kyrieleyson Christeleysou Kyrideyson. Pater
nosier.
Peinde dicat sacerdos executor officii in audiencia sed sine nota
[genuflectendo], Et ne nos. [Chorus.] Sed libera (&c.). {Et cum}
Or emus.
[Deinde dicat sacerdos similiter in prostracione] Or. Ecclesie tuc....
5T Hiis dictis surgat sacerdos et omnes clerici a prostracione osculantes
formulas.
HAD COMPLETORIUM DE SANCTA MARIA quod {semper} extra chorum
dicetur.
AD MATUTINAS DE ADUENTU.
Dicat sacerdos {post} Pater noster [campanis pulsatis et postea incipiat]
{submissa uoce} hoc modo :
D omine labia mea aperies. {Chorus respondeat hoc modo}. Et os
meum annunciabit laitdem tuam. [Executor officii uoce extensa dicat hoc
modo ut prinsj. Dens in adiutorium meum intende. [Domine adadiuuandum
mefestina."] \_Gloria patri~\ et cetera 'sub eodem tono sicut ad1 ad uesperas.
Deinde rectores chori in capis sericis ad gradum chori simul incipiant
Inv. Ecce venit rex. Chorus prosequatur Occurramus &c.
Rectores [chori | dicant Jsimul| totum psalmum, [scilicet] Venite [et]
nullum psalmum t exaltando : [et] post primum et quintum versum psalmi
repetatur totum x inuitatorium a choro: et post tercium versum a cantore uel
a succentore reincipiatur inuitatorium, [et] vocem exaltando {si necesse
fuerit], et percantetur a choro. Post secundum {uero} quartum et sextum
versum psalmi repetat chorus Occurramus &c.
Deinde reincipiatur inuitatorium a rectoribus Jut priusj, et percantetur
a choro.
IT Hie ordo [ob]seruetur per totum annum de muitatoriis cum* suis
psalmis dicendis, nisi a passione domini usque ina diem pasche. Ita
tamen quod in festis duplicibus primo percantetur {totumj inuitatorium a
rectoribus chori qui dicturi sunt [ps.] Venite et postea repetatur a choro.
UEt notandum {estj, quod {per totum annum} quando plures psalmi
habentur sub uno Gloria patri ad nocturnum uel ad horas, nullus eorum
exaltarix debet antequam perueniatur ad illud Gloria patri.
Deinde dicitur Pater noster et Aue maria a toto choro priuatim. Et
{notandum quod in ecclesia Sarum nunquam incipitur Pater noster, Credo a
1-1 ut supra. - et. 3 ad.
DOMINICA PRIM A ADUENTUS AD MATUTINAS. 2i;
sacerdote in audiencia ad aliud seruicium nisi ad missam tantum ubi totum
in audiencia dicitur uel canitur:} postea dicat sacerdos in audiencia {hoc
modo} Et ne nos inducas in temptacionem. (Chorus dicat} Sed libera nos
a malo1. Clericus lector dicat2 : lube domine benedicere* : sacerdos dicat
sic4: Benediccione...eternus. Amen'"'. Et sciendum est quod omnes bene-
dicciones ad matutinas per totum annum modesta uoce [sub tono leccionis]
dicantur a sacerdote [interim sedente] nisi tantum ad primam quartam et
septimam leccionem. Tamen in die Natalis domini tres ultime benedicciones
stando dicantur.
[Finita benediccione sedeat chorus et clericus primam leccionem hoc
modo legaturf].
{Leccio prima.}
Visio . . .regum iuda. Audite..Jocutus est. Filios...spreuerunt mer\ [Et
cetera cum eodem tono usque ad finem : ita tamen quod cetere clausule
sub hoc tono et cum hac clausula terminantur.] Hcc dicit. ..eritis'1. Item
in fine aliarum leccionum [si non mortuorum] {finiatur sic} Tu autem...
nostri1. [Et] {sub} hoc tonox supradicto legantur omnes lecciones ad
matutinas per totum annum nisi tres prime lecciones in tribus proximis
feriis ante pascha : {Et quodf quedam lecciones aliter finiantur ut plenarie
subnominantur suis locis.} Per totum aduentum legantur lecciones de
prophecia Ysaie quando de temporal! agitur, nisi in secundo {nocturne} et
tercio nocturno diebus dominicis, et nisi in quarta {et} sexta feria et sabbato
quatuor temporum. {Et notandum quod} omnes lecciones de propheciax
per totum annum terminantur cum hac clausula Hec dicit dominus, nisi in
tribus noctibus ante pascha. Relique vero lecciones finiantur cum Tu
autem {cotidie per annum} nisi solummodo in vigiliis mortuorum: et in
tribus noctibus ante pascha {ut supra}. Finita leccione non respondeat
chorus Deo gracias, set statim sine8 interuallo responsorium incipiatur :
quod per totum annum obseruetur.
[QuESTio UTRUM DEBEMUs DiCERE Tu autem \\z\Hec dicit dominus post
iecciones de sancta maria de commemoracione in aduentu. Dicendum
est quod dicitur Tu autem ubi non leguntur lecciones de prophecia9.]
II10 HAC DIE PRIMUM RESPONSORIUM A TRIBUS [PUKRIS] INCIPIATUR
in superpelliceis ad gradum chori ad altarex conuersis et percantetur a choro :
1 Each with the inflexion FD.
2 Et tune clericus qui leget leccionem, legal hoc modo sequent!.
"> H has the inflexion CF but C has the inflexion CA.
4 Et tune sacerdos dicat benediccionem voce moderato.
6 H has the inflexion FD but C has the inflexion CF. 6 Each clause has the inflexion CAB.
7 With the inflexion CF. s absque.
CJ In red. It is followed by a long section in C headed in red Hie agitur de accentu. This is not
printed here.
10 C here is almost entirely torn out as far as the end of the Mattins of the day.
2l8 ORDINALE SARUM.
{uidelicet duo pueri ex parte chori cum tercio puero ex opposite in medio
eorum stante simul incipiantj E^. Aspiciens. Solus puer ebdornadarius ex
parte chori stans dicat primum uersum Qiiique terrigene: chorus Ite obuiam:
omnes repeticiones dicantur usque ad finem responsorii [et] secundus puer
in medio stans ex parte cantoris solus dicat secundum y. Qui regis. Chorus
Nuncia. Tercius puer ex parte decani solus dicat tercium y. Excita
Domine. Chorus Qui regnaturus. Deinde hii tres pueri simul dicant
Gloria patri. In populo. Chorus uero ad incepcionem Gloria patri stare
tenetur usque ad incepcionem secunde leccionis. Item omnes hii tres
pueri reincipiant simul responsorium et percantetur a [toto] choro.
Medie lecciones de sermone beati Maximi episcopi, et legantur sine
titulo sed cum lube domine incipiantur, et cum Tu ant em finiantur.
Leccio quarta, Igitur quoniam post tempus. E/. Aue niaria. y. Quo-
modo. Spiritus sanctits.
Quando dicitur Gloria patri tune respondeat chorus Qttod enim.
U Hee predicte antiphone cum responsoriis huius dominice cum suis
psalmis dicantur omnibus dominicis per totum aduentum.
11 Leccio septima de exposicione euangelii hoc modo incipiatur. Post
acceptam benediccionem Leccio sancti euangelii secundum Matheum. Non
dicitur Gloria tibi domine. Cum appropinquasset ihesus. Finitis uerbis
euangelii dicat titulum de sermone sub eodem tono quo et leccionem.
Itaque non dicitur de eadem Icccione scilicet in fine set hoc modo, Hoc die
Omelia de diuersis tractatibus. Bethphage domus Intcce.
Non dicitur Te deum per totum aduentum de quocunque fit seruicium
sed nonum responsorium reincipiatur : et hoc fiat in dominicis et in festis
nouem leccionum tantum.
H Hec responsoria que secuntur dicuntur ferialia que in feriis per
ebdomadam dicuntur, ut postea patebit : Rr. Obsecro domine. y. A solis.
Sicut. E7. Alieni. y. Ecce ueniam. Nam. Gloria patri. Et co/les.
Finito ultimo responsorio dicat sacerdos uersiculum ante laudes hoc
modo : JEmitte1 .... R/. De petra .... Deus in auditorium ....
IN LAUDIBUS.
Ant. In ilia. ps. Dominns regnauit. Ant. locundare. ps. lubilate.
Ant. Ecce dominus. ps. Deus deus meus et ps. Deus misereatur.
Sub uno Gloria patri dicantur : quod per totum annum obseruetur
quando ps. Deus deus meus dicitur.
1 With the inflexions F. D., and F. D. E. Dens in adiutorium as before.
AD MATUTINAS DE SANCTA MARIA. 219
Ant. Omnes sidentes. ps. Benedidte. Et dicitur sine Gloria patri
quandocunque dicitur in laudibus.
Ant. Ecce ueniet. ps. Laudate dominion de celts, ps. Cantate. ps.
Laudate dominion in sanctis. Sub uno Gloria patri dicantur per totum
annum quandocunque Gloria patri dicitur.
Hii predict! psalmi dicantur in laudibus omnibus dominicis per annum,
preterquam in septuagesima usque ad pascha tantum : dicantur eciam in
omnibus festis sanctorum tarn trium quam nouem leccionum per annum.
Cap. Hoc cst. Y. Vox clara. ~fr. Vox damantis.
51 Iste uersiculus et ceteri uersiculi predicti de responsoriis dicuntur per
totum aduentum suis locis quando de temporal! agitur.
Ant. Spin' tits sanctns. ps. Benedictus. Or. Excita qiiesumns domine.
51 Memoria de sancta maria Ant. Missus est. J. Egredietur iiirga.
Or. Dens qui de beate marie.
51 Deinde dicantur matutine de sancta maria.
U Et sciendum est quod per totum annum dicantur uespere et matutine
de sancta maria statim post uesperas et matutinas de die quando in choro
dicantur.
51 In aduentu si aliquod festum nouem leccionum in sabbato contigerit,
ibi celebretur, et secunde uespere de dominica erunt, et solempnis memoria
de festo, nisi duplex festum fuerit : tune enim uespere de festo erunt et
solempnis memoria de dominica, nisi in primo sabbato.
51 Si aliquod festum nouem leccionum in aliqua dominica per aduentum
contigerit, semper dirleratur in crastinum, licet duplex festum fuerit. Et si
quando difTertur uel in eadem feria (festum) contigerit, tune enim in
dominica erunt uespere de festo et solempnis memoria de dominica que
precedet memoriam de sancta maria.
5! De quocunque fit seruicium infra aduentum semper fiat solempnis
memoria de aduentu et de sancta maria.
51 De festis autem trium leccionum in aduentu nihil fit, nisi de octaua
sancti andree nee eciam memoria.
AD MATUTINAS DE SANCTA MARIA1.
Per totum aduentum quando non fit plenum seruicium [de ea hoc modo
fit seruicium].
Inv. Aue maria. ps. Venite.
Et dicitur in secunda forma ab aliquo clerico ex parte chori : quod per
totum annum obseruetur quando non fit plenum seruicium de ea.
51 Sciendum est [eciam] quod quando seruicium de sancta maria propter
aliquod duplexx festum pretermittitur a2 choro, nichilominus ordo feriarum
1 C begins again and has here the rubric which is given below at the end of lauds. - de.
220 ORDINALE SARUM.
in antiphonis psalmis et uersiculis seruabitur in sequenti feria in conuentu :
quod per totum annum Jgeneraliter} obseruetur.
51 Nam continue1 per {totum} annum siue in choro siue extra chorum
vespere et matutine de sancta maria dicantur.
51 Omnes lecciones in secunda forma legantur, uersus quoque respon-
soriorum ab eisdem lectoribus dicantur. Ita quod prima leccio et tercia
ex parte chori legantur, et secunda {leccio} ex alia parte {chori} : quod per
totum annum obseruetur in cotidianis matutinis de sancta maria.
Lee. i. Egredietur virga, que terminetur sic Hec dicit dominus &c.
5TSimiliter secunda et tercia lecciones [sic terminantur].
Non dicitur Te deum per totum aduentum.
[Tune sacerdos executor officii dicet hunc uersiculum] ante laudes
y. Sancta del genitrix. [Rf. Intercede pro nobisl\
5I Iste uersiculus dicitur ante laudes per totum annum quando non fit
plenum seruicium de sancta maria'2.
IN LAUDIBUS ....
Et fiat memoria de sancto spiritu et sancto ecclesie3. [Et] de reliquiis
[et] de omnibus sanctis et de pace ut supra ad uesperas.
51 Cotidie per annum dicantur uespere Jet matutine} de sancta maria in
choro nisi in duplicilms festis, et (nisi} in uigilia natalis domini et abhinc
usque ad octauas sancti stephani; et {nisi} in uigilia epiphanie, et a cena
domini usque in crastinum octauarum pasche, et per ebdomadam
pentecostes [et per octauas dedicacionis ecclesie]. Cetere uero bore,
scilicet prima tercia et sexta et nona et completorium in choro non
dicantur [set in capella ante incepcionem misse Beate uirginis, scilicet
quando uespere et matutine eiusdem in choro ferialiter dicuntur.
51 Completorium eiusdem semper extra chorum dicitur.}
AD PRIMAM et ad omnes alias horas per annum quando non fit plenum
seruicium de sancta maria dicitur hie ymnus scilicet Memento salutis.
[51 Et notandum est quod quocienscunque de sancta maria matutine
dicuntur in choro tociens in capella beate marie ante missam dicantur hore
de eadem. Ita tamen quod inicio singularum horarum dicitur Aue maria
sub silencio cum genufleccione.]
AD TERCIAM ....
Iste hore predicte dicantur per totum aduentum supradicto modo
quando non fit plenum seruicium de sancta maria.
1 cotidie. * ea. 3 loci.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS AD PRIM AM. 221
AD PRIMAM UE ADUENTU ....
Hii psalmi predict! dicantur [ad primam] supradicto modo omnibus
dominicis per aduentum, [nisi in uigilia natalis domini quando dominica
euenerit : tune dicitur ps. Deus in nomine, ps. Beati immaculati et ceteri
psalmi qui sequuntur. Dicantur eciam] {et} a Domine ne in ira usque ad
ldominicam in ramis palmarum et in ipsa dominica1 et a Dens omnium
usque ad aduentum {domini}.
2 Quando de feria agitur dicitur hoc capitulum Pacem ct ueritatem : et
quandocunque hoc predictum capitulum dicitur ad primam quando de
dominica agitur. Ita tamen quod a septuagesima usque ad dominicam
in ramis palmarum et in ipsa dominica dicatur ps. Dominus regnauit,
decorem loco ps. Confitemini*. [Et racio est quod in illo tempore ps,
Confitemini dicitur in laudibus.] Quando{cunquej [enim] {dicitur] ps.
Deus deus metis respice cum reliquis psalmis {ad primam} [tune semper]
dicitur super Quicunque vult hec Ant. Te deuui patreui.
H In ceteris tamen dominicis simplicibus tocius anni et in {omnibus}
festis {simplicibus} tarn trium [leccionum] quam nouem leccionum cum
regimine chori, et in octauis et infra quando chorus regitur, et in commem-
oracione beate marie, nisi in festis (et commemoracionibus} que contingunt
infra octauas sancte trinitatis, dicitur hec Ant. Te hire laudant {super ps.
Quicunque vult}.
[NOTA DE ANTIPHONA INFRA OCTAUAS SANCTE TRINITATIS
SUPER QUICUNQUE.
Super hunc ps. Quicunque vult infra octauas sancte trinitatis de
quocunque fit seruicium dicitur hec antiphona super Quicunque vult, O
beata et benedicta sicut in die sancte trinitatis notatur.]
11 In omnibus duplicibusx festis per annum extra ebdomadam pasche, et
extra ebdomadam sancte trinitatis, dicitur hec sequens antiphona [scilicet]
Gracias tibi deus super ps. Quicunque vult.
U In omnibus feriis quando de feria agitur per totum annum et in festis
trium leccionum sine regimine chori et in octauis ;!et infra quando3 chorus
non regitur, et in vigiliis et in quatuor temporibus extra ebdomadam pasche
pentecostes et ebdomadam [sancte] trinitatis {dicitur hec Ant. Gloria tibi
trinitas] super ps. Quicunque vult.
{Cap. Regi seculorum.}
H Hoc {predictum} capitulum [scilicet Regi seculorum~\ dicitnr in
1-1 septuagesimam.
2-'2 quando de dominica agitur nisi tantum a septuagesima usque ad pascha : tune ps. Dominus regnauit
dicetur in loco Confitemini.
3-3 in quibus.
222 ORDINALE SARUM.
omnibus dominicis et [in] festis [duplicibus] et quando chorus regiturx per
octauas et in commemoracione beate marie (per totum annum} extra
ebdomadam pasche.
H In omnibus festis [trium leccionum] per annum et in omnibus feriis
ab octauis pasche usque [ad] pentecosten, et in octauis et infra 'sine
regimine chori1 et in vigilia ascensionis domini et pentecosten et in vigilia
Natalis domini et Epiphanie cum extra dominicam [diem] euenerit dicitur
hoc Cap. Domine miserere.
11 In omnibus feriis per aduentum et a Domine ne in ira usque ad
cenam domini et a Dens omnium usque ad aduentum domini quando de
feria agitur dicitur hoc Cap. Pacem et reritatem. Et quandocunque hoc
jpredictum] capitulum dicitur ad primam tune [semper] fiunt preces cum
prostracione ad omnes horas.
i. Hie2 cantusx sequens dicitur in die Natalis domini et abhinc usque
ad octauas epiphanie {et in ipsis octauis nisi in uigilia epiphanie} quando
extra dominicam contigerit : (dicetur} etjiamj ab octauis pasche usque ad
festum sancte trinitatis quandocunque chorus regitur, tarn in dominicis
quam in festis : dicetur [et in predicto festo sancte trinitatis] et in festo
corporis3 christi et in octauis eiusdem et in exaltacione sancte crucis et in
utroque festo sancti Michaelis et in festo dedicacionis ecclesie et (cotidiej
infra4 octauas [eiusdem] (et in octauis}, quando de octauis {dedicacionis}
fit seruicium, si extra septuagesimam {usque ad paschaj contigerit: [dicetur]
et in vigilia natalis domini et in vigilia epiphanie si dominica fuerit [et per
octauas corporis christi ubi fiunt octane cum regimine chori super hoc
responsorium].
Jesu christe fill dei uiui, miserere nobis. AUehiya, allchiya.
\Quisedesaddexterampatris: Miserere. Gloria pair i. lesu christe.
Et dicitur predictus y. Qiii sedes eodem modo cum predicto responsorio
in die ascensionis et per octauas et in octaua, in die pentecostes et per
octauas et in uigilia natalis domini, si dominica fuerit, et in exaltacione
sancte crucis, et in utroque festo sancti Michaelis. Sed sequens versus
cum nota predicti responsorii cum responsorio predicto dicitur in die
natalis et abhinc usque ad vigiliam epiphanie, et in ipsa vigilia, si
dominica fuerit, et in die annunciacionis beate marie, quando dicitur in
tempore paschali. Dicetur et in festo corporis christi et per octauas ubi
cum regimine chori, et in commemoracione beate marie in paschali
tempore : Qiii de virgine dignatus es nasci.
In die epiphanie et per octauas dicitur hoc modo : Qui hodie mundo
aparuisti.
Hie versiculus sequens dicitur a pascha usque ad ascensionem domini
1-1 in quibus chorus non regitur. a iste.
3 de corpore. 4 per.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS AD PRIMAM. 223
de quocunque fit seruicium cum regimine chori, nisi quando dicitur de
sancta maria, hoc modo : Qui surrexisti a morhtts.~\
2. In omnibus festis trium leccionum sine regimine chori et in feriis
ab octauis pasche usque ad {uigiliam} pentecosten {et in ipsa uigilia} et per
octauas sancte trinitatis et corporis christi, quando de octauis fit seruicium,
et in vigilia Natalis {domini} et epiphanie cum extra dominicam contigerint1,
dicitur hie cantus sequens {super hoc responsorium}.
Jesit christe fill dei uiui, miserere nobis. Alleluya, alleluya.
\Quisedesaddexterampatris. Miserere. Gloria patri. lesu christe.
Hie sequens versus dicitur in vigilia epiphanie quando extra dominicam
euenerit et per octauas corporis christi ubi sine regimine chori : Qui de
virgiiie dignatus es nasci.
Hie sequens versus dicitur in feriis et in festis sine regimine chori in
tempore paschali : Qui surrexisti a mortuis.
Sed in festis et commemoracionibus beate marie dicitur cantus super
E/. lesu christe sicut in prima dominica aduentus domini, nisi in annunci-
acione beate marie cum in paschali tempore contigerit.
Item si quis dicat lesu christe, prius dicat lesu christe et chorus respondeat
sub eodem tono iterum lesu christe: et dicat clericus y. Qui sedes uel Qui de
virgine sicut accidit in seruicio, et respondeat chorus Miserere nobis : et
clericus Gloria patri et tune iterum incipiet chorus lesu christe: et clericus
yma voce E/. Exurge domine, et respondeat similiter yma uoce Et libera nos
ut supradictum est : et modo predicto dicitur per totum annum quando
hoc responsorium dicitur : et quando non dicitur, sicut in passione domini,
tune dicitur y. Exurge domine.~\
3. In omnibus feriis et in festis trium leccionum et per octauas sine
regimine chori et in vigiliis ab octauis Epiphanie usque ad passionem
domini Jet a festo sancte Trinitatis usque ad uigiliam Natalis dominij
dicitur hie2 [sequens] cantus, nisi per octauas [sancte] trinitatis et corporis
christi quando de octauis fit seruicium, [super hoc responsorium].
Jesu christe fili dei uiui, miserere nobis.
[Et eciam item uersus super predictum responsorium. Qui sedes ad
dexteram patris. Qui de virgine dignatus es nasci. Miserere. Gloria,
lesu Christe.']
4. H Hie cantus [sequens] dicitur in omnibus dominicis et in festis
nouem leccionum tarn simplicibus quam duplicibus et in octauis et infra
cum regimine chori per totum annum, nisi a vigilia Natalis domini {et
abhinc} usque in3 crastinum octauarum epiphanie, et a passione domini
usque in3 crastinum sancte Trinitatis et in festo de corpore4 christi et in
octauis eiusdem et in exaltacione sancte crucis et in utroque festo sancti
l euenerint. 2 Iste.
3 ad. 4 corporis.
224 ORDINALE SARUM.
Michaelis et in festo dedicacionis ecclesie et per octauas1 eiusdem quando
de octauis fit seruicium, si per hoc idem tempus contigerit2, [dicitur hoc
responsorium quod est sequens].
lesu Christe fill del vini, miserere nob is.
5. Qid sedes ad dexteram pair is ;
[Chorus respondeat isto modo] Miserere nobis.
Et tune clericus dicat : Gloria patri.
[Chorus iterum] lesu Christe [ut supra}.
[Et dicat clericus modesta voce] V Exurge domine adiitva nos.
[Et Chorus respondeat primo modo] Et libera nos propter nomen
tuum? .
[Et sciendum est quod omni die per annum similiter et hac die
preterquam in festis dupplicibus cantetur responsorium predictum a
quodam puero ex parte chori pro uoluntate cantoris, loco nee habitu
mutato. In festis uero dupplicibus cantetur idem responsorium a quodam
puero de secunda forma et ab eodem puero dicitur f Exurge domine.
Similiter hie versus sequens in commemoracione beate marie dicitur
cum cantu predicto hoc modo : Qui de virgine dignatus es nasci^\
6. Hie versus precedens4 Qui sedes dicitur per totum annum [post
predictum responsorium] nisi in die Natalis domini et abhinc usque in
crastinum purificacionis jbeate marie} et a passione domini usque ad
ascensionem {domini} : et quandocunque dicitur de sancta maria Jet
nisi in festo et per octauas corporis christi quando de ipsis octauis fit
seruicium •'}.
U Hiis [omnibus] dictis dicuntur'1 preces sub eodem tono per omnia
quo ad completorium [antedictum est] hoc modo7 Kyriekysou iij.
Hee predictex preces dicantur supradicto modo ad primamx per totum
annum tarn in festis quam in profestis, tarn {in} duplicibus quam {in}
simplicibus, nisi a Cena domini usque ad octauas pasche, et nisi in die
animarum. Ita tamen quod in [omnibus] feriis per aduentum et a Domine
ne in ira usque ad Cenam domini, et a Deus omnium usque ad aduentum
domini quando de feria agitur statim post y. Fiat misericordia sequatur
y. Exaudi domine vocem {et ps. Miserere et} cetera omnia sicut ad
completorium supra notatum8 est usque ad oracionem dicendam ex-
pleantur9.
U Hec oracio subsequens dicitur in omnibus festis dupplicibus per
i in octauis. '2 aduenerit. ; With the inflexions FDE and FD. 4 sequens.
5 C has these sections in the following order : 4, 6, 5, 3, i, 2 and adds the following to 6 : et dicitur hoc
modo in dominicis et in festis in quibus chorus regitur quando dicitur cum predicto cantu, videlicet
hoc modo.
6 sequantur. " cum. 8 prenotatum. 9 compleantur.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS AD PRETIOSA. 22$
[totum] annum extra ebdornadam pasche, scilicet In hac hora hums : [e\
hec oracio subsequens dicitur] in omnibus [festisf] dominicis et [in] festis
sanctorum [tarn nouem leccionum quam trium] non dupplicibus et in
feriis {extra ebdomadam pasche} dicitur hec oracio scilicet Domine sancte
pater.
U Finita oracione cum Dominus vobiscum et Benedicamus a sacerdote
in choro, [tune] eant [omnes] clerici {processionaliter} in capitulum : et
sit ibi quidam de prima forma scilicet puer indutus superpelliceo et
paratus ad legendum leccionem de Martilogio [sed] absque lube domine
benedicere, sed pronunciando primo loco numerum nonarum iduum
Kalendarum et etatem lune qualis erit1 in crastino, secundum quod dies
videbatur exigere.
Et finia[n]tur leccio[nes] sine Tit autem [sed] hoc modo [quando-
cunque legitur et cum hac clausula finiatur], Et aliorum plurimorum
sanctorum martyrum, confessorum atque virginum.
U Finita leccione, si quis obitus fuerit, in fine leccionis pronuncietur {sic}
post predictam clausulam scilicet Et aliorum plurimorum : {videlicet hoc
modo : legatur sicut leccio, Eodem die obiit J de C qui fuit decanus uel
talis, qui legauit centum libras ad emendacionem operis sancte marie et
quadraginta marcas annualis reditus ad usum canonicorum et uicariorum.
Si plures fuerunt obitus hoc modo legantur : Eodem die obienmt &c.}
Et tune sacerdos {executor officii} [post lectorem] stans {post ipsam
leccionem} 2statim respondeat sic- Anima eius uel Anime \eorum et
omnium} fidelium defunctorum per del misericordiam in pace requiescant.
Responsio chori3, Amen.
Deinde dicat sacerdos Preciosa est in conspectu domini. Chorus. Mors
sanctorum eius, Postea dicat sacerdos sine Dominus uobiscum et sine
Oremus hanc oracionem, incipiens hoc modo Sancta maria mater: que
terminetur sic, Qui in trinitate perfecta vivit et regnat dens per omnia
secula seculorum. [Chorus. E/7.] Amen.
[Et statim] postea dicat sacerdos {sic} Deus in adiutorium meum
intende^ [et isto modo bis prosequitur : et] chorus respondeat [sub eodem
tono bis] Domine ad adiuuandum mefestina*.
5 Eodem modo dicitur tribus uicibus ita quodr) in tercia repeticione hoc
modo6 finiatur [semper per totum annum quando dicitur]. Deus in
adiutorium meum intende. Et [chorus] respondeat hoc modo 7 Domine ad
adiuuandum. Deinde dicitur8 Gloria patri et Sicut erat [ut ante : sed loco
Alleluya dicitur] Kyrieleyson Christeleyson Kyrieleyson".
i est. -~- dicat. :! F.t chorus respondeat.
* With the inflexion C A. 5~s Et tercia vice dicat sacerdos Deus in adiutorium, sed.
c sic. '• sub eodem tono. 8 cum.
y Monotoned on C, but with a liquescent on the penultimate syllable.
F. II. 15
226 ORDTNALE SARUM.
[Deinde dicitur] Pater nosier [et Aue marid\, [Hiis dictis dicat sacerdos]
Et ne nos. [Chorus respondeat Sed liberal] Et veniat. Et respice. Et
dirige. Et sit splendor. Et opera.
51 In duplicibus [autem] festis et quando1 chorus regitur extra ebdoma-
dam pasche dicitur hec oracio sine Dominus vobiscum sed tantum cum
Oremus ; Omnipotens sempiterne deus. Que sic terminetur Qui tecum viuit.
Et tune dicitur Dominus vobiscum [et] Benedicamus domino.
11 In omnibus aliis festis [sine regimine chori] et [in] profestis dicitur
hec [sequens] oracio [et] sine Dominus vobiscum sed2 tantum cum Oremus,
Dirigere et sanctificare, [nisi in tribus diebus ante pascha : et finiatur Per
dominum nostrum Iesum~\ {Et fiat supradicto modo scilicet cum} Dominus
vobiscum, jet} Benedicamus {domino. Deo gracias}.
Hiis itaque peractis puer legat alteram leccionem [de omelia uel de
libro theologorum et] cum lube domine* incipiat: 3et eandem cum Tii autem
finiat3. Sacerdos autem {dicat benediccionem scilicet quando chorus regitur
simpliciter Ille uos bcnedicat Qui sine fine uiuit et regnat. Uln duplicibus
festis et in septuagesima ad collacionem dicitur ista benediccio Omnipotens
dominus sua gracia nos benedicat}. U Dicta benediccione [ad lectorera],
in locum suum4 se recipiat. U Et hec omnia in capitulo dicantur5,
omnibus clericis interim stantibus ; et exinde sedere tenentur usque post
lectamx tabulam. Puer vero finita leccione tabulam legat.
U Quandocunque dicitur ps. Ad te leuaui post matutinas [de die],
tune ad primam post tabulam lectam {stando} dicetur {iste} ps. Leuaui
oculos cum Gloria patri et Sicut erat [alternatim a choro, et hoc stando
sed] sine nota. [Post Gloria patri\ sequatur Kyrieleyson (&c.).
[Iste due oraciones sic fmiantur] sub uno Per christum {dominum
nostrum. Amen}. [Non dicatur Dominus vobiscum sed] {Excellencior
persona dicat} Benedicite : {clerici}, Dominus. {Et unusquisque muniat
se signo crucis dicendo} In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen.
{Et de capitulo usque in chorum processionaliter redeant.}
HAD TERCIAM. . . .
[Responsorium ab uno solo puero dicatur isto modo :] Veni ad
liberandum nos Domi?ie deus virtutum. [Et] chorus idem repetat6.
Clericus, JT. Et ostende faciem tuam et salui erimus. Chorus respondeat
Domine. {Clericus} Gloria patri.
Chorus reincipiat Veni: et clericus versiculum [sequentem yma voce]
i quocienscunque. - et. ;i-3 et finiatur eadem leccio cum Tit autem.
4 loco suo. 5 legantur. 6 dicat,
DOMINICA PRIMA ADVENTUS AD SECVNDAS VESPERAS. 22/
{hoc modo}. Timebunt gentes nomen tuum domine1 . [Chorus respondeat
sub eodem tono.] Et omnes reges terre gloriam tuam^.
U Hie ordo seruetur in {omnibus} responsoriis dicendis {cum suis
uersibus} super horas per totum annum extra quadragesimam preterquam
in dominicis septuagesime, sexagesime et quinquagesime. Deinde dicat
sacerdos oracionem cum Dominus vobiscum et {cum} Oremus sub2 eodem
tono quo ad completorium {supra}dictum est.
Or. Extita quesumus domine.
U Hec oracio dicitur ad {omnes} horas huius diei et tocius ebdomade3
quando de temporali4 agitur. Hoc {autem} per totum annum {generaliter}
obseruetur siue de temporali agitur siue de aliquo sancto fiat seruicium,
quod semper oracio que dicitur ad matutinas dicetur ad terciam, sextam,
nonam et ad uesperas, preterquam in quarta et sexta feria et sabbato
quatuor temporum aduentus domini, et in sexta die a natiuitate domini, et
in secunda feria in rogacione, et nisi a quarta feria in capite leiunii usque
ad octauas pasche. Nam tune ad uesperas semper variatur oracio, nisi in
dominica quadragesime : et similiter fiat in festo dedicacionis ecclesie ad
secundas uesperas.
HAD SEXTAM
HAD NONAM ....
IT Omni die per annum excepta die parasceues post missam in ultimo
recessu ante prandium in stacione puerorum dicitur ps. De profundis pro
omnibus fidelibus defunctis sine nota et sine Gloria patri, [sed] cum
Kyrieleyson (&c.).
Non dicitur Requiescant in pace ante oracionem pro mortuis secundum
usum Sarum, sed post oracionem loco Benedicamus dicitur Requiescant.
Dominus vobiscum. Oremus. Absolue ...Requiescant in pace. Amen.
Secundum usum Sarum supradicto modo post oracionem loco Dominus
vobiscum et Benedicamus domino [dicitur].
1JAD SECUNDAS VESPERAS ....
[Finite psalmo5 predicto modo reincipiatur antiphona a cantore et per-
cantetur a choro cum neupma.]
Hee predicte antiphone [scilicet ad secundas vesperas] cum suis
psalmis dicantur omnibus dominicis [diebus] per aduentum et a Domine
i With the inflexion F D. * cum. 3 per totam ebdomadam.
4 aduentu. 5 The psalms /» exitu and Non nobis are noted in full to the Peregrine Tone.
228 ORDINALE SARUM.
ne in ira usque ad dominicam in ramis palmarum et in ipsa dominica, et a
Deus omnium usque ad aduentum domini quando de dominica agitur.
Cap. Hora est.
E^. Tu exurgens domine.
Chorus prosequitur Misereberis syon. Clericus Quia tempus. Chorus
Misereberis. Clericus. f. Gloria patri. Chorus Tu exurgens.
U Hoc responsorium dicitur cotidie supradicto modo ad uesperas usque
ad O sapienria, preterquam in sabbatis et in festis sanctorum : [ita tamen
quod in feriis dicitur hoc E/. Tu exurgens ab uno solo puero in prima
forma, loco nee habitu mutato, sicut in dominica ab uno solo puero de
secunda forma uel clericusf.]
U Hie ordo memoriarum de sancta maria ad primas uesperas et ad
matutinas et ad secundas uesperas huius dominice sertietur per totum
aduentum in dominicis et in festis nouem leccionum nisi quando [hec]
Ant. Beata es maria dicitur super Magnificat. Tune ad memoriam de
sancta maria dicetur hec Ant. Ne timeas, si a festo {cum regimine chori}
vacauerit in crastino tantum, et nisi quando O sapieucia in die dominica
incipienda est: tune enim [hec] Ant. Am maria in utrisque vesperis1
ipsius dominice ad memoriam de sancta maria dicitur.
Deinde dicantur vespere de sancta maria {supradicto modoj et postea
dicantur vigilie2 mortuorum scilicet Placebo et Dirige usque ad laudes
tantum, [et hoc statim post vesperas de sancta maria ante completorium
de die].
1 ad utrasque uesperas. - de uigiliis.
(DE MISSA.)
Omnibus dominicis per annum post primam et capitulum [nisi in
duplicibus festis et in dominica in ramis palmarum a sacerdote ebdomadario
alba et capa serica rubea induto cum diacono et subdiacono textus de-
ferentibus cum thuribulario et ceroferario et accolito crucem deferente,
omnibus albis indutis et in medio presbyterii ad altare conuersis, et cum
duobus pueris, quorum alter scilicet puer qui ad aquam scribitur in tabula
in sale tenendo et aqua benedicenda gestando, alter scilicet puer ebdoma-
darius lector ad matutinas in libro tenendo eidem sacerdoti in superpelliceo
ministret,] ad gradum chorix fiat benediccio salis et aque 'hoc modo
incipiens1, Exorcizo te creatura salis : que terminetur hoc modo Adiuratus...
per ignem2.
H Et sic omnes exorcism! finiantur per totum annum.
Sequitur oracio sine Dominus uobiscum sed tantum cum Orennts hoc
modo, OremusA. Or. Immensam clemenciam. Et finiatur hoc modo : —
Nequicie~ : Per ...secular um~. E/. Amen. Sub eodem tono finiantur omnes
oracionesx sequentes, [eciam oracio post aspersionem aque.] Exorcismus
aque, Exorcizo te creatura aque: sequatur oracio sine Dominus uobiscum sed
[tantum] cum Oremus supradicto modo : Deus qui ad salutem &c. Per
dominum.
U Hie mittat sacerdos sal in aquam in modum crucis, ita clicens priuatim: —
Commixtio salis et aque pariter fiat In nomine patris et filii et spiritus sancti.
Amen; Pariter4 hoc modo Dominus uobiscum. Oremus. Deus inuicte
uirtutis &c. : Per dominum nostrum &c. : In unitate eiusdem spiritus sancti
deus.
II Si fuerit duplex festum, extra chorum fiat benediccio salis et aque
priuatim ante aliquod altare ; et hora sexta cantata aspergatur : sed nuper
post terciam aspergebatur et hora sexta post missam dicebatur et hora
nona post prandium secundum antiquum ordinale et ordinale Wellwyk5.
1—1 capa cerica sacerdote, induto et aliis uestibus sacerdotalibus, et dicat sic.
i With inflexion C F. 3 With inflexion C A.
4 Sequatur benediccio salis et aque. 5 Welbyk.
230 ORDINALE SARUM.
U In alia uero dominica in choro benedicatur et ante terciam aspergatur,
nisi in dominica in ramis palmarum, tune enim extra chorum benedicitur et
post sextam aspergitur more duplicis festi, licet duplex festum non fuerit.
[U Peracta benediccione salis et aque accedat ipse sacerdos ad principale
altare et ipsum stando circumquaque aspergat. In redeundo ab altari in
primis aspergat ministros ordinatim incipiens ab acolito qui crucem defert ;
deinde ad gradum chori rediens ibidem singulos clericos ad se accedentes
aspergat incipiens a maioribus. Tamen si episcopus presens fuerit, ad
eum pertinet aspersio clericorum. Post aspersionem clericorum laycos in
presbiterio hie inde stantes aspergat.]
11 Dum spargitur aqua benedicta cantatur hec antiphona a choro,
can tore incipiente sic : — Asperges me. ps. Miserere. Asperges. ~J . Et
secunduin. Deinde iterum repetatur Ant. Asperges. y. Gloria patri.
Siciit. Lauabis Die.
II Hec antiphona dicitur in aspersione aque benedicte supradicto modo
in omnibus dominicis per annum, de quocunque fit seruicium, et in dominica
passionis domini et ramis palmarum cum Gloria patri et Sicut^ preterquam
a pascha usque ad festum sancte trinitatis.
H Post aspersionem aque dicat sacerdos ad gradum chori hunc uersum,
Ostende nob is do mine misericordiam tuam\ sine Dominus uobiscum sed
tantum cum Orenius hoc modo : — O remits.
U Exaitdi nos dens &c. : Per christum domimim. Deinde eat processio
hoc ordine procedendo : aqua benedicta, deinde acolitus crucem ferens, et
post ipsum duo ceroferarii pariter incedentes, deinde thuribularius, post
eum uero subdiaconus textum ex directo pectore ferens, deinde diaconus :
omnes albis cum amictibus induti absque tunicis uel casulis : et post
diaconum eat sacerdos in simili habitu in capa serica : deinde sequantur
pueri et clerici de secunda forma, habitu non mutato, non bini sed ex
duobus partibus iuxta ordinem quo disponuntur in choro, et clerici de
superior! gradu excellentibus subsequentibus ; quod in omnibus dominicis
non duplicibus per totum annum obseruatur.
[Et exeat processio per hostium presbiterii septentrionale circuiens
presbiterium. Episcopus si presens fuerit mitram gerat et baculum in
fine processionis : sacerdos uero, si episcopus presens fuerit siue non,
semper in anteriori parte post suos ministros procedat : et in eundo
singula altaria aspergat.
In duplicibus tamen festis que in dominicis contingunt in procedendo
altaria non aspergat.
Omnes autem clerici interesse possunt processioni tocius anni licet
nulle hore diei precedent! interfuerint.]
1 With inflexion F D.
DOMINICA PRIMA ADUENTUS DOMINI. 231
(DOMINICA PRIMA ADVENTUS)
(AD PROCESSIONEM)
Omnibus dominicis per aduentum ad processionem Ant. Missus est
angelus. [Finita antiphona sacerdos cum suis ministris ulterius circa
cemiterium pro fidelibus ibidem quiescentibus oret, et dicat ps. DC pro
fundis cum uersiculo solito et cum hac Or. Dens cuius miseracione.
If Deinde ab australi parte per fontes venientes procedant ad crucem,
sacerdote cum suis ministris predictis in medio stante suo ordine, ita
tamen quod puer deferens aquam et acolitus stent ad gradum ante
crucem.]
H Cum uero peruenerit processio ante magnam crucem in ecclesia ubi
debeat fieri stacio, non dicitur antiphona de cruce usque ad incepcionem
historic Dens omnium, sed statim post antiphonam uertat se sacerdos ad
populum et dicat in lingua materna sic: — Oremus pro ecclesia romana et pro
papa pro archiepiscopis, episcopis et specialiter pro episcopo nostro N et pro
decano et pro rectore istius ecclesie, sicutf in ecclesiis parochialibus, pro terra
sancta et pro pace ecclesie et terre: pro rege et reginct et eorum liber is, et cetera
more solito.
U Deinde reuertat se sacerdos et dicatur iste psalmus Dens misercatur
ex utraque parte chori more solito sine nota : ex parte chori principali
incipiatur. Finito psalmo cum Gloria patri et Sicut crat, sequatur Kyrieley-
son Christeleyson Kyrieleyson, Pater noster : deinde dicat sacerdos in
audiencia sed sine nota Et ne nos. Sed libera, Ostende.
Tune iterum uertat se sacerdos ad populum et dicat in lingua materna
Oremus pro anima N et N more solito : et postea reuertat se et dicitur
ps. De profundis supradicto modo sine Gloria patri, cum Kyriekyson.
Hee preces [predicte] dicantur supradicto modo omnibus dominicis per
annum, siue de dominica seruicium fit siue de aliquo sancto, nisi duplex
festum fuerit et nisi in sexta die1 a natiuitate domini et nisi in die sancti
siluestri si in dominica euenerit et in dominica ramis palmarum. Ita tamen
quod in ecclesiis parochialibus non ad processionem sed post euangelium
et offerendam supradicto modo dicantur ante aliquod altare in ecclesia uel
in pulpito ad hoc constitute. Tamen ps. De profundis cum suis uersibus
et Or. Absolue semper dicitur in stacione ante crucem in ecclesia supradicto
modo nisi in festis duplicibus et nisi in sexta die a natiuitate domini et in
die S. Siluestri si in dominica euenerit et nisi in dominica in ramis palmarum
ut supradiximus.
1 feria.
232 ORDINALE SARUM.
U Finitis precibus intrent chorum cantore incipiente E/7. Letentur celi: et
dicitur cum suo uersu uel sine uersu sed sine Gloria patri. Quod per
totum annum obseruetur quando responsorium dicitur in introitu chori.
Deinde dicat sacerdos ad gradum chori hunc f. Vox damantis in deserto^
Chorus respondeat Parate... dicat1. Sacerdos dicat Oremus1.
H Non dicitur Dominus iiobiscum : similiter fiat per totum annum post
processionem. Or. Excita quesumus do mine potenciam \ que terminetur
hoc modo. Saluari2 : Qui ?'ivis...in nnitate...seculoruml. Amen.
[Ulste modus et ordo processionis seruetur generaliter omnibus dominicis
non duplicibus per annum cum suis antiphonis, uel responsoriis et uersibus,
et oracione. In dominicis tamen a septuagesima usque ad quadragesimam
dicitur uersiculus post antiphonam in ipsa stacione ad gradum ante crucem
a duobus clericis de secunda forma ad populum conuersis, habitu non
mutato. Similiter a dominica ab octauis pasche usque ad proximam
dominicam ante ascensionem domini dicuntur uersiculi a duobus clericis
de secunda forma ad populum conuersis in superpelliceis coram cruce.
Uln proxima uero dominica ante ascensionem domini dicitur uersiculus
a tribus de superiore gradu in pulpito ad populum conuersis.]
U Per totum aduentum et a septuagesima usque ad cenam domini
diaconus et subdiaconus casulis induantur ad missam nisi in festis sancto
rum et quando cantatur missa Salus populi: tune enim dalmatica et tunica
indui debent.
U In missis uero uigiliarum et ieiuniorum quatuor temporum generaliter
per totum annum in albis tantum esse debent, nisi in uigiiiis pasche et
pentecostes et in uigilia Natalis domini quando in dominica contingit, et
quatuor temporibus que celebrantur in ebdomada pentecostes ; tune dal
matica et tunica induantur.
H Per reliquum uero tempus anni in dalmatica et tunica induantur nisi
in die parasceues et in rogacionibus ad missam de ieiunio et processionem
et in missis dominicalibus et sanctorum que in capitulo dicuntur et missis
pro defunctis ; tune eciam in albis esse tenentur.
51 In commemoracione animarum et in missis pro corpore present! et
in anniuersariis episcoporum dalmatica et tunica induantur. Et semper
infra predictum tempus aduentus domini et septuagesime missa cum Bene-
dicamus domino finiatur.
U Per totum annum generaliter habetur regula quod semper quando ad
missam dicitur Gloria in excelsis ipsa missa cum Ite missa est finiatur :
quando uero non, cum Benedicamus domino uel Requiescant in pace ter
minetur.
i With the inflexion F D. - With the inflexion F B (b).
DOMINICA PRIMA ADUENTUS DOMINI. 233
DOMINICA PRIMA ADUENTUS DOMINI
AD MISSAM.
Off. Ad te leuani. ps. Vias tuas. Repetatur officium et postea dicitur
Gloria patri et Sicut erat\ tercio dicitur officium: et hoc per totum annum
obseruatur tarn in dominicis quam in festis sanctorum et in octauis et infra
quando chorus regitur et in omnibus missis de S. Maria per totum annum
nisi a dominica passionis domini usque ad cenam domini ad missam de
temporal! tantum.
H Per totum aduentum non dicitur Gloria in exec/sis de quocunque
dicitur missa. Or. Excita quesumus domine potenciain.
Memoria de S. Maria. Or. Deus qui de bcatc marie.
U De quocunque dicitur missa semper fiat de sancta maria memoria
cum predicta oracione usque ad uigiliam Natalis domini.
U Cum uero dicitur missa de aliquo sancto licet duplex festum fuerit uel
missa Salus populi tune de aduentu et de S. Maria fiet memoria.
F. II.
16
INJUNCTIONS
OF NICHOLAS HEATH BISHOP OF ROCHESTER
TO HIS CATHEDRAL AT HIS VISITATION, 1543.
REGISTER N°. 7, F. 5V.
IMPRIMIS it is ordeyned that all & every the prests clarks & other
rninistres of the Churche shall endeuour theryself as myche as they can to
dot to do euerything within the Church, wich is appoynted by the ordinall
of Sarum to be done.
Item it is ordered that they use no talking, laughing, mocking or
scoffyng, but that they diligently deuoutly and reuerently do syng & use
certayne knylynges, prostracions and standyng towards the Atilter att
diuers versis hymns and psalmes, and that they shall do all suche other
comely thyngs, wiche shalbe infurmed to them by the Dean and pre-
bendaryes.
Item yt is orderyd that euery prest & clarke shalbe personally presente
euery day in theyre stoolls within the quere, hauing on theyre surplice, at
the begynnyng of all seruice or at the least before the begynnyng of
mattens, laude, prime, then thirde sixth & nynthe houres, evensonge &
complayn, before the fyrst course of the masse ; or els shall forfayte or lose
for euery suche layte comyng euery workeday qd* ; & so shall continue &
not departe unto the seruice be fully ended, under the forfayte of ob\
without licence of the dean, or the senior prebendary, or els, they all beyng
absent, with the licens of the Chaunter. And for hole absens from eny of
the premisses to be lykewyse oV at euery tyme. And for euery layte comyng
or absens or departyng out of the quere upon any holyday to forfayte duble
to that ys afore limited.
Item yt ys ordered that the deacon & subdecon euer, besyde theyre
office doyng at masse, shalbe also at Mattens & evyngsong at all dayes
excepte fferiall dayes & feasts of three lessons sine Regemine chori.
INJUNCTIONS OF 1543. 335
Item yt ys ordered that the Master of the Choristers shalbe at Mattens,
Masse & Evynsong in all duble feasts & ix lessons, and shall hymself kepe
the orgayns at the same feasts. And also in commemoracions shall by
hym or by some other at his appoyntment cause the orgaynes to be kept.
And he to cause the choristers to syng an antheme after euery complayne
in euery workday. And yt ys referred to the discrecion of the Chaunter to
have th' organes played in Commemoracions.
Item yt ys ordered that the prests, clarks and Choristers with the
Master of the Choristers shall syng euery euyn and day of ftcasts duplex,
minus duplex, minus^ ac duplex et principal is duplex, And euery holyday in
the yere an Anteme in prycksong immediatly that Complayn be fully done
& ended.
Item yt ys ordered that on woorkedayes the Choristers shall syng the
lady masse in pryckesong with the orgaynes, And on euery holyday the
prests, clarks & Maystre of the queristers and choristers to syng the Lady
masse [to syng the Lady masse sic] in pryckesonge with the orgaines.
Excepte principall ffeasts & ffeasts of Mams duplex. And excepte when
highe Masse is of our Lady : then the Lady masse to be said : And to
th'intente that our Ladie masse shalbe songe in prickesonge, prime &
houres to be omytted.
Item it is ordered that the prests and clerks may for there necessarie
busines be absent tenne dayes a quarter. Prouided that there shall neuer
be absent at one tyme aboue one prest and one Clerke. And that when
euery soche wilbe absent, they shall furst obtayne licence of the deane or
his depute.
Item it is ordered that the two porters shall use & occupie the office ot
two vergers. And they to goo before the crosse in processions euery holie
daye and upon ft easts principall and mains duplex, on of them to go before
the dean & before the prebende when they go to sence the aulter at
Magnificat, Te Deum and Benedictus, when the prebende goeth to the
deaske to synge the colett, and when they goo to highe masse and from
high masse : and shall goo before the crosse unto the redinge of the gospell
and before the Epistoler goynge to reyde the Epistyll, and to return agayn
to the aulter withe them. And one of them to keepe the doore nexte the
Deanes stall on euery holyday. And to doo other like seruices as shalbe
thoughte conuenient by the deane and prebendaries.
Item it is ordered that thre of the gramarions shall rede by Curses the
three fyrst lessons at Mattens on holidayes : and one of them to helpe the
lady masse prest in his surplice upon the holy dayes. And that they be in
the quere of holidaies at Mattens, processions, masse and Evynsong in
theyre owne surplice, and there to continue from the begynnyng untill
th'endyng : and be redy to bere the crosse, candylstycks and Sensures on
236 ORDINALE SARUM.
the holydayes. And yt ys ordered that the Scole master of grammar scole
shall se this done accordynglye.
Item it is ordered that the bedismen be diligent to come to all diuine
seruice, there to sett in theyre appoynted place, and so to continue untyll
th'ende of seruice : and to occupie them selfes in preyoures, devoutly
redy ahvayes to helpe as they can the prests to masses : and to prouide
necessaries for the same, Apoynte amonge them selfs that the body of the
Churche be swepte and alwayes kept clene. And that they go at pro
cessions twoo & twoo together as nere as they can : and that they were
gownes of one collor with baggs upon theyre shulder.
Item yt is ordered that euery prest and clark and all other ministers as
well of the Churche as of other ofhce, wiche doythe obstinately refuse to
obserue theyse ordinances or other to be mayde, after twoo monitions
gyven to hym by the deane & prebendaries that then in that case the same
person to be declared by the sayd Deane & prebendaryes unmete to do
seruice any more in the sayd college and thereupon no longer to be
suffered there to contynue. And all inordinate crimes, as heresie, adultery,
ffornication and suche other crimes, to be expulcion withe out further
monicion.
Item it is ordered that iff any of the prests & clarks be seke, that they
shall gyue knowledge thereof to the Channtrye that the Churche be not
unserved. And theyre absens shalbe excepte.
Item yt is ordeyned that none shall refuse to be Channter, to marke
them wiche be absent or come late; wiche shalbe assigned by the deane &
the prebendaryes. And suche money as shalbe foifayted to be deducked
of theyre wayges at euery quarters ende. And the sayd Channter or
marker to have recompense for theyre labor at the discrecion of the deane
v\: prebendaryes.
Item yt ys ordered that all the ministers of the Churche and all other
of the Kyngs foundacion say dayly in lathen or inglisshe mornyng or
evyngnyng the prayers for our souereigne lorde the Kyng and the prynce,
wich1 payers be conteyned in prayers f.
Item ys yt ordered that the scolers of the grammer scole do daylie at
theyre fyrst enteryng into the scole in the mornyng say certain prayers that
shalbe conteyned in Taylles sett in the grammer scole.
Lecf et ordinal* per Rm pair em Nicttm e/m &c.
1 An erasure here, apparently the word 'Tayll': see the last line.
APPENDIX
[INCIITF TONALE SECYNDVM YSYA1 SARVM
ET VN1UERSAL1S ECCEES1 K. ]
Primus1 tonus in delasolref2 finitur habens cleuacionem a sua finali
littcra usque ad delasolre, id est octauam itoccm ct aliquando [ad] nonam,
id cst clami acutam, ct aliquando ad decimam, id cst cfaut acutani,
auctoritatc psalmiste qui ait In psalterio decachordo psallitc illi : ct sub
finali littcra potcst dcsccndcrc regulariter in ccfaut grauc0, irrcgularitcr
ucro in bemi, ct aliquando in arc gambi0 scd raro : [ut] in his antiphonis
Monies gelboe, ct° in0 antiphona Spccialis itirgo in purificacionc : ct in hiis
responsoriis : Reuelabunt ccli in die ccnc3 : 11". Deits omnium : R". Ego tc
tuli in cadcm historia : K". Uerlntm iniqitiim in [historia ///] principio :
R". Terribilis cst in dedicacione : II". Letetitr omnc in historia4 bcatc0 marie
magdalene : ct in Graduali Ecce (jitam bonnm cum suis ucrsibus. lit in
tribus officiis : [ut in dominica quarta aducntus d(jmini : Officium] Memento
nostri do/nine : in dominica quinta dccima per cstatem : Officium Inclina
domine : [ct] dc Sancto iohannc baptista : Officium DC ucntrc matrix mee.
Si autem infcrius (}uam (juartam uoccm descenderit ucl superius quam
secundamfs uocem ascendent, tune cantus falsus erit.
In quatuor autem loeis regulariter incipit : id cst in cefaut Desolre
Efaut grauibus6, et in alamire acuta. In clami ucro graui non inueniemus
in antiphonis, scd in missarum officiis sieut patcbit inferius.
Huius eciam cantus0 sepe in acutas ct in supcracutas transmutatur,
et tune facit finem suum-in alamire acuta, per b quadratam causa toni uel
semitoni.
Diffcrencias uero7 habet officiorum quatuor ct antiphonarum nouem,
imam neupmam principalem et unum Uenife. Intonacio uerox psalmorum
primi toni in Efaut graui incipitur8, et currit in alamire acutani per
b mollem sicut inferius subscribitur.
i In the margin of S is Grece prothus. 2 SA desolre. 3 S cena domini. 4 S festo.
5 S decimam. 6 S graue. 7 S enim. 8 SA incipit.
ij APPENDIX
Sciendum est [autem] quod omnes antiphone, cuiuscunque toni sint,
semper dicuntur1 ad uariacionem differcncie in plena diccione ante into-
nacionemx psalmi, licet quatuor clicciones contingant, quas non expedit2 :
exceptis quatuor antiphonis tantum in toto° Antiphonario sarum, ut usquef3
ad primam4 differenciam septimi toni in A. Uidit iacob sea lam de primo
nocturne historic cledicacionis ecclesie; et ad secundam differenciam sep
timi toni in A. Dexteram vieam et collum ineum^ de primo nocturno historic
S. Agnetis uirginis ; et ad secundam differenciam septimi toni in A. Quis
es tu in laudibus historic S. Agathe uirginis; et ad secundam differenciam
octaui toni in A. Factus^ est repaite in die pentecostes, sicut in suis locis
plenius intimabimus.
Et quod nullus psalmus incipiatur quousque uariaciox aliqua finiatur
preterquam in cluabus uariacionibus tantum; scilicet ad secundam differen
ciam primi toni in A. Benedictus cs in templo ; 6et in6 antiphonis dicendis
infra octauas dedicacionis ecclesie quando super psalmum Benedictus es[t]
dicenda ; et ad primam differenciam octaui toni in A. Deus adiuua\f\ me
de tercio nocturno in uigilia pasche.
Hec est regula generalis de unaquaque uariacione tocius tonalis, quod
semper ille note que in fine7 rubricis sunt titillate, scilicet ad diuersas
figuras de gama coartatas, ille note tantum neque plures neque pauciores
dicuntur uariacio.
Tamen non semper sufficiunt in unaquaque diccione super antiphonas
que incipiende sunt ante psalmi intonacionem, sed cantentur usque ad
ultimam notam illius uariacionis cui deseruit et aliquando ulterius, uerbi
gracia.
Cum uero8 ultima nota alicuius uariacionis super primam uel secun
dam sillabam in0 aliqua diccione sit posita et plures sillabe eiusdem diccionis
sunt dicende, tune ibidem non finiatur, sed tota ilia diccio ante psalmi
intonacionerrr? percantetur : similiter fiat ubicunque sicx dicitur "in hac sola
antiphona" uel "in hiis antiphonis aliqua uariacio consistit." Et hoc non
solum in ecclesia sarum usitatum est, uerum eciam in uniuersali ecclesia,
quod a Sancto leronimo doctore inuentum et ordinatum est, et a papa
Damaso et sancto Gregorio [magno doctore] approbatum et institutum est°.
AD primam differenciam primi toni pertinent quinque uariaciones,
quarum prima estx uariacio0 hec.
Omnis antiphona primi toni que incipit in Desolre descendendo
I S dicantiir. 2 SA excedit. 3 SA uidelicet. 4 S quartam. 5 C Factum.
6-6 SA de. 7 S suis. 8 S Quando enim. 9 SA incepcionem.
TONALE
»J
in Cefaut ct statim saltat ad Gesolreut per Efaut, ct postea ab Efaut per
Gesolreut uel sine Gesolreut ascendit ad alamirc, [sic] :-
i|z: — — i — : — a — •— rr
V
A. EC- ce no- men do- ml- ni.
Secunda uariacio est hec. Omnis antiphona primi toni, que incipit
in Efaut graue, descendendo ad Cefaut, deinde Desolre bis percuciens
statim saliendo ad alamire, sic1 :-
A. A- ne Ma- ri-
siue2 sic:-
A. Ca- nl- te tu- ba.
sine2 sic :- A. Cum dis- tri- bit- is- set.
Tercia uariacio estx hec. Omnis antiphona primi toni que incipit
in desolre uel in Cefaut deinde desolre bis percuciens saliendo ad alamire,
uero in befabemi et in alamire faciens, hoc modo :-
-fc-
A. Hii sunt. uel sic :- A. Quod an- tern.
Quarta uariacio estx hec. Omnis antiphona primi toni que incipit in
desolre descendendo in Cefaut, et statim per Efaut et gesolreut ascendit
ad alamire uel ad befabemi, deinde gradatim per alamire descendit in
gesolreut et per candem** facit fmem, sic1 :-
±HZ=
-J-
"r
A. E-gre-di- e- tnr nir-ga. siue2 sic:- A. Cum in- du-ce-rent pu- e-rum.
Quinta uariacio cst° in hac sola antiphona5.
-7=ff=
A. In tym-pa- no et cho- ro. Amen.
AD secundam differenciam primi toni pertinet una sola uariacio, que
i S hoc modo.
5 S consistit.
2 S uel.
3 S famy.
4 S in eadem.
111J
APPENDIX
talis est. Omncs antiphonc primi toni que incipiunt in desolre et saltant
ad efaut deinde descendant per desolre in cefaut et postea ascendentes
percuciunt alamire, sic1 :-
A. lo-han-nes au-tcjn cum au-dis-set.
siue2 sic :- A. EC- ce tu pul-cra. sine2 sic :- A. O pas-tor e- ter- ne.
— a-
" • %-
siue2 sic :- A. Si- mi- k est reg-num. Amen.
Hec sola antiphona Benedictns es in templo quando dicitur0 super psal-
mum Benedictits est dicenda, scilicet infra octauas dedicacionis ecclesie :
tune enim non ad uariacionem huius differencie incipiatur sed tantum
prima diccio : et statim rector chori ipsum psalmum prosequatur.
DE tertia differencia primi toni talis datur regula. Omnis antiphona
primi toni que incipit in Efaut ascendendo per Gesolreut gradatim ad
Alamire habet terciam differenciam, sic1 :-
A. Di-ci-tc. sine"-2 sic: - .V. Do-mi-nus. sine2 sic :- A. Adiutorium. Amen.
AI) quartam differenciam primi toni pertinent quinque uariaciones,
quarum prima estx hec. Omnis antiphona primi toni que incipit in alamire,
posteax descendendo ilium repetendo, sic1 :-
A. Ve-ni-et dominus. siue2 sic :- A. I- te di-ci-te. sine2 sic :- A. Lau-des rcd-dant.
^==^
siue2sic :- A. Scl- o cu- i.
siue2 sic :- A. Mi-se-re-re me- i de-us. secundum magnam. Amen.
i S hoc modo. 2 S uel. 3 C indicates the wrong continuation of the Antiphon
through confounding this Antiphon for Septuagesima Lauds with the similar one for Compline
of The Name of Jesus.
TONALE v
Secunda uariacio estx hec. Omnis antiphona primi toni quo incipit
in Efaut descendendo per elami in desolre, hoc moclo :-
h.. Re-ges tharsis* . sine2 sic :- A. Ju'-iic-dic-tus cs.
Tercia uariacio estx hcc. Omnis antiphona primi toni que incipit
in desolre saliendo ad alamire, sic-1 :-
A. Ho-di- c.
Quarta uariacio estx hcc. Omnis antiphona primi toni quc incipit
in Efaut ct sal tat in alamirc dcsccndendo ucl ascendendo, gesolreut
percucicndo, hoc modo4 :-
A. A- per-tis. sine2 sic:- A. Pul-cra cs ct dc- co- ra.
Quinta uariacio in hiis duabus antiphonis consistit, sicj :-
A. Ex-pug-na. A. EC- ce quam bo-num1-. A-tncn.
AD quintam diffcrcnciam primi toni pertinent sexdccim uariaciones,
quarum prima estx hec. Omnis antiphona primi toni que incipit in dcsolre,
desccndendo in Cefaut, et postea a dcsolre sal tat in Efaut, descendendo
in elami, sic3 :-
A. Be-a-tus. siue2 sic :- A. Sum-mo. sine2 sic:- A. Nonau-fe- re-tur.
Secunda uariacio -\ ad quintam differencial!! primi toni \ 5 estx hec.
Omnis antiphona primi toni que incipit in desolre ilium bis [percuciens]
descendendo in cefaut, et iterum in desolre reascendit, sic :-
A. Le- ua- bit. siue2 sic :- A. Re- cum-ben- te.
i C miswrites this but S gives it correctly.
4 S sic. 5 S omits.
z S uel.
S hoc modo.
vj
APPENDIX
Tercia uariacio estx hec. Omnis antiphona primi toni que incipit
in dcsolre ascendenclo in Efaut et iterum rdesolre percuciens1, sic :-
EE^
A. /<?£- rcz- tii2. A. j^1- £c;2. A. E- un- tes in mundunfi. A. Sal- tie.
Quarta uariacio estx lice. Omnis antiphona primi toni que incipit
in Ccfaut et ascendit per Desolre uel per Elami in Efaut, et faeit finem
in desolre descendendo uel ascendendo, hoc modo :-
. E
iL, ^tit
A. I-tcrfa-ci-en-te. [uel sic :- A. A- ucl\
siue4 sic :- A. O
-=ryr
siue4 sic :- A. Gra-nwn ca- dit.
f
•.
sine4 sic :- \. Gra- ci- as ti- bi de- us.
Quinta uariacio in hac sola antiphona consistit.
A. Con- uo- ca- tis.
Sexta uariacio estx hec. Omnis antiphona primi toni que incipit in
desolre descendendo in Cefaut siue per stricturam uel per planam notam
deinde ascendit inr> Efaut, [sic] :-
A. An- ge- lies'2.
A. Per sig-num.
Septima uariacio estx hec. Omnis antiphona primi toni que incipit
in desolre ascendendo gradatim in6 gesolreut, hoc modo :-
A. Ger-mi- na- uif2. A. Quod u- ni.
i-i S in desolre descendit,
order of the last two examples.
2 S adds uel sic.
4 S uel.
3 S adds uel sic, and inverts the
5 C Chrhti-\. 6 S ad.
TONALE vij
Octaua uariacio est° in hac sola antiphona1.
A. De- its, dc- us me- us.
Nona uariacio in his tribus antiphonis constat1.
A. A- bi- it Ic- sus-. \. A/V- ci- a- /is. A. Fill- ge- bunt ins- //.
Dccima uariacio in his tribus antiphonis constat1.
^= ;=S
' S~ • r n
ii __
A. PC- ti- tc. \. Qni re- gis. A. 17- ri an- tew.
Undecima uariacio in hac sola antiphona constat'.
A. Mon-tes Gelboe".
Duodecima uariacio in hac sola antiphona, constat1.
A. ///- cli-tus.
Terciadecima uariacio cst° in hac sola antiphona1, hoc0 modo'
A. Su-per om- ni- a.
Quartadecima uariacio cst° in hac sola antiphona1.
A. Hec est uir-go.
Quintadecima uariacio 3est in hac sola antiphona^.
A. . Co-lum-na.
i S consistit. 2 S adds tiel sic. 3-3 S hec est.
*
viij APPENDIX
Sextadecima uariacio Test in hac sola antiphona1.
A. Ditm sta-rct. \_Amen~\.
DE sexta diffcrencia primi toni tails datur regula. Omnis antiphona
primi toni qui incipit in cefaut, saliendo statim per Dcsolre in Efaut,
habet sextain differenciam 2primi toni, sic2 :-
ifcF^E ^
A. J\ts-tii- la- iti sine3 sic :- A. //-// ho-mi-nes. \_Amen\.
I)E scptima diffcrcncia primi toni talis datur regula. Omnis anti
phona primi toni que incipit in efaut descendcndo gradatim usque ad
cefaut-* ct iterum asccndit per elami in efaut, et statim in desolre descendit,
habet septimam differenciam, hoc modo :-
A. U- nus cst c- H i in.
AI) octauam differenciam primi toni pertinent quinque uariaciones,
quorum prima est hec. Omnis antiphona primi toni que incipit in efaut
ilium bis percuciens descendendo usque ad6 desolre, et postea gradatim
usque0 ad efautx ascendit, deinde per Elami descendit in cefaut, hoc modo? :-
A- Pa- tcr.
Secunda uariacio est° in hac sola antiphona8.
A. Spe-ci- o- sus.
Tercia uariacio talis est.
3E
A. Ad- es- to De- us u- nus.
i-i S hec est. 2-2 S hoc modo. 3 S uel. 4 S has Defaut.
5 S omits the final g by mistake. 6 S in. 78 sic. 8 S consistit.
TONALE
Quarta uariacio est° in hac sola antiphona1.
IX
A. Spi-ri- tit.
Quinta uariacio estx hec.
A. Ip-si so- //. Amen.
DE nona et ultima differencia primi toni talis datur regula. Omnis
antiphona primi toni que incipit in Cefaut ucl tantum in desolre, statim
in0 saliendo in2 alamire, ilium bis percuciens ascendendo in befabemi
per b molle, habet nonam differencial!!, sic :-
A. Erunt praua. sive3sic:- A. Sn/icfi. siue-'sic:- A. Beati eritis*. A men.
Intonacio psalmorum primi toni.
J)i\\if do-mi-nus do- mi- no me- o : sc- de a deA'-fris me- is.
Magnificat uero et Benedict us propter euangelicam auctoritatem
uenustiorem modum habent in singulis [tonis] in psalmorum intonacione
et iubilacione, nisi in quinto tono ut patebit infra.
=— a — • — •-•
[ps.] Benedictus dominus deus is-ra-el : <]itia ui-si-ta-uit et fecit redempcionem
ple-bis su-e. Et e-re-xit cornu sa-Iu-tis nobis : in domo dauid pu-e-ri sui. c^r.
±:
psalmus. Mag-ni-fi-cat : anima mea dominion. Et ex-ul-ta-uit spiritus me-us :
in de- o sa-lu-ta-ri me-o.
i S adds consistit. 2 S ad. 3 S uel.
The ending is filled in only in S and A.
4 not in SA and wrongly put here.
APPENDIX
Quidam uero [in] intonacione Bencdictus et Magnificat huius toni0
et° sexti toni maxime errant, et contra regulam artis musice agunt : nam
faciunt semitonium inter a acutam et g graue, id est in alamire faciunt
fa et mi in gesolreut, ubi non inuenitur.
[Neuma primi toni.]
^=^'=^'=^=F^i?vv:j^^
Primum que-ri- te reg-num de- i.
Istud Uenite dicitur in historiis Si bona, Peto domine et Adonav, et in
hiis festis — -. sancti Uincencii, Agathe uirginis, Cathedra sancti Petri, Marie
Magdalene, Laurencii, Cecilie, et in communi unius confessoris et Pontificis.
Ue- ni- te ex- u/- te-mus do-mi-no . . . iu- bi- /e- mus e- i.
Qi«>-ni- am dc- us magnus do-mi-nus.
Uersus Responsorii.
ip- se con-spi- cit.
Glo-ri- a Pa- tri et fi- li- o, et s/>i- ri- fit- i sane- to.
De officiis missarum hoc0 modo° :-
Gau- de- te in do- mi -no. officium0 Me- men- to nos-tri.
officium0 Staf-n- it e- /°. officium Mi- sc- re- re \micJii\. Amen.
officium0 Mi-se- re- ris \pm-ni-um\. officium Et- e- nim se- de-runt"2.
t^n.
"nrrr — «7
O. Exaudi domine2. Amen. O. Lex do- mi- ?ii. Amen.
i There is no Office beginning Miserere in Mode i. There seems to be a confusion
between Miserere ( for Monday in Passion Week, Mode 3 ) and Misereris.
^ SA have rightly these two offices before Miserere mjchi and under the previous ending.
TONALE xj
fc — —
Ro-ra-te. Gau-de- a-mus. Sus-ce-pi-mus. Amen.
In tempore paschali iiniantur ofticia* hoc modo :-
ii^_L__ r^~A~"^z
A I- lc- In- y^, Al- lc- In- ya.
Intonacio [psalmorum] primi toni in ofriciis missarum.
Beati im-ma-cu-la-ti in id- a : <jui ambulant in lc- gc do-mi- ni.
Glo-ri- a . . . spi-ri-tu- i sancto. Sic-itt ... et mine ct semper :
!§_.
//<f se-cu-la se- cu- lo-rinn, A-t/ien,
SECUNIJUS1 TONUS in desolrc finitur ct ali(}uando in alamire
acuta, causa toni ucl2 scmitoni, habcns clcuacioncm a sua finali littcra
usque ad alamire acutam, et aliquando usque ad befabemi per b molle
regulariter, ut in antiphonis. In Responsoriis autem potest ascendere
usque ad cesolfaut, quod raro contingit. In gradalibus uero cum suis uer-
sibus, et in sequences aliquando sed raro usque ad delasolre et ad elami
acutam, ut in (iradali Vniuersi qui te expectant et Benedicta ct uenerabilis,
et in consimilibus : et sub finali litera potest descendere usque ad quartam
uocem et aliquando sed raro ad quintain.
Si autem inferius quam quintam uocem descenderit ucl superius
quam sextam uocem ascendent0 scilicet in antiphonis, uel septimam in
Responsoriis uel nonam in gradalibus cum suis uersibus et in sequences,
tune cantus falsus erits.
Habet itaque secundus tonus gammaut quod non habet primus tonus :
et primus tonus habet delasolre elami et efaut acutas, quas non habet
secundus tonus nisi raro delasolre et elami acutas0, ut supra diximus.
In the margin of S is Plaga prothi. 2 S et. 3 S est.
xij APPENDIX
Sunt autem horum primi cantus qui ad gammaut are et bemi non
deponuntur et ad Cesolfaut uel ad delasolre1 non eleuantur. Ue quibus
dubium est an primi an secundi toni sint : quorum ista est discrecio.
Si [ad] Alamire et befabemi non ascendunt, certissime de secundo tono
sunt. Erunt itaque Alamire et befabemi utriusque communes, ad quas
dum cantus ascendent2, si diu in eis permanets siue tercio uel quarto eas
repercuciat, aut si in alamire incipiat, erit primi toni : si [autem] in infe-
rioribus incipiat, et secundum quantitatem antiphone rarissime ad illas
ascendit, erit secundi toni.
In sex autem locis incipit, id est Gammaut Are Cefaut Desolre
Elami et Efaut grauibus, et aliquando in Alamire et befabemi acutis.
Qui licet plurimas in hiis predictis locis habeaf* incepciones, paucas
tamen habeas differencias ; quippe secundum ueteres nisi unam; secun
dum uero modernos duas habent^ differencias.
Huius eciam cantus aliquando in acutas et in superacutas aliquando0
transmutatur, et tune facit finem in alamire [acutam] per b quadratam, ut
supradiximus.
Psalmus eius incipit in cefaut, et in effaut graui curritx.
PRIMA differencia huius toni imponitur antiphonis eiusdem quocun-
que modo incipientibus extra antiphonis que O nuncupantur et paucis
aliis similibus. Differencias enim habet antiphonarum duas, officiorum
unam, unam neupmam principalem et unum Uenite.
Ad primam differenciam secundi toni pertinent uiginti septem uaria-
ciones, quarum prima est hec. Omnis antiphona secundi toni que incipit
in desolre descendendo in are, et iterum per cefaut ascendit ad desolre,
hoc modo :-
V
A. E- rit ip- se. s A. Co- ti- di- e.
Secunda uariacio estx hec. Omnis antiphona secundi toni que
incipit in desolre, illam semel uel bis percuciens, statim saliendo usque
ad gesolreut, deinde per Efaut et Elami descendit in Cefaut, et iterum
ascendit ad desolre, hoc modo :-
A. De Sy- on ex- i- bit lex.
i A adds acutas. 2 SA ascendit. 3 SA permaneat. 4 SA habet.
5 S adds uel sic : A adds siue sic.
TONALE xiij
Tercia uariacio estx hec. Omnis antiphona secundi toni que incipit
in desolre, bis uel ter illam percucicns descendendo -in Ccfaut et postea
per desolre ascendit in efaut, deinde gradatim descendit in desolre, sie1 :-
A. Su- pra pec-tus do-mi- ni, A. Sauc-fi- ta- te guoque in-sig-nis.
Quarta uariacio in his duabus antiphonis consistit, [hoc modo :-]
A. Mo-na-chus.
Quinta uariacio estx hee. Omnis antiphona secundi toni que inci
pit in efaut et tangit elami ascendendo ad efaut, deinde descendit in
de uel re =, sic :-
•i
A. Om-?ii- po-tcns.
Sexta uariacio estx hec. Omnis antiphona secundi toni que incipit
in efaut, descendendo gradatim in desolre, sic :-
A. Con- so- la- mi- ni.
Septima uariacio estx hec. Omnis antiphona secundi toni que incipit
in Cefaut ascendendo per desolre in efaut uel in gesolreut et iterum ad ;
desolrex descendit sic1:-
A. In spi-ri- tit.* A. Vir-gover-bo con-cc-pit.*
siue sic:- A. A-bra-Jiampa-ter t't's- tcr.* A. Sic'- iff //- //- um,
Octaua uariacio estx hec. Omnis antiphona secundi toni quo incipit
in desolre, saliendo in efaut descendendo in elami, deinde ab efaut de
scendit in desolre, hoc modo5:-
T* Zj
A. Da no-bis do- mi- -tie. A. Quern vi~ dis- tis.
i S hoc moclo. 2 SA desolre. 3 S in. 48 adds uel sic. 5 S sic.
xiv APPENDIX
Nona uariacio estx hec. Omnis antiphona secundi toni quo incipit
in Cefaut ascendendo in cfaut per dcsolre et iterum descendit in desolre,
hoc modo T :-
A. Con-sti- tu- tits* A. Ac- ce- den-tes.
Dccinui uariacio estx hec. Omnis antiphona secundi toni que incipit
in dcsolrc salicndo in cfaut clcindc statim clcsccnclit in dcsolrc, sic 3;-
±
.V. Com-pla-cc- at.
Undecima uariacio cst° in hac sola antiphona 4 :-
A. A In- ma- tit et in-fra,
Duodecima uariacio cst° in hac sola antiphona ^ :-
\. To- ttts or- bis.
Tcrcia dccima uariacio 5est in hac sola antiphona 5;-
A. An- te lit- ci- fe- nun.
Quarta dccima uariacio cst° in hac sola antiphona * ;-
A. Sa- na do- mi- ne.
Qiiinta dccima uariacio 6cst in hac sola antiphona6:-
A. Ce- li ce- lo-rum.
i SA sic. 2 S adds uel sic : A adds sine sic. 3 S hoc modo. 4 S adds consist.it.
5-5 S talis est. 6-6 S hec est.
TONALE
Sexta decima uariacio Test0 in hac sola antiphona1 :-
xv
A. A- uer- fe.
Septima decima uariacio 2est° in hac sola antiphona2:-
A. Qita-re ie- in- im-ui-nius.
Octaua decima uariacio cst hcc. Omnis antiphona sccundi toni (]iie
incipit in delasolref3 saliendo in cfaut et postca ah clanii asccndit per
efaut ascendit" ad g [gesolreut,] sic-*:-
A. Au-di- ui To~cem.^ \. Sic fie- ne- di-cam.
Nona decima uariacio talis est :-
A. Lau-da-te.
Uicesima uariacio est° in hac sola antiphona" :-
A. 7>V- a- fa pro-ge-ni- cs.
Uicesima prima uariacio estx hec :-
A. A por- ta in-fe-H.
Uicesima secunda uariacio estx talis :-
c
A. Us-qite mo-do.
i-i S talis est. 2-2 S hec est. 3 SA desolre. 4 S hoc modo. 5 S adds uel sic.
6 S adds consistit.
xvj APPENDIX
Uicesima tcrcia uariacio Tin hac sola antiphona consistit01 :-
A. 0 be- a- ta Ce- ci- //- a 2.
Uiccsima quarta uariacio talis est :-
A. Post plu-ri-ma.
Uicesima quinta uariacio estx hec :-
A. Mit-tens do- mi-nus.
Uiccsima scxta uariacio in hiis duabus antiphonis consistit
A. A- if PC- frits. A. Re- gres-sus.
Uiccsima septima uariacio estx lice, sic0:-
±r
A. rc-ui de-si- de- m-tor. A-mcn.
Hec sequentes antiphone transmutatc sint in acutas [causa toni] in
tjLvi ^H~ -v- z±=ftiM=^it.=^: d~
S— — on :_u_" _^._'^iiz lucr
A. J/^ti,'~ ^^^- A. As-sump-sit ic-sus. \. Te U-HICDI.
A-me/i.
Ad diffcrcnciamx sccundam sccundi toni una tantum pertinet uaria-
A. O Sa- pi- en- ci- a.* A. Do- mi- nc. A-nicn.
i-i S hec est. 2 S notes the last word thus — <lc, (If, <1, d. The Antiphonals also vary.
3 but C gives still the F clef and gives by mistake the second ending. A keeps the F clef
and confuses these with the following. 4 S adds uel sic.
TONALE
Intonacio psalmorum secundi toni, sic ° :-
xvij
Dixit do-mi-nus do-mi-no me-o : se-de a dextris me-is. Benedictus dominus
^
de-us Is- ra- el : qui-a vi- si- ta-uit ct fe-cit re-demp-ci- o-nem plebis su- e.
__ — _
Mag-ni- fi- cat : a- ni-ma me- a do- mi-num.
Neuma secundi toni, hoc0 modo0:-
Secundum* autem si-mi- le est hide.
Istud Venite dicitur in die Sancti Thome martyris et in historiis
Deus omnium, In principio, Adaperiat, et Uidi dominum. In dedicacione2
ecclesie et in [hiis] festis — Conuersione sancti pauli et Annunciacione
beate marie, Commemoracione Sancti pauli, [ad uincula sancti petri,]
Sancti Michaelis et Sancti Martini :-
Ss
Ve- ni-te ex-ul-te-mus do-mi-no : iu-bi- le-mus c- i, >'". Quo-ni-am de-us
magnus do-mi-nus : ip-se con-spi-cit.
Versus Responsoriorum.
Glo- ri- a pa- tri et fi- li- o : et Spi- ri- tu- i sane- to.
Officiis misse.
Do-mi-nus di-xit. Salue saneta pa-re ns.
In tempore paschali finiantur officia sic :-
Al-le-
Amen.
i C has from here onwards a third too high. 2 S et in festo dedicacionis.
xviij APPENDIX
[Intonacio psalmorum in officiis missarum.]
— g — i g ~7 ^~, , , , ,
Quare fre-mu-e-runt gentes : ct po-pu-li me-di-ta- ti sunt in- a- ni- a.
Qlo-ri- a . . . spi-ri- tie- i sancto, Sic-ut c-rat in prin-ci- pi- o ct mine
et semper : et in se-cu-la sc-cu-lo-rum. A-moi,
TERCIUS1 TONUS in clami graui finitur, habcns eleuacioncm a
sua finali littcra usque ad eanclem littcram consimilem, id cst clami acu
tam, ct aliquando ad nonam uocem et aliquando ad decimam, auctoritatc
psalmiste qui ait /;/ psalterio decacliordo psallitc //// : et sub finali littera
potest descendere ad desolre et aliquando ad Cefaut. Si uero informs
quam cefaut descenderit uel superius quam decimam uocem, id est Gesol-
reut [super] acutam, ascendent, tune cantus falsus erit.
Sane b quadratam ideo adamavit quia ad eius finem diapente est
maxime, aut ideo quia ad acutissimam eius, id est elami acutam, diates-
saron reddit : quia prope autcm babet tres tones in deposicionc uel
quia ascendendo pocius saliendo quam supergradiendo uadit.
Huius eciam cantus frequenter in acutas transmutatur, et tune facit
finem in alamire graui2 per b molle, causa toni uel semitoni : sed hoc
in antiphonis raro contingit.
In sex autem locis incipit, id est in desolre Elami Efaut gesolreut
alamire et cesolfaut: sed in quibusdam minus usualiter, id est Efaut et
desolre, ut tantum in hiis tribus antiphonis scilicet, lesu christi domini,
[A.] Traditur ergo a patre et [A.] Copiose caritatis : sicut patebit inferius.
Psalmus eius incipit in Gesolreut et currit in Cesolfaut per b
quadratam.
Differencias enim habet officiorum duas, antiphonarum sex, unam
neupmam principalem et unum Venite.
AD primam differencial!! tercii 3 toni una [tantum] pertinet uariacio,
sic ° :-
Omnis antiphona tercii toni que incipit in elami graue, descenden-
i In the margin of S is Grece deutherus. 2 S acuta, 3 C primi-j-,
TONALE
xix
do in dcsolrc, et statim abhinc per gesolreut et alamire transit ad Ccsol-
faut, ucl si incipit in efaut graue descendendo gradatim in desolre, sic1 :-
I
1
% '•
• *
• a
- S
A. Qiti de tcr-ra cst. ~ A. Ex-it r-gat de-its. - A. Je- sit Christ i.
i
A. Tra-di-tur,
Amen.
DE secunda diffcrencia tercii toni tails datur regula.
Omnis antiphona tercii toni que incipit in Gesolreut et ascendit
gradatim ad Cesolfaut, ucl si descenderet ad-* gesolreut in elami deinde
in desolre et itcrum ascendit usque ad cesolfaut, habet [secundam]
differenciam tercii0 toni0, sic1:-
A. Sitr-ge.'2 A. O ite-ra. A. Cul- tora-gri.
TERCIA differencia est in hac sola antiphona 5.
A. Co- pi- o- se.
Amen.
AD quartam6 differenciam tercii toni pertinent quinquc uariaciones,
quarum prima estx hec.
Omnis antiphona tercii toni que incipit in gesolreut ascendcndo
per alamire ad Cesolfaut, sic J :-
A. Ec-ce do-mi-nus. A. Do-mi- ne.
Secunda uariacio in hac sola antiphona consistit.
A. O-ri- e-tur.
Tercia uariacio in hiis [quatuor] antiphonis consistit.
i • • "• \
•i j
1 — —"-Mi
A. Ser-ui-fe.2 A. Bo-no-rum. A. Tit pit-er.2 A. Pla-ce-bo.
i S hoc modo. z S adds uel sic. 3 C notes the last word a third higher. 483.
5 S DE tercia differencia hec sola antiphona inuenitur. 6 C terciamf.
xx APPENDIX
Quarta uariacio in hiis quatuor antiphonis consistit.
s • •
— — — 3-1-4
• — I — • — r» — t
*-- r. s
3-M
— s-i-
A. Omnis in-ter-e- a. A.
. A. Do-mi-ne mi. A.
Quinta uariacio estx hec. Omnis antiphona tercii toni que incipit
in gesolreut, statim saliendo ad cesolfaut, et postea immediate descendit
in alamire, sic x :-
A. Dum for- tis * . A. Si in di- gi- to.
Amen.
DE quinta differencia tercii toni talis datur regula. Omnis antiphona
tercii toni que incipit in gesolreut, replicando bis in eadem gesolreut, [et]
per alamire ascendendo gradatim 3 ad Cesolfaut, habet quintam differen-
ciam, sic :-
A. Pitl- cri -o- res. A. Fac be-nig-ne.
Amen.
DE sexta [et ultima] differencia tercii toni talis datur regula. Omnis
antiphona tercii toni que incipit in Gesolreut et immediate bis replicat
in alamire, et sic sal tat in Cesolfaut, deinde gradatim descendit in gesol
reut graui °, habet sextam differencial!!, sic I :-
5 .3 % .
A. Om-ni- a que-cun-que.
Intonacio psalmorum [tercii toni].
Amen.
5«
— • — i — > — « —
T
• • • i
* •
• PI a p-
. 1
2
•
• i
•
Dixit do-mi-nus do-mi-no me- o : se- de a dex-tris me- is. Be-ne-dic-tus
s:
a
dominus deus is-ra-el : qui-a ui-si-ta-uit et redemprionem fecit plebis su-e.
Mag-m-fi- cat : a- ni- ma me- a do- mi-num.
\ S hoc modo.
^ C has GC,C.
3 S gradatim ascendit.
TONALE
Neuma tercii toni hoc modo.
xx
Ter-ci- a di-es est quod hec facta sunt.
Istud Venite dicatur in hiis festis, — sancti iohannis baptiste, in natali
unius apostoli uel 1 plurimorum apostolorum, et in natali unius euangeliste,
ut° patet0.
Ve- ni- te ex- ul- te-mus do- mi- no 2 .• ///- bi- le-
Quo- ni- am de- us mag-mis. Ip- se con- spi- cif.
Versus responsoriorum,
•V
Glo-ri- a pa-tri et fi- li- o : et spi- ri- tu- i sane- to.
De officiis missarum etc.
-S- n 6 i '
-a n. i • _i
Dum cla-ma-rem. Con-fes-si- o. Amen. Om-ni-a que fe-d-sti.
i==J:
Be- ne- di- d- te. [AmenJ]
In tempore paschali finianturx hoc modo [officia].
A I- le- lu- ya.
[Intonacio psalmorum in officiis missarum.]
Can-ta-te do- mi- no can-ti-cum no-uum : can-ta- te do-mi-no om-nis ter-ra.
S et. ^ This word is not in S.
xxij APPENDIX
:r
5 B a *— -1
1 " * * u !!
I • X 1 • • • •
•
• 1
Glo-ri-a pa-tri etfi-li- o et spi-ri-tu-i sancto. Sic-nt e-rat in princi- pi- o
et nunc et sem-per ; et in se- cu- la se- cu- lo- rum. A-men.
QUARTUS TONUS in clami graui finitur ct aliquando facit ftnem
suum in alamirc acutam per b mollcm ct aliquando in befabemi per b
quadratam, causa toni uel1 semitoni : habens autem eleuacionem a sua
finali littera usque in befabemi per b quadratam et aliquando ad2 sextam
uocem, id est Cesolfaut. Et sub finali littera potest descendere ad ter-
ciam uocem regulariter ; irregulariter uero ad quartam et aliquando ad
sextam uocem, ut in Exultet iam angelica, [scilicet] in uigilia pasche ;
similiter0 et in sequencia Fulgcns preclara, scilicet3 in die pasche, que
descendit et ascendit irregulariter. Si autem inferius quam quartam uocem
descenderit uel superius quam sextam uocem ascendent, tune cantus falsus
erit. In quinque enim locis incipit, id est in cefaut desolre elami efaut
et gesolreut grauibus.
Huius eciam cantus frequenter in acutas et in superacutas trans-
mutatur, et tune facit finem in alamire et etiam in befabemi, ut supra
diximus. Psalmus eius in alamire incipit, et in eadem currit per b
quadratam.
Differencias enim habet officiorum duas, antiphonarum nouem. Habet
enim 4 Te deum laudamus [et] Credo in unum et Genealogiam Liber gene-
racionis iesu° chrisfi0, unam neupmam principalem et quinque Venite.
Decernetur [autem] quartus tonus a tercio, quia quartus tonus habet
are et bemi, quas non habet tercius tonus, et tercius tonus habet delasolre
et elami acutas, quas non habet quartus. Quod si aliqua antiphona
neque has tercii neque illas habet x quarti, sed in cesolfaut incipiat uel b
quadratam amplius diligat, erit tercii x toni : alias in quarto ponetur si
eius formule differencias imitetur. Volunt autem quidam quarto tono
[ad] similitudinem tercii toni b quadratam tribuere, eo quod fit diapente
ad finem eius. Cum [enim] multi sint grammatici, aut uix aut nunquam
ueraces inueniuntur libri, maxime dum sepe in eorum emendacione [m]
I S et. 2 S in. 38 uicelicet. 4 S eciam.
TONALE
xxnj
laborentur, musici [autem] perpauci inueniuntur et per multa [iam]
tempera antiphonaria uel J gradalia emendata [non] sunt. Non est ergo
mirum si in multis locis falsitas inueniatur x cantuum.
AD primam differenciam 2 quarti toni pertinent uiginti nouem uariaci-
ones, quarum prima estx hec. Omnis antiphona quarti toni que incipit
in efaut graue, desccndendo gradatim in desolre, et iterum per elami ascen-
dit ad efaut, sic 3 :-
~ :i~i~: n I i i : : i : rr
A. Lu-mi-ne, 4 A. Vi- gi-la-te. 4 A. In cymbalis bc-ne-so-nan-ti-bus.
Secunda uariacio in [hiis] duabus antiphonis consistit.
• i "
-ft a H
A. Laits^ de- o. A. O5 mun-di.
Tercia uariacio est x hec. Omnis antiphona [quarti toni] que incipit
in elami graue, ascendendo gradatim ad gesolreut, et descendit in efaut,
hoc modo6 :-
A. Vi-gi-la-te.
Quarta uariacio estx hec. Omnis antiphona quarti toni que incipit
in elami, desccndendo gradatim in cefaut, deinde ascendit ad desolre, sic :-
A. Ex-i-ens petrus. 4 A. Do-mi-ne.
Quinta uariacio in hac sola antiphona consistit 7 >
A. Nos sd-en-tes,
Sexta uariacio talis 8 est :- Septima uariacio est hec 9 :-
•F ma. "
*P • • S
nr
% . ' " II
li • '
* 1!
A. Lau-da-te.
A. Tur-ba mul-ta.
I S et. 2 A gives a mere list without descriptions. 3 S hoc modo. 4 S adds uel sic.
5 C has FE,FDD. 6 S sic. 7 S est. 8 S hec. 9 S talis est.
XXIV
Octaua uariacio est hec :-
in
APPENDIX
Nona uariacio est hec T :-
A. Vox de ce- Us.
A. \Ef\ ex- e- un- tes.
Decima uariacio estx hec. Omnis antiphona quarti toni que incipit
in efaut grauc, desolre percuciens, et statim reascendit ad efaut, sic 2 :-
A. Norunt in-fan-tes 3. A. Omnes gentes.
Vndecima uariacio in hac sola antiphona consistit :-
A. Cre-do ui- de- re,
Duodecima uariacio est hec. Omnis antiphona quarti toni quc in
cipit in efaut, descendendo per desolre in cefaut, et iterum gradatim
ascendit ad elami uel [ad] efaut, [sic] :-
A. A I- Ic- hi- ya 3. A. Saulus au-tcm.
Tercia decima uariacio est hec * :-
-s-
A. Quid no- bis.
Decima quarta uariacio est hec, et in sola antiphona consistit *.
A. I- ter-um au-tem.
Quinta decima uariacio cums quatuor antiphonis consistit, sic ° :-
A. Om-nis ere- a- tur- a. [A.] Lau-da- bo. A. his- te. A. Ex-ul- ta- bunt.
S talis est. A transposes the i3th & i4th variations.
3 S adds uel sic. 4 S est.
2 S hoc modo.
5 S in hiis.
TONALE
Sexta decima uariacio in his duabus antiphonis consistit.1
XXV
A. Tan-to nam-que. A. Sy-mon an- tern.
Septima decima uariacio in hac sola antiphona consistit.
A. Ymp-num di- ci- te.
Oclaua decima uariacio 2 in hac sola antiphona consistit.
A. Sail- le fra- ter.
Nona decima uariacio est x in hac sola antiphona sic ° :-
£— •
A. Hn- ins a- mo-re.
Vicesima uariacio est x in hac sola antiphona sic ° :-
A. Vir de- i.
Vicesima prima uariacio est hec : omnis antiphona quarti toni que
incipit in efaut graue descendendo siue per stricluram 3 siue per plenam
notam in elami strictam usque in desolre et iterum in elami ascendit,
hoc modo :-
tzt
A. Gau-de- te. 4 A. In- ne- nes.
Vicesima secunda uariacio talis est, ut ° patet °.
A. Vin- di- ca.
A. Mag-ni- fi- cet. A. Na- tu- re.
S est. 2 S hec est. 3 C fifturam, 4 S adds uel sic. 5 not in S A here, but infra,
xxvj
APPENDIX
Vicesima tercia uariacio estx hec. Omnis antiphona quart! toni
que I incipit in efaut graue et statim descendit in desolre, et iterum per
elami ascendit ad efaut, hoc modo :-
A. In e- ter-num.
Vicesima quarta uariacio est hec. Omnis antiphona quarti toni
2 que incipit in efaut graue et statim descendit in desolre et iterum per
elami ascendit ad efaut, hoc modo. 2
A. Mag-ni- fi- cet 3. A. Na- tu- re. 3
Vicesima quinta uariacio in his duabus antiphonis consistit.
A. Ma-ne sur-gens. A. Hinc hor-ren- do.
Vicesima sexta uariacio est in his duabus antiphonis.
A. In- gres- sus. A. Ex-em-plum me- re- ar.
Vicesima septima uariacio talis est.
A. O ite- ra.
Vicesima octaua in his duabus antiphonis consistit.
A. Te de- urn. A. Os- ten-dit.
Vicesima nona uariacio in his duabus antiphonis consistit, ut patet :-
. . i__
• •- -p_
A. Fe- Hoc. A. Sane- fa.
Amen.
leaf torn out in S. 2-2 C is mutilated and the passage is not given in A. 3 only
in A in this position,
TONALE
XXV1J
Hec antiphona subsequens transumpta est in acutas causa scmitoni
in b molle scilicet befabemi et causa toni in efaut graue, hoc modo :-
&. .
'
•
• • Pi
« . ' 1*
A. EC- ce merces.
Amen.
DE secunda differencia quarti toni talis datur regula.
Omnis Antiphona quarti toni, que incipit in ccfaut et statim per
desolre saltat sine gradatim ascendat ad efaut graue, uel bis replicando
cefaut ascendendo supradicto modo ad efaut graue, habet secundam
differenciam, hoc modo :- 2
A. Beth-le-em. A. Do-mi-ne. A. Nee in a^-nos. A. Cum ui-de-ris nudum.
==3
:
A. Quis ex no- bis. A. Tu-lit er- go. A. Be- tie- die do- ml- ne. A. Funda-
^— F—
menta. A. Pec- to- ?'e.
Amen.
DE tercia differencia quarti toni talis datur regula.
Omnis antiphona quarti toni que incipit in desolre et gradatim as-
cendit ad gesolreut graue uel statim saltat a desolre usque ad alamire,
habet differenciam hoc modo :-
A. Ru-bum quern ui- de- rat. A. Glo-ri- fi- ca-mus te. A. Sub tu-am.
,J 1
1
• %
• •
•
•
. 8
•> i
A. Sane- ti. A. Ex- ui- ta- bunt.
Amen.
DE quarta differencia quarti toni talis datur regula.
Omnis antiphona quarti toni que incipit in cesolfaut et descendit
saliendo in gesolreut et iterum per alamire et cesolfaut ascendit in de-
lasolre habet quartam differenciam huius toni. Et omnes antiphone que
ad istam differenciam pertinent sunt transmutate in acutas causa toni
This should be transposed as well as the antiphon. 2 A has Ad secundam differenciam
quarti toni pertinent hce uariacioncs. And so for the rest of the differences. 3 A omits.
xxviij APPENDIX
in efaut graue et causa semitoni in befabemi per b mollem, hoc modo :-
A. Que-ri- te do-mi-num. A. E-gre-di- e- tur do-mi-nus. Amen.
DE quinta differencia quarti toni talis datur regula.
Omnis antiphona quarti toni que incipit in gesolreut graue et statim
ascendit ad delasolre per alamire et cesolfaut hanc quintam differenciam
huius toni habet. Et omnes antiphone que ad istam differenciam per
tinent transmutate sunt in acutas causa toni in efaut et causa semitoni
in befabemi per b mollem, sic :-
?
^
F
A. EC- ce lie- ni- et. A. Ex-pec-ta- bo do- mi-niim. Amen.
AD sextam uariacionem quarti toni pertinent uariaciones, ut patet :-
.__ — ...
A. Fi-de-li-a. A. In mandatis. A. /;/ domitm do-mi-ni. A. A ui-ro in- i-quo.
1= =J==T
A. Al- le- lu-ya, al- le- hi- ya. Amen.
AD septimam differenciam quarti toni pertinent hee uariaciones.
• 11% • •__.
• • a
•
1 •
•
•
• •
i 4
A. Lauda1. A. Clamaui. A. Ad-iu-tor. A. Spe-ret. A. In ma-tu-ti-nis
domine. 2 A. Et omnis. A. Il-lu-mi-na domine. A. Qui-a mi-ra-bi-li-a.
A. Al- le- lu- ya^ al- le- lu-ya. Amen.
AD octauam differenciam quarti toni pertinent hee sequentes quin-
que uariaciones.
A. Im-ple-at.
Amen.
A gives the cue as far as dominum.
tone-ending a fourth higher.
2 S begins again after the gap and has rightly the
TONALE
XXIX
Hee sequentes antiphone [stint] transmutate in acutas causa toni in
efaut graue et causa semitoni in befabemi per b mollem, hoc ° modo ° :-
"i i"
A. S}>- on re- no- if a- be- ris. A. Prop-ter Sy-on \ non ta- ce- bo.
A. Fac- tus sum si- cut ho-mo. A. O mors e-ro mors tu-ci. A-men.
AD nonam [ct ultimam] differenciam quart! toni ' pertinet hee
uariacio x.
A. An-te me. Amen,
Hee sequentes antiphone transmutate sunt in acutas causa toni in
efaut graui et causa semitoni in befabemi per b mollem, hoc modo:-
___ II
•
• • „ §
H |
i •
••.-•-
b
II . ' a
A. Ad te do-mi- fie. A. Ex quofac-ta \est\. Amen.
Intonacio psalmorum quarti toni [sic] :-
• . . . , • . • . 1 . . • v
— J
i* •
; *\ •
Ps. Dixit dominus domino me-o : se-de a dextris me- is. Ps. Be-ne-dic-tus
!:
•H-T
do-mi-nus de-us is-ra-el : quia ui-si-ta-uit et fe-rit redempcionemplebis su- e.
!
Ps. Mag-ni-fi-cat : a-ni- ma me- a do- mi-num.
Neuma quarti toni [sic] :-
Quar-ta ui- gi- li- a ue- nit ad e- os.
i-i S pertinent hee tres uariaciones sequentes : and has the first antiphon a fourth lower.
XXX
APPENDIX
Istud Venite dicitur in hiis dominicis scilicet ° dominica prima et se-
cunda et tercia aduentus domini ° [et in quarta feria quatuor temporum
aduentus domini] ; et in uigilia natalis domini : et in passione T domini
et in Dominica in ramis palmarum ; et in festo sanctorum Fabiani et
sebastiani; [et] in exaltacione sancte crucis, [et] in festo sancti Dionysii
[Et] in commemoracione beate marie ; et in festis nouem leccionum [de.
communi hysteria] unius martyris ; et 2 plurimorum martyrum et pluri-
morum confessorum et in communi unius uirginis et in octauis san6ti
stephani et sancti Johannis apostoli ° si dominica non fuerit, et cotidie
in oclauis 3 sancte trinitatis et corporis christi quando de octaua fit
seruicium.
% [•
1
\ " "' '
• i
1
j
Ue- ni- te
ex- ul- te- mus
<&- ;;//- ;w. j iu- bi-
A'- mus e- i.
•1 S
31 •
11 %
\ ' [• •
Quo- ni- am de- us mag-nus. Ip- se con- spi- cit.
Iste Venite dicitur in festo sancti iohannis apostoli [et in oclaua
eiusdem sidominica fuerit] :-
% i
5
g
• s
i
I
•
• •
i
Ue-
///- /^
6.V- W/-
te-mus ^_ do-
?«/-
;w /J
///- /^-
/<?- W/AT
f- /.
Quo- ni- am de- us mag-nus. Ip- se con- spi- cit.
Istud Venite dicitur in die natalis domini et per octauas epyphanie,
a
;J
Ue- ni- te ex- ul- te- mus. iu- bi- le- mus e-
Quo- ni- am de- us mag-nus. Ip- se con- spi- cit.
Istud Venite dicitur in secunda feria post Domine ne in ira :-
c=pi=fc=:=5
4
Ue- ni- te
^^- ul- te- mus do- mi- no. iu- bi- le-mus e- i.
1 S dominica passionis.
2 S siue.
3 S infra octauas,
TONALE
xxxj
Quo- fit- am de- us mag-nus. Ip- se con- spi- cit.
Istud Venite dicatur in die sancti stephani et in oclaua eiusdem
si dominica fuerit ; et in festo1 sancte trinitatis : et in festo corporis 2
christi et in oclaua die eiusdem festi et in hiis festis scilicet Sancli
nicholai, et ° in ° purificacione 3 beate marie, Apostolorum Petri et pauli,
In inuencione sancli stephani, in Assumpcione et natiuitate beate marie
et sancle Katerine gloriose0 uirginis hoc0 modo ° :-
\
Ue- ni- te ex- ul- tc- mus !_ do- mi- no. \ in- In'- Ic- mus c- i.
5
Quo-ni- am de- us \inag-nu s*\ Ip- se con- spi- cit.
Versus responsoriorum.
i
Glo-7'i- a pa-tri ct fi- //- o et spi- ri- tu- i sane- to.
De officiis missarum.
Pro- pe es- to. Amen.
Re- mi- nis- ce- re. Amen.
In tempore uero ° pasche finiantur officia sic •* >
fc—r
Al- le- lit- jjv?, al- le- lu- ya.
Intonacio psalmorum in officiis missarum.
Be- a-ti im-ma-cu-la-ti in id- a: qui am-bu-lant in le- ge do-mi-ni.
\ S die. Z S de corpore. 3 S purificacionis. 4 S hoc modo terminantur officia,
XXX1J
APPENDIX
Glo- ri- a pa- tri et fi- //- o et spi- ri- fit- i sane- to : si- ait
4
/;/ prin- cl- pi- o et mtnc et sem-per : et in se- cu- la
se- cu- lo- rum. A- men.
QUINTUS T TONUS in efaut graui finitur, habens eleuacionem a
sua finali litera usque ad eandem literam consimilem id est Efaut acutam,
et aliquando ad nonam uocem id est gesolreut acutam et aliquando ad
decimam id est alamire superacutam, 2 auctoritate psalmiste qui ait In
psalterio decacordo psalHte illi. Et sub finali litera potest descendere in
semitonum et aliquando sed raro in quartam uocem, id est cefaut. Si
autem superius quam decimam uocem ascendent uel inferius quam quar
tam uocem descenderit tune cantus [erit] falsus.
In quatuor enim 3 locis incipit, id est in efaut graue et in alamire
et cesolfaut et in befabemi, licet rarissime.
Huius eciam cantus frequenter in acutas et in superacutas transmu-
tatur, et tune facit finem in cesolfaut causa toni et semitoni.
Psalmus eius in efaut graui incipiens* saliendo per alamire currit
in cesolfaut.
Iste suis quatuor incepcionibus, tres tantum imponit differencias an-
tiphonarum et tres ofificiorum ; imam habet neupmam principalem et
unum Venite.
AD primam differenciam quinti toni pertinent quatuordecim uaria-
ciones quarum prima est x hec. Omnis antiphona quinti toni que incipit
in alamire -sacuta descendendo in efaut graue et iterum per alamire as-
cendit ad s cesolfaut ilium bis percuciens ascendendo ad delasolre et in
cesolfaut x facit finem hoc modo :-
A. EC- ce uir-go. 6 A. Vox clamantis in deserto. 6 A. Omnes an-ge-li ei-us.
I In the margin of S is Grece Tritos. 2 C has in error literam acutam, 3 S autem.
4 S incipit . , , et, 5-5 C has wrongly graue descendendo ad, 6 S adds uel sic,
TONALE
xxxnj
Secunda uariacio est° in hiis tribus0 antiphonis1.
6 .. s
^-i-l-l-:
r-'
A. Mon-tes et om-nes col-les. A. Be-ne-dic-ci- o- nis tu- e.
^+- r* r-=
A. Prop-ter in- su- per- a- bi- km.
Tercia uariacio est hec, sic 2 :-
A. Le-ta- mi- ni cum le-ru-sa- km.
Quarta uariacio est x talis :-
!=;===;=
A. Po-nent do-mi- no.
Quinta uariacio est hec 2 :-
A. A I- k- lit- ya.
Sexta uariacio talis est 3.
A. Ex- u- lat.
Septima uariacio talis est 3.
A. E- k- ua- mi- ni.
Octaua uariacio talis est2.
A. In so- k po- su- it.
i S adds consistit. 2 S in hac sola antiphona consistit,
4 S inverts the /th & 8th,
3 S hec est.
xxxiv APPENDIX
Nona uariacio talis est1 ut° patet. °
g—
A. Ex-ul- ta-bunt.
Decima uariacio talis 2 est : omnis antiphona quinti toni que incipit
in alamire acuta statim descendendo in efaut graue et iterum immediate
ad cesolfaut per alamire x ascendit, sic 3 :-
A. Ec-ce ma-ri-a* A. Ad-ue- ni- en- te.
Undecima uariacio in hiis [duabus] antiphonis consistit s.
PI 1 p,
A. In con-spec- tu an- ge- lo- rum. A. Al-le-lu-ya. A I- le- lu- ya.
Duodecima uariacio est hec sic6.
A. Fons or- to- rum.
Tercia decima uariacio talis 7 est.
A. Qui-a de-uo-tis lau-di-bus^-
Quartadecima uariacio est hec, ut patet.
A. Ec-ce do-mi-nus ue-ni- et.
Amen?
DE secunda differencia quinti toni talis datur regula.
Omnis antiphona quinti toni que incipit in efaut graue et statim
saltat per alamire in cesolfaut habet istam difTerenciam sic:-
6:
A. Omnis ual-lis.
A. Pla-cen-tes de-ofac-ti.
i S hec est. ^ S hec. 3 S hoc modo. 4 S inserts uel sic. 5 S est.
6 S talis est. 7 S in hac sola antiphona. 8 A leaf is missing here in S,
9 The ending i> wrongly given : the last syllable shoul'd have only A,
TONALE
XXXV
"ft— V
A. •S/te.r «0.y- /n*.
Amen,
DE tercia differencia quinti toni hec sola antiphona sufficit ad ex-
emplum :-
A. ^4/- wa. Amen.
Intonacio psalmorum quinti toni :-
Di-xit do-mi-nus do- mi- no me- o : se- de a dex-tris me- is. Ps. Be- ne-
\
dic-tus do-mi-nus de-us is- r a- el : quia ui- si- ta- nit et fe- cit re-demp-
\ -
ci-on-em plebis su-e. Ps. Mag-ni-fi-cat : a-ni-ma me-a do-mi-num.
Neuma quinti toni sic :-
Quinque pruden-tes uir- gi- nes in-tra- ue- runt ad nup-ci- as.
Istud Venite dicitur in dominicis paschalis temporis et in die ascen-
cionis et in die pentecostes.
Ve- ni- te ex- ul- te- mus : iu- bi- le-mus e- i.
tZK
W^Sif
Quo- ni- am de- us : Ip- se con- spi- cit.
Versus responsoriorum.
i — r
j-i-'-^-A-f
8
pa-tri et fi- li- o : et spi- ri- tu- i sane- to.
xxxvj APPENDIX
Dominica in quadragesima inuitatorium et cetera.
In ma-nu tu- a Ps. Ve-ni- te ex- id- te-mus : iu- bi- le-mus e- i.
f .
.. .§M
•
i" •
•^ * *
1* P« F*i 9 ^
'* 11^ ^ .%
Quo-ni- am de- us : Ip- se con- spi- at.
De offiiciis missarum.
^^^^
Cir-cum-de-der-unt. Amen.
1 & ^
• • •
"" • • •
— -— . -
Le- ta- re ie-ru-sa-lem. Amen. Mi-se- re- re michi. Amen.
Intonacio psalmorum officiorum missarum.
In te do-mi-ne spe-ra-ui,non con-fun-dar in e- ter-num : in iu-sti-ci-a
tu- a li- be- ra me. Glo-ri- a pa-tri et fi- li- o et spi-ri-tu- i sane- to :
Sicut e-rat in principio et nunc et semper: et in se-cu-la seculorum. Amen.
SEXTUS TONUS in efaut graui finitur et sepe facit finem in
cesolfaut causa toni uel semitoni, habens eleuacionem a sua finali litera
usque ad quintam uocem et aliquando sextam : et sub finali litera potest
descendere ad quartam et aliquando ad quintam uocem. Si uero inferius
quam quintam uocem descended:, uel superius quam sextam uocem as-
cenderit, tune cantus falsus erit.
Et sic quintus tonus habet elami et efaut acutas quas non habet
sextus : ita quod sextus habet elami et efaut graues quas non habet
quintus tonus, nisi aliquando quintus tonus miscetur sexto, declinans in
desolre et efaut. Sed hoc in antiphonis raro contingit : quorum autem
ista est discrecio, cum nee deposicio sexti toni nee tota eleuacio fuerit
quinti toni.
TONALE xxxvij
Si in cesolfaut acuta incipiat et earn uel delasolre iuxta quantitatem
suam sepius repercuciat, erit quintus tonus. Si autem non nisi ascendat
ad b rotundam dicetur sexto tono, siuc per principia discerneretur.
Uix enim sextus tonus nisi in suo fine incipit nisi in responsorio
Verbum caro et antiphona Si ego items Christi que est secunda anti-
phona super laudes in festo sanctorum Fabiani et Sebastiani : que incipi-
unt in desolre : et nisi quod aliquando in alami graui et in befabemi
per b quadratam incipit, sicut inferius patebit.
In tribus autem locis incipit, id est in desolre, elami, efaut graui-
bus et aliquando in befabemi et cesolfaut.
Huius eciam cantus frequenter in acutas et in superacutas trans-
mutatur et tune facit finem in cesolfaut ut supradiximus.
Psalmus enim per omnia ad modum primi toni incipit et currit.
Differencias enim habet officiorum unam et unam antiphonarum,
unam neumam principalem et tres Venite : licet enim habet unam differen-
ciam antiphonarum habet tamen uariaciones uiginti et unam in grauibus
constitutas et in acutis tredecim, quarum prima de grauibus hec est.
Omnis antiphona sexti toni que incipit in efaut graui uel in elami
graue et efaut percuciens descendendo in cefaut per desolre ilium bis
tangens, et statim saltat ad efaut uel ad gesolreut, sic :-
^g , | [ ." • i i ]~~ i B i 3 , T"T1~
* *^Ti— MV \=!-tSp±±=!=3-.
A. O- ri- e- tur. A. O ad-mi-ra-bi-le. A. Dig-nus a dig-nis laudatur.
Secunda uariacio est hec. Omnis antiphona sexti toni que incipit
in efaut graue, bis uel ter percuciendo et postea elami semel tangendo
et ita ascendit per gesolreut usque ad alamire acutam :-
•s
A. Ip- se in- no- ca- uit me.
Tercia uariacio est hec. Omnis antiphona sexti toni que incipit in
efaut graui et ascendit per gesolreut ad alamire et statim descendit gra-
datim ad efaut, sic :-
A. Be-ne-dic-tus. A. A I- le- lu-ya. A. Be-ne- die- tus.
Quarta uariacio est hec. Omnis antiphona sexti toni, que incipit in
efaut graue ascendendo gradatim ad befami per cantum b mollem, sic :-
b i . .
A. Ma-los, A. Lo-quens do- mi-nus.
xxxviij APPENDIX
Quinta uariacio est in hac sola antiphona.
A. Pu-er le-sus.
Sexta uariacio in hac sola antiphona consistit.
\
A. Non con-fun-das me.
Septima uariacio talis, ut patet.
=£==
A. Sig-na-tum est.
Octaua uariacio est hec. Omnis antiphona sexti toni que incipit
in efaut graue elami percuciens et statim ab efaut descendit in desolre,
sc:
A. Mo- di-cum. A. Po-nen s petrus.
Nona uariacio talis est.
A. Z/-
Decima uariacio talis est, ut patet.
JJL
A.
pu-lum.
Undecima uariacio est hec. Omnis antiphona sexti toni que incipit
in efaut graue ascendendo gradatim in alamire ilium bis percuciens et
facit finem in gesolreut, sic:-
A. A- mi- cus.
TONALE
Duodecima uariacio talis est, ut patet.
XXXIX
A. O Christe.
Tercia decima uariacio talis est.
A. Si e- go.
Quarta decima uariacio talis est.
b
A. Si- de- ra scan-su- rus.
Decima sexta uariacio talis est.
A. Cum er- go sint.
Decima septima uariacio est hec. Omnis antiphona sexti toni que
incipit in efaut ascendendo per gesolreut ad alamire, deinde statim de-
scendit in efaut, hoc modo :-
5
A. Nes-ci-ens ma-ter uir- go uir-um. A. A-scen-dit chris-tus.
\ :
A. Re- ga- li ex pro-ge-ni- e ma-ri- a. A. Ex-al- ta- bun-tur*
Octaua decima uariacio est hec.
A. Al-le- lu- ya.
Decima nona uariacio est hec.
it • • •
A. Vir-gi-nes sanc-ti de- i.
xl APPENDIX
Vicesima uariacio in hiis tribus antiphonis consistit.
•5 • ' Ik '
» . " Ik'
• IT
1
n.
A. /« ex- eel- sis. A. Do-mi- ne re- fu- gi-um. A. In sanctis ei- us.
Vicesima prima uariacio est hec. Omnis antiphona sexti toni que
incipit in efaut graue, ascendendo gradatim ad alamire et statim descen-
dit in efaut, sic :-
A. Po-pu-lis.
Hee sequentes antiphone transmutate sunt in acutas causa toni uel
semitoni inter cesolfaut et befabemi per cantum b mollem, et causa
semitoni1 inter befabemi et alamire per idem cantum: et nominantur
uariaciones in acutas constitutas f 2 : quarum prima uariacio in hiis [tri
bus] antiphonis consistit 3 :-
i a;
•i.
•T
— • — • — r-«-
A. For- ti- tu- do. A. Que mu-H- er. A. O quam glo-ri- o- sum.
Secunda uariacio est hec4.
A. O quam ad-mi-ra- bi-le.
Tercia uariacio talis'5 est.
A. Ex- u- Ian- tis pre- di- a.
Quarta uariacio est hec6.
A. Ad Tho- me.
i S begins again. z S constitutis. 3 S est.
consistit. 5 S hec. 6 S in hac antiphona est,
4 S talis est et sic
TONALE
xlj
Quinta uariacio est hec *.
A. O- pern.
Sexta uariacio in hiis quinque antiphonis consistit.
b-
A. As-cen- den- te.
5s-
A. Be-ne-di-'ca-mus. A. Be-ne-dic-ta. A. Au-la. A. Ve-nit di-lec-tus.
Septima uariacio in hiis duabus antiphonis consistit..
A. Ho-di- e. A. Dum in- uen-tum.
Octaua uariacio talis est ut° patet0.
A. Be-ne-dic-ta.
Nona uariacio estx hec.
A. E- le- git e- os.
Decima uariacio est hec z :-
A. Ce-sar e- lec-tos.
Undecima uariacio in [hiis] quatuor antiphonis consistit.
A. Vo-bis datum. A. Glo-ri-am. A. Ar-tus fe-bre. A. Gaudent in ce- Us.
S in hac tola antiphona consistit.
xlij APPENDIX
Duodecima uariacio in hiis duabus antiphonis consistit x.
A. An-dre-as. A. Be- ne-dic-tus.
Tercia decima uariacio est hec, sic 2 :-
tj — •
• B
-" % *
. —
3 •
Oc-cur-rit be- a- to io- han-m. Amen.
Intonacio psalmorum sexti 3 toni hoc ° modo ° * \.
Dix-it do- mi-nus do-mi- no me- o : se- de a dex-tris me- is. Ps. Be- ne-
dic-tus do-mi- tins de- us is- ra- el : qui-a ui- si- fa- uit et fe- cit re-demp-
5
ci- on-em plebis sn-e. Ps. Mag-ni- fi- cat : a-ni-ma me-a do-mi-num.
Neuma sexti toni.
b —
Sex-ta ho- ra se- dit su-per pu- te- um.
Istud Venite dicatur in die festo0 [sanctorum] innocencium et in
die pasche et in festo [omnium sanctorum et] reliquiarum, sic ° :-
— i — • — •
Ve- ni- te ex-ul- te-mus do- mi-no :\ iu- bi- le-mus e- i.
r* r'i » •
• . t db -
Quo-ni- am de-us
Ip- se con-spi-cit*.
i S est. 2 S talis est. 3 C has quinti f. 4 S a fifth lower with
b in the signature. 5 S has first eight notes a third lower.
TONALE xliij
Istud Venite dicitur per ebdomadam pasche et in festis sanctorum
paschalis temporis, hoc ° modo ° :-
Ve- ni- te ex- ul- te-mus !_ do- mi- no : j iu- bi- le-mus e- i.
:\
Quo-ni-am de-us \_mag-nus :\ Ip- se con-spi- cit.
Istud Venite dicatur in uigilia epiphanie, si dominica non fuerit,
et in feria x tercia quarta quinta [et] sexta et sabbato post Domine ne in
ira, et in secunda feria passionis domini, et in feriis paschalis temporis,
et in uigilia ascencionis domini et pentecostes : et in inuitatorio Regem
martyrum inuitatorio Regem confessorum [et] inuitatorio Regem uirginum
et in secunda feria aduentus domini.
i _ n • •
E-EEEEiEiz:! --1--
Ue-ni-te ex-ul-te-mus : iu-bi- le-mus e- i. Quo-m-am de-us : Ip- secon-spi-dt.
Versus responsoriorum.
— ^£TZr=Cfe^;j£=fr
Glo-ri- a pa-tri et fi- li- o : et spi-ri- tu- i sane- to.
De officiis missarum sexti0 toni°.
la iT
Ho-di- e sci- e- tis.
In tempore uero pasche hoc modo finiantur officia sic ° :-
Al- le- lu- ya> Al- le- lu- ya.
Intonacio psalmorum in officiis missarum.
Do- mi- ni est ter-ra et pie- ni- tu-do ei- us : or-bis ter-ra-rum ct
u~ ni-uer- si qui ha-bi-tant in e-
xliv APPENDIX
T=T3
Glo- ri- a pa-tri et fi- li- o et spi- ri- tu- i sane- to : Si- cut e- rat
k— •— •— . . •— . — 3 • T^ +— *— • — 3—. " .
in prin-ci- pi- o et nunc et sem-per : et in se-cu-la se-cu- lo-rum. A-men.
SEPTIMUS * TONUS in gesolreut graui finitur et aliquando facit finem
suurn0 in cesolfaut et aliquando in gesolreut acutam causa toni uel*
semitoni ; habens eleuacionem a sua finali litera usque ad literam con-
similem, id est gesolreut acutam, et aliquando ad nonam uocem, id est
alamire superacutam, et aliquando decimam id est b quadratum, siue
befabemi superacutam auctoritate psalmiste qui ait In psalterio decacordo
etc.0 [psallite ////]. Et sub finali litera potest descendere ad secundam
uocem et aliquando ad quartam. Si autem inferius quam quartam
uocem descenderit uel 2 superius ascendent quam decimam uocem, tune
cantus falsus erit.
In quatuor enim locis incipit, id est in gesolreut graui et in befa
bemi et in cesolfaut et in desolre.
Magnamque similitudinem in plerisque suis cantibus cum suo pla-
gali habet [et in] incepcionibus maxime. Nam aliquando contingit quod
totus cursus siue tenor sit septimi et sola incepcio octaui, ut propter
solam incepcionem neupma et differencia octaui imponitur. Et sic fit
[ut] incepcio utraque conueniat, sed tamen in tenore est distancia. Hec
autem contingunt maxime illis que in gesolreut graui incipientes in ce
solfaut diatessaron faciunt ; sed ibi aduertendum est quod, si supra mo-
ram fecerint, sunt septimi. Si uero in eodem [et] sub, sunt octaui.
Huius eciam cantus frequenter in superacutas transmutatur ut supra-
diximus, scilicet in principio huius toni. Psalmus eius incipit in befa
bemi per b quadratam et currit in delasolre. Differencias enim habet
officiorum tres, antiphonarum [uero] septem, unam neupmam principalem
et unam Uenite cum suis uariacionibus.
AD primam differenciam septimi toni pertinent duodecim uariaci-
ones quarum prima est x hec. Omnis antiphona septimi toni que inci
pit in gesolreut graui et ascendit per alamire et cesolfaut in delasolre,
bis uel ter cesolfaut percuciens, et in delasolre facit finem, hoc modo :-
i In the margin of S is Grcce Tetrardu*. z S et.
TONALE
xlv
E==l
A. Ue-ni do- mi- ?ie x. A. Nunc di- mit-tis do- mi-ne.
Secunda uariacio est hec. x Omnis antiphona septimi toni [que
incipit] in gesolreut graui ascendendo per alamire in cesolfaut et statim
currit per3 befabemi, deinde per cesolfaut ascendit in delasolre et ibi
dem facit finem [hoc modo] :-
A. Nox pre- ces- sit '. A. Con-ce- de no-bis.
Tercia uariacio est x hec : omnis antiphona septimi toni que incipit
in gesolreut graui ascendcndo per befabemi et cesolfaut : deinde statim
saltat ad elami et facit finem in delasolre, sic :-
"i i"
A. EC- ce ap-pa- re- bit.
Quarta uariacio est hec 3.
A. De ce- lo ue- ni- et. A. Can- ta- te do- mi- no.
Quinta uariacio est * hec : omnis antiphona [septimi toni] que in
cipit in gesolreut graue ascendendo per befabemi in* cesolfaut usque0
ad delasolre, hoc modo :-
A. E-rum-pant monies r. A. Mag-ni- fi- ca- tus est r. A. Af-fer- te do- mi- no
Sexta uariacio est x hec : omnis antiphona septimi toni que incipit
in gesolreut graue ascendendo per befabemi et cesolfaut [usque] ad de
lasolre et ibidem facit finem, sic s :-
A. Ap- pa-ru- it.
l S adds ucl sic.
5 S hoc modo.
2 S percutit.
3 S in hiis duabus antiphonis est. 4 S ctf.
xlvj
APPENDIX
Septima uariacio est x hec : omnis antiphona septimi toni que m-
cipit in gesolreut graue et statim saltat ad cesolfaut deinde befabemi
percuciens ascendendo per cesolfaut ad delasolre, sic :-
i
A. lux-ta e- lo-qui-um z. A. In ma- tu- ti- nis x.
S
A. Ui-dit ia- cob sea- lam. \ sum-mi- tas
ei- us. \
Octaua uariacio est hec 2 : omnis antiphona [septimi toni] que in-
cipit in gesolreut graue ascendendo solummodo per befabemi ad dela
solre, [hoc modo] :-
A. Con- si- de- ra-bam. A. Con-sti- tu- es e- os.
Nona uariacio est hec 3.
A. Spon-sus ut e tha-la-mo. A. Crux al-ma ful-get.
Decima uariacio est hec2.
a—"
A. Be- a- ta A- ga-tha.
Undecima uariacio est hec 4.
I:
A. £- lee- ti sunt in chris- to.
Duodecima uariacio est hec*.
A. Te glo- ri- o- sus. Amen.
\ S adds uel sic. 2 S tails est.
4 S in hac sola antiphona consistit.
3 S in hiis duabus antiphonis consiitit.
TONALE
xlvij
Hee sequentes antiphone transmutate sunt in acutas et in super-
acutas causa semitoni inter cesolfaut et befabemi superacutam per b
quadratum. Dominica tercia aduentus domini in laudibus J.
A. Je- ru- sa-lem.
De sancto Stephano in tercio nocturne.
6—
A. In do- mi- no 2.
De innocentibus in tercio nocturno.
A. No- runt in- fan- tes.
In die pentecostes super0 Benedictus*.
\
A. Ac- ci- pi- te.
De sancto uincencio in tercio nocturno.
A. Be- a- tits uin-cen-ci- us.
[In festo] apostolorum philippi et iacobi in laudibus antiphona.
A. Si man- se- ri- tis.
Ad secundas uesperas in eodem festo super Magnificat.
-t
A. Si cog-no- uis- se- tis me.
I S super laudes. Z S adds ucl sic.
xlviij APPENDIX
[In] inuencione sancti Stephani in tercio nocturne.
A. In ie~ iu- ni- is.
Super Benedictus [eodem die] antiphona.
i— a
A. Ex o- dor- is.
In exaltacione sancte crucis in secundo nocturno.
A. Sal-ua- tor mun- di.
\ Amen. J-
DE secunda differencia septimi toni talis datur regula. Omnis anti
phona septimi toni que incipit in delasolre, descendendo in befabemi
per b quadratam et statim iterum ascendit1 de eadem delasolre ad
elami acutam, postea iterum in delasolre terminando. Et omnis anti
phona septimi toni que incipit in delasolre descendendo per cesolfaut
in befabemi per b quadratam habet istam differenciam sic 2 :-
A. Om-nis 3. A. Spe-ci-e tu-a 3. A. Dexteram me-am et col-lum me-itm cin-xit 3.
• • • • •
i
A. Quis es tu qui ue- nis- ti ad me 3. A. Do-mi-ne 3.
A. In tri-bu- la- ci- o- ne.
Amen.
Hee sequentes antiphone transmutate sunt in acutas et in super-
acutas causa toni inter alamire et befabemi superacutas per b quadratam.
Feria quinta in Cena domini in secundo nocturno.
444 — •-
A. Li- be- ra- uit.
\ C de»cendit f.
S hoc modo.
3 S adds ucl tic.
TONALE
Feria sexta in die parasceues in laudibus1.
-K¥
A. Pro- pri- o.
Sabbato in uigilia pasche in primo nociurno.
A. Ca- ro me- a.
Unius martyris in primo nocturno.
4ft-
A. Vo- ce me- a.
In tercio no&urno.
A. Ins- tus do- mi- nus.
In uigilia mortuorum in laudibus T.
xlix
A. Me sus- ce- pit.
Hec sola antiphona transmutata est in acutas et in superacutas
causa semitoni inter cesolfaut "et befabemi superacutas per b quadratum,
et causa toni inter cesolfaut et befabemi acutas per cantum b mollem,
hoc modo ° :-
A. Qua- Us est di- lee- tus. Amen.
DE tercia differencia septimi toni talis datur regula. Omnis anti
phona septimi toni que incipit in befabemi per b quadratam et [statim]
S super laudes.
1
APPENDIX
saltat in x delasolre descendendo in befabemi et iterum per delasolre as-
cendit ad elami acutam et [in] delasolre facit finem, sic :-
I —
i" n
•
A. Ex- or- turn est.
Amen.
DE quarta differencia septimi toni talis datur regula. Omnis anti-
phona septimi toni que incipit in gesolreut graue et statim saliendo as-
cendit x ad delasolre, habet istam differenciam, hoc ° modo ° :-
I i •
• •'..*
i 1
* g
• i
A. An-ge-lus.
Amen.
DE quinta differencia2 septimi toni pertinent quatuor uariaciones
quarum prima estx hec. Omnis antiphona septimi toni que incipit in
cesolfaut [et] per strictam descensionem statim reascendit ad elami acu
tam per delasolre sic 3;-
A. Stel-la is- ta.
Secunda uariacio est x hec. Omnis antiphona septimi toni que inci
pit in cesolfaut descendendo in 4 befabemi per b quadratam, et statim
reascendit pers cesolfaut et delasolre ad elami terminando in delasolre
hoc ° modo ° :-
E
A. Cla- ma- ue- runt.
Tercia uariacio est hec6.
E-rr
A. Lo- que-ban-tur.
Quarta uariacio estx hec.
A. Do- mi- ne.
Amen.
I S ad.
C ad •]•.
2 S Ad quintam differenciam. 3 S hoc modo,
6 S in hac sola antiphona consistit,
4 C perf.
TONALE
1J
DE sexta differencia septimi toni talis datur regula. Omnis anti-
phona septimi toni que incipit in befabemi per b quadratam et ascendit
gradatim ad delasolre et facit finem in cesolfaut uel si ascendit gradatim
usque ad elami acutam, et in delasolre facit finem [habet istam diffe-
renciam,] hoc modo :-
A. Con-fi- te- bor J. A. Mi-sit do- mi-nus.
Amen.
DE septima differencia septimi toni hanc solam inuenimus antipho-
nam, scilicet in0 dominica tercia quadragesime ad primas uesperas
super Magnificat.
A. De- dit pa-ter. Amen.
Intonacio psalmorum septimi toni.
I — — '
r- P-
Ps. Di-xit do-mi-nus do- mi-no me- o : se-de a dex-tris me- is. Ps. Be- ne-
•
dic-tus do-mi-nus de-us is- ra-el : qui-a ui- si- ta-uit et fe-cit re-demp-ci-on-em
\ ^
ple-bis su-e. Ps. Mag-ni- fi- cat : a- ni-ma me- a do-mi-num.
Neuma septimi toni.
g • • a • • 3 — — iflv , ftfr"! I!
Sep-tem sunt spi-ri-tus an- te tro-num de- i.
DE inuitatoriis et eorum differenciis.
In historia Domine ne in ira inuitatorium hoc0 modo0.
: . J^ ""^-^^
Pre- oc- cu- pe- mus.
S adds uel tic.
Hj APPENDIX
Dominica prima quadragesime [ inuitatorium ].
Non sit vo- bis.
Dominica quarta quadragesime [ inuitatorium ].
Po-pu- lus.
Dominica in sexagesima et quinquagesima [ inuitatorium ].
Quo- ni- am de- us.
i — i — iVi i — = 1-
— i i"p — 3 i — i
H — — i— • —
h-11
• TS HB
Quo- ni-am de- us \?nag-nus. \ Ip- se con-spi- cit.
Dominica secunda aduentus domini inuitatorium.
**- r
Pre-sfo- Ian- tes.
Dominica secunda quadragesime inuitatorium.
De- us mag- nus.
In inuencione sancte crucis inuitatorium.
Al- le- hi- ya. Sal- tie.
'*,-
Ue- ni- te ex- ul- te-mus
do- mi- no : iu - bi-
._._._! -a-sfr-fr
e-
g— --**
Quo- ni-am de-us \jnag-nus. \ Ip- se con-spi- cit.
TONALE
De sanclo andrea T inuitatorium.
liij
§ •
a
A- do- re-mus uic- to-ri- o- sis- si-
Ue- ni- te ex- ul- te- mus [ do- mi- no : in- In- le-mnse- i.
g— s^q-
:
Quo- ni- am de- us \jnag-nus. \ Ip- se con-spi- tit.
Uersus responsoriorum.
lo- ri- a pa-tri et fi- li- o : et spi- ri- tu- i
De officiis missarum.
sane- to.
.=_= — =_t.
Po- pu-lus Sy-on. Amen. Pu-er na-z tus.
—>f—.-r-. —
Amen.
A- do- ra- te. Amen.
In tempore uero paschali finiantur officia.
Intonacio psalmorum in officiis missarum.
• — PS-
-ft-
— * — "fl—
.... J
mi-mis reg-na-uit ex-ul-tet ter- ra : k- ten-tur et in- su-le mul- te.
II *-^=^^=3z3^+^
Glo- ri- a pa-tri et fi- li- o et spi-ri- tu- i sanc-to : Si- cut e-ratin
s— ^=j== ^^HiZJ^*!^ a |-^=^=3==§=^:^^:==»::='':fc::::
-1
prin-ci- pi- o et mine et sem-per : et in se-cn-la se- cu- lo- rum. A- men.
i S In festo sandli andree, z S ends here.
liv APPENDIX
OCTAUUS TONUS in gesolreut graui finitur et aliquando facit
finem in delasolre et cesolfaut causa toni uel semitoni : habens eleuacio-
nem a sua finali litera usque ad quintam uocem et aliquando ad sextam
regulariter, et aliquando ad oclauam uocem, id est ad literam consimi-
lem, id est gesolreut acutam, tamen irregulariter.
Set propter dulcedinem cantus et sub finali litera potest descendere
ad quartam uocem et aliquando sed raro ad sextam, et hoc precipue in
prosis id est in sequenciis ad missam ; ut in Chris ft hodierna^ Alle-Ce-
leste, Ad celebres rex, Christo inclito et in consimilibus, quia quando desunt
cantus huius toni in delasolre tune potest descendere usque ad efaut
graue. Si autem inferius descenderit quam ad quartam uel ad sextam
uocem aut superius ascendent quam ad oclauam, tune cantus falsus erit.
Differt uero octauus tonus a septimo tono quia oclauus tonus habet
cesolfaut desolre elami graues, quas non habet septimus. Et septimus
tonus habet efaut et gesolreut acutas quas de iure non habet oclauus.
Sane in hiis cantibus qui inter oclaui disposicionem et septimi eleuacio-
nem medii sunt, ut in reliquis quoque modis id est tonis, secundum
formularum uarietatem in qua maneant discernentur : per ipsas enim
uarietates uniuscuiusque toni principia liquido peruidebis.
Oclauus enim tonus in sex locis incipit, id est cefaut desolre efaut
et gesolreut grauibus et in alamire et cesolfaut acutis.
Hums eciam cantus sepe in acutas et in superacutas transmutatur
et tune facit finem in delasolre et aliquando in cesolfaut ut supra dixi-
mus in principes huius toni.
Psalmus eius incipit in gesolreut et currit in cesolfaut ad modum
secundi toni.
Differencias enim habet officiorum duas, antiphonarum quinque,
unam neupmam principalem et nullum Venite.
AD primam differenciam octaui toni pertinent triginta nouem
uariaciones quarum prima est hec. Omnis antiphona oclaui toni que
incipit in gesolreut graue ascendens ad alamire et statim descendunt f
per gesolreut in efaut habent f istam uariacionem. Et eodem modo in-
cipiantur ante psalmi intonacionem nisi solummodo in uigilia pasche
in tercio nocturne super hanc antiphonam Deus adiuuat; tune enim
ad uariacionem huius differencie incipiatur sed tantum prima diccio
non dicitur et statim ipsum psalmum prosequatur.
E- . n
J 8.
A. Mi- se- re- re. A. Tan-quam spon-sus>
TONALE
Iv
Secunda uariacio est hec. Omnis antiphona oftaui toni que incipit
in efaut graue ascendendo ad gesolreut graue, sic :-
A. Ho-ra est.
Tercia uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit
in gesolreut, bis uel ter sine pluries ilium percuciens et facit finem in
gesolreut, sic ;-
f
A. Sus- ce- pi- mus de- us. A. Cap-ta-bunt. A. Es- to- te.
A. Ue-ni- te. A. Ne ti- me- as,
xQuarta uariacio est hec.
Cum au-tem, l
Quinta uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit
in efaut graue ascendendo gradatim ad alamire et finem facit in gesol
reut, sic :-
5:
i — r
A. Glo-ri- a. A. Pe- ti- te.
Sexta uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit
in gesolreut [et] per efaut descendit in desolre, sic :-
• • •.
• . . a •
Mi •* * "
• _
A. lu-de- a. A. Rex pa-ci-fi- cus. A. Pa- te-fac- te sunt. A. JDo-mi-nus.
• _
• —
• • . ^ a •
• • _
A. Di- tit Do-mi-nus. A. Sanc-te pau-le a-pos-to- le. A. Be-a- ta de- i
i-i from A. There is an omission in C, which cannot be lupplied, lince A does not
describe the variaciones at length as C does. There may be some greater error, since the des
cription given in C of the third variacio is puzzling.
Ivj
APPENDIX
Septima uariacio est hec. Omnis antiphona oc"laui toni que incipit
in gesolreut et immediate descendit in desolre et postea ascendit in
efaut graui, sic :-
A. Spi- ri- tus. A. O- ri- e- tur. A. Su-per so- H- um.
Oclaua "uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit
in alamire et statim descendit in efaut graue et facit finem in gesolreut,
sic :-
a
A. Sri- to- te. A. Li- be- ra.
Nona uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit
in gesolreut bis uel ter ilium percuciens et statim per alamire ascendit
in cesolfaut, sic :-
A. Na-ti-ui-ta-tem ho-di-er-nam. A. Cum au-tem. A. In lo- co pas-cu- e.
l
A. A-do-ra- te do- mi-num. A. Qiii-a vi-dis-ti.
Decima uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit
in alamire descendendo gradatim in efaut, sic :-
A. Ex- au-di. A. In ec- cle- si- is.
Undecima uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que in
cipit in gesolreut ascendendo per alamire ad cesolfaut, sic :-
i
A. E- go sum. A. EC- ce mit-to.
x C has A, Natut est nobis added in a later hand, to the tame notation.
TONALE ivij
Duodeclma uariacio est hec. Omnis antiphona octaui toni quc in-
cipit in gesolreut ilium bis uel ter percuciens, descendendo in efaut, cum
similiter bis percuciens, et iterum ascendit in gesolreut, hoc modo :-
lii
A. O crux.
Tercia decima uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que
incipit in gesolreut et per districcionem descendit in elami deinde per
efaut et gesolreut usque ad alamire earn bis percuciens et facit finem
in gesolreut hoc modo :-
t; — j=. j=n;
~ * • * ^ IT
A. Con-uer-te- re Do- mi- ne,.
Quarta decima uariacio est hec. Omnis antiphona octaui toni que
incipit in gesolreut ascendendo ad alamire et statim descendit in efaut
et iterum ascendit ad gesolreut hoc modo :-
A. Me-moi-to me- i.
Decima quinta uariacio est hec.
K;
A. Stric- tis.
Decima scxta uariacio est hec.
S
A. Tu per Tho-me.
Decima septima uariacio est hec.
A. Mi- ra- bi- /<?.
Oclaua decima uariacio est hec, sic :
5— —
A, Bap-ti- sat.
H
APPENDIX
Nona decima uariacio est hec, sic :-
E
I
A. De- us.
Uicesima uariacio est hec.
A. Di-xit do- mi-mis.
Uicesima prima uariacio est hec, sic :-
A. O- pe- ra- mi- ni.
Uicesima secunda uariacio est hec, sic :-
A. Sub-i- it.
Uicesima tercia uariacio est hec.
A. Om- lies.
Uicesima quarta uariacio est hec.
-i
_ • •
A. E- go lie- ri- ta-tem.
Uicesima quinta uariacio est hec, sic :-
A. Ve- ni sane- te spi- ri- tus.
Uicesima sexta uariacio est hec.
A. U- na i- gi-tur,
TONALE
Uicesima septima uariacio est hec.
3
A. Quern di-cunt.
Uicesima o6laua uariacio cst hec.
_•
A. Tu
es uas.
Uicesima nona uariacio est hec.
5
A. O- ra-uit.
Tricesima uariacio est hec.
i — i"
A. In me- di- o.
Tricesima prima uariacio est hec.
A. In- sig-nes.
Tricesima secunda uariacio est hec.
\-
A. Sane- ti et I'M- sti.
Tricesima tercia uariacio est hec.
A. Is- te sanc-tus.
Tricesima quarta uariacio est hec.
A. Le- ten-tur oni-nes.
Ix
APPENDIX
Tricesima quinta uariacio est hec.
A. Be- a- tus il- le.
Tricesima sexta uariacio est hec.
A. St in- i- qid-ta- tes.
Tricesima septima uariacio est hec.
A. Pa- tcr a- bra-ham.
Tricesima octaua uariacio est hec.
5
A. Di- lee- ti de- o.
Tricesima nona uariacio est hec.
A. Au-di- to.
Amen.
AD secundam I differencial!! oclaui toni pertinent oclodecim uaria-
ciones quarum prima est hec. Omnis antiphona octaui toni que incipit
in cesolfaut descendendo in befabemi dcinde per cesolfaut ascendit ad
delasolre et finem facit in cesolfaut sic :-
A. Ue- ni- et. A. E- go. A. De- us me- us es tu.
Secunda uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que in
cipit in cesolfaut descendendo in alamire et statim ascendit iterum ad
cesolfaut descendendo per befabemi in gesolreut :-
-N— i
A. Ho- di- e sci- e- tis. A. Cras-ti- na e- rit uo-bis sa- lus.
C has primam •}•.
TONALE
Ixj
A. Sane- ti tu- i do-mi-ne flo- re- bunt.
Tercia uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit in
cesolfaut descendendo gradatim in gesolreut causa toni '.
A. Be- a- tus.
(Quarta uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni) quc incipit
in cesolfaut, sepe earn percuciens, ascendendo ad delasolre : dcindc itcr-
um descendit per cesolfaut in befabemi et facit finuni in cesolfaut sic :-
g-.— .
A. Fac-tus est re- pen- te de ce- lo so- nits.
Quinta uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni quc incipit
in cesolfaut et descendit [per] befabemi in gesolreut :-
A. Ter-ra tre-mu- it. A. Sic e- urn no- h.
Sexta uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni quc incipit in
cesolfaut, befabemi tangendo, deinde ad cesolfaut ascendit per befabemi
uel per alamire in gesolreut, sic :-
A. Do-mi-ne cla-ma-ui. A. In- tel- li- ge cla-mo-rem. A. Do- mi-nus.
Septima uariacio est hec. Omnis antiphona oclaui toni que incipit
in cesolfaut ascendendo f gradatim in alamire, sic :-
A. Cre- di- di. A. Be- a- ti om-nes. A. De- us de- o-rum.
\ This and the following variacio are run together in C : they are here separated and the
missing musical illustration is supplied from A ; unfortunately A does not give the description
and so the end of this description and the beginning of the next are wanting : the latter is con-
jedurally supplied in brackets,
Ixij APPENDIX
O6laua uariacio in hiis tribus antiphonis consistit.
A. Be- ne- di- xi-mits no- bis.
A. Be- a- tus uir qui im-ple- nit. A. Al- k- Iu-ya^Al-le- hi- ya.
Nona uariacio in hiis tribus antiphonis consistit.
-.
A. Te de- cet. A. Be- ne- die. A. Bo-num esf.
Decima uariacio talis est.
A. Re- cor-da- re.
Undecima uariacio est hoc.
A. A-uer-tan-tur.
Duodecima uariacio talis est.
A. O it os om-nes.
Tercia decima uariacio talis est.
A. E- rat au- tern.
Quarta decima uariacio talis est.
\-
A. E- ?o sum id- a et ue- ri- tas.
Quinta decima uariacio est hec.
A. Do-mi-nusin tem-plo.
TONALE
Sexta decima uariacio talis est.
Ixiij
A. Co- gi- ta- ue-runt.
Septima decima uariacio.
A. Sub thro-no de- i.
Oclaua decima uariacio est.
A. Sal- ue crux. Amen.
DE tercia differencia oclaui toni, sunt in f hee tres antiphone.
A. In e- ter-mim. A. De- o nos-tro. A. De pro-fun-dis. Amen.
DE quarta differencia octaui toni sunt hee quatuor antiphone.
i •_ .__
A. Im-pi- i su-per ins-turn. A. Nup-ci- c. A. A- ni- me im-pi- o- rum.
A. E-gre-gi- e. Amen.
DE quinta et ultima differencia octaui toni :-
A. JV^j qui id- ui- mus. A. Sa-pi- en- ci- a. A. 6Vw //f- //<?- r/V.
A. Da pa-cem. A. An- ge- 1 us do- mi-ni. A. Mar- ti- res do-mi- ni.
\ ^n:
Amen,
Ixiv
APPENDIX
Intonacio psalmorum oclaui toni.
1= — ~— — '—
Di- xit do-mi-nus do- mi- no me- o : se- de a dex- tris me- i
s.
Be- ne- dic-tus do-mi- tins de- us is- ra- el : <jiii- a ui- si- fa- nit et fe- cit
re-demp-ci- o-nem pie- l>is su- e. Mag-ni-fi-cat : a-ni-ma me-a do-mi-num.
Intonacio psalmorum quintc differencie oclaui toni sic :-
I)i ex- i- tu is-ra-el de e-gvp-to : do-mus ia-cob de po-pu-lo bar-ba- ro.
\
Fac- ta est iit-de- a sanc-ti-fi- ca-ci- o e- ius : Is-ra-el po- tes-tas e- ius. 6°r.
ta § §
Be- lie- di- ci- te om- ni- a o- pe- ra do- mi-ni do- mi-no : hiu-da- te et
su-per-ex-al- ta- te e- um in se- cu- la. Be-ne-di-ri- te an- ge- li do-
• • •
• •
1 • • •
• • 1
mi- ni do- mi- no : Be-ne- di- ci- te ce- li do- mi- no. Be- ne- di- ci- te
a- que om-nes que su-per ce- los sunt do- mi- no : be- ne- di- ci- te om-nes
"i i"
uir-tu-tes do-mi- ni do- mi- no.
Be- ne-dic-tus do- mi-mis de- ^^s is- ra- el : qui- a ui- si- ta- uit et fe- cit
TONALE
Ixv
re-demp-ci- o-nem ple-bis su- e. Et e- rex- it cor-nu sa- In- tis no- bis :
in do- mo da-uid pu- e- ri su- i. Sic- ut lo- en-tits est per os sanc-to-rum :
qui a se-cu- lo sunt pro-phe- ta-rum e-ius. Sa- lii-tem ex in-i-mi- cis nostris:
et de ma-nu om-ni-um qui o- de-runt nos. Mag-ni-fi- cat : a-nl- ma me- a
kr
do-mi-mim. Et ex- u.l- ta- uit spi- ri- tits me-us : in de- o sa- In- ta- ri
me- o. Qui- a re-spex-it liu-mi- //- ta-teman-cil-le su-e : cc- c e e-niui ex
t
hoc be- a-tam me di-cent om-nes ge-ne-ra-ci- o- ties. Qui- a fe- cit mi- hi
magna qui potens est : et sanftum no-men e-ius.
Neuma o6laui toni.
Oc- to sunt be- a- ti- tu- di-nes.
Versus responsoriorum.
Glo-ri- a pa-tri et fi- li- o : et spi- ri- tu- i sane- to.
De officiis missarum.
\
Ad te le-ua-ui. Amen. Lux fit I- ge- bit. Amen.
i
Ixvj APPENDIX
In tempore paschali finiantur officia sic :
A I- le- In- ya, a I- k- lit- ya.
Intonacio psalmorum in officiis missarum.
• • •
Do-mi-nus reg-na-uit, dc- co- ran in- dii-tus est : in- du-tits cst do- mi-mis
\— •
for- ti- tu- di- mm ct pre- cin-xit se. Glo-ri- a pa- tri et f- //- o, et spi-
ri- tu- i sanc-to : Sic- ut c- rat in prin-ci- pi- o et mine et sem-per : et
in se- cu- la se- cu- lo- rum. A- men.
INCIPIUNT differcncie primi toni.
i
• • •" • * •
1 •
! ?*-
*» ' **
"S
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
• •
• . H.
• *
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
Intonacio psalmorum.
S.A.E.
S.A.E.
: • „ • j^ ., •_
Di-xit do-mi-Jius do-mi-no me-o : se-de a dex-tris me- is. De-us de-us
•
* B * * 1»
•
- us : ad te de hi- ce ui- gi- lo. Di- lex- i : quo-ni-am ex-au-di- et
kz:
do- mi-nus tto-cem o- ra- ci- o- nis me- e.
TONALE
Intonacio super psalmos euangelicos.
Ixvij
a — •-
Mag-ni-fi- cat : a- ni-ma me- a do-mi- num. Et ex-ul- ta- nit si-ri-
tus me-us : in de- o sa- hi- ta- ri me- o. Be- ne-dic-tus do- ml- mis de-us
br
w- ra-el : qui- a ui- si- ta-uit et fe- cit re-demp-ti- o-nem ple-bissu- e.
Neupma.
DIFFERENCIE secundi toni.
S.A.E.
S.A.E.
Psalmus secundus.
• i •
Di-xit do-mi-nus do-mi- no me- o : se- de a dex-tris me-is. De-us de-us
me- us : ad te de lu- ce ui- gi- lo. Di-kx- i : quo-ni-am ... o- ra- ci-
o-nis me-e. Mag-ni- fi-cat : a-ni-ma me-a do- mi- num. Et ex-ul-ta-uit
-• — • — pt--*
spi- ri-tus me- us : in de- o sa- hi- ta- ri me- o. Be- ne-dic-tus do-mi-nus
. § :
SEEEE-j
de-us is- ra-el : qui-a id- si- ta-uit . . . ple-bis su-e. Neupma.
Ixviij
APPENDIX
TERCIUS.
E— • -B
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
Ps. Di-xit do-mi-nus do-mi-no me- o : se-de a dex-tris me- is. De-us
me- us : ad te de hi- ce id- gi- lo. Di-lex- i : quo-ni-am . .
i__a-
- «"- o- nis me- e. Mag-ni- fi- cat : a- ni- ma me- a do- mt-num.
Et ex- ul- ta- uit spi-ri- tus me- us : in de- o sa- lit- ta- ri me- o. J3e-?ie-
dic-tus do- mi-tins de- us is- ra- el : qui- a ui- si-ta- uit . . .pie- bis su- e.
z=£^a£ftgfeg^=f
Neupma.
QUARTUS.
S.A.E.
S.A.E.
'..... .
• (
( •
•"•
1 J •
• * *
"• 3
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E. S.A.E.
-*
Di-xit do- mi-nus do- mi- no me- o : se-de a dex-tris me- is. De-us de-
TONALE
Ixix
us me- us : ad te de In- ce ui- gi- lo. Di-lex- i : quo-ni-am . . . o- ra-
\
ci- o- nis me- e. Mag-ni- fi- cat : a- ni-ma me- a do- mi -num. Et
— •— 3-«— • — f— — Pi— r
ex- ul- fa- uit spi- ri-tus me- us : in dc- o sa- lu- fa- ri me- o. 7>Y- nc-
acdb
die- fits do- mi- nits de- its is- ra-el : qui-a ui-si-ta- uit . . . pie- bis sit- e.
Neupma.
QUINTUS.
S.A.E.
S.A.E.
Di-xit do- mi-nus do- mi- no me- o : sc- de a dex-tris me- is. De-us de
ns me- us : ad te de hi-ce ui- %i- lo. Di- lex- i : quo-ni-am . . . o- ra- ci-
o-nis me-e. Mag-ni-fi- cat : a- ni-ma me-a do-mi-num. Et ex- ui- ta-uit
spi-ri-tus me- us : in de- o sa-ln- ta-ri me- o. Be-ne-dic-tus do- mi-nus
de- us is-ra- el : qui-a ui- si- ta-nit . . . ple-bis sn- e. Neupnia.
SEXTUS.
5
S.A.E. Di-xit do- mi-nus do- mi- no me- o :,se-de a dex-tris
Ixx
APPENDIX
J 1
•
fr' '""
^
• • '
•
* *
-« s
• a •
'• • '
" 1
me- is. De- us de- us me- us : ad te de lit- ce vi- gi- lo. Di- lex- i :
S
quo-ni-am ... o- ra- ci- o-nis me- e. Mag-ni- fi- cat : a- ni-ma me- a
do-mi-num. Et ex- ul- fa- uit spi- ri- tus me- us : in de- o sa- lu- ta- ri
b —
:
me- o. Be- ne-dic-tus do- mi- nus de- us is- ra- el : qui-a ui- si-ta-uit . . .
ple-bis su- e. Neupma.
SEPTIMUS.
hi • •
- - — i
! — fc—
• j
a....' fc
S.A.E.
• • • • •
S.A.E. S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
• „ • • •
]-i— i—
Di~xit do- mi-nus do- mi- no me- o : se- de a dex-tris me- is. De- us de-
e-^=^
?^ w<?- ?/j .• ad te de lu-ce vi- gi- lo. Di-lex- i : quo-ni-am . . . o- ra-ci-
o-nis me- e. Mag-ni- fi- cat : a-ni-mame-a do-mi-num. Et ex- ul- ta-
Ei 3 * * Pi S~T i i i i i~~* i ~
— ^~ — g.
uit spi- ri- tus me- us : in de- o sa-lu-ta-ri me-o. Be- ne- dic-tus do-mi-nus
|_a_ zTj_3_
•$Si=3£& --
de- us is- ra-el : qui-a ui- si-ta-uit . . . ple-bis su- e. Neupma.
TONALE
Ixxj
OCTAUUS.
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E. Di-xit do-mi-nus do- mi- no me- o : sc- de a dt\\--
tris me- is. De- us de- us me- us : ad te de IK- ce id- gi- lo. Di-Ie\- i :
quo-ni-am . . . o- ra- ci- o- ids me- e. Mag-ni- fi- cat : a- ni- ma me- a
p
do- mi-num. Et ex- id- fa- uit spi- ri- tits me- us : in de- o sa- hi- fa- ri
B .
. 1— — —Pi—" -— ---- T
me- o. Be- ne-dic-tus do-mi-nus de- us is- ra- el : qui-a vi-si-ta-uit . . .
l-i
ple-bis sit- e. Neupma.
DIFFERENCIE primi toni de versibus officiorum ad introitum
misse : intonacio psalmorum.
Primus.
1
• . A
• A
• A « •
•-A • * ii
• .
_ - . .. v-
• . al
" • •! T" 1 '
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
:?:
\
Be- a- ti im-ma- cu-Ia- fi in id- a : qui am-bu-Iant in le- ge do- mi- ni.
Glo-ri- a pa- tri et fi- li- o et spi- ri- tu- i sanc-to. Sic- ut e- rat in
g—
frin-ci-fi- o et nunc et sem-fer : et in se-cu-la se- cu- to-rum. A- men.
Ixxij
APPENDIX
SECUNDUS.
. • 1
. . . . a • a .
— •_
S.A.E. De-us iu-di- ci- um tu-um re- gi da : et ius-ti-
ci-am tu-am fi- li- o re- gis. Glo-ri- a pa-tri . . . spi- ri- tu- i sanc-to.
i
—ft
— • — •
-_.__. — B_p. — a — • — : — •—
• J
.A.
Sic- ut e- rat in prin-ci- pi- o et nunc et se?n-per : et in se- cu- la
•ft
se- cu- lo-rum. A- men.
TERCIUS.
PI . . •
1" . •
R II 2 " *
' ' • 1
s
i p, •
• • ' • '
D
S.A.E. Can-ta- te do- mi- no can-ti-
t-m — • —
•
P
s •
• •
cum no-uum : can-ta-te do- mi- no om-nis ter-ra. Glo-ri- a pa-tri et fi-
\ — •— — f—
//- o et spi- ri- tu- i sanc-to. Sic- ut e- rat . . . et nunc et sem-per :
\ r-*-*->-^-ft- — — r—
et in se- cu- la se- cu- lo-rum. A- men.
QUARTUS.
— l=P^-'H5-ft^
S.A.E.
S.A.E. Do- mi-ne p?'o-bas-ti me et cog-
h • J B .
fi
-a— — — — —
-• — • — • — • — • — . — . — . — • — ^
no-uis-ti me : tu cog-no-uis-ti ses- si- o-nem me-am et re-sur-rec-ci-
S S • S~
o-nem me- am. Glo-ri- a pa-tri et fi- li- o et spi- ri- tu- i sanc-to.
TONALE
Sic- ut e- rat inprin-ci- pi- o et nunc et sem-pcr : et in se- cu- la
\
se- cu- lo-rum. A- men.
QUINTUS.
— Ms:
S.A.E.
S.A.E. In te do- )ni- nc spc- ni-id\
non con-fun-dar in e- ter-num : in ins- ti- ci- a ti<- a //- be- ra me.
Glo-ri- a pa-tri . . . spi-ri- tu- i sane- to. Sic- iff e- rat . . . et
g-5
sem-pcr : et in se- cu- la se- cu- lo-rum. A- men.
SEXTUS.
S.A.E.
g - - 5—
Do- mi- ni est ter- ra et pie- ni- tit-do e- ius :
l— p.— i
^
or- bis ter-ra-rum et u- ni-uer-si qiti Jia-bi- tant in e- o. Glo- ri- a
pa-tri . . . spi- ri- tu- i sane- to. Sic- ut e- rat . . . et nunc et sem-per :
t; =3= =¥
et in se- cu- la se- cu- lo- rum. A- men.
SEPTIMUS.
S.A.E.
S.A.E.
S.A.E.
Ixxiv
APPENDIX
Ccin-ta- te do-mi- no can- ti- cum no-uuni : qui- a mi- ra- bi- li- a
j— — — fr— a-
f/V. G lo- ri- a pa-tri . . . spi-ri- tu- i sane- to : Sic-ut e-rat in
~i i — i — T
g • • • i tT* •"
"-N-
prin- ci- pi- o et mine et sem-per : et in se-cu-la se- cu- lo- rum. A- men.
OCTAUUS.
S.A.E.
Ex-ur-gat de- 'us et dis- si-pcn-tur in- i- mi- ci c- ins : ct fu- gi-ant
qui o- de- runt e- urn a fa- ci- e e- ins. Glo- ri- a pa- tri . . . spi- ri-
tu- i sane- to. Sic- ut e- rat in prin-ci- pi- o et mine et sem-per : et
\
/« se- cu- la se- cu- lo-rnm. A- men.
Ixxv
APPENDIX II
THE FOLLOWING PASSAGES WITH MUSICAL NOTATION ARE OMITTED
IN THE TEXT ABOVE AND HERE COLLECTED IN AN APPENDIX.
On p. 72. Compare vol i. p. 274.
3—
, :•
EEl
Lau-da-te pit- c- ri do-mi-num : lau-da- te nomcn do-mi- ni, al- Ic- lu- ya.
Sit nomen domini be-ne-dic-tum : ex hoc mine et usque in seculum, al-le-lu-ya.
On p. 208.
De-us in ad-iu-to-ri-um meujn intende. Domine ad ad-iu-uan-dum me fes-ti-nal.
:^=^=
Glo-ri-a pa-tri ct fi- li- o et spi-ri-tu- i sanc-to. Sic-ut e- rat in prin-ci-pi-o et
nu ncet semper, et in se-cu-la se-cu-lo-rum, A-men. ;ll- le- lu- ya-.
On p. 208.
-•— i
Be-ne-dic-tus ^do-mi-nns de-us me-us $ : \_Qui docet man us meas adpre-li-um :_
On p. 209.
b •~ir~[Et] rector chori pro-
sequatur hoc modo :-
Lau-da
ie- ru- sa-leni do-mi-num 4.
i H does not rise to D. 2 C has no flat, ending with a penultimate clivis thus,
CB. B. 3-3 H wrongly has CCCCCBC. 4 C has for Lauda AG. GA, and has a flat
at dominum. The printed Antiphoner gives the second syllable of Lauda thus :- before the
Psalm GA or DE, but after GB or DF.
Ixxvj APPENDIX II
Post psalmum uero hoc modo reincipiatur antiphona :-
(H :) Lauda ie-ru-sa-lem do-mi-num. (But C :) Lauda ie-ru-sa-lem do- mi-num.
On p. 210.
4r"fl" %
Ro-ra- te ce- li de- sit- per.
On p. 210.
Do-mi-nus no- bis-cum. Et cum spi- ri- tu tu- o. O- re-mus. Or. Ex-ci- ta
.__._._.
\sal-ua- ri] : Qi/i vi-vis . . . se- cu- lo-nun. A- men. Do-mi-nus uo- bis-cum.
Et cum spi- ri- tu tu- o. Be- ne- di- ca-mus do- mi- no T.
On p. 211.
i
" 5 •
J
• "
B
E-gre-di- e-tur . . . /<?j- se. E^. Etflos . . . as-cen-det. O- re-mus. De-us qui de 2..
On p. 213.
Conuerte. . . noster. Et . .. a nobis 3. De-us in ad- iu-to- ri-um me-um in-ten-de.
Te hi- ds an- te ter- mi-num &c. Te lu- cis an- te ter- mi-num &c.
I C has no inflexion on sfirint : infledls saluari thus C. BC. C : and for Amen has plain
B.C. 2 C recites on C throughout with inflexion B.C on Jesse : C.C.A on asccndet.
3 C begins Conuerte on D.
APPENDIX n
Ixxvij
On p. 213.
Ky-ri- e- ley -son iij. Christ-e- ley -son iij. Ky-ri- e-ley-sou ij. Ky-ri- e-ky-son.
Et ne nos in-du-cas in temp-ta-ci- o-ncm \
On p. 215.
18— —
//- lu-mi- na . . . de- us te- ne-bras . . .pro- pi- ci- us : per . . . tu-ion :
qui . . . se- cu- lo-rum. A- men 2.
On p. 216.
Do-mi- ne ... a- pe- ri- es. Et os . . . tu-am 1. (The rest as before.)
On p. 222.
5-
Je-su christe fi- li de- i ui-ui, mi- se- re- re no-bis : Al-Ie- lu-ya, a I- le- lu-ya •*.
[Qiu se-des ad dex-te-rain pa- tns. Mi- sc- re- re.
Glo-ri- a pa- tri et fi- li- o et spi- ri- tu- i sane- to. Je-su christe.
\_Quidevir-gi- ne dig-na-tus es na- sci. Qui ho-di- e mundo a-pa-ru- is- fi.]
i The rest have the same inflexion F.D. 2 C does not infledl dcus and has the
drop of a fifth on scculorum. 3 H has no D in either place. 4 C has this a
fifth lower with a flat as signature, as below in the case of verses which are in C but not in H.
Ixxviij
APPENDIX II
\Quisur-rex-is- ti a mor-tu- is.
On p. 223 (2).
ti
Je- SH cJiriste fi- li de- i ui- ui, mi- sc- re- re no- bis. Al- le- In- ya,
al- le- lit-yal. \Qiii se-des ad dex-ter-ampa-tris. Mi- se- re- re. Glo-ri- a
pa- tri et fi- li- o et spi- ri- tu- i satic-to. le- su christel\
\Qui de vir- gi-ne dig-)ia-tus es na-sci. Qui sur-rex-is- ti a mor-tu- is^
On p. 223 (3).
Je- su christe fi- li de- i ui- ui, mi- se- re- re no- bis
ti •
!
• *
i
• • • - • B s r •
• • 1
• • !__L§
[Qiti se-des ad dex-ter-am pa-tris. Qid de vir-gi-ne dig-na-tus es na-sci.
8 .
•
• •
• | • • i I ' • '
i i
" *
ii •• - . - - |
Mi-se-re- re. Glo-ri- a patri et fi- li- o et spi-ri-tu- i sane- to. le-su christe :]
On p. 224.
"i i"
le- su christe fi- li de- i vi- VI, mi- se- re- re no- bis. Qui se- des ad
H has this wrongly a third higher, without flat. 2 H has this a fifth higher.
APPENDIX II
Ixxix
i— :
EE
dex-ter-am pa-tris. Mi- se- re- re no- bis. Glo-ri- a pa-tri ct fi- //- <>
i
et spi- ri- tu- i saiic-to.
On p. 224 (5).
[Qui de vir-gi- ne dig-na-tus es na-sri.~\
On p. 226.
Ve-ni ad H- be-ran-dumnos, Do-mi-ne de- //.» uir-tu-tum. Et os-teu-de
fa- ci- em tu- am et sal-it i c- ri-mus. Do-mi-ne. Glo-ri- a pa-tri et
fi- li- o et spi- ri- tu- i sanc-to l.
I H has no notation here.
INDEX TO THE TONAL.
The entries all refer to antiphons of Divine Service unless some distinguishing mark is
prefixed, viz. Inv. for invitatorium, fr. for responsorium : and at Mass 0. for
ojficium, Gr. for gradate, Sq. for sequenda.
A bimatu et infra, xiv
A porta inferi, xv
A uiro iniquo, xxviii
Abiit Jesus, vii
Abraham pater vester, xiii
Accedentes, xiv
Accipite, xlvii
Sq. Ad celebres rex, liv
Ad te clomine, xxix
O. Ad te leuaui, Ixv
Ad Thome, xl
Adesto Deus unus, viii
Adiutor, xxviii
Adiutorium, iiii
O. Adorate, Iiii
Adorate dominum, Ivi
Inv. Adoreraus uictoriosissimum, Iiii
Adueniente, xxxiv
Afferte domino, xiv
Ait Petrus, xvi
Sq. Alle celeste, liv
Alleluya, xxiv
Alleluya, xxxiii
Alleluya, xxxvii
Alleluya, xxxix
Alleluya, alleluya, xxviii
Alleluya, alleluya, xxxiv
Alleluya, alleluya, Ixii
Inv. Alleluya, Salue, Hi
Alma redemptoris, xxxv
Amicus, xxxviii
Andreas, xlii
Angelus ad pastores, 1
Angelus domini astitit, Ixiii
Angelus domini nunciauit, vi
Anime impiorum, Ixiii
Ante luciferum, xiv
Ante me, xxix
Apertis, v
Apparuit, xiv
Artus febre, xli
Ascendente, xli
Ascendit christus, xxxix
Assumpsit Jesus, xiv
Audi to, Ix
Audiui vocem, xv
A ue, vi
Aue Maria, iii
Auertantur, Ixii
Auerte, xv
Aula, xli
Kaptizat, Ivii
Beata Agatha, xlvi
Beata dei, Iv
Beata progenies, xv
Beati eritis, ix
Beati omnes, Ixi
Beatus ille, Ix
Beatus Stephanus, v
Beatus uenter, Ixi
Beatus Uincencius, xlvii
Beatus uir qui impleuit, Ixii
Benedic anima, Ixii
Benedic domine, xxvii
Benedicamus, xli
Benediccionis tue, xxxiii
O. Benedicite, xxi
Benedicta, xli
Benedictus deus israel, xxxvii
Benedictus dominus deus meus, xxxvii
Benedictus dominus in eternum, xlii
Ixxxij
INDEX TO THE TONAL.
Benedictus es in firmamento, v
Benedictus es in templo, ii, iv
Benediximus uobis, Ixii
Bethleem, xxvii
Bonorum, xix
Bonum est, Ixii
Canite tuba, iii
Cantate domino, xlv
Captabunt, Iv
Caro mea, xlix
Celi celorum, xiv
Cesar electos, xli
Sq. Christi hodierna, liv
Sq. Christo inclito, liv
Christus, xiii
O. Circumdederunt, xxxvi
Clamauerunt, 1
Clamaui, xxviii
Cogitauerunt, Ixiii
Columna, vii
Complaceat, xiv
Concede nobis, xlv
O. Confessio, xxi
Confitebor, li
Considerabam, xlvi
Consolamini, xiii
Constitutus, xiv
Constitues eos, xlvi
Copiose caritatis, xviii
Cotidie, xii
Conuertere Domine, Ivii
Conuocatis, vi
Copiose, xix
Crastina erit uobis salus, Ix
Credidi, Ixi
Credo uidere, xxiv
Crux alma fulget, xlvi
Cultor agri, xix
Cum autem, Iv, Ivi
Cum distribuisset, iii
Cum ergo sint, xxxix
Cum inducerent puerum, iii
Cum uenerit, Ixiii
Cum uideris nudum, xxvii
Da nobis domine, xiii
Da pacem, Ixiii
De celo ueniet, xlv
De profundis, Ixiii
De Syon exibit lex, xii
O. De uentre matris, i
Dedit pater, li
Deo nostro, Ixiii
Deus adiuuat, ii, liv
Deus deorum, Ixi
Deus, deus metis, vii
Deus exaudi, Iviii
Inv. Deus magnus, Hi
Deus meus es tu, Ix
I£. Deus omnium, i
Dexteram meam et collum meum cinxit,
ii, xlviii
Dicit Dominus, Iv
Dicite, iiii
Dicunt infantes, xlvii
Dignus a dignis laudatur, xxxvii
Dilecti deo, Ix
Dixit dominus, Iviii
Domine, xvi
Domine audiui, xxiii
Domine clamaui, Ixi
Domine labia, xlviii
Domine mi, xx
Domine ostende, 1
Domine refugium, xl
Domine suscipe, xxvii
Domine ut uideo, xix
Dominus, Iv
Dominus defensor, iiii
O. Dominus dixit, xvii
Dominus dixit, Ixi
Dominus in templo, Ixii
O. Dum clamarem, xxi
Dum fortis, xx
Dum inuentum, xli
Dum staret, viii
Ecce apparebit, xlv
Ecce dominus noster...ut illuminet, xix
Ecce dominus ueniet, xxxiv
Ecce maria, xxxiv
Ecce merces, xxvii
Ecce mitto, Ivi
Ecce nomen domini, iii
Ecce quam bonum, v
Gr. Ecce quam bonum, i
Ecce tu pulcra, iiii
Ecce ueniet, xxviii
Ecce uirgo, xxxii
INDEX TO THE TONAL.
Ego demonium, lx
Ego sum alpha, Ivi
Ego sum uia et ueritas, Ixii
Ego ueritatem, Iviii
Ego uox clamantis, vi
I£. Ego te tuli, i
Egredietur dominus, xxviii
Egredietur uirga, iii
Egregie, Ixiii
Electi sunt in christo, xlvi
Elegit eos, xli
Eleuamini, xxxiii
Erat autem, Ixii
Erit ipse, xii
Erumpant monies, xlv
Erunt prava, ix
Estote, Iv
Et exeuntes, xxiv
Et omnis, xxviii
O. Etenim sederunt, x
Euntes in mundum, vi
Ex quo facta est, xxix
Ex odoris, xlviii
Exaltabuntur, xxxix
Exaudi, Ivi
O. Exaudi domine, x
Exemplum merear, xxvi
Exiens petrus, xxiii
Exortum est, 1
Expectabo dominum, xxviii
Expugna, v
Exulantis predia, xl
Exulat, xxxiii
Exultabunt domino, xxvii
Exultabunt omnia, xxxiv
Exultabunt sancti, xxiv
Exurgat deus, xix
Fac benigne, xx
Factus est repente de celo sonus, ii, Ixi
Factus sum sicut homo, xxix
Felix, xxvi
Fidelia, xxviii
Fons hortorum, xxxiv
Fortitude, xl
Fulgebunt iusti, vii
Sq. Fulgens preclara, xxii
Fundamenta, xxvii
O. Gaudeamus, xi
Gaudent in cells, xli
Gaudete, xxv
O. Gaudete in domino, x
Germinauit, vi
Gloria, Iv
Gloriam, xli
Glorificamus te, xxvii
Gracias tibi deus, vi
Granum cadit, vi
Hec est uirgo, vii
Hii sunt, iii
Hinc horrendo, xxvi
Hodie christus, v
Ilodie intacta, xli
O. Ilodie scietis, xliii
Hodie scietis, lx
Hora est, Iv
Huius amore, xxv
Illi homines, viii
Illuinina domine, xxviii
Impii super iustum, Ixiii
Impleat, xxviii
In conspectu angelorum, xxxiv
In cymbalis benesonantibus, xxiii
In domino, xlvii
In domum domini, xxviii
In ecclesiis, Ivi
In eternum dominus, xxvi
In eternum et in, Ixiii
In excelsis, xl
In ieiuniis, xlviii
In loco pascue, Ivi
In mandatis, xxviii
Inv. In manu tua, xxxvi
In matutinis domine, xxviii
In matutinis... quoniam, xlvi
In meclio, lix
In sanctis eius, xl
In sole posuit, xxxiii
In spiritu, xiii
In tribulacione, xlviii
In tympano et choro, iii
Inclitus, vii
Ingressus, xxvi
Ipse inuocauit me, xxxvii
Ipsi soli, ix
O. Inclina domine, i
Insignes, lix
Ixxxiv
INDEX TO THE TONAL.
Intellige clamorem, Ixi
Inter natos, xx
Iste sanctus, lix
Ite dicite, iiii
Iter faciente, vi
Iterum autem, xxiv
lerusalem, xlvii
lesu Christi, xviii, xix
lohannes autem cum audisset, iii
ludea, Iv
luste, xxiv
lustus dominus, xlix
luuenes, xxv
luxta eloquium, xlvi
Lauda, xxviii
Laudabo, xxiv
Laudate deum celi, xv
Laudate dominum omnes, xxiii
Laudes reddant, iiii
Laus deo, xxiii
Letamini cum Jerusalem, xxxiii
O. Letare ierusalem, xxxvi
Letentur omnes, lix
fy. Letetur omne, i
Leuabit, v
O. Lex domini, x
Libera me, Ivi
Libera nos, xxxviii
Liberauit, xlviii
Loquebantur, 1
Loquens dominus, xxxvii
Lumine, xxiii
O. Lux fulgebit, Ixv
Magnificatus est, xlv
Magnificet, xxv, xxvi
Magnum, xvi
Malos, xxxvii
Mane surgens, xxvi
Martires domini, Ixiii
Me suscepit, xlix
Memento mei, Ivii
O. Memento nostri, i, x
Mirabile, Ivii
Miserere mei deus secundum magnam, iiii
Miserere mei domine, liv
O. Miserere michi, x, xxxvi
O. Misereris omnium, x
Misit dominus, li
Mittens dominus, xvi
Modicum, xxxviii
Monachus, xiii
Montes et omnes colles, xxxiii
Monies Gelboe, i, vii
Natiuitatem hodiernam, Ivi
Nature, xxv, xxvi
Nee in agnos, xxvii
Nesciens mater uirgo uirum, xxxix
Non auferetur, v
Non confundas me, xxxviii
Inv. Non sit uobis, Hi
Norunt infantes, xxiv
Nos qui uiuimus, Ixiii
Nos scientes, xxiii
Nox precessit, xlv
Nunc dimittis domine, xlv
Nupcie, Ixiii
O admirabile, xxxvii
O beata Cecilia, xvi
O Christe, xxxix
O crux benedicta que, vi
O crux benedicta quia, Ivii
O mors ero mors tua, xxix
O mundi, xxiii
O pastor eterne, iiii
O quam admirabile, xl
O quam gloriosum, xl
O sapiencia, xvi
O uera... pater et films, xix
O uera. ..pater filius, xxvi
O uos omnes, Ixii
Omnes angeli eius, xxxii
Omnes collaudant, Iviii
Omnes gentes quascunque, xxiv
O. Omnia que fecisti, xxi
Omnia quecunque, xx
Omnipotens, xiii
Omnis creatura, xxiv
Omnis interea, xx
Omnis spiritus, xlviii
Omnis uallis, xxxiv
Opem, xli
Operamini, Iviii
Orauit, lix
Orietur in diebus domini, xix
Orietur in diebus eius, xxxvii
INDEX TO THE TONAL.
Orietur sicut sol, Ivi
Ostendit, xxvi
Patefacte sunt, Iv
Pater Abraham, Ix
Pater manifestaui, viii
Peccata, vi
Pectore, xxvii
Per signum, vi
Petite et accipietis, Iv
Petite et dabitur, vii
Placebo, xix
Placentes deo facti, xxxiv
Ponens petrus, xxxviii
Ponent domino, xxxiii
Populis, xl
Inv. Populus, lii
O. Populus Syon, liii
Post plurima, xvi
Postulaui, viii
Inv. Preoccupemus, li
Inv. Prestolantes, lii
O. Prope esto, xxxi
Proprio, xlix
Propter insuperabilem, xxxiii
Propter Syon non tacebo, xxix
Puer lesus, xxxviii
O. Puer natus, liii
Pulcra es et decora, v
Pulcriores, xx
Qualis est dilectus, xlix
Quare ieiunauimus, xv
Que mulier, xl
Quern dicunt, lix
Quern vidistis, xiii
Querite dominum, xxviii
Qui de terra est, xix
Qui regis, vii
Quia deuotis laudibus, xxxiv
Quia mirabilia, xxviii
Quia uidisti, Ivi
Quid uobis, xxiv
Quis es tu qui uenisti ad me, ii, xlviii
Quis ex uobis, xxvii
Quod autem, iii
Quod uni, vi
Inv. Quoniam deus, lii
Recordare, Ixii
Recumbente, v
Regali ex progenie maria, xxxix
Reges tharsis, v
Regressus, xvi
O. Reminiscere, xxxi
ty. Revelabunt celi, i
Rex pacificus, Iv
O. Rorate, xi
Rubum quern uiderat, xxvii
Saluator mundi, xlviii
Salue crux, Ixiii
O. Salue sancta parens, xvii
Salue Thoma, vi
Sana domine, xiv
Sancta, xxvi
Sancte Paule apostole, Iv
Sancti dei, xxvii
Sancti et iusti, lix
Sancti spiritus, ix
Sancti tui domine florebunt, Ixi
Sanctitate quoque insignis, xiii
Sapiencia, Ixiii
Saule frater, xxv
Saulus autem, xxiv
Scio cui, iiii
Scitote, Ivi
Seruite, xix
Si cognouissetis me, xlvii
Si ego, xxxvii, xxxix
Si in digito, xx
Si iniquitates, Ix
Si manseritis, xlvii
Sic benedicam, xv
Sic eum uolo, Ixi
Sicut lilium, xiii
Sidera scansurus, xxxix
Signatum est, xxxviii
Simile est regnum...uirginibus, iiii
Specialis uirgo, i, vii
Specie tua, xlviii
Speciosus, viii
Speret, xxviii
Spes nostra, xxxv
Spiritu, ix
Spiritus, Ivi
Sponsus ut e thalamo, xlvi
O. Statuit ei, x
Stella ista, 1
Strictis, Ivii
Ixxxvj
INDEX TO THE TONAL.
Sub throno dei, Ixiii
Sub tuam, xxvii
Subiit, Iviii
Summo, v
Super omnia, vii
Super solium, Ivi
Supra pectus domini, xi
Surge, xix
O. Suscepimus, xi
Suscepimus deus, Iv
Symon autem, xxv
Syon renouaberis, xxix
Tanquam sponsus, liv
Tanto namque, xxv
Te decet, Ixii
Te deum, xxvi
Te gloriosus, xlvi
Te unum, xvi
$;. Terribilis est, i
Terra tremuit, Ixi
Totus orbis, xiv
Traditur ergo, xviii, xix
Tu es uas, lix
Tu per Thome, Ivii
Tu populum, xxxviii
Tu puer, xix
Tulit ergo, xxvii
Turba multa, xxiii
Una igitur, Iviii
Unum opus, xx
Unus est enim, viii
Usque modo,
xv
Veni desiderator, xvi
Veni domine, xlv
Veni sancte spiritus, Iviii
Veniet dominus, iiii
Veniet fortior, Ix
Venit dilectus, xli
Venite, Iv
IjL Verbum caro, xxxvii
Ifc. Verbum iniquum, i
Vidit iacob scalam, summitas eius, ii, xlvi
Vigilate animo, xxiii
Vigilate omnes, xxiii
Vindica, xxv
Vir dei, xxv
Virgines sancti dei, xxxix
Virgo verbo concepit, xiii
Viri autem, vii
Vobis datum, xli
Voce mea, xlix
Vox clamantis in deserto, xxxti
Vox de celis, xxiv
Ympnum dicite, xxv
CAMBRIDGE: PRINTED BY j. AND c. F. CLAY, AT THE UNIVERSITY PRESS.
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Open Library
American Libraries
TV News
Understanding 9/11